Slajd 1

317511345
Slajd 1.
 Sens dziejów i rozwoju społecznego wraz z perspektywą uczenia się poprzez wieki
i w przyszłości
 Społeczno-ideologiczne konteksty edukacji / ustawicznego kształcenia
(całożyciowego) LifeLong Learning
Slajd 2.
SENS DZIEJÓW LUDZKICH – odwieczne spory
WIZJE KATASTROFICZNE

WIZJE PEŁNE OPTYMIZMU I WIARY
Wielkie PARADYGMATY ROZWOJU
 PARADYGMAT MODERNIZACYJNY
 PARADYGMAT ZALEŻNOŚCIOWY
Slajd 3.i 4.
POJĘCIE PARADYGMATU
Thomas Samuel Kuhn (1922-1996) dowodzi, że
NAUKA nie jest jednostajnym, kumulatywnym pozyskiwaniem WIEDZY.
Zamiast tego nauka jest serią spokojnych okresów przerywanych przez gwałtowne
intelektualne rewolucje, po których jeden koncepcyjny światopogląd jest zamieniany przez
inny. Paradygmat to w istocie zbiór poglądów podzielanych przez naukowców, zestaw
porozumień o pojmowaniu zagadnienia / zagadnień
Przykład zmian paradygmatu:
Ptolemeusz spopularyzował pogląd, że Słońce obiega Ziemię. To przekonanie było
bronione przez stulecia nawet w obliczu obalających go dowodów. W trakcie rozwoju nauki
"nowości wprowadzane są z trudem i z towarzyszącym mu, zgodnym z oczekiwaniami, jawnym
oporem".
Slajd 5.i 6.
PERSPEKTYWA SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO I GLOBALIZACJI
Strukturalne charakterystyki trzech typów społeczeństw
PRZEDPRZENYSŁOWE PRZEMYSŁOWE POPRZEMYSŁOWE
zasoby
SUROWCE
ENERGIA
INFORMACJA
sposób
wydobycie
produkcja
przetwarzanie
tech.
Praco-chłonna
Kapitało-chłonna
Naukowo-chłonna
CEL
Gra przeciwko naturze
Gra z przyrodą
Gra przeciwko
naturze
fabrykowanej
Gra między ludźmi
Strona 1 z 16
317511345
Stadium rozwoju społecznego oraz przyporządkowanie
Społeczeństwo
Układ odniesienia
Zasada kosmologiczna
w świecie przyrody
PREINDUSTRIALNE
Świat przyrody
i porządek naturalny
Od przeznaczenia
do przypadku
from fate to chance
INDUSTRIALNE
Świat techniki
i porządek techniczny
Racjonalność
i postęp
POSTINDUSTRIALNE
Świat społeczny
i porządek społeczny
Nieustanny strach
i rozstrzęsienie
in fear and trembling
Slajd 7. i 8.
Własność i władza
W społeczeństwach pierwotnych własność jest grupowa ... Nie sposób precyzyjnie wskazać
momentu, w którym dochodzi do wyobcowania człowieka. Z pewnością proces ten zaczyna
się w neolicie, gdy jeńców wojennych obraca się w niewolników … W ten sposób położono
fundamenty pod współczesną kulturę władzy i własności. Władza – to zdolność wpływania na
działanie drugiego człowieka. [s. 69.]
Jednym z największych wynalazków ludzkości – współwystępującym z władzą i własnością –
jest państwo. [s. 70.]
Przezwyciężanie przeciwieństw ludzkiego życia działania-życia możliwe jest tylko we
współpracy, zatem poprzez organizowanie się jednostek w ruchy społeczne. Od aktywności
owych ruchów zależy kształt ludzkiego świata (kultury). [s. 92.]
Działanie – to proces wyrażania przez jednostkę przeżyć w formach myślowych i
przedmiotowych. [s. 35.]
Człowiek działa, bo chce tworzyć swój świat i przeżywać go jako wartość. „Chcieć” jest
wystarczającą motywacją działania. [s. 39.]
Kiedy człowiek wyraża całokształt swoich przeżyć w działaniu, kieruje tym procesem i
panuje nad nim. Mówiąc potocznie, myśli ma zajęte tym, co chce robić. [s. 43.]
W procesie współdziałania człowiek chce tworzyć świat wspólnie i wspólny z drugim
człowiekiem. [s. 47.]
Żyć po ludzku – to tworzyć i kochać. [s. 49.]
Jacek Kuroń, Działanie. Jeśli nie panujemy nad swoim życiem, ono panuje nad nami, Wydawnictwo Dolnosląskie,
Wrocław 2002
Slajd 9. i 10.
Paradygmat zależnościowy - raczej wiele koncepcji / idei niż jedna teoria
André Gunder Frunk 1966: publikuje teorię rozwoju zależnego.
W obrębie teorii zależności można wyróżnić 3 istotne nurty i orientacje:
• koncepcja całkowitego uzależnienia i zdominowania Trzeciego Świata uzupełniona
koncepcją wymiany nierównej i nierównej akumulacji (kontakt powodują rozwój
niedorozwoju);
• koncepcja subimperializmu
wg Marini’ego Brazylia - forma kapitalizmu zależnego z chwilą wejścia
Strona 2 z 16
317511345
•
w etap monopoli i kapitały finansowego; wg marksistów imperializm - szczytowy
rozwój kapitalizmu
teorie systemu światowego
„szok naftowy” z 1974 dowiódł, że zależność Trzeciego Świata
od państw rozwiniętych nie jest wcale taka jednostronna i zupełna
Rozwój zależny dokonuje się ... na poziomie kultury i instytucji, a jego najistotniejszym
przejawem jest w tym przypadku GWAŁT SYMBOLICZNY [Bourdieu, Passeron, 1970
(pol.1990)]
MEDIA, KSIĄŻKI, KSZTAŁCENIE OSÓB - prowadzą do wszczepienia pewnych reguł
myślenia europejskiego, spojrzenia na świat, styl życia i standard życia; deprecjacja własnych
tradycji.
Krzysztofek K., Szczepański M. S., Zrozumieć rozwój. Od społeczeństw tradycyjnych do informacyjnych,
Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2002
Slajd 11. – 13.
NATURA  KULTURA (grafika)
W refleksji antropologicznej NATURA i KULTURA stanowią dwa przeciwstawne sobie
porządki; opozycje miedzy nimi wyrażają następujące relacje:
• NATURA jest stanem charakteryzującym się chaotycznym niezróżnicowaniem,
KULTURA jest czymś uporządkowanym i można ją zrozumieć.
• NATURA jest tym, co pierwotne i bezpośrednie, KULTURA to społeczna
organizacja, coś co się „nadbudowuje” na porządku naturalnym.
• NATURA jest ciągła, KULTURA nieciągła
• W NATURZE istnieje „wolność”, KULTURA to człowieczeństwo.
• NATURA to zwierzęcość, KULTURA to reguły
i normy.
• NATURA to zjawisko biologiczne, KULTURA jest mentalna.
• NATURA jest światem nieprzetworzonym, KULTURA przetworzonym (np. potrawy
„surowe” a „gotowane” i „smażone”)
Slajd 14.
CZŁOWIEK – próba zdefiniowania
SYSTEMATYKA:
Nadkrólestwo: JĄDROWE [Eucaryota]
Królestwo: ZWIERZĘTA [Animalia]
Podkrólestwo: TKANKOWCE [Eumetazoa]
Typ: STRUNOWCE [Chordata]
Podtyp: KRĘGOWCE [Vertebrata]
Gromada: SSAKI [Mammalia]
Podgromada: ŁOŻYSKOWCE [Eutheria]
Rząd: NACZELNE [Primates]
Podrząd: MAŁPY WĄSKONOSE [Catarrhini]
Nadrodzina: CZŁEKOKSZTAŁTNE [Hominoidea]
Rodzina: CZŁOWIEKOWATE [Hominidae]
Rodzaj : CZŁOWIEK [Homo]
Gatunek: CZŁOWIEK MYŚLĄCY / ROZUMNY [Homo sapiens]
Slajd 15. i 16.
Elliot Aronson (1932-….)Prof. Em. of Psychology, University of California at Santa Cruz
Strona 3 z 16
317511345
Człowiek jest istotą społeczną i żyje w stanie napięcia między wartościami związanymi
z indywidualnością a wartościami związanymi z konformizmem. [s. 26]
Konformizm można zdefiniować jako zmianę zachowania lub opinii danej osoby
spowodowaną rzeczywistym lub wyobrażonym naciskiem ze strony jakiejś osoby lub grupy
ludzi. [s. 33]
Powody (motywy) zachowań konformistycznych:
•
Zachowanie innych może przekonać jednostkę, że jej pierwotna ocena była błędna
(informacja).
•
Jednostka może chcieć uniknąć kary (odrzucenie, wyśmianie) lub uzyskać nagrodę
(przyjaźń, akceptacja). [s. 43-50]
Reakcje na WPŁYW SPOŁECZNY
1. Uleganie – w celu uzyskanie nagrody lub unikanie kary główny komponent –
WŁADZA rodzicielska …
2. Identyfikacja – pragnienie bycia podobnym do osoby oddziaływującej decydujący
komponent – ATRAKCYJNOŚĆ osoby
3. Internalizacja – akceptacja i włączenie w system własnych wartości ważny komponent
– WIARYGODNOŚĆ osoby, która dostarcza informację [str. 50-58]
Aronson E., Człowiek istota społeczna, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 1995 (ang. 1992)
Slajd 17.
CZŁOWIEK a SPOŁECZEŃSTWO
Karol Wojtyła (1920-2005) Jan Paweł II (łac, Ioannes Paulus II)
„Człowiek «od początku» odróżnia siebie od całego widzialnego wszechświata, a w
szczególności od świata istot poniekąd sobie najbliższych. Wszystkie one są dla
niego przedmiotem. On sam pozostaje wśród nich podmiotem. […]
Owa podmiotowość człowieka łączy się w sposób podstawowy z POZNANIEM. Człowiek
jest podmiotem pośród świata przedmiotów dlatego, że jest zdolny poznawczo
obiektywizować wszystko, co go otacza. Dlatego, że przez SWÓJ UMYSŁ zwrócony jest «z
natury» ku prawdzie. W prawdzie zawiera się źródło transcendencji człowieka wobec
wszechświata, w którym żyje.”
Fragment przemówienia do przedstawicieli świata nauki, aula Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego,
9 czerwca 1987 r.
Slajd 18.
Karl Raimund Popper (1902-1994) pisał:
• Bieg dziejów w znacznym stopniu zależy od rozwoju wiedzy.
• Przyszłego rozwoju wiedzy nie da się przewidzieć za pomocą żadnych racjonalnych
czy naukowych metod.
• Nie można przewidzieć przyszłego biegu historii ludzkości.
• Nie można sformułować naukowej teorii rozwoju historycznego, która miałaby
stanowić podstawę przewidywań historycznych.
• Podstawowy cel historycyzmu: przewidywanie przyszłych dziejów, okazuje się
nieziszczalny.
Popper Karl Raimund, „Nędza historycyzmu“, Wyd. PWN, Warszawa 1999
Slajd 19. – 21.
CZŁOWIEK EPOKI DOSTATKU … … nie egzystuje już, jak uprzednio i odwiecznie,
w środowisku innych ludzi, lecz otoczony jest przez PRZEDMIOTY.
Codzienne funkcjonowanie CZŁOWIEKA nie spełnia się już w stosunkach z bliźnimi,
lecz w coraz większym stopniu, co wykazuje statystyczna tendencja wzrostowa, sprowadza
się do odbioru dóbr i informacji oraz manipulacji nimi. [s. 7]
Strona 4 z 16
317511345
Żyjemy w czasie przedmiotów, żyjemy w ich tempie, w rytmie ich nieustannego następstwa.
Dzisiaj to my jesteśmy świadkami ich narodzin, dojrzewania i śmierci, podczas gdy w obrębie
wszystkich poprzednich cywilizacji to zwyciężające czas przedmioty, narzędzia i pomniki
trwały dłużej niż kolejne ludzkie pokolenia. [s. 8]
Obfitość, nagromadzenie, wielość stanowią jedną z najbardziej uderzających cech naszych
wielkich miast. … Zbiorowy obraz towarów jako tworzących niemal niepodzielną całość
(łańcuch znaczących) – SUPERPRZEDMIOT wikła konsumenta w sieć bardziej złożonych,
seryjnych motywacji. [s. 9,10]
Jean Baudrillard, Społeczeństwo konsumpcyjne jego mity i struktury,
przeł. Sławomir Królak (oryg.1970), Wyd. Sic! Warszawa 2008
Slajd 22.
Kultura bez pisma
Zwykłe pragnienie każdego człowieka, aby wszyscy myśleli tak jak on, obecnie pociąga za
sobą pewne niebezpieczne następstwa.
Otóż doskonałość środków komunikacji dała temu zwykłemu ludzkiemu kompleksowi
władzy olbrzymie, nowe możliwości. …
Obecnie cała planeta jest jednością pod względem wzajemnej międzyświadomości, która
przewyższa swą gwałtownością dawny przepływ informacji w małym mieście. …
Nałożenie dwóch perspektyw, jednoczesne wykorzystanie dwóch rodzajów przestrzeni,
wywołuje wstrząs. … język mediów – owe ideogramy przekraczają narodowe bariery …
CZŁOWIEK KOSMICZNY [s. 431-446]
Marshall MacLuhan, Wybór tekstów, red. Eric MacLuhan, Frank Zingrone,
przekł. E. Różalska, Jacek M. Stokłosa (oryg. 1995), Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2001
Slajd 23.
EDUKACJA - DEMOKRACJA
Zasobem gospodarczym staje się EDUKACJA… W zglobalizowanym świecie rynek pracy
kurczy się za sprawą nowych technologii – i jeszcze bardziej przez ograniczenie dostępu do
edukacji. [s. 140.]
Ludzie przestali się angażować w sferę publiczną – wystarczy im praca zawodowa i
atrakcyjne formy spędzania wolnego czasu. W partiach i związkach zawodowych całą władzę
przejmuje aparat biurokratyczny [s.142.]
„Demokracja woli rynek, ale rynek nie chce demokracji” (Barber, 1997) [s.146.]
Jacek Kuroń, Działanie. Jeśli nie panujemy nad swoim życiem, ono panuje nad nami,
Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2002
Slajd 24.
Koncepcyjny model monitorowania działania systemu edukacyjnego wg projektu TIMSS–
IEA, 1991 (Vancouver) – będzie w innym pliku
Slajd 25.
EMANCYPACJA
Pojęcie emancypacja jest pochodzenia łacińskiego (emancipatio – uwolnienie się) , ale już
wcześniej – w państwach starożytnego Wschodu – spotykamy świadomość wolności.
Świadomość wolności miał tam jedynie władca, wszyscy pozostali byli niewolnikami
skazanymi na wykonywanie woli despoty. W starożytnej Grecji i w Rzymie świadomość
wolności objęła szerszy krąg ludzi, wolnych obywateli polis greckiej i rzymskiej republiki;
poza jej nawiasem pozostawali niewolnicy. Dopiero chrześcijaństwo wprowadziło
świadomość wolności wszystkich ludzi. [s. 15.]
Strona 5 z 16
317511345
Emancypacja jako proces społeczny pojawiła się w dobie oświecenia; Emancypacja nauki,
szkolnictwa i wychowania stała się głównym zadaniem Komisji Edukacji Narodowej (14 X
1773 – IV 1794) .
Ewa Bilińska-Suchanek, Opór wobec szkoły. Dorastanie w perspektywie paradygmatu oporu,
Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Wrocław 2002
Slajd 26. – 28.
WYKSZTAŁCENIE
Wykształcenia jest jedną z uprawnionych wartości, jest dobrem (korzyścią) do pozyskania,
jest instrumentem alokacji w strukturze społeczno-zawodowej (a zatem warunkiem
koniecznym przejścia do elit) oraz składnikiem trwałego „kapitału” kulturowego i
społecznego, przekazywanemu następnemu pokoleniu.
Wolny rynek jako zasada samoregulacji społecznej (prawo konkurencji). Prawo do dążenia,
zdobywania i pomnażania należnych i legalnych korzyści w drodze wolnej konkurencji –
niezakłócanej przez interwencje państwa – usprawiedliwia niepodejmowanie jakichkolwiek
działań na rzecz istniejących i powiększających się różnic w osiągnięciach edukacyjnych.
Naturalne kształtowanie się elit jest społecznie usprawiedliwione i pożyteczne. Każdy
dowiaduje się w porę, jakie są jego wyniki i poziom osiągnięć i że ma to, na co zasłużył.
„Równe szanse edukacyjne” są tu rozumiane jako otwarty dostęp dla każdego do
najwyższych osiągnięć i pozycji, czyli jako równe prawo dostępu do najwyższych szczebli
edukacyjnych i najwyższej jakości edukacji.
Równa dostępność – zasada sprawiedliwej dystrybucji. Obowiązkiem państwa, samorządów,
elit politycznych i wszystkich podmiotów edukacyjnych jest organizowanie oświaty
powszechnie i równo dostępnej dla wszystkich, niezależnie od położenia wyjściowego z
rodziny (wykształcenie, pozycja zawodowa, zamożność, miejsce zamieszkania).
Prawo człowieka do pełnego rozwoju, do godnego życia i do udziału w kulturze – zasada
redystrybucji. Demokratyczne prawo każdej jednostki do jej pełnego rozwoju i prawo dostępu
każdego do kultury narodowej i globalnej oraz obywatelskie prawo współstanowienia
politycznego i społecznego nakazuje tak organizować instytucje i działania oświatowe,
aby każdemu – niezależnie w jakiej rodzinie i w jakim miejscu się urodził – zapewnić
możliwość osiągnięcia.
Sprawiedliwie – to po równo. Jest to oczekiwanie i żądanie równych wyników na wyjściu
z systemu szkolnego dla wszystkich, niezależnie od warunków „startu” rodzinnego
(socjalistyczna utopia).
Zbigniew Kwieciński, Wolność czy równość w edukacji?, w: A. Męczkowska i P. Mikiewicz (red.)
Idee-Diagnozy-Nadzieje. Szkoła polska a idee równości, Wyd.Nauk.DSW, Wrocław 2009, str.19-24
Slajd 29.
Model systemu edukacyjnego wg Shavelsona et al., 1989 – w innym dokumencie
Slajd 30.
Zacieranie się granic polityki
Epoka społeczeństwa ryzyka w przeciwieństwie do wszystkich wcześniejszych epok
(z przemysłową) charakteryzuje się pewnym poważnym brakiem: niemożnością
zewnętrznego przypisania położeń zagrożenia. … Nowoczesność przyjęła rolę swojego
przeciwnika … stała się zarazem zagrożeniem i obietnicą uwolnienia od tego zagrożenia,
które sama wytwarza.
Zrealizowana DEMOKRACJA, w której obywatele są świadomi swoich praw i wprowadzają
je w życie, potrzebuje innego rozumienia polityki i innych instytucji politycznych niż
społeczeństwo znajdujące się w drodze do niej.
Strona 6 z 16
317511345
Kontrola tego, co nie daje się kontrolować - RYZYKO oznacza kolonizację przyszłości,
kontrolę tego, co się nie daje kontrolować. Pojęcie ryzyka próbuje uczynić przewidywalnymi
i kontrolowalnymi nieprzewidywalne skutki decyzji cywilizacyjnych.
Ulrich Beck, Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności,
tł. S. Cieśla (oryg. 1986), Wyd. Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2002
Slajd 31. – 33.
Rozpad i zagrożenie społeczeństwa przemysłowego
Podstawowa teza modernizacji refleksywnej głosi, że im bardziej społeczeństwo się
modernizuje, tym bardziej aktywne jednostki (podmioty) nabywają zdolność wywierania
wpływu na warunki społeczne swojego istnienia.
Pytania:
1. Kto jest podmiotem modernizacji refleksywnej? Odp.: Podmioty indywidualne i
zbiorowe albo naukowcy i zwykli ludzie, instytucje i organizacje … aż do poziomu
struktur.
2. Co służy za medium modernizacji refleksywnej? Odp.: Różnego rodzaju wiedza –
naukowa, ekspercka, potoczna; Beck: nie-wiedza, przyrodzony dynamizm, to, co
niewidoczne i niepożądane.
3. Jakie są konsekwencje modernizacji refleksywnej? Odp.: Gidens: „wykorzenienie” i
„ponowne zakorzenienie”, Beck: indywidualizacja, Lash: estetyzacja i formacja
wspólnot.
4. Co należy uznać za siłę napędową refleksywnej modernizacji? Odp.: Modernizacja –
globalna refleksyjna.
Prosta a refleksywna modernizacja – różnice
1. W odniesieniu do sytuacji życia codziennego, zachowań i struktury społecznej, teorie
posługujące się kategoriami dużych grup i klas różnią się zasadniczo od teorii
indywidualizacji (oraz nasilenia) nierówności społecznych.
2. Problematyka funkcjonalnego różnicowania się „autonomicznych” obszarów działania
zostaje zastąpiona problematyką funkcjonalnej koordynacji, łączenia w sieci
i stapiania się różnych subsystemów (jak również ich kodów komunikacyjnych).
3. Modele linearne (oraz atawistyczna wiara w kontrolę) charakterystyczne dla wiary
w postęp wynikający z ciągłej modernizacji zostają zastąpione różnorodnymi
wielopoziomowymi wizjami samoprzekształcania się, wewnętrznego zagrożenia
i wewnętrznego rozpadu fundamentów racjonalności oraz form racjonalizacji w
centrach (władzy) modernizacji przemysłowej.
4. O ile prosta modernizacja za motor transformacji społecznej uznaje ostatecznie
racjonalność (refleksję) instrumentalną, o tyle modernizacja „refleksywna” postrzega
siłę napędową zmiany społecznej w kategoriach efektów ubocznych (refleksywności).
To co niedostrzegane, co nie podlega refleksji, ale zamiast tego zostaje odsunięte,
zwiększa strukturalne pęknięcie odgradzające społeczeństwo przemysłowe od
społeczeństwa ryzyka, oddzielające je od „nowych” nowoczesności, teraźniejszych i
przyszłych.
5. Niezależnie od podziału na lewicę i prawicę – przestrzennej metafory powstałej wraz
ze społeczeństwem przemysłowym jako wymóg polityczności – rodzą się konflikty
polityczne, ideologiczne i teoretyczne, które (przy całej prowizoryczności) można
opisać za pomocą osi i dychotomii pewność – niepewność, wewnętrzne – zewnętrzne,
polityczne – apolityczne.
Ulrich Beck, Anthony Giddens, Scott Lash, Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka
w porządku społecznym nowoczesności, tł. Jacek Konieczny (oryg. 1994), Wyd. Nauk.PWN, Warszawa 2009
Strona 7 z 16
317511345
Slajd 34.- 42.
Co przewidywano w przeszłości
Friedrich Nietzsche (1844-1900), w 1905 r. pisał: „Niechżeby przewlekła komedia
europejskiej drobnopaństewkowości oraz dynastycznych i demokratycznych zachcianek
dobiegła wreszcie końca. Okres małej polityki przeminął: najbliższe już stulecie przyniesie
walkę o panowanie nad światem.” [s. 19]
Immanuel Kant (1724-1804) wcześniej uważał, iż polityka musi mieć kosmopolityczną ideę
przewodnią. „Myśleć o sobie jako obdarzonym prawami obywatelskimi członku światowej
społeczności obywatelskiej, to najwznioślejsza idea, do jakiej dotrzeć może człowiek, a jakiej
nie sposób też traktować inaczej niż z entuzjazmem.” [s. 19]
Karol Marks (1844-1900), przepowiadał, że to globalizujący się kapitał, a nie polityka państw
złamie aksjomatykę narodową i otworzy drogę do wielkiej polityki: „Dawna lokalna i
narodowa samowystarczalność i odosobnienie ustępują miejsca wszechstronnym stosunkom
wzajemnym, wszechstronnej współzależności narodów. Wytwory duchowe poszczególnych
narodów stają się wspólnym dobrem. Jednostronność i ograniczoność narodowa staje się
coraz bardziej niemożliwa, a z wielu literatur narodowych i regionalnych powstaje literatura
światowa.” [s. 19-20]
Zmiana perspektywy i paradygmatu przy przejściu
Działanie polityczne
perspektywa narodowa
Nauki
o
polityce
perspektywa kosmopolityczna
zorientowane na państwo
metodologiczny narodowe pojmowanie
społeczeństwa i polityki
nacjonalizm
w praktyce i nauce o polityce
fantomowa nauka,
skoncentrowana na narodzie i
nie dostrzegająca czynników
transnarodowych
kosmopolityczna krytyka
metodologiczny zorientowanego na państwo
kosmopolityzm narodowe społeczeństwa
i polityki, socjologii
i politologii:
nowa teoria krytyczna
społeczeństwo kosmopolityczne i jego wrogowie,
co to znaczy: państwo
kosmopolityczne, ustrój
kosmopolityczny, transnarodowe państwo nadzoru?
Strona 8 z 16
317511345
Zmiana paradygmatu nauk społecznych przy przejściu
1. nowoczesność:
metodologiczny nacjonalizm
Granice
2. nowoczesność:
Ponowoczesność:
metodologiczny kosmopolityzm metodologiczny
pluralizm
Polityka granic: wnętrze
i zewnętrze mieszają się ze
sobą w zależności
od sytuacji, za każdym razem
trzeba je na nowo wyznaczać i
polityczna przynależność jest uzasadniać;
traktowana jako z góry
przynależność polityczna
jednoznacznie określona.
wieloraka i zależna
od wyboru.
Kongruencja granic:
we wszystkich kwestiach
dominuje odróżnienie wnętrza
i zewnętrza
w perspektywie narodowej;
Usunięcie granic:
„networks”
„flows”
„scapes”
Klasy /
Skoncentrowana na państwie Odpaństwowiona socjologia Kulturowa teoria
społeczne socjologia narodu: społeczne transnarodowa: społeczne
globalności: globalny
nierówności nierówności rozważane tylko i nierówności rozważane w skali przemysł kulturowy,
wyłącznie w ramach państwa – świata i wielowymiarowo:
lokalne wyłączenia
„hierarchia harmonia” –
a) globalnie
(„useless poor”)
etniczno-narodowe odróżnienie b) transnarodowo
mobilności i migracji.
c) międzynarodowo
„hierarchie dysonansowe” –
„migracja” = mobilność w
skali społeczeństwa
światowego.
Etniczność / Kultura hegemoniczna
kultura
posiłkująca się schematem
„albo-albo”; zasada
homogeniczności wyznaczanej
przez większość; „problemy
mniejszości”; ukryty
esencjalizm; uniwersalizm
ślepy na różnice; rasa
i przestrzeń tworzą
potencjalnie śmiertelny
dyskurs; cel polityki:
asymilacja i integracja.
Kultura kreśląca granice wedle Wyzbyta granic kultura
schematu „i to, i to”; typologia typu „i to, i to”;
transnarodowych form życia; pozbawiony hierarchii
dylematy
pluralizm („hybrydy”);
i sprzeczności kultury
uniwersalna
kosmopolitycznej; ilościowa i koegzystencja różnic
jakościowa przemiana
kulturowych,
większości
wyzwolone od
w mniejszości i odwrotnie;
esencjalizmu,
akceptacja różnic etnicznych; procesualne
wyzwolenie od esencjalizmu. tożsamości.
Etyka
Etyka inkluzyjnej ekskluzji;
obecność Innego; dominacja
uniwersalizmu nad
partykularyzmem („naród
kosmopolityczny”).
Etyka wykluczenia;
nieobecności Innego;
dominacja partykularności nad
uniwersalizmem.
Strona 9 z 16
Etyka uniwersalnego
relatywizmu.
Niewspółmierność
uzależnionych od
kontekstu stanowisk
etycznych.
317511345
cd.
1. nowoczesność:
metodologiczny nacjonalizm
2. nowoczesność:
Ponowoczesność:
metodologiczny kosmopolityzm metodologiczny
pluralizm
Gospodarka Odróżnienie gospodarstw
Odróżnienie państwa
Kulturalne kryzysy
domowych i przemysłu (rodziny narodowego i gospodarki
i sprzeczności
i rynku) dokonane w ramach
światowej: oderwana od zasad globalnego –
porządku państw narodowych; teretorializacji rekonstrukcja ponowoczesnego –
przejście od gospodarki rolnej gospodarki, która nie wymaga kapitalizmu.
z lokalnymi rynkami, w której ram organizacyjnych państwa
techniki produkcji przez stulecia narodowego; narodziny
nie zmieniły się, a więzi
społeczeństwa światowego,
społeczne oparte były na
rynkowego
wspólnych przekonaniach
i indywidualistycznego, gdzie
i rytuałach religijnych,
nieograniczenie mobilny jest
do narodowej nowoczesności, kapitał, jednak nie praca,
w której dominują
ludność jest w większej części
we wzajemnym spleceniu
zurbanizowana, religie i
gospodarka rynkowa,
etniczności są spluralizowane,
demokracja i narodowe kultury. a społeczne nierówności
zradykalizowane.
Państwo /
Pozorne nieuchronne splecenie Rozdzielenie przestrzeni
Postpolityczna
polityka
przestrzeni z polityką: państwo = i polityki, państwa oraz
wizja
państwo terytorialne = państwo społeczeństwa – „państwo
świata
narodowe; utożsamianie
kosmopolityczne”; odróżnienie
suwerenności z autonomią;
suwerenności i autonomii:
niezależność państwa,
problemy narodowe muszą być
samookreślenie narodu i
rozwiązywane w sposób
rozwiązywanie problemów
transnarodowy; utrata
narodu (dobrobyt, prawo,
autonomii może oznaczać
bezpieczeństwo)
przyrost suwerenności.
nakładają się na siebie.
Ulrich Beck, Władza i przeciwwładza w epoce globalnej. Nowa ekonomia polityki światowej,
tł. Jerzy Łoziński (oryg. 2002), Wyd. Nauk.SCOLAR, Warszawa 2005
Slajd 43.- 51.
Samuel P. Huntington (1927-2008)
Siedem kręgów cywilizacyjnych wg Huntington’a
1. Zachodni (USA + Europa Zachodnia i Środkowa; tzw. krąg chrześcijaństwa
zachodniego - katolicyzm i protestantyzm),
2. Słowiańsko-prawosławny (Rosja, częściowo Białoruś i Ukraina, ponadto: Bułgaria,
Grecja, Rumunia, Serbia),
3. Chiński (Chiny i Azja Południowo–Wschodnia; „Krąg Konfucjański”),
4. Hinduistyczny (Indie),
5. Japoński (Japonia),
6. Muzułmański (kraje arabskie + Pakistan + Turcja),
7. Latynoski (Ameryka Południowa i Środkowa oraz stany południowe USA;
w większości – krąg katolicki)
oraz potencjalny
Strona 10 z 16
317511345
•
•
•
•
Afrykański, który jeszcze nie zasługuje - zdaniem autora - na miano odrębnej
cywilizacji, choć ma szanse stać się takim samodzielnym kręgiem niezadługo.
Uważał, że zmienne stosunki panujące pomiędzy kręgami cywilizacyjnymi
(kulturowymi) wyznaczają linię konfliktów globalnych [do lamusa odchodzą konflikty
ideologiczne]; są możliwe konflikty wewnątrz (np. Irlandia Półn.)
Był przekonany, że najgroźniejsze sytuacje kryzysowe i konfliktowe będą miały
miejsce w niedalekiej przyszłości głównie pomiędzy trzema kręgami cywilizacyjnymi:
zachodnim, islamskim i chińskim.
Podkreślał, że nic nie wskazuje na to, że „Kultura Zachodu jest i powinna być kulturą
całego świata”. Wręcz przeciwnie, aktualnie cywilizacja zachodnia i jej wartości
znajdują się w odwrocie.
Samuel P. Huntington, Zderzenie Cywilizacji i nowy kształt ładu światowego,
Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA S.A., Warszawa 2000
Francis Fukuyama (1952 - …)
W Końcu historii stawia tezę, że wraz z upadkiem bloku socjalistycznego nastąpił koniec
historii; zwycięstwo świata zachodniego (liberalna demokracja, rynek) nad totalitarnymi
systemami świadczy o wyższości cywilizacji zachodniej nad pozostałymi kręgami
kulturowymi (ujednolicanie, „bezkonfliktowy” świat = dominacja).
Francis Fukuyama, Koniec historii, przekład [z ang.] Tomasz Bieroń, Marek Wichrowski,
Zysk i S-ka: Poznań 1996
W Końcu człowieka rewiduje zasygnalizowanej tezy. Koniec historii nie nastąpił, gdyż nie
zakończyła biegu nauka; błyskawiczny i niepohamowany rozwój biotechnologii i nauk
pokrewnych (np. bioinformatyki), przynosi tyleż wspaniałych korzyści, co i zagrożeń dla
człowieka [koniec historii człowieka, początek poczłowieczej historii] (str. 284)… Wskazuje
na pilną potrzebę większej kontroli politycznej nad zastosowaniami nauki i techniki (badania
nad zarodkami ludzkimi, przedimplantacyjna diagnostyka genetyczna, neurofarmakologia,
modyfikacja komórek linii płciowej, kreacja chimer przy użyciu ludzkich genów, inżynieria
genetyczna, klonowanie człowieka, etc.) (str. 262).
Fukuyama F., Koniec człowieka. Konsekwencje rewolucji biotechnologicznej,
przekł. [z ang.] Bartłomiej Pietrzak, Znak: Kraków 2004
Alvin & Heidi Toffler
W przeciwieństwie do koncepcji przyszłości społeczności, jaką prezentowali Samuel P.
Huntington
i Francis Fukuyama, poglądy TOFFLERÓW zakreślają optymistyczną perspektywę rozwoju
ludzkości.
Słynni dziś na całym świecie wizjonerzy - niestrudzenie od 1970 r. - propagują kształtowanie
się NOWEJ CYWILIZACJI, określanej mianem „trzeciej fali”, bądź bardziej przystępnie SPOŁECZEŃSTWEM WIEDZY, formalnie wyprzedzającym gospodarkę opartą o wiedzę
(GOW).
W Szoku przyszłości charakteryzują powszechny kryzys społeczeństwa przemysłowego (1.
faza / fala – agrarna).
W Trzeciej fali analizują uwarunkowania i prognozy przyszłości społeczeństwa
postindustrialnego.
W Budowie nowej cywilizacji. Polityka trzeciej fali, zapowiadają dominację wiedzy,
wykształcenia, kompetencji, zatrudnienia głównie w sferze usług (80% wszystkich
pracowników) oraz wpływ zdobyczy rewolucji informatyczno - cybernetycznej na wszystkie
bez wyjątku dziedziny życia współczesnego człowieka, tj. polityczną, gospodarczą,
społeczną, ekologiczną, kulturalną, naukową, wojskową, organizacyjną, a nawet religijną.
Toffler A., Trzecia fal, przeł. [z ang.] Ewa Woydyłło [Wyd. 2.; 1 nie ocenzurowane] 1997;
Szok przyszłości, przeł. [z ang.] Wiktor Osiatyński [Wyd. 2 uzup.] Poznań 1998;
Budowa Nowej cywilizacji. Polityka trzeciej fali, Poznań, Zysk i S-ka (wyd. polskie 1996)
Strona 11 z 16
317511345
Slajd 52.i 53.
Człowiek jako istota myśląca
„Z jednej strony CZŁOWIEK jest ISTOTĄ MYŚLĄCĄ, a z drugiej strony istotą, która
DZIAŁA; pomiędzy tym są jego UCZUCIA. Z jednej strony kieruje on swoje UCZUCIA na
to, co związane jest z rozważaniami, a z drugiej strony uczucia uczestniczą w jego działaniu.
Wystarczy się tylko zastanowić nad tym, jak człowiek może być zadowolony, gdy coś mu się
powiedzie w działaniu, bądź też niezadowolony, gdy coś mu się nie uda; wszelkiemu
działaniu towarzyszą UCZUCIA
A zatem – nasze uczucia rzeczywiście łączą oba przeciwne bieguny: element myślenia oraz
element działania.”
Rudolf Steiner (1861-1925), podaję za:
http://www.philosophyoffreedom.com/node/3367
Slajd 54. – 58.
Galileo Galilei (1564-1642)
KSIĘGA NATURY / PRZYRODY jest pisana w języku matematyki
KSZTAŁCENIE a MIERZENIE
1792 – wprowadzono stopnie za pracę studentów na Uniwersytecie (zmatematyzować myśl
ludzką – technologia liczb)
William Farish (1759 – 1837) - Professor at the University of Cambridge
Karol Marks (1818–1883): Technika ujawnia stosunek ludzi do przyrody i tworzy nowe
warunki dla stosunków, w jakie ze sobą wchodzimy
Ludwig J.J. Wittgenstein (1889-1951): Język nie jest tylko zwykłym nośnikiem dla myśli,
lecz jego kierowcą
Marshall McLuhan (1911–1980): Środek przekazu jest przekazem
Pierwszy człowiek ery technokratycznej - Francis Bacon (1561-1626)
Jedynym celem nauki jest „wyposażenie życia ludzkiego w nowe wynalazki i środki”
Architekt GMACHU o nazwie POSTĘP I SIŁA
TECHNOKRACJA obdarzyła nas IDEĄ POSTĘPU i przekonaniem o konieczności
rozluźnienia więzów tradycji - czy to politycznej, czy duchowej. Wypełniła obietnicami
nowych swobód i nowych form organizacji społecznej. Możemy szybciej przenosić się z
miejsca na miejsce, szybciej robić różne rzeczy, osiągać więcej w krótszym czasie.
Narodziny TECHNOPOLU
1911, Frederick Winslow Taylor (1856-1915) , The principles of Scientific Managment
(Zasady naukowego zarządzania) – tayloryzm
Celem ludzkiej pracy
1. WYDAJNOŚĆ
2. Standardowe procedury oceniania wydajności
3. Ludzkim sądom, chybotliwym i niepewnym, nie można ufać
4. Jedynie obiektywnym kryterium oceny są mierniki statystyczne, czyli „to czego nie
można zmierzyć albo nie istnieje, albo nie ma wartości”
5. Życiem ludzkim najlepiej pokierują odpowiednio przeszkoleni specjaliści (robotników
zwolniono z myślenia)
Dotyczyło to taśmy … szybko jednak przeniknęło do innych sfer życia
Neil Postman, Technopol. Triumf techniki nad kulturą, przeł. z ang. Anna Tanalska-Dulęba,
Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 2004, str. 15, 25-26, 35, 61-62, 68
Slajd 59.
Paradygmaty porządku społecznego – raz jeszcze (inaczej)
Strona 12 z 16
317511345
•
•
•
FEUDALIZM
pan / arystokrata – chłop (monarcha, Kościół, wojsko)
KAPITALIZM
kapitalista / burżuj – robotnik / proletariat (humanizm {Bóg Człowiek}, szpitale,
szkoły, więzienia, parlament, wojsko, państwo narodowe)
INFORMACJONIZM
netokrata – konsumtariat (powszechna medializacja, media żyją własnym życiem,
dyktatura hiperrealnych mediów, wojsko)
Slajd 60. – 66.
TECHNIKA myśli za NAS
TESTOMANIA – mierzyć możemy wszystko:
• Poziom cukru we krwi
• Wzrost / wagę
• Inteligencję
• Wiedzę
• Uczucia
• ….
Współpraca w dziedzinie EDUKACJI
Warszawa, 19 stycznia 2009 roku
Podczas odbywającego się w Londynie Światowego Forum Nauczania
i Technologii (Learning and Technology World Forum) 3 firmy z branży IT:
Cisco
Intel
Microsoft
przedstawiły plany uruchomienia międzybranżowego projektu badawczego mającego na celu
opracowanie nowych podejść, metod i technologii oceniania umożliwiających zmierzenie
wyników nauczania i uczenia się w klasach na całym świecie w XXI wieku …
Wezwały liderów środowiska nauczycielskiego, administracje publiczne i inne korporacje do
przyłączenia się do tej inicjatywy.
Podaję za: http://www.cisco.com/web/PL/prasa/news/20090119.html
EFEKTY TESTOMAMII
s.217 … wyniki (testy) nie dostarczają szczegółowych informacji o tym,
CO DZIECKO WIE, A CZEGO NIE WIE,
ani nie wyjaśniają procesów, które łączą się z trudnościami dziecka.
Janice Wearmouth, Gavin Reid, Ocena i planowanie nauczania i nauki, w: Reid G., Wearmouth J. (red.),
Dysleksja. Teoria i praktyka, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2008, str. 211-233
Matematyka – Biologia – strony WWW (Tim Berners-Lee 1993) – owca Dolly (1996 Ian
Wilmut (Roslin Institute) and the sheep Dolly)
Zaratustra mowę zaczyna od słów: "Uczę was NADCZŁOWIEKA!". I zaraz potem mówi:
"Człowiek jest czymś, co powinno być przezwyciężone".
Co to może oznaczać w erze genomiki?
Friedrich Nietzsche, Tak mówił Zaratustra: książka dla wszystkich i dla nikogo.
1–4. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2005.
Slajd 67.
DOBROBYT a EDUKACJA „Socjolodzy z wielu krajów udowodnili, że istnieje wyraźny
związek między znacznym dobrobytem i wysokim poziomem edukacji, z jednej strony,
a powszechnym poczuciem braku czasu, z drugiej strony”
Alexander Bard, Jan Söderqvist, Netokracja. Nowa elita władzy po kapitalizmie, Wydawnictwo Akademickie
i Profesjonalne, Warszawa 2006, s. 105
Strona 13 z 16
317511345
Slajd 67.- 71.
Film: 1987 Robocop; 1999 Matrix;
Biennale Arte 53. Esposizione Internazionale d'Arte http://www.labiennale.org/it/Home.html
SZTUKA czy RZECZYWISTOŚĆ
Wstrząsające rzeźby "Jesteśmy rodziną" australijskiej artystki Patricii Piccinini
Slajd 72.- 82.
Zapraszam jeszcze do refleksji nad zmianami w wybranych obszarach kulturowych –
ważnych dla LLL (całożyciowe uczenie się)
• Książka realna czy wirtualna
• Biblioteka realna czy wirtualna
• Gry komputerowe  Film
• Nauka / Technika … dokąd zmierzamy
UCZYMY SIĘ – Formalnie i Nieformalnie
Poprzez:
• Słuchanie
• Stawianie pytań / poszukiwanie
• Czytanie / notowanie / pisanie
• Powtarzanie (zapamiętywanie) …
Biblioteka Aleksandryjska
Największa biblioteka, założona przez króla Egiptu Ptolemeusza I Sotera i jego syna
Ptolemeusza II Filadelfosa w IV-III w. p.n.e.
Pierwszym dyrektorem Biblioteki Aleksandryjskiej był Zenodot z Efezu (ok. 269 p.n.e.),
drugim - poeta Kallimach z Cyreny, twórca katalogu zbiorów Pinakes, w 120 księgach, w
którym spis zwojów był ułożony według działów, zgodnie z treścią dzieł.
Całość zbiorów liczyła 400 tys.÷700 tys. zwojów rękopiśmiennych (Serapejon ok. 43 tys.).
Została zniszczona:
47 p.n.e. spłonął Bruchejon podczas zdobywania Aleksandrii przez Cezara,
391 n.e. zniszczono podczas rozruchów Serapejon;
641 n.e. spłonęły prawdopodobnie ocalałe resztki, kiedy Aleksandrię zdobył kalif Omar I.
Obecnie na świecie drukuje się … ponad cztery miliardy egzemplarzy książek rocznie, z
czego 130 milionów (3,25%) w Polsce.
Człowiek LITER    Człowiek CYFR (e-człowiek)
Epoka DRUKU
Epoka TRANSMISJI
Człowiek CYFR jest bombardowany informacjami, ale zazwyczaj potrafi je selekcjonować i
w dowolny sposób nimi rozporządzać.
Obecnie - POCZĄTEK REWOLUCJI CYFROWEJ. Jest kwestią czasu, kiedy każda książka i
każda niemal myśl ludzka będzie dostępna w formie zdigitalizowanej.
Śmierć książki. No Future Book. Łukasz Gołębiewski, Biblioteka Analiz, Warszawa 2008,
dostępna online: https://ssl.ibuk.pl/czytelnia/uwaga.php?id=1371
Perspektywa digitalizacji
1971 Gutenberg Project http://www.gutenberg.org/catalog
32 000 e-book za darmo (13 VI 2010)
2002 Polska Biblioteka Internetowa http://www.pbi.edu.pl/opbi_zasobypbi.html
Strona 14 z 16
317511345
2006 Cyfrowa Biblioteka Narodowa
Stan na dzień 18 VI 2010, godz. 22.18:
Liczba publikacji w bibliotece: 24 773
Liczba osób korzystających w tej chwili z biblioteki: 600
Łączna liczba czytelników od dnia 2006-09-01: 21 706 170 http://polona.pl/dlibra
Biblioteka Narodowa http://bn.org.pl/zasoby-cyfrowe-i-linki
Google Books
Wyszukiwanie
Znajdziemy książkę, której treść pasuje do wyszukiwanych haseł, wyświetlamy odpowiedni
link na stronie wyników wyszukiwania.
Przeglądanie książek online
Jeśli książka nie jest chroniona prawami autorskimi lub jeśli wydawca wyraził zgodę,
możliwe będzie wyświetlenie jej podglądu,
a w niektórych przypadkach nawet przeglądanie całej jej treści.
Kopie książek zaliczanych do powszechnego dziedzictwa można pobrać w formacie PDF.
Szybki dostęp do dodatkowych informacji
Dla każdej książki stworzyliśmy dodatkowe strony informacyjne, aby można było szybko
odnaleźć wszelkiego rodzaju potrzebne informacje: recenzje książki, odniesienia w sieci,
mapy itp.
Możliwości kupna książki... lub wypożyczenia jej z biblioteki
Wirtualne studiowanie przeszłości. Digitalizacja dzieł pisanych ręcznie
De Revolutionibus Orbium Coelestium (ok. 1520-1541) O obrotach ciał niebieskich:
http://www.bj.uj.edu.pl/bjmanus/revol/podpis.gif dla Państwa
Johannes Gutenberg (ur. ok. 1399, zm. 3 lutego 1468) - W roku 1455 moguncki złotnik
J. Gutenberg wydrukował czterdziestodwuwierszową Biblię, rozpoczynając nową erę w
dziejach książki: http://www.bl.uk/treasures/gutenberg/homepage.html
Alexander Graham Bell (1847-1922) - Pobrałam dnia 3 III 2008:
http://memory.loc.gov/ammem/bellhtml/belltelph.html link: March 10, 1876
WWW.ThomasEdison.com
GENERACJE KOMPUTERÓW
Zerowa generacja: komputery na przekaźnikach
Pierwsza generacja: komputery na lampach radiowych, 1945-59
Druga generacja: komputery na tranzystorach, 1959 -64; 1959 - obwód scalony: Jack
Kilby,Texas Instruments
Trzecia generacja: układy scalone, 1965-70, seria IBM 360; 1965 - pierwszy minikomputer
(DEC PDP); 1968 - powstał Intel, obecnie największy producent mikroprocesorów; 1969 pamięci półprzewodnikowe
Czwarta generacja: układy scalone VLSI, od 1971; 1971 - mikroprocesor wynaleziony przez
Teda Hoffa z firmy Intel; 1976 - firma Apple i pierwsze udane mikrokomputery
1981 - era komputerów osobistych: pierwszy IBM PC
Piąta generacja: sztuczna inteligencja
Szósta generacja: nowe architektury, neurokomputery, biokomputery, obliczenia przy pomocy DNA,
komputery kwantowe..
Dostępne: Duch W. Fascynujący świat komputerów: http://www.fizyka.umk.pl/~duch/indexpl.html
Strona 15 z 16
317511345
Slajd 83.- 87.
Wg francuskiej badaczki Marie Laure Ryan
TEKST KLASYCZNY
HIPERTEKST
trwałość
ulotność
uporządkowanie linearne
uporządkowanie przestrzenne
znaczenie zdefiniowane pierwotnie
znaczenie wyłaniające się
uwaga skupiona na świecie tekstualnym
tekst doświadczany jako głęboki
uwaga skupiona na języku
struktura wycentrowana
doświadczenie tekstu jako powierzchni
układ „z góry do dołu”
zdecentralizowana struktura
globalna koherencja
układ „z dołu do góry”
czytanie ukierunkowane na cel
lokalna koherencja
podejście systematyczne
czytanie jako bezcelowe wędrowanie
myślenie logiczne
majsterkowanie z heterogenicznością
praca
myślenie analogiczne
jedność
gra
porządek
rozbieżność
monologia
chaos (system samoorganizujący się)
nieprzerwany rozwój
wielogłosowość, dialogiczność
sekwencyjność
przeskoki, nieciągłość
solidność
paralelizm
tekst jako retoryka
płynność
perswazji pamięci
dynamiczna symulacja
aktywności mózgu
Śmierć książki. No Future Book. Łukasz Gołębiewski, Biblioteka Analiz, Warszawa 2008,
https://ssl.ibuk.pl/czytelnia/uwaga.php?id=1371
Trójwymiarowa animacja
Dziś wirtualne może być studio telewizyjne, ale też postacie ludzkie, np.: 1. wirtualna idolka
japońskiej młodzieży: Kyoko Date DK-96 - Love Communication (YouTube)
Gry komputerowe Wirtualna hrabianka Lara Croft archeolog, podróżniczka, poszukiwaczka
przygód bohaterka gier z serii TOMB RAIDER http://www.laracroft.pl
Gra staje się inspiracją do nakręcenia przez US filmu sensacyjnego: Lara Croft Tomb Raider:
The Cradle of Life (Kolebka życia)
Idealny absolwent SZKOŁY powinien:
• czytać i pisać, to jasne, lecz poza tym powinien być człowiekiem szczęśliwym,
otwartym na potrzeby innych, uczciwym, pełnym entuzjazmu, tolerancyjnym,
pewnym siebie,
• wszechstronnie poinformowanym, umiejącym się wysłowić, mającym zmysł
praktyczny, zdolnym do współpracy z innymi i elastycznym w postępowaniu,
• twórczym, zdeterminowanym i świadomym swej indywidualności, człowiekiem, który
zna swe uzdolnienia i zainteresowania, znajduje przyjemność w ich rozwijaniu i
pogłębianiu oraz zamierza robić z nich dobry użytek. [s. 10. i 348.]
David Gribble, Edukacja w wolnosci. Wposzukiwaniu idealnego systemu kształcenia,
tł. Zofia Grudzińska (oryg. 1998), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005
Przyjemnej lektury, interesujących, własnych poszukiwań oraz krytycznego myślenia 
©/ dr Lucyna Kania
Strona 16 z 16