aktywne poznawanie przez dzieci przyrody w

AKTYWNE POZNAWANIE PRZEZ DZIECI
PRZYRODY W OGRODZIE PRZEDSZKOLNYM
Świat przyrody jest interesującym obiektem poznania dla dzieci
w wieku przedszkolnym. Wiadomości z przyrody najbardziej
odpowiadają sposobowi myślenia dziecka, „dlatego właśnie
obserwacje natury są u dzieci potrzebą naturalna, a bliski kontakt z
nią ciągłym dążeniem dzieci”.
1. ROLA NAUCZYCIELA W ROZWIJANIU AKTYWNOŚCI
PRZYRODNICZEJ DZIECI
Dzieci odczuwają potrzebę bezpośredniego kontaktu z obiektami
przyrodniczymi, oddziaływania na nie w sposób zabawowoeksperymentalny.
Do spontanicznych przejawów zainteresowań dzieci obiektami
przyrodniczymi w ogrodzie przedszkolnym nauczyciel powinien
przywiązywać duże znaczenie. Świadczą one o dojrzałości
przedszkolaków, o gotowości podejmowania i rozwiązywania przez
nie zadań o charakterze poznawczym. Gdy dzieci zwrócą uwagę na
dany obiekt, obserwują go, nauczyciel powinien czynnie włączyć się
do tych sytuacji. Czasem wyjaśnić niezrozumiałe dla nich zjawiska,
czasem uzupełniać wiadomości lub pokierować obserwacją.
Zadaniem nauczyciela jest również rozbudzanie ciekawości
dzieci otoczeniem przyrodniczym. On to, bowiem pobudza dzieci do
aktywności, uczy obserwować wybrane obiekty przyrodnicze, celowo
organizuje sytuacje, w czasie, których motywuje do myślenia, kieruje
jego przebiegiem.
Nauczyciel powinien również zdawać sobie sprawę, że jego
zachowanie stanowi dla przedszkolaków wzorzec, w tym także w
stosunku do przyrody. Jeśli będzie przejawiał zainteresowanie
przyrodnicze, np. będzie uprawiał i pielęgnował oraz obserwował
rośliny w ogrodzie, oglądał atlasy przyrodnicze, wówczas i dzieci
będą naśladowały jego postępowanie. Niektóre przedszkolaki mogą
uczestniczyć w tych czynnościach tylko po to, aby przypodobać się
nauczycielowi, znaleźć u niego uznanie. Po pewnym czasie i te dzieci
wykażą zainteresowania przyrodnicze.
1
2. ZNACZENIE ROŚLIN W OGRODZIE PRZEDSZKOLNYM
W KSZTAŁTOWANIU AKTYWNOŚCI POZNAWCZEJ
DZIECI
Ogród przedszkolny to najbliższe dzieciom środowisko
przyrodnicze. Spełnia ono wiele funkcji, w tym głównie rekreacyjną,
estetyczną i poznawczą. Jest to również miejsce pracy dzieci.
Piękne otoczenie ogrodu, z kwitnącymi od wczesnej wiosny do
późnej jesieni roślinami, pobudza do różnorodnych zabaw o tematyce
przyrodniczej. Dzieci wykorzystują również naturalne tworzywo
przyrodnicze, jak suche gałązki, liście, szyszki, patyczki. Budują z
tego materiału np. ogródki, domy dla ptaszków, ludziki, podobizny
zwierząt.
Czasem należy dostarczyć dzieciom materiału do zabaw. Mogą
to być opaski na głowę z obrazkami zwierząt i roślin, kreda do
rysowania na chodniku, papier rysunkowy. Dzieci, bowiem chcą
swoje przeżycia związane z poznawaniem przyrody odtworzyć w
zabawie lub w twórczości artystycznej. Liczba zabaw i rysunków o
tematyce przyrodniczej jest uzależniona od wyposażenia ogrodu w
rośliny, ponieważ dzieci odczuwają piękno otoczenia przyrodniczego,
a w szczególności kwiatów. Pobudzają one ich wyobraźnię,
wpływająca dobre samopoczucie.
W ogrodzie starsze dzieci również pracują. Młodsze zaś
obserwują czynności starszaków, czasem im pomagają. Praca ich
dotyczy głównie pielęgnacji roślin i prac porządkowych. Uprawiając
rośliny dzieci zapoznają się z ich rozwojem, budową, sposobem
pielęgnacji. Uczą się również współpracy w grupie i
odpowiedzialności.
Prace porządkowe obejmują głównie udział dzieci w utrzymaniu
ogrodu, narzędzi i przyrządów ogrodniczych w czystości,
zabezpieczeniu roślin przed mrozem.
Nauczyciel prowadzi również, jak wspomniano wcześniej,
planowe obserwacje roślin. Dlatego ważną rolę odgrywa uprawa
odpowiednich roślin w ogrodzie. Powinny występować w nim
przedstawiciele wszystkich grup roślin: drzewa liściaste i iglaste,
krzewy, rośliny zielne i ozdobne.
2
Wybór roślin zielnych i ozdobnych do ogrodu może stanowić
problem dla nauczyciela. Jest ich, bowiem bardzo dużo. W wyborze
należy uwzględnić zarówno
Ich znaczenie estetyczne, jak i warunki, jakie można im zapewnić, aby
prawidłowo rozwijały się.
Warto założyć w ogrodzie przedszkolnym rabaty kwiatowe lub
skalniaki. Do ich urządzania można włączyć rodziców, którzy
mogliby dostarczyć nasion wybranych roślin, cebulek, kłączy lub
udzielić porad. Efekt pracy związany z uprawą roślin, a szczególnie
zainteresowanie dzieci, wynagrodzą włożony w to trud.
CZTERY PORY ROKU W OGRODZIE PRZEDSZKOLNYM
Treści kształcenia
WIOSNA
 Wiosenne zmiany przyrody w
ogrodzie
Osiągnięcia dzieci
 Dostrzega zmiany zachodzące w
przyrodzie wiosną (np. rozwijanie
się pąków, liści, kwiatów)
 Prace wiosenne w ogrodzie
 Wykonuje prace wiosenne w
ogrodzie przedszkolnym ( np.
założenie skalniaku- spulchnianie
ziemi, sadzenie roślin)
 Pierwsze rośliny wiosenne i ich
kwiaty
 Zna i wymienia kilka wiosennych
kwiatów (np. sasanka)
LATO
 Piękno przyrody latem
 Rośliny i ich naturalne środowisko
 Dostrzega bogactwo barw,
kształtów i zapachów w ogrodzie
 Rozróżnia i wymienia kilka roślin
skalnych (np. skalnica, dzwonek)
 Ocenia skutki suszy lub nadmiaru
opadów dla świata roślin
 Różne gatunki zwierząt
 Zna kolejne przemiany rozwojowej
( np. motyla)
3
JESIEŃ
 Jesienny ogród
 Dostrzega zmiany zachodzące w
przyrodzie jesienią (np.
charakterystyczny koloryt jesienny,
owoce i nasiona różnych roślin)
 Budowa roślin
 Wyróżnia i nazywa podstawowe
części roślin (np. korzeń, łodyga,
liście, kwiaty)
 Jesienne prace w ogródku
 Opisuje prace wykonywane w
ogródku skalnym (np. okrycie roślin
gałązkami świerka-ochrona przed
mrozem)
ZIMA
 Ochrona roślin
 Rozumie konieczność ochrony
roślin przed mrozem
 Hodowla roślin do ogródka
skalnego
 Wysiewa nasiona, prowadzi
hodowlę i obserwację roślin
kwiatowych
 Rozwój rośliny
 Wymienia kolejne etapy rozwoju
rośliny; „od nasienia do nasienia”
Obserwacja i uprawa roślin w ogrodzie przedszkolnym może
okazać się doskonałą inspiracją dla dzieci, bowiem wiedzę, którą w
ten sposób zdobędą, mogą przekazać swoim rodzicom zachęcając ich
tym samym do tworzenia np. własnych „ skalniaków” w ogródku
przydomowym, a poprzez to rozszerzać ich popularność.
LITERATURA
Dmochowska M. „Przyroda w wychowaniu przedszkolnym”.
Frączak E., Frączak J. „Ogród przedszkolny”.
Preuschof G. „ Rok z dziećmi i z przyrodą”.
Richter M. „Rośliny do ogródka skalnego”.
Ross A. „Mali ogrodnicy”.
Schuman S. „Rozwój psychiczny dzieci i młodzieży”.
Studzińska M. „Dzieci przedszkolne poznają przyrodę ożywioną”.
Opracowała mgr Beata Andrzejewska
z Przedszkola Miejskiego nr 36 w Olsztynie
4