D-2I-2-04c5

Przedmiot: Historia średniowieczna
Władza i ideologia polityczna w średniowieczu
Kod ECTS: 08.3-xxxx-140
Punkty ECTS: patrz wykład
Rodzaj studiów: studia stacjonarne II stopnia, I rok, semestr letni.
Liczba godzin: 15 (z 30)
Prowadzący: Dr hab. prof. UP Krzysztof Polek
Rodzaj zajęć: ćwiczenia
Forma zaliczenia: zaliczenie
Wykaz tematów:
0.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Zajęcia wstępne.
Władza i ideologia polityczna cesarstwa bizantyjskiego.
Państwa germańskie za zachodzie Europy (V-VIII w.).
Odbudowa cesarstwa na Zachodzie Europy: 800, 962.
Papiestwo i jego rola w Europie (V-XI w.).
Ideologia polityczna epoki wypraw krzyżowych.
Myśl polityczna i ideologia w XII-XIII w.
Zmierzch uniwersalizmu cesarskiego i papieskiego w XIII/XIV w.
Lp.
Temat zajęć: Władza i ideologia polityczna cesarstwa bizantyjskiego.
1.
Zakres tematyczny: Podstawy ideowe i model władzy cesarskiej w Bizancjum, sztuka i jej rola
w kreowaniu wizerunku władcy, teologia polityczna Bizancjum we wczesnym średniowieczu.
Literatura podstawowa:
H. Rahner, Kościół i państwo we wczesnym chrześcijaństwie, Warszawa 1986 (teksty źródłowe
nr 22-28).
Browning R., Justynian i Teodora, Warszawa 1995.
Runciman S., Teokracja bizantyjska, Warszawa 1982.
Szczaniecki M., Powszechna historia państwa i prawa, Warszawa 1997.
Literatura uzupełniająca:
The Cambridge History of medieval political thought c. 350-c. 1450, ed by. J.H. Burns,
Cambridge 2007 (roz. 2).
D 2I 2-04cP
1
Lp.
Temat zajęć: Państwa germańskie za zachodzie Europy (V-VIII w.).
2.
Zakres tematyczny: Geneza i rozwój państw germańskich na Zachodzie, imperium, regna i
gentes; ewolucja władzy królewskiej w społeczności germańskiej w V-VIII w.; rola
chrześcijaństwa; ideologia polityczna w teorii i praktyce.
Literatura podstawowa:
Labuda G., Kształtowanie się systemu państw i narodów europejskich, [w:] Narodziny
średniowiecznej Europy, pod red. H. Samsonowicza, Warszawa 1999, s. 278-336.
Strzelczyk J., Goci – Rzeczywistość i legenda, Warszawa 1984.
Suchodolski S., Moneta i obrót pieniężny w Europie Zachodniej, Wrocław 1982.
Zientara B., Świt narodów europejskich, Warszawa 1985, 1995 (Roz. II, VI:1).
Literatura uzupełniająca:
The Cambridge History of medieval political thought c. 350-c. 1450, ed by. J.H. Burns,
Cambridge 2007 (roz. 5,7).
Lp.
Temat zajęć: Odbudowa cesarstwa na Zachodzie Europy: 800, 962.
3.
Zakres tematyczny: Idea cesarstwa na Zachodzie: źródła i oddziaływanie; okoliczności
koronacji Karola W. i Ottona I, i ich znaczenie dla Europy; charakter cesarstwa karolińskiego i
Ottonów; ideologia i propaganda polityczna w sztuce i historiografii.
Literatura podstawowa:
Baszkiewicz J., Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie politycznej do początku XIV w.,
Warszawa 1964.
Flakenstein J., Karl der Groβe, [w:] Lexikon des Mittelalters, Bd 5:2003 sp. 956-961.
Nelson J., Charlemagne “father of Europe”?, “Questiones medie aevi novae”, vol. 7:2003, s.
4-20.
Riche P., Karolingowie. Ród który stworzył Europę, Warszawa 1997.
Serejski M.H., Idea jedności karolińskiej. Studium nad genezą wspólnoty europejskiej w
średniowieczu, Rozprawy Historyczne Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, t.
XVII:1937, z. 3.
Strzelczyk J., Otton III , Wrocław 2000.
Wies E.W., Karol Wielki i jego czasy, Warszawa 1996.
Literatura uzupełniająca:
799-Kunst und Kultur der Karolingerzeit. Karl der Grosse und Papst Leo III. in Paderborn. Bd
3, Beiträge zum Katalog der Ausstellung Paderborn 1999, Hrsg. Von Ch. Stiegemann und M.
Wemhoff, Mainz 1999,
McKitterick R., Charlemagne, Cambridge 1998.
Ottonische Neuanfänge, Hrsg. B. Schneidműller, S. Weinfurter, Mainz 2001
D 2I 2-04cP
2
Lp.
Temat zajęć: Papiestwo i jego rola w Europie (V-XI w.).
4.
Zakres tematyczny: Ewolucja stosunków papiestwo i cesarstwa we wczesnym średniowieczu;
źródła znaczenia papieża; przemiany w papieskiej ideologii politycznej; od Rzymu cesarskiego
do Rzymu papieskiego.
Literatura podstawowa:
Dvornik F., Bizancjum i prymat Rzymu, Warszawa 1985.
Historia chrześcijaństwa, t. 4, pod red. G. Dagron, P. Riche, A. Vauchez, Warszawa 1999.
Katolicyzm wczesnośredniowieczny, pod red. J. Kellera, Warszawa 1973.
Przekop E., Rzym a katolickie patriarchaty Wschodu w pierwszym tysiącleciu Kościoła, Lublin
1973.
Literatura uzupełniająca:
The Cambridge History of medieval political thought c. 350-c. 1450, ed by. J.H. Burns,
Cambridge 2007 (roz. 11).
Lp.
Temat zajęć: Ideologia polityczna epoki wypraw krzyżowych.
5.
Zakres tematyczny: Geneza idei świętej wojny w Europie; mentalność społeczeństwa
europejskiego w XI-XIII w.; ewolucja idei krucjat; stosunki polityczne i religijne państw
Zachodu do Bizancjum i krajów muzułmańskich w omawianym okresie.
Literatura podstawowa:
Baszkiewicz J., Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie politycznej do początku XIV w.,
Warszawa 1964.
Dąbrowska M., Bizancjum, Stolica Apostolska i Francja w XIII wieku, Łódź 1991.
Historia chrześcijaństwa, t. 5, pod red. A. Vauchez, Warszawa 2001.
Runciman S., Dzieje wypraw krzyżowych, t. 1, Warszawa 1987 (cz. II).
Literatura pomocnicza:
The New Cambridge Medieval History, vol. IV, part 1, c. 1024-c.1198, ed. by D. Luscombe, J.
Riley-Smith, Cambridge 2004 (roz. 7, 14).
Lp. 6.
Temat zajęć: Myśl polityczna i ideologia w XII-XIII w.
Zakres tematyczny: Znaczenie „renesansu” i przemian w XII w. dla ideologii politycznej;
uniwersalizm a królestwa; pozycja władcy wobec cesarza i papieża oraz wobec poddanych.
Literatura podstawowa:
Baszkiewicz J., Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie politycznej do początku XIV w.,
Warszawa 1964.
Bloch M., Królowie cudotwórcy. Studium na temat nadprzyrodzonego charakteru
przypisywanego władzy królewskiej zwłaszcza we Francji i Anglii, Warszawa 1998.
Hallam E.M., Everrd J., Francja w czasach Kapetyngów 987-1328, Warszawa 2006.
Historia chrześcijaństwa, t. 5, pod red. A. Vauchez, Warszawa 2001.
Malinowska H., Średniowieczne miasta-państwa na Półwyspie Apenińskim, [w:] Rozkwit
średniowiecznej Europy, red. H. Samsonowicz, Warszawa 2001, s. 250-376..
Vetulani A., Dekret Gracjana i pierwsi dekretyści, Wrocław-Warszawa 1955.
Wies E., Fryderyk Barbarossa: mit i rzeczywistość, Warszawa 1996.
Literatura pomocnicza:
The Cambridge History of medieval political thought c. 350-c. 1450, ed by. J.H. Burns,
Cambridge 2007 (roz. 12, 13).
D 2I 2-04cP
3
Lp.
Temat zajęć: Zmierzch uniwersalizmu cesarskiego i papieskiego w XIII/XIV w.
7.
Zakres tematyczny: Uniwersalizm w teorii praktyce w XIII i XIV w.; przyczyny osłabienia
pozycji cesarskich i papieskich wobec państw narodowych; świadomość narodowa a
suwerenność królestwa.
Literatura podstawowa:
Baszkiewicz J., Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie politycznej do początku XIV w.,
Warszawa 1964.
Goff J. Le, Święty Ludwik, Warszawa 2001.
Hallam E.M., Everrd J., Francja w czasach Kapetyngów 987-1328, Warszawa 2006.
Hauziński J., W kręgu uniwersalizmu średniowiecznego. „Sacrum Imperium Romanum”:
Apogeum i załamanie niemieckiej polityki imperialnej w pierwszej połowie XIII wieku, Słupsk
1988.
Noël J.F., Święte Cesarstwo, Warszawa 1998.
Państwo, naród i stany w świadomości wieków średnich, red. A. Gieysztor, S. Gawlas,
Warszawa 1990 (art. B. Zientary, S. Alexandrowicza, S. Gawlasa).
Uspienski B., Żywow W., Car i Bóg. Semiotyczne aspekty sakralizacji władzy, Warszawa 1992
Literatura uzupełniająca:
Hauzuński J., Imperator „końca świata” (1194-1250), Gdańsk 2000.
Heller M., Historia imperium moskiewskiego, Warszawa 2000 (roz. 3).
Pelte W., Suwerenność państwa w praktyce i doktrynie politycznej Rusi Moskiewskiej (XIV-XVI
w.), Zielona Góra 1994.
Wykaz literatury:
799-Kunst und Kultur der Karolingerzeit. Karl der Grosse und Papst Leo III. in Paderborn. Bd
3, Beiträge zum Katalog der Ausstellung Paderborn 1999, Hrsg. Von Ch. Stiegemann und M.
Wemhoff, Mainz 1999,
Baszkiewicz J., Państwo suwerenne w feudalnej doktrynie politycznej do początku XIV w.,
Warszawa 1964.
Bloch M., Królowie cudotwórcy. Studium na temat nadprzyrodzonego charakteru
przypisywanego władzy królewskiej zwłaszcza we Francji i Anglii, Warszawa 1998.
Browning R., Justynian i Teodora, Warszawa 1995.
Dąbrowska M., Bizancjum, Stolica Apostolska i Francja w XIII wieku, Łódź 1991.
Dvornik F., Bizancjum i prymat Rzymu, Warszawa 1985.
Flakenstein J., Karl der Groβe, [w:] Lexikon des Mittelalters, Bd 5:2003 sp. 956-961.
Goff J. Le, Święty Ludwik, Warszawa 2001.
H. Rahner, Kościół i państwo we wczesnym chrześcijaństwie, Warszawa 1986.
Hallam E.M., Everrd J., Francja w czasach Kapetyngów 987-1328, Warszawa 2006.
Hauziński J., W kręgu uniwersalizmu średniowiecznego. „Sacrum Imperium Romanum”:
Apogeum i załamanie niemieckiej polityki imperialnej w pierwszej połowie XIII wieku, Słupsk
1988.
Hauzuński J., Imperator „końca świata” (1194-1250), Gdańsk 2000.
Heller M., Historia imperium moskiewskiego, Warszawa 2000 (roz. 3).
Historia chrześcijaństwa, t. 4, pod red. G. Dagron, P. Riche, A. Vauchez, Warszawa 1999.
Historia chrześcijaństwa, t. 5, pod red. A. Vauchez, Warszawa 2001.
Katolicyzm wczesnośredniowieczny, pod red. J. Kellera, Warszawa 1973.
Labuda G., Kształtowanie się systemu państw i narodów europejskich, [w:] Narodziny
średniowiecznej Europy, pod red. H. Samsonowicza, Warszawa 1999, s. 278-336.
D 2I 2-04cP
4
Malinowska H., Średniowieczne miasta-państwa na Półwyspie Apenińskim, [w:] Rozkwit
średniowiecznej Europy, red. H. Samsonowicz, Warszawa 2001, s. 250-376.
McKitterick R., Charlemagne, Cambridge 1998.
Nelson J., Charlemagne “father of Europe”?, “Questiones medie aevi novae”, vol. 7:2003, s. 420.
Noël J.F., Święte Cesarstwo, Warszawa 1998.
Ottonische Neuanfänge, Hrsg. B. Schneidműller, S. Weinfurter, Mainz 2001
Państwo, naród i stany w świadomości wieków średnich, red. A. Gieysztor, S. Gawlas,
Warszawa 1990.
Pelte W., Suwerenność państwa w praktyce i doktrynie politycznej Rusi Moskiewskiej (XIVXVI w.), Zielona Góra 1994.
Przekop E., Rzym a katolickie patriarchaty Wschodu w pierwszym tysiącleciu Kościoła, Lublin
1973.
Riche P., Karolingowie. Ród który stworzył Europę, Warszawa 1997.
Runciman S., Dzieje wypraw krzyżowych, t. 1, Warszawa 1987 (cz. II).
Runciman S., Teokracja bizantyjska, Warszawa 1982.
Serejski M.H., Idea jedności karolińskiej. Studium nad genezą wspólnoty europejskiej w
średniowieczu, Rozprawy Historyczne Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, t.
XVII:1937, z. 3.
Strzelczyk J., Goci – Rzeczywistość i legenda, Warszawa 1984.
Strzelczyk J., Otton III , Wrocław 2000.
Suchodolski S., Moneta i obrót pieniężny w Europie Zachodniej, Wrocław 1982.
Szczaniecki M., Powszechna historia państwa i prawa, Warszawa 1997.
The Cambridge History of medieval political thought c. 350-c. 1450, ed by. J.H. Burns,
Cambridge 2007.
The New Cambridge Medieval History, vol. IV, part 1, c. 1024-c.1198, ed. by D. Luscombe, J.
Riley-Smith, Cambridge 2004.
Uspienski B., Żywow W., Car i Bóg. Semiotyczne aspekty sakralizacji władzy, Warszawa 1992
Vetulani A., Dekret Gracjana i pierwsi dekretyści, Wrocław-Warszawa 1955.
Wies E., Fryderyk Barbarossa: mit i rzeczywistość, Warszawa 1996.
Wies E.W., Karol Wielki i jego czasy, Warszawa 1996.
Zientara B., Świt narodów europejskich, Warszawa 1985, 1995 (Roz. II, VI:1).
D 2I 2-04cP
5