historia ksi**ki - Kompetentny e
advertisement
Książka podlega tym samym prawom, które rządzą rozwojem stosunków społecznych. Jako zjawisko społeczne jest ona z jednej strony wiernym odbiciem przemian ideowych, poziomu kultury, stylów, z drugiej zaś - ważkim współczynnikiem kształtującym historię i przyszłość ludzkości. Upłynęło wiele tysięcy lat zanim człowiek dopracował się książki, a minęło jeszcze kilka kolejnych wieków zanim książka stała się tym, czym jest dzisiaj. Zapisywanie myśli najpierw odbywało się za pomocą obrazków wykuwanych w kamieniu – petroglify. Tabliczki gliniane po raz pierwszy jako materiał pisarski zostały użyte w IV tysiącleciu p.n.e. na terenach Mezopotamii przez cywilizacje Bliskiego Wschodu. Ukształtowane z gliny pokrywano pismem klinowym za pomocą rylca. Potem suszono je na słońcu lub wypalano w ogniu, aby zachowały twardość. Tabliczki woskowe używane były przez starożytnych Greków i Rzymian. Wyrabiane z drewna: dębu, cyprysu, palmy, cedru i drewna cytrusowego i otaczane drewnianą ramką, pokryte były z wierzchu warstwą wosku. Do pisania na nich służyły rylce, wykonane z drewna, metalu lub twardej trzciny. Tabliczki wiązano ze sobą, przewlekając przez otwór w ramie rzemień. Najpopularniejszą, pierwotną formą książki od IV tysiąclecia p.n. e. do II – IV w n.e. był zwój. Tego materiału używali Egipcjanie i Grecy, a że łodyga tej rośliny po grecku zwie się byblos, stąd wyraz ten oznacza także książkę. Rzymianie używali też łyka lipowego (łyko po łacinie to liber, a także książka). Germanowie preferowali drzewo bukowe, którego nazwę (Bucke) przeniesiono na szersze pojęcie: książkę (Buch). Po raz pierwszy na większą skalę zaczęto używać jako materiału piśmiennego pergaminu. Szersze rozpowszechnienie pergaminu przypada na IV wiek n. e., ale dopiero w VIII w. zdołał on wyprzeć papirus. W zależności od regionu jako materiału pisarskiego używano: papirusu – Grecja, Egipt pergaminu – Rzym, Bizancjum płótna lub papieru – Daleki Wschód. W II w. p.n.e. udoskonalono proces tworzenia skórzanego materiału pisarskiego. Kodeks swoją formę zaczerpnął z tabliczek woskowych zwanych przez Rzymian „codex” (kloc drzewny). Zbudowany był z kilku lub wielu składek. Arkusz pergaminu łamano raz w połowie – tworząc dwie karty. Na oprawę stosowano deski (dębowe lub bukowe), pokryte skórą, pergaminem lub blachą. W 105 r. n.e. chińczyk Cai Lun wynalazł papier. Do jego wyrobu zastosował włókna roślinne. Od IV w. zaczęto stosować do jego produkcji szmaty lniane, stare sieci i liny rybackie. W 751 roku Arabowie zdobyli tajemnicę wyrobu papieru. W połowie XII wieku sztuka wyrobu papieru dotarła do Hiszpanii. Rozpowszechniła się w Europie, a w XV wieku dotarła również do Polski. Wynalezienie druku przypisuje się Janowi Gutenbergowi z Moguncji, przyjmując jako datę tego wydarzenia rok 1450, choć nie wiadomo, kiedy Gutenberg wydał swój pierwszy druk. Najsłynniejszym jego dziełem jest Biblia 42-wierszowa. Składa się z dwóch woluminów o objętości 1286 stronic, której czcionka wzorowana była na piśmie ręcznym. Ukazała się w nakładzie 200 egzemplarzy. Pierwsze książki drukowane ukazujące się do 1500 roku nazywamy inkunabułami. Swoją formą przypominają one rękopisy, nie mają karty tytułowej, która pojawiła się dopiero pod koniec XV wieku w Niemczech i Holandii. Pierwszą drukowaną książką w Polsce był jednostronicowy łaciński kalendarz astronomiczny Calendarium Cracoviense – 1474 rok, a pierwszą drukowaną książką w języku polskim był modlitewnik Raj Duszny Biernata z Lublina – 1513 rok Kraków. Od początku XXI wieku na popularności zyskuje tzw. książka elektroniczna, czyli tekst zapisany w formie cyfrowej, wyświetlany na komputerze, czytniku, tablecie czy smartfonie. Najczęściej obsługiwane przez czytniki formaty to: TXT, EPUB, HTML, PDF, RTF, DOC, PDB, JPG.
