Uwarunkowane i bezwarunkowe operacje interwencyjne na rynku

Uwarunkowane i bezwarunkowe
operacje interwencyjne na rynku
pieniężnym i walutowym w przypadku
zwykłym oraz w okresie kryzysu
płynności
Agnieszka Barczuk
Natalia Stępień
Operacje otwartego rynku
 Transakcje dokonywane z inicjatywy banku centralnego z bankami komercyjnymi.
 Równoważą popyt i podaż środków utrzymywanych przez banki komercyjne w banku
centralnym.
 Narodowy Bank Polski przeprowadza operacje otwartego rynku emitując własne papiery
dłużne- siedmiodniowe bony pieniężne, których minimalna rentowność jest równa stopie
referencyjnej (obecnie 2%).
Podział operacji otwartego rynku
BEZWARUNKOWE
UWARUNKOWANE
Outrighty
REPO
Sprzedaż bonów pieniężnych
REVERSE REPO
Swap walutowy
SELL-BUY-BACK
BUY-SELL-BACK
Rodzaje operacji otwartego rynku
Bony pieniężne NBP
 Krótkoterminowe papiery wartościowe emitowane od 1 do 364 dni (7, 14, 28, 91, 182, 273 i
364)
 o nominale 10.000 PLN
 emitentem jest Narodowy Bank Polski
 sprzedawane na rynku pierwotnym z dyskontem
Emisja bonów pięniężnych NBP
Dealerzy Rynku Pieniężnego
 Powszechna Kasa Oszczędności BP S. A.
 Bank Handlowy w Warszawie S. A.
 ING Bank Śląski S. A.
 Bank BPH S. A.
 Bank Zachodni WBK S. A.
 Bank Gospodarstwa Krajowego
 BRE Bank S. A.
 Bank Millenium S. A.
 Bank Polska Kasa Opieki S. A.
 Kredyt Bank S. A.
 Raiffeisen Bank Polska S. A.
 Societe Generale S. A. Oddział w Polsce
 Deutsche Bank Polska S. A.
 Bank Gospodarki Żywnościowej S. A.
 BNP Paribas S. A. Oddział w Polsce
Źródło: nbp.pl
Pakiet zaufania - cele
 Umożliwienie bankom pozyskiwania środków złotowych na okresy dłuższe
niż jeden dzień.
 Umożliwienie bankom pozyskiwania środków walutowych.
 Zwiększenie możliwości pozyskiwania płynności złotowej przez banki
poprzez rozszerzenie zabezpieczeń operacji z NBP.
Popyt i podaż na przetargach na bony
pieniężne NBP w 2008 r.
Źródło: NBP
REPO (repurchase agreement)
 Operacje warunkowego zakupu polegające na warunkowym zakupie przez bank centralny
papierów wartościowych od banków komercyjnych. Repo jest operacją zbliżoną do udzielenia
przez bank krótkoterminowego kredytu pod zastaw papierów wartościowych.
 Pobudza to aktywność gospodarczą, ponieważ banki komercyjne otrzymują na pewien czas
rezerwy pieniężne, co prowadzi do wzrostu ich płynności.
REPO w Polsce w okresie kryzysu (2008)
 17 października 2008 r. - pierwsza dostrajająca operacja z terminem zapadalności 6 dni.
 21 października 2008 r. - druga dostrajająca operacja z terminem zapadalności 14 dni.
 4 i 12 listopada oraz 9 grudnia 2008 r. – operacje z terminem zapadalności 91 dni.
 16 grudnia 2008 r. – operacja dostrajająca z terminem zapadalności 28 dni.
• Sektor bankowy został zasilony w płynność o łącznej wysokości 34329,2 mln zł.
• W 2009 r. stosowane terminy zapadalności to: 91 i 182 dni.
• Średni poziom operacji REPO zwiększających płynność złotówkową w 2008 r. wynosił 2
135 mln zł, w 2009 r. - 11 456 mln zł, w 2010 r. - 5 097 mln zł.
Zmiany krótkoterminowej płynności przez operacje REPO
(w mln zł)
16000
14000
12000
10000
2008
8000
2009
2010
6000
4000
2000
0
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportów rocznych NBP (2008, 2009, 2010).
SELL-BUY-BACK
Odpowiednik REPO, ale mamy tu do czynienia z dwiema umowami:
 Sprzedaż papierów wartościowych na rynku kasowym;
 Odkupienie tych samych papierów na rynku terminowym po określonej cenie.
REVERSE REPO
 Transakcja warunkowej sprzedaży.
 Bank Centralny sprzedaje papiery wartościowe bankom komercyjnym, pod warunkiem
odsprzedaży w określonym czasie i w wyznaczonym terminie .
 Oprocentowanie jest różnicą ceny sprzedaży i ceny, po której Bank Centralny odkupuje
papiery.
 W Polsce ma charakter lokaty w bony skarbowe lub bony pieniężne NBP.
REVERSE REPO - FED
 FED ściąga pieniądze z rynku, z zastrzeżeniem ich oddania po określonym czasie i stopie
procentowej.
 18 października 2013 r. od 9 oferentów zebrał 4,2 miliarda dolarów przy stopie procentowej 0,01
%.
 21-22 października 2013 r. zebrał 4,87 miliardów dolarów przy stopie procentowej 0,02 % od 14
oferentów
 Przy podwojonej stopie procentowej, kwota nieznacznie się różni, co oznacza, że brak jest strony
popytowej do uczestnictwa w tych operacjach
REVERSE REPO - FED
Źródło: Domestic open market operations during 2008
BUY-SELL-BACK
Odpowiednik REVERSE REPO, ale mamy do czynienia z dwiema umowami:
 Kupno papierów wartościowych na rynku kasowym;
 Sprzedaż tych samych papierów na rynku terminowym po określonej cenie.
SWAP WALUTOWY
 Jest umową dwóch stron, dotyczącą wymiany na określony czas między sobą pewnej kwotę
waluty na równowartość w innej walucie. Kurs wymiany powrotnej jest ustalany przy
zawieraniu transakcji, w oparciu o różnicę oprocentowania tych walut.
 Sprzedaż/ Kupno waluty po kursie kasowym i dokonanie odwrotnej umowy terminowej.
SWAP walutowy w Polsce w okresie kryzysu

Od drugiej połowy października 2008 r. operacje te były oferowane w EUR/PLN i USD/PLN.

21 października 2008 r. – pierwsza transakcja tego typu.

17 listopada 2008 r. – NBP zaczął przeprowadzać SWAP walutowy w CHF/PLN.

Operacje z 7-dniowym terminie zapadalności były przeprowadzane raz w tygodniu.

19 listopada, 3 i 17 grudzień 2008 r. – operacje z terminem zapadalności 84 dni.

SWAP walutowy ograniczył płynność w październiku o 75 mln zł, w listopadzie o 476 mln zł, a w grudniu o 1410 mln zł.

W zestawieniu średniorocznym w 2008 r. nastąpiło ograniczenie płynności na poziomie 162 mln zł, a w 2009 r. -1076 mln zł.
Udział średniego poziomu operacji SWAPA
walutowego w absorpcji płynności (w mln zł)
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
I
II
III
IV
V
VI
2008
VII
VIII
IX
X
XI
XII
2009
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Raportów Rocznych NBP 2008 i 2009
Bibliografia
 Kudła J. Instrumenty finansowe i ich zastosowania, Warszawa 2009
 www.nbp.pl
 Raport roczny 2010. Płynność́ sektora bankowego Instrumenty polityki pieniężnej NBP.
 Raport roczny 2009. Płynność́ sektora bankowego Instrumenty polityki pieniężnej NBP.
 Raport roczny 2008. Płynność́ sektora bankowego Instrumenty polityki pieniężnej NBP.
 Domestic open market operations during 2008, FED raport.
UWARUNKOWANE I BEZWARUNKOWE
OPERACJE INTERWENCYJNE NA
RYNKU PIENIĘŻNYM I WALUTOWYM
W PRZYPADKU ZWYKŁYM ORAZ
W OKRESIE KRYZYSU PŁYNNOŚCI
Wykonali:
Filip Walczak
Damian Winnicki
OPERACJE OTWARTEGO
RYNKU

Bank Centralny (inicjator) oraz banki komercyjne

Kluczowy instrument polityki pieniężnej
Ustalanie poziomu krótkoterminowych stóp procentowych
 Regulacja wielkości pieniądza w obiegu


Transakcje kupna i sprzedaży
Papiery wartościowe
 Bony pieniężne

OPERACJE OTWARTEGO

RYNKU
Ze względu na cel podejmowania przez bank
centralny działań ingerujących w stan płynności
sektora bankowego wyróżniamy:
Operacje podstawowe (sprzedaż bonów pieniężnych na
7 dni)
 Operacje dostrajające (emisja bonów pieniężnych na
okresy niestandardowe, głownie 91-dniowe, operacje
REPO, przedterminowy wykup bonów pieniężnych)
 Operacje strukturalne (wykup obligacji NBP, zakup
papierów na rynku, emisja papierów długoterminowych)

OPERACJE OTWARTEGO

RYNKU
Ze względu na charakter transakcji, możemy zaś dokonać podziału:
Operacje otwartego rynku
bezwarunkowe
bony pieniężne
outrighty
uwarunkowane
REPO i reverse REPO
SBB i BSB
swapy walutowe
BONY PIENIĘŻNE NBP

Podstawowe instrumenty operacji otwartego
rynku służące regulacji płynności
Krótkoterminowe papiery wartościowe
 Emitowane przez NBP
 Okres zapadalności do jednego roku (standardowy
termin emisji to 7 dni)
 Sprzedawane z dyskontem
 O nominale 10.000 zł
 Minimalna wartość oferty przetargowej – 1 mln zł
 Emisja w postaci zdematerializowanej

BONY PIENIĘŻNE NBP
Bony pieniężne emitowane przez NBP w postaci regularnej emisji
bonów pieniężnych NBP z 7-dniowym terminem zapadalności.
Emitowane w każdy piątek. (operacje podstawowe)
Bony pieniężne w postaci emisji bonów pieniężnych o terminach
zapadalności krótszych niż operacje podstawowe (1-, 2-, 3- i 4dniowe) (operacje dostrajające)
BONY PIENIĘŻNE NBP
Przetargi na bony pieniężne NBP
01.01.14 – 30.10.14
Rodzaj operacji
Podstawowa
Dostrajająca
Liczba przetargów
43
17
Średnia wartość
podaży (mln PLN)
112 256
11 647
Średnia wartość
popytu (mln PLN)
110 321
10 380
popyt > podaż
15
9
źródło : opracowanie własne na podstawie danych NBP
BONY PIENIĘŻNE NBP
Popyt i podaż na bony pieniężne NBP w 2013 roku
źródło : NBP (raport z 2013 roku)
NABYWCY BONÓW PIENIĘŻNYCH
Rynek pierwotny
Rynek wtórny
Pozostałe banki
Dealerzy Rynku
Pieniężnego
Bankowy Fundusz
Gwarancyjny
DEALERZY
RYNKU PIENIĘŻNEGO W
1. Powszechna Kasa Oszczędności BP SA
2. Bank Handlowy w Warszawie SA
3. ING Bank Śląski SA
4. Bank BPH SA
5. Bank Zachodni WBK SA
6. Bank Gospodarstwa Krajowego
7. mBank SA
8. Bank Millenium SA
9. Bank Polska Kasa Opieki SA
10. Raiffeisen Bank Polska SA
11. Societe Generale SA Oddział w Polsce
Oraz
12. Deutsche Bank Polska SA
13. Bank Gospodarki Żywnościowej SA
14. BNP Paribas SA Oddział w Polsce
15. Getin Noble Bank Sa
2014 R
OUTRIGHTY

NBP może również przeprowadzać z bankami komercyjnymi
operacje typu:
outright sale
 outright purchase

Przykład



Podmioty występujące w przykładzie: Skarb Państwa i NBP
Działanie - Konwersja niezbywalnych zobowiązań na zbywalne papiery
wartościowe
Cel – absorbcja płynności
PAKIET ZAUFANIA

Zwiększenie zaufania banków

Zwiększenie płynności w sektorze bankowym poprzez:
umożliwienie bankom pozyskiwania środków złotowych na okresy dłuższe
niż jeden dzień,
 umożliwieniu bankom pozyskiwania środków walutowych,
 zwiększenie możliwości pozyskiwania płynności złotowej przez banki
poprzez rozszerzenie zabezpieczeń operacji z NBP.

PAKIET ZAUFANIA

W celu realizacji działań, BC:
rozpoczął przeprowadzanie zasilających operacji w
płynność REPO, o okresie zapadalności do 3 miesięcy,
 wprowadził większą częstotliwość operacji otwartego
rynku – dodatkowa emisja bonów pieniężnych (2 i 3
dniowe),
 ogłosił utrzymanie emisji 7-dniowych bonów
pieniężnych, jako głównego instrumentu sterylizacji
nadpłynności,
 rozpoczął przeprowadzanie operacji typu SWAP
walutowy.

REPO I REVERSE REPO


Operacje uwarunkowane
 Zwykle między bankiem centralnym a bankiem komercyjnym (ale również
między bankami komercyjnymi)
Operacja REPO (repurchase agreement)
 Zakup przez BC papierów wartościowych od banków komercyjnych
 na określony termin i po z góry określonej cenie
Operacja ta ma na celu pobudzenie aktywności gospodarczej, udostępniając
czasowo bankom komercyjnym rezerwy pieniężne, przez co zwiększa ich
płynność finansową.

Operacja Reverse REPO
 transakcja warunkowej sprzedaży
 polega na sprzedaży przez BC papierów wartościowych bankom
komercyjnym, pod warunkiem ich odsprzedaży po określonej cenie i w
wyznaczonym terminie.
PAKIET ZAUFANIA - REPO

Transakcje REPO







17.10. 2008 r. - pierwsza dostrajająca operacja z terminem zapadalności 6 dni.
21.10. 2008 r. - druga dostrajająca operacja z terminem zapadalności 14 dni.
4.11 i 12. 11 oraz 9.12 2008 r. – operacje z terminem zapadalności 91 dni.
16.12. 2008 r. – operacja dostrajająca z terminem zapadalności 28 dni.
W 2009 r. stosowane terminy zapadalności to: 91 i 182 dni.
Średni poziom operacji REPO zwiększających płynność złotówkową w
2008 r. wynosił 2 135 mln zł, w 2009 r. - 11 456 mln zł, w 2010 r. - 5 097
mln zł.
Od października 2010r nie przewiduje się przeprowadzania operacji typu
REPO. Ostatnia taka operacja miała miejsce 7 września 2010 roku.
OPERACJE REPO
Transakcje REPO – Pakiet zaufania
16000
14000
12000
Mln zł
10000
2008
8000
2009
2010
6000
4000
2000
0
I
II
III
IV
V
VI
VII
miesiąc
Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportów NBP
VIII
IX
X
XI
XII
WYKORZYSTANIE REPO PRZEZ BANK LEHMAN
BROTHERS
Lehman Brothers – amerykański bank, 15 września 2008 roku
ogłosił upadłość, co spowodowało rozprzestrzenienie kryzysu
finansowego na całym Świecie.
Jaki ma związek z operacjami REPO?
 Dokonywanie transakcji REPO tuż przed zamknięciem okresu
obrachunkowego.
 Obraz spółki w ocenie inwestorów ulegał poprawie:
1.
Z bilansu znikały „toksyczne” aktywa.
2.
Zwiększenie udziału gotówki w spółce
obniżenie
współczynnika dźwigni finansowej.
3.
Przeznaczenie gotówki na spłatę innych zobowiązań banku.
 Po sporządzeniu raportów finansowych dokonywano odwrotnych
transakcji – „toksyczne” aktywa wracały do ksiąg Lehman
Brothers.
 Tuż przed ogłoszeniem niewypłacalności przez bank
zamaskowano papiery wyceniane na 50,4mld USD.
SWAP WALUTOWY (FX SWAP)

Rolę zabezpieczenia transakcji pełni waluta obca

Polega na zakupie lub sprzedaży określonej waluty po kursie kasowym i
dokonywaniu odpowiedniej odwrotnej umowy terminowej.

Inaczej mówiąc jest to depozyt w jednej walucie zabezpieczony inną walutą.

Są zwykle transakcjami krótkoterminowymi (o terminie zapadalności do 1 roku).
PAKIET ZAUFANIA – SWAP WALUTOWY

W skutek niepewności na światowych rynkach finansowych od 21 października
2008 r. NBP zaczął przeprowadzać operacje typu SWAP walutowy.

Operacje na parach EUR/PLN, USD/PLN, CHF/PLN z 7-dniowym terminem
zapadalności.

SWAP walutowy ograniczył w czwartym kwartale 2008 r. płynność złotową
banków komercyjnych średnio:
1.
W październiku - o 75mln zł
2.
W listopadzie - o 476 mln zł
3.
W grudniu - o 1,410 mld zł
PAKIET ZAUFANIA – SWAP WALUTOWY CD.
Zmiana płynności złotowej banków komercyjnych przy pomocy swapu
walutowego od lipca 2008 roku do grudnia 2009 roku.
0
-500
-1000
w mln zł -1500
-2000
-2500
-3000
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z raportów NBP.
OPERACJE SELL-BUY BACK

Podobne do operacji REPO z drobnymi różnicami, ale bardziej od nich popularne:
1.
Prostsza realizacja
2.
Brak potrzeby powoływania się na umowę ramową
3.
Silniejsze uprawnienia pożyczkodawcy
4.
Pożytki z papierów pobierane są przez stronę, która czasowo nabyła papiery
wartościowe.

Analogicznie operacje reverse REPO i buy-sell back
OPERACJE OTWARTEGO
RYNKU W CZASIE
KRYZYSU
Struktura zabezpieczeń transakcji warunkowych w
Polsce w latach 2008 - 2011
Źródło: raport NBP „rozwój 2011”
INSTRUMENTY NBP W LATACH 1990-2013
Źródło: NBP (raport z 2013 roku)
BIBLIOGRAFIA
1. „Bank na rynku finansowym”. red. Ewa Miklaszewska
2. „Instrumenty Finansowe i ich zastosowania” Janusz Kudła
3. http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/informacje/polityka_pieniezna.html
4. http://www.nbp.pl/banki_w_polsce/drp/drp-2014.pdf
5. http://www.nbp.pl/publikacje/operacje_or/2013/raport2013.pdf
6. https://www.bfg.pl/node/1
7. https://www.nbp.pl/publikacje/operacje_or/2008/raport2008.pdf
8. http://nbp.pl/systemfinansowy/rozwoj2013.pdf
9. http://akson.sgh.waw.pl/~lijas/archiwum/036/t3.htm
10. http://www.bankier.pl/wiadomosc/NBP-Pakiet-zaufania-dla-bankow1846630.html
11. http://www.nbp.pl/publikacje/materialy_i_studia/144.pdf
12. https://www.nbp.pl/publikacje/operacje_or/2009/raport2009.pdf
13. http://www.finanse.egospodarka.pl/51300,Transakcje-repo-wg-LehmanBrothers,2,48,1.html
BIBLIOGRAFIA
Dziękujemy!
Uwarunkowane
i
bezwarunkowe
operacje interwencyjne w przypadku
zwykłym oraz w okresie kryzysu płynności
na rynku pieniężnym i walutowym.
Wioleta Kisio
Piotr Leszczyński
Czym są operacje otwartego rynku?
• Transakcje między bankiem centralnym a
bankami komercyjnymi
• Służą regulowaniu podaży pieniądza, stóp
procentowych i płynności systemu bankowego
• Zakup/sprzedaż papierów wartościowych przez
bank centralny
Operacje otwartego rynku
Strukturalne
Podstawowe
Dostrajające
Operacje otwartego rynku
Bezwarunkowe
- Sprzedaż bonów
- OUTRIGHTY
Uwarunkowane
- REPO
- REVERSE REPO
- SWAPY
- SELL-BUY BACK
- BUY-SELL BACK
BONY PIENIĘŻNE
• Emitowane przez NBP
• Regulują płynność sektora bankowego
• Krótkoterminowe papiery wartościowe o nominale 10 000 zł
sprzedawane z dyskontem
• Sprzedawane na przetargach, nabywcami mogą być tylko Dealerzy
Rynku Pieniężnego i Bankowy Fundusz Gwarancyjny
Operacje REPO
• NBP kupuje papiery wartościowe od banków komercyjnych na
określony termin, po z góry określonej cenie ustalonej jako
dyskonto.
• Bank komercyjny zaciąga krótkoterminową pożyczkę
zabezpieczoną papierami wartościowymi.
• Zasilenie systemu bankowego w środki płynne
w okresach ograniczenia płynności rynku międzybankowego
Operacje REVERSE REPO
• Tym razem bank centralny sprzedaje papiery wartościowe
bankom komercyjnym
• NBP ma możliwość ograniczenia nadpłynności sektora bankowego
SWAPY walutowe
• Wymiana kapitału w jednej walucie na jego równowartość w innej,
po kursie zbliżonym do rynkowego
• Dla swapów walutowych zabezpieczeniem transakcji nie są
papiery wartościowe lecz waluta obca
• Instrument polityki pieniężnej NPB od października 2008 roku
SELL-BUY BACK
• Sprzedaż bonów z zawarciem jednocześnie umowy terminowej
kupna w przyszłości po cenie ustalonej w dniu sprzedaży
• Cel: krótkoterminowa poprawa płynności podmiotu dokonującego
transakcji SBB
BUY-SELL BACK
• Kupno bonów z zawarciem jednocześnie umowy terminowej
sprzedaży w przyszłości po cenie ustalonej w dniu sprzedaży
• Krótkoterminowe lokowanie nadwyżek pieniężnych z
zabezpieczeniem zwrotu
Podsumowanie
• Operacje bezwarunkowe są
Dziękujemy za uwagę