REPO

Uwarunkowane i bezwarunkowe
operacje interwencyjne na rynku
pieniężnym i walutowym
Magdalena Wyczółkowska
Marek Jabłoński
OPERACJE OTWARTEGO RYNKU
Operacje otwartego rynku są jednym z
ważniejszych sposobów kontrolowania
przez Bank Centralny ilości pieniądza w
gospodarce i wysokości stopy procentowej,
czyli prowadzenia polityki pieniężnej.
Polegają na zakupie bądź sprzedaży przez
BC skarbowych papierów wartościowych na
rynku międzybankowym.
OPERACJE OTWARTEGO RYNKU
Operacje możemy podzielić na:
•
•
•
Podstawowe operacje przeprowadzane standardowo w sposób
regularny (raz w tygodniu). W warunkach nadpłynności sektora
bankowego polegają na emisji bonów pieniężnych NBP z
7-dniowym terminem zapadalności.
Dostrajające operacje, które mogą zostać podjęte przez NBP w
celu ograniczenia wpływu zmian w warunkach płynnościowych w
sektorze bankowym na wysokość krótkoterminowych rynkowych
stóp procentowych.
Strukturalne operacje przeprowadzane w celu długoterminowej
zmiany struktury płynności w sektorze bankowym (emisja
obligacji, przedterminowy wykup obligacji, zakup lub sprzedaż
papierów wartościowych na rynku wtórnym).
OPERACJE OTWARTEGO RYNKU
Inny podział operacji otwartego rynku
Operacje otwartego rynku
bezwarunkowe
warunkowe
bony pieniężne
REPO, reverse REPO
outrighty
SBB, BSB
swapy walutowe
BONY PIENIĘŻNE
(operacje bezwarunkowe)
Bon pieniężny to krótkoterminowy dłużny papier wartościowy
(z terminami wykupu 1, 7, 14, 28, 91, 182 oraz 364 dni),
którego emitentem jest NBP. Bony pieniężne są sprzedawane
na przetargach organizowanych przez NBP, z dyskontem w
stosunku do ich ceny nominalnej.
Nabywcami bonów pieniężnych NBP mogą być wyłącznie
banki polskie, zaś bezpośrednimi uczestnikami przetargów są
banki komercyjne posiadające status tzw. dealera
pierwotnego rynku pieniężnego.
Rentowność bonów pieniężnych w skali roku jest wyższa niż
rentowność bonów skarbowych
W ostatnich latach najchętniej wykorzystywany instrument
regulacji płynności w Polsce.
BONY PIENIĘŻNE
(operacje bezwarunkowe)
Dealerzy Rynku Pieniężnego w 2012 r
1. Powszechna Kasa Oszczędności BP SA
2. Bank Handlowy w Warszawie SA
3. ING Bank Śląski SA
4. Bank BPH SA
5. Bank Zachodni WBK SA
6. Bank Gospodarstwa Krajowego
7. BRE Bank SA
8. Bank Millenium SA
9. Bank Polska Kasa Opieki SA
10. Kredyt Bank SA
11. Raiffeisen Bank Polska SA
12. Societe Generale SA Oddział w Polsce
13. Deutsche Bank Polska SA
14. Bank Gospodarki Żywnościowej SA
15. BNP Paribas SA Oddział w Polsce
BONY PIENIĘŻNE
(operacje bezwarunkowe)
Bony pieniężne emitowane przez NBP w postaci regularnej emisji bonów
pieniężnych NBP z 7-dniowym terminem zapadalności. Emitowane w
każdy piątek. (operacje podstawowe)
Bony pieniężne w postaci emisji bonów pieniężnych o terminach
zapadalności krótszych niż operacje podstawowe (1-, 2-, 3- i 4dniowe) (operacje dostrajające)
Operacje prowadzone przez NBP w 2012
Źródło: raport NBP 2012r
OUTRIGHTY
(operacje bezwarunkowe)
NBP przeprowadza również operacje z bankami komercyjnymi
typu:
outright sale (sprzedaż bez jednoczesnego przyżeczenia
odkupu)
outright purchase (kupno bez jednoczesnego przyżeczenia
sprzedaży).
W 1999r. w celu ogarniczenia płynności NBP zastosował
konwersję niezbywalnych zobowiązań Skarbu Państwa wobec NBP
na zbywalne papiery wartościowe. Bezwarunkowa sprzedaż
obligacji (outright sale) miała pozwolić na zaabsorbowanie z
rynku płynności na długi okres. Powodzenie tej operacji i
osiągnięcie stanu niedoboru płynności na rynku było jednak
utrudnione. Obowiązek zakupu przez NBP walut od Skarbu
Państwa wciąż stanowił podstawowe źródło płynności.
REPO i REVERSE REPO
(operacje warunkowe)
Operacja REPO (repurchase agreement) polega na tym, że BC kupuje
od banków komercyjnych bony skarbowe bądź pieniężne, zobowiązując
je jednocześnie do odkupienia tych papierów po określonej w dniu
transakcji cenie i wyznaczonym terminie. Transakcja ta staje się
krótkoterminowym kredytem, który otrzymuje bank komercyjny od
banku centralnego pod zastaw papierów wartościowych.
BC dokonuje tej operacji, gdy chce pobudzić aktywność gospodarczą,
udostępniając czasowo bankom komercyjnym rezerwy pieniężne, przez
co zwiększa ich płynność finansową.
Reverse REPO - transakcja warunkowej sprzedaży polega na sprzedaży
przez bank centralny bonów pieniężnych bądź skarbowych bankom
komercyjnym, pod warunkiem ich odsprzedaży po określonej cenie i w
wyznaczonym terminie. Wysokość oprocentowania jest określona przez
różnicę ceny sprzedaży i ceny, po której bank centralny odkupuje te
papiery.
BC dokonuje tej transakcji gdy chce ograniczyć wzrost podaży
pieniądza dokonywany przez ekspansję kredytową banków
komercyjnych.
REPO i REVERSE REPO
(operacje warunkowe)
Od października 2010r nie przewiduje się
przeprowadzania operacji typu REPO. Ostatnia taka
operacja miała miejsce 7 września 2010 roku.
SBB i BSB
(operacje warunkowe)
Transakcja sell-buy-back (SBB) jest odpowiednikiem REPO z
tym, że na SBB składają się 2 umowy:
– sprzedaży papierów wartościowych na rynku kasowym
– kupna tych samych p.w. na rynku terminowym po z góry
ustalonej cenie.
Transakcja buy-sell-back (BSB) jest odpowiednikiem reverse
REPO z tym, że na BSB składają się 2 umowy:
– kupna p.w. na rynku kasowym
– sprzedaży tych samych papierów wartościowych na rynku
terminowym po z góry ustalonej cenie.
SBB i BSB
(operacje warunkowe)
Niższa wartość bonów skarbowych w obiegu i związane z tym
zmniejszenie wartości portfeli tych instrumentów w bankach
krajowych ograniczyły możliwości wykorzystania ich jako
zabezpieczenia w transakcjach sell-buy-back/buy-sell-back
(SBB/BSB) bądź repo.
W 2011 r. operacje warunkowe, wśród których zdecydowanie
dominowały transakcje SBB/BSB, stanowiły 56% obrotów netto
na krajowym rynku bonów skarbowych.
SWAPY WALUTOWE
•
•
•
•
(operacje warunkowe)
Swap walutowy to kontrakt zakupu kwoty waluty w
określonym dniu, po określonym kursie, a następnie
odsprzedaż tej samej kwoty waluty po kursie i w terminie
ustalonym w dniu zawarcia umowy.
Walutowe transakcje swap wyróżniają następujące cechy:
Są to transakcje dwuwalutowe.
Wymiana kapitałów następuje dwukrotnie, na pierwszą datę
waluty (ang. value date) i na drugą datę waluty (ang. maturity
date).
Swapy walutowe są zazwyczaj transakcjami
krótkoterminowymi (o terminie zapadalności do 1 roku).
W trakcie trwania kontraktu nie ma płatności odsetek
SWAPY WALUTOWE
(operacje warunkowe)
Kurs wymiany w transakcji terminowej swapu jest tzw. kursem
swapowym i wylicza się go kalkulując najpierw wielkość
marży (różnicy między kursem) natychmiastowym a
swapowym. Kurs ten oblicza się według wzoru:
M - marża kursu terminowego;
k -kurs spot;
ik - oprocentowanie waluty
Krajowej;
iz - oprocentowanie waluty zagranicznej;
t- termin zapadalności kontraktu;
T- zależnie od waluty 360 lub 365 dni.
SWAPY WALUTOWE
(operacje warunkowe)
Pionierem kontraktów swap w Polsce jest Polski Bank Rozwoju S.A.,
który w 1997 roku został przejęty przez Bank Rozwoju Eksportu S.A.
Pierwszy swap walutowy zainicjował on w 1992 roku50. W drugiej
połowie 1994 roku kontrakty te oferowało już 8 banków, między
innymi Polski Bank Inwestycyjny i ING Bank.
•
•
Swap walutowy jest wykorzystywany jako substytut
krótkoterminowej transakcji pożyczkowej. Powody wykorzystywania
swapów jako substytutu pożyczki, mogą być bardzo różnorodne.
Przykładowo, transakcja taka będzie atrakcyjna dla:
banku, który oczekiwał spłaty kredytu walutowego, jednak spłata
nastąpi dopiero za miesiąc,
międzynarodowej korporacji, która musi dokonać płatności w
walucie obcej za surowiec a wie, iż za dwa tygodnie otrzyma tę
walutę z tytuły sprzedanych towarów.
SWAPY WALUTOWE
(operacje warunkowe)
Walutowe kontrakty swap są bardzo dobrym narzędziem do
zabezpieczania płynności w walutach, tj. do zabezpieczania
ryzyka niedopasowania wpływów z wydatkami. Podmioty
działające na polskim rynku finansowym coraz chętniej
wykorzystują swapy jako narzędzie do zabezpieczania się
przed tym ryzykiem.Ryzykiem pojawiającym się w firmie, z
tytułu transakcji handlowych, jest ryzyko niedopasowania
wpływów z wydatkami w określonej walucie.
OPERACJE OTWARTEGO RYNKU W POLSCE
Średnie dzienne obroty netto bonami skarbowymi w latach 2008−2011 (w mld zł)
2008
2009
2010
2011
Obroty netto w tym:
1,24
2,45
2,11
1,25
- transakcje bezwarunkowe
0,33
0,77
0,81
0,55
- transakcje warunkowe
0,91
1,68
1,30
0,70
Źródło: raport NBP „rozwój 2011”
OPERACJE OTWARTEGO RYNKU W POLSCE
Miesięczne obroty netto bonami skarbowymi w latach 2008−2011 według
rodzajów transakcji
Źródło: raport NBP „rozwój 2011”
OPERACJE OTWARTEGO RYNKU W POLSCE
Instrumenty NBP w latach 1990 – 2012
Źródło: raport NBP 2012r.
Dziękujemy!
BIBLIOGRAFIA
•
•
•
•
•
•
•
•
J. Kudła „Instrumenty finansowe i ich zastosowania”
http://www.nbportal.pl/pl/commonPages/EconomicsEntryDetails?en
tryId=115&pageId=608
http://www.expander.pl/wartowiedziec/slownik,litera,B,20,slowo.html
http://www.nbp.pl/publikacje/operacje_or/2012/raport2012.pdf
http://www.nbp.pl/polityka_pieniezna/dokumenty/sprawozdanie_z_
wykonania/wykonanie2012.pdf
http://www.nbp.pl/publikacje/sopp/System_operacyjny_polityki_pie
nieznej_NBP_w_latach_2008-2012.pdf
http://www.nbp.pl/publikacje/materialy_i_studia/144.pdf
http://nbp.pl/systemfinansowy/rozwoj2011.pdf