rozpiętość kierowania

ZARZĄDZANIE
PROCES ZARZĄDZANIA
I ROZPIĘTOŚĆ KIEROWANIA
ROZPIĘTOŚĆ KIEROWANIA.
Rozpiętość kierowania decyduje o liczbie szczebli w strukturze, a więc decyduje
o długości linii komunikacyjnej. W teorii struktur jest sformułowana teza, że im
mniejsza przeciętna rozpiętość kierowania, a więc im mniejsza liczba
podwładnych kieruje kierownik tym liczba szczebli zarządzania jest większa, a
więc struktura jest bardziej smukła. Wyróżnia się formalną, potencjalną i
rzeczywistą rozpiętość kierowania. Formalna rozpiętość kierowania to liczba
podwładnych formalnie podporządkowanych bezpośrednio jednemu
kierownikowi. Potencjalna rozpiętość kierowania to liczba osób których pracą
jeden mógłby kierować w danej sytuacji. Rzeczywista rozpiętość kierowania to
liczba osób których pracą kieruje przywódca lub kierownik w jednej osobie w
obrębie organizacji zarówno formalnej jak i organizacji. Wyodrębniono w teorii
struktur tzw. zasadę rozpiętości kierowania, która głosi że w odniesieniu do
określonego szczebla zarządzania jakiejś konkretnej organizacji istnieje
określona w przybliżeniu liczba podwładnych którymi kierownik tego szczebla
może sprawnie kierować. Uważa się również, że im większe przedsiębiorstwo
tym na ogół większa liczba szczebli zarządzania. Uważa się również, że im
więcej szczebli zarządzania tym dłuższa droga komunikacji kierownictwa z
bezpośrednimi wykonawcami. Wytwarza się również zjawisko skracania i
powtarzania na każdym szczeblu zarządzania przekazywanych informacji.
Prowadzi to do mimowolnego a nieraz i świadomego zniekształcenia,
modyfikacji i transformacji informacji. W konsekwencji powoduje to
zmniejszenie sprawności przedsiębiorstwa. W teorii struktur powoduje się
zmniejszenie redundacji poprzez zwiększenie formalnej i rzeczywistej
rozpiętości kierowania. W zależności od rozpiętości kierowania decydującej o
liczbie szczebli zarządzania wyróżnić można dwa przeciwstawne typy struktury
organizacyjnej:
smukła charakteryzuje się małą rozpiętością kierowania a przez to wielością
szczebli zarządzania;
płaska o dużej rozpiętości kierowania charakteryzuje się małą liczbą szczebli
zarządzania.
W strukturze płaskiej z powodu mniejszej liczby szczebli zarządzania przepływ
informacji jest szybszy i sprawniejszy, następuje przez to zbliżenie kierownictwa
do bezpośrednich wykonawców a przez to następuje skrócenie długości
pionowych kanałów informacyjnych dzięki czemu informacje nie ulegają
większym zniekształceniom. Koszty administracyjne struktur płaskich są
większe z powodu mniejszej liczby stanowisk kierowniczych. Duża liczba
podwładnych w strukturach płaskich nie sprzyja bezpośrednim kontaktom
przełożonych z podwładnymi co wymaga bardziej samodzielnej pracy
podwładnych a tym samym zatrudnianie pracowników o wyższych
kwalifikacjach. Struktura płaska również nie wymaga takiego zakresu działań
koordynacyjnych jak struktury smukłe bo np struktura smukła może wyglądać
następująco: Dyrektor zastępca dyrektora d/s technicznych główny inżynier
(szef produkcji) kierownik zakładu zastępca kierownika zakładu (kierownik
techniczny) kierownik wydziału kierownik oddziału starszy mistrz brygadzista
robotnicy. Wrażliwość struktur płaskich na uszkodzenie poszczególnych
elementów struktury jest mniejsza niż struktur smukłych. Reorganizacja, jej
częstotliwość jest na ogół tym większa im więcej szczebli zarządzania posiada
dana struktura organizacyjna przedsiębiorstwa. Jednym ze sposobów
ograniczenia nadmiernej szczeblowości zarządzania jest stosowania tzw.
bezwydziałowej struktury organizacyjnej. W małych i średnich jednostkach
produkcyjnych o dość prostym procesie technicznym zamiast cztero
szczeblowego systemu zarządzania zakład wydział oddział stanowisko
robocze tworzy się tzw. strukturę 3 szczeblową poprzez wyeliminowanie
szczebla wydziału. Powoduje to zbliżenie wyspecjalizowanych odcinków
produkcyjnych kierowanych bezpośrednio przez mistrza do kierownictwa
przedsiębiorstwa. Powoduje to spłaszczenie struktury. Scentralizowanie funkcji
administracyjnych zarządzania w komórkach funkcjonalnych zarządu
przedsiębiorstwa lub w komórkach funkcjonalnych podporządkowanych
kierownikowi zarządzania. Obniżenie kosztów zarządzania. Wzmocnienie
stanowiska mistrza jako bezpośredniego przełożonego.
PROCES ZARZĄDZANIA I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ.
Przez proces zarządzania rozumie się ciąg, łańcuch, pasmo zmian
zachodzących w bezpośrednio następujących po sobie lub zachodzących na
siebie chwilach intencjonalnie wyróżnionych pod pewnym względem jako
pewna całość. Krzyżanowski przyjmuje zarządzanie jako wielce złożony proces
polegający na podejmowaniu przez aparat zarządzający wielu różnych
wzajemnie powiązanych zadań, czynności, decyzji kierowniczych, które
zmierzają do zapewnienie takiego funkcjonowania organizacji aby w sposób
sprawny były osiągane jej cele. W związku z tym możemy przyjąć, że proces
zarządzania wyróżniają trzy elementy składowe :
- element oddziałujący jednoosobowy lub zbiorowy - jest określany jako
podmiot sprawczy. Element ten jest określany również jako aparat zarządzający
podejmujący wiele czynności i decyzji,
- samo oddziaływanie - treść relacji wyrażona poprzez zapewnienie takiego
funkcjonowania
- element na który się oddziałuje, zasoby ludzkie i rzeczowe. Określany jest
również jako przedmiot oddziaływania. Możemy to zdefiniować jako różne
rodzaje rzeczy które zmierzają do sprawnego osiągnięcia celów organizacji.
W teorii organizacji interesuje nas układ człowiek - człowiek; człowiek jako
przedmiot sprawczy i jako przedmiot oddziaływania. Układ ten obowiązuje
najczęściej z udziałem zasobów rzeczowych.
Przez zasoby rozumie się ludzi i inne rzeczy których wprowadzenie do procesu
działania może przyczynić się do osiągnięcia celów. Ogół zasobów
zastosowanych w danym działaniu to poszczególni członkowie zespołu oraz
elementy aparatury. Na zachodzie definicja zarządzania to koordynacja
zbiorowych wysiłków w kierunku wyznaczonych celów. Ta koordynacja
dokonywana jest poprzez ludzi przy wykorzystaniu techniki w organizacjach w
oparciu o wyznaczone zadania. Można zauważyć, że w przedsiębiorstwie
osiąganie określonych celów a więc wytwarzanie dóbr lub/i świadczenie usług
jest moążliwe nie tylko poprzez wykonanie pracy ludzkiej ale także maszyn,
narzędzi, materiałów. Można więc stwierdzić, że mamy do czynienia z
oddziaływaniem człowieka (podmiotu sprawczego) na różne zasoby będące w
dyspozycji przedsiębiorstwa tj. na zasoby ludzkie i rzeczowe. Można więc
przyjąć, że celowe dysponowanie zasobami a konkretniej ustalanie celów i
powodowanie aby te cele były wykonywane to zarządzanie. Zarządzanie to
pojęcie które obejmuje wszystkie zasoby jakimi człowiek posługuje się w trakcie
realizacji celów do których zmierza stąd poprawne jest operowanie określeniem
zarządzanie gospodarką narodową i zarządzanie przedsiębiorstwami w
rozumieniu celowego podejmowania przez odpowiednie organy kierownicze
decyzji prowadzących poprzez wykorzystanie posiadanych zasobów do
realizacji założonych celów. Należy powiedzieć, że proces zarządzania realizuje
się poprzez celowe dysponowanie zasobami ludzkimi i rzeczowymi. Istotą
zarządzania zasobami ludzkimi jest podejmowanie działań odnoszących się do
człowieka nakierowanych na osiągnięcie celów organizacji w tym na
zaspokojenie potrzeb pracownika a więc na jego rozwój. Na zarządzanie
zasobami ludzkimi planowanie potrzeb kadrowych metodyka oceny pracy
prowadzi się zatrudnianie i zwalnianie. Zarządzanie zasobami rzeczowymi
koncentruje się na materialnych zasobach działalności. Dotyczą one działan
które mają na względzie racjonalne wykorzystanie zasobów rzeczowych z
punktu widzenia przedsiębiorstwa a zatem kierunków i sposobów
wykorzystania zasobów rzeczowych z punktu widzenia celów działania choć
cele te formułowane są przez podmiot sprawczy. W ujęciu systemowym można
przyjąć, że proces zarządzania polega na pobieraniu z otoczenia poprzez
wejście zasileń materiałowo energetycznych oraz informacji ich transformacji i
przekazaniu na rzecz otoczenia poprzez wyjście informacji i produktu oraz
usług. Definicję systemu zarządzania można sklasyfikować jako podsystem
realny oraz podsystem regulacji. Wpodsystemie realnym wykonuje się przez
ludzi za pomocą maszyn, narzędzi, materiałów, energii określone produkty i
usługi. W drugim podsystemie odbywa się proces regulacji a przede wszystkim
proces przetwarzania regulacji i proces pozyskiwania informacji z otoczenia
dotyczących zewnętrznych warunków funkcjonowania przedsiębiorstwa, min
potrzeb i oczekiwań otoczenia co do wytwarzanych przez system produktów.
Informacje te są konfrontowane z zasobami ludzkimi i rzeczowymi
przedsiębiorstwa co pozwala ustalić cele i działanie w określonym przedziale
czasu. W przyjętym procesie zarządzania następuje podzielenie, alokacja
zasobów pomiędzy poszczególne komórki organizacyjne a zwłaszcza ustalenie
zadań dla podsystemu realnego. Następuje tu transformacja informacji w
decyzje określające co kto w jakim miejscu i czasie ma wykonać.
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ JAKO CZYNNIK SPRAWCZY PRZEDSIĘBIORSTW
Przedsiębiorczość nie jest terminem jednoznacznym. Jest bliskoznaczna
względem przedsiębiorcy, przedsiębiorstwa. Traktuje się przedsiębiorczość
jako funkcję zarządu polegającą na podejmowaniu decyzji dla kierowania
określonym typem organizacji. Jedni badacze pojęcie to rezerwują dla decyzji
strategicznych lub innowacyjnych inni są jedynie skłonni odnosić go do
przedsiębiorstwa. W słowniku biznesu i zarządzania (USA) przedsiębiorca to
ten, który ponosi ryzyko finansowe innowacji, operatywnego działania i
zarządzania określonym przedsięwzięciem. Słownik j.polskiego (1912
Karłowicz) uważa, że przedsiębiorczość to stawiający sobie i innym cele lub
zadania z własnej inicjatywy i troszczący się o sprawną ich realizację. W
literaturze dotyczącej przedsiębiorczości wyróżnia się 2 sposoby rozumienia
przedsiębiorczości :
- cechę ogólną przedsiębiorstwa wyrażającą się w samodzielnym a więc
nieskrępowanym podejmowaniu z własnej inicjatywy, na własny rachunek
działanie mające za zadanie zrealizowanie własnych celów ;
- sposób działania charakteryzujący się chęcią podejmowania czegoś znanego
ryzykownego albo wykonawstwa pełnego energii i inicjatywy.
Ten drugi sposób rozumienia przedsiębiorczości cechuje jednocześnie
określoną postawę kierownika czy pracownika. Sposób ten umożliwia
jednocześnie interpretowanie posiadania lub nieposiadania cech osobowych
pozwalających na spełnienie określonego przywództwa względem innych.
Przywództwo to wynika z gotowości do podejmowania nowych inicjatyw
i związanego z tym ryzyka. Ortega twierdzi, że żyć to znaczy znajdować środki
urzeczywistnienia programu którym się jest. Te rozróżnione sposoby
rozumienia przedsiębiorczości zostały ukształtowane historycznie jako warunki
przedsiębiorstwa funkcjonującego w warunkach zdrowej konkurencji. Polskie
wzorce kulturowe podtrzymują tradycyjne wzorce osobowości jako sposób
działania. Dla jednostki przedsiębiorczej jest to sposobność przedstawienia
wobec innych swojej indywidualności a tym samym zdolności do przekraczania
określonych granic osobowości człowieka. Dla J. Schumpeter przedsiębiorcą
są jedynie te podmioty gospodarcze które realizują nowe kombinacje czynników
produkcji i są aktywnymi uczestnikami tych procesów. W związku z tym
przedsiębiorcami są nie tylko pracodawcy ale również pracobiorcy a nawet
właściciele akcji. Przedsiębiorcami mogą być wszyscy ci którzy poprzez swoje
stosunki z przedsiębiorstwem przyczyniają się do nowej kombinacji czynników
produkcji.
Przywódca skierowuje środki produkcji do nowych dziedzin
zastosowania a jego specyficzne zadanie polega na łamaniu starej tradycji i
tworzeniu nowych. Jest to niezmiernie trudne. Solaż - przedsiębiorczość nie jest
zawodem ponieważ w tym stanie nie można się znajdować zbyt długo
przedsiębiorcy nie tworzą określonej grupy społecznej czy zawodowej i
stanowią określony konstrukt teoretyczny. Według niego kierownicy nie tworzą
nowych możliwości a więc nie są oni przedsiębiorcami z racji pełnionej roli
społeczno - zawodowej. Uważa się, że dewizą przedsiębiorcy jest plus ultra jeszcze więcej. Przedsiębiorca jest wg tej koncepcji nie tylko sprawcą zmiany
lecz również wyrazicielem mechanizmu sposobu zmian jakie dokonują się w
gospodarce. Uważa się, że najbardziej typowym przedstawicielem
przedsiębiorców jest właściciel i założyciel firmy. Właśnie on w najbardziej
czystej formie realizuje nową kombinację czynników produkcji. Współcześnie
przedsiębiorczość w sposób systematyczny i zorganizowany wykorzystuje cały
potencjał rozwojowy przedsiębiorstwa nie eksponując tradycyjnego podziału
Taylora na twórcze kierownictwo i bezmyślnych robotników. W organizacjach
przedsiębiorczych w odróżnieniu od organizacji reagujących następuje istotna
redefinicja celu. Nacisk zostaje położony na optymalnym poziomie zdolności do
uzyskiwania nadwyżki ekonomicznej. Aby to osiągnąć przedsiębiorstwo musi w
równym stopniu interesować się kierowaniem potencjału rozwojowego jak
również interesować się musi identyfikacją zagrożeń nadchodzących z
zagrożenia przedsiębiorstwa. W organizacjach przedsiębiorczych występuje
gotowość na pojawienie się oznak nieciągłości zdań. W przypadku istotnych
zmian w przedsiębiorstwie oraz tendencji w otoczeniu organizacja
przedsiębiorstwa jest w stanie się do nich dostosować. Jedną z przyczyn
umiejętności elastycznego działania jest tolerowanie określonych zachowań
oraz tworzenie możliwości ujawniania własnej indywidualności. Przewidywanie
szans oraz zagrożeń wymaga nagradzania członków organizacji przedsbiorczej
za zachowanie kreatywne pomniejszające znaczenie rutyny. Kultura organizacji
przedsiębiorczej musi charakteryzować się poczuciem misji wszystkich
pracowników a zatem sukces organizacji przedsiębiorczej stanowi sukces czy
porażkę wszystkich pracowników organizacji co znajduje swój wyraz w postaci
korzyści materialnych a mianowicie w postaci wypłat zysków.
Tego typu prace znajdziesz również na: http://misioss.republika.pl