SKUTECZNOŚĆ i EFEKTYWNOŚĆ SYSTEMU Grażyna Szydłowska-Bojda Skuteczność i efektywność systemu • Skuteczność – stopień, w jakim planowane działania są zrealizowane i planowane wyniki osiągnięte • Efektywność – relacja między osiągniętymi wynikami a wykorzystanymi zasobami / ISO 9000 / Wymagania ISO 9000 : 2000 4.1 Wymagania ogólne „ Organizacja powinna … … określić kryteria i metody potrzebne do zapewnienia skuteczności zarówno przebiegu, jak i nadzorowania tych procesów … … ustanowić, wdrożyć i utrzymywać QMS oraz ciągle doskonalić jego skuteczność ” Wnioski z analizy wymagań normy • • • • • • ocena skuteczności procesów jest nieodzownym elementem zarządzania jakością w organizacji; w ocenie SP muszą być uwzględnione cele dot. jakości i wymagania dot. wyrobu, wyspecyfikowane przez klienta, a także wymagania prawne; cele dot. jakości powinny być mierzalne; ocena SP powinna być wykonywana w sposób zaplanowany i systematyczny; ocena SP ma służyć doskonaleniu procesów; z oceny SP powinny być dokonywane czytelne, łatwe do zidentyfikowania i odszukania zapisy Złote myśli … Pojęcie skuteczności nie odnosi się do działań dających skutki pozytywne / pozytywnie ocenione /, lecz nie zaplanowane – czyli określone w celach. Czasem organizacja zakłada, że w wyniku działania pojawią się dodatkowe pozytywne efekty – lecz nie potrafi nawet w przybliżeniu określić ich mierzalnie ; czasem nie potrafi nawet określić precyzyjnie, jakie to będą efekty. Czy więc formułujemy wtedy cel… Czego dotyczy pojęcie skuteczności ? • • • • Procesów Działań Systemu Organizacji 1. Opis skuteczności w odniesieniu jw. ma różny stopień szczegółowości Proces, system czy organizacja to zestaw lub kompleks działań. 2. Efektywność Rozpatrywana jest zwykle na trzech poziomach : • Organizacji – strategia, struktury, sposób wykorzystania zasobów • Procesu – realizacja procesów i ich współdziałanie • Stanowiska pracy – zestaw działań na stanowisku, kompetencje personelu … efektywność musi być rozpatrywana w odniesieniu do wszystkich poziomów. Poziomy skuteczności i efektywności STANOWISKA PRACY PROCESU ORGANIZACJI POZIOMY CELE CZYNNIKI WPŁYWAJACE NA SKUTECZNOŚĆ I EFEKTYWNOŚĆ ZAKRES ZARZĄDZANIA • • • • • • strategia przedsiębiorstwa podejście procesowe struktura organizacyjna sposób wykorzystania zasobów sposób rozwiązywania problemów przepływ informacji cechy i własności wyrobu wejście i wyjście procesu wykorzystanie zasobów organizacja działań Cele strategiczne Zarządzanie organizacją jako całością Cele jakości Zarządzanie procesem • • • • Cele operacyjne Wykonywanie czynności na stanowisku pracy • materiały, surowce, dane, • • informacje organizacja wykonywanych czynności warunki pracy Efektywność może być rozpatrywana w trzech wymiarach : • Finansowym - np. zysk • Operacyjnym - np. wydajność, czas cyklu produkcyjnego • Rynkowym - np. satysfakcja klientów … działania efektywne z jednego punktu widzenia mogą być nieefektywne z innego. Relacje pomiędzy skutecznością i efektywnością w odniesieniu do QMS Zapewnienie jakości Doskonalenie jakości część zarządzania jakością ukierunkowana na zapewnienie zaufania, że wymagania dot. jakości będą spełnione część zarządzania jakością ukierunkowana na zwiększenie zdolności do spełnienia wymagań dot. jakości Skuteczność Efektywność Charakterystyki ocen skuteczności i efektywności procesu Cele dot. jakości i wymagania – K(t) Zasoby, nakłady – Z(t) Proces - P(t) SKUTECZNOŚĆ PROCESU (SP) Osiągnięte wyniki – C(t) EFEKTYWNOŚĆ PROCESU (EP) Miara oceny SP C(t) SP = K(t) Miara oceny EP C(t) EP = Z(t) Typy ocen skuteczności i efektywności procesów WSKAŹNIK SKUTECZNOŚCI PROCESU WSKAŹNIK EFEKTYWNOŚCI PROCESU SP <1 OCENA TYPU [ <1; <1 ] EP <1 Proces nieskuteczny i nieefektywny OCENA TYPU [ <1; >1] >1 Proces nieskuteczny, chociaż efektywny >1 OCENA TYPU [ >1; <1 ] Proces skuteczny, lecz nieefektywny OCENA TYPU [ >1; >1 ] Proces skuteczny i efektywny Dziękuję za uwagę