Odpady z sektora komunalnego i odpady niebezpieczne z tego
advertisement
Podstawowe definicje i pojęcia stosowane w „PLANIE GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU CHRZANOWSKIEGO” 1. Cel w gospodarowaniu odpadami – rozumie się przez to, to do czego się dąży, co się chce osiągnąć w gospodarowaniu odpadami. 2. Gospodarowanie odpadami – rozumie się przez to zbieranie, transport, odzysk, i unieszkodliwianie odpadów, w tym również nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów. 3. Komunalne osady ściekowe – rozumie się przez to pochodzący z oczyszczalni ścieków osad z komór fermentacyjnych oraz innych instalacji służących do oczyszczania ścieków komunalnych oraz innych ścieków o składzie zbliżonym do składu ścieków komunalnych. 4. Likwidacja składowiska – rozumie się przez to zespół działań inwestycyjnych na terenie składowiska w zakresie zabezpieczenia i docelowej eliminacji jego zagrożeń dla środowiska. 5. Magazynowanie odpadów – jest to czasowe przetrzymywanie lub gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem. 6. Obiekt budowlany – zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. Nr 89, poz. 414 z późn. zm.), należy przez to rozumieć również składowiska odpadów. 7. Odpady – oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii, określonych w załączniku nr 1 do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.), których posiadacz pozbywa się, zamierza pozbyć się lub do ich pozbycia się jest obowiązany. 8. Odpady komunalne – rozumie się przez to odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. 9. Odpady kuchenne ulegające biodegradacji – domowe odpady organiczne pochodzenia roślinnego i zwierzęcego ulegające biodegradacji oraz odpady pochodzące z pielęgnacji kwiatów domowych, balkonowych – ulegające biodegradacji. 10. Odpady medyczne – rozumie się przez to odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny. 11. Odpady problemowe – rozumie się przez to odpady powstające w wyniku zaistnienia sytuacji awaryjnych (również odpady niebezpieczne powstałe podczas prowadzenia akcji ratowniczych). 12. Odpady ulegające biodegradacji – rozumie się przez to odpady, które ulegają rozkładowi tlenowemu lub beztlenowemu przy udziale mikroorganizmów. 13. Odpady weterynaryjne – rozumie się przez to odpady powstające w związku z badaniem, leczeniem zwierząt lub świadczeniem usług weterynaryjnych, a także w związku z prowadzeniem badań naukowych i doświadczeń na zwierzętach. 14. Odzysk – rozumie się przez to wszelkie działania, nie stwarzające zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegające na wykorzystaniu opadów w całości lub w części, lub prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania, określone w załączniku nr 5 do w/w ustawy o odpadach. 15. Odzysk energii – rozumie się przez to termiczne przekształcanie odpadów w celu odzyskania energii. 16. PCB – rozumie się przez to polichlorowane bifenyle, polichlorowane trifenyle, monometylotetrachlorodifenylometan, monometylodibromodifenylometan oraz mieszaniny zawierające jakąkolwiek z tych substancji w ilości powyżej 0,005 % wagowo łącznie. 17. Posiadacz odpadów – rozumie się przez to każdego, kto faktycznie włada odpadami (wytwórcę odpadów, inną osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną); domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości. 18. Przebudowa obiektu budowlanego – należy przez to rozumieć prace mające na celu dostosowanie obiektu budowlanego do obowiązujących przepisów prawnych. 19. Przebudowa składowiska – należy przez to rozumieć prace mające na celu dostosowanie składowiska odpadów do obowiązujących przepisów prawnych. 3 20. Recykling – rozumie się przez to taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii. 21. Recykling organiczny – rozumie się przez to obróbkę tlenową, w tym kompostowanie, lub beztlenową odpadów, które ulegają rozkładowi biologicznemu w kontrolowanych warunkach przy wykorzystaniu mikroorganizmów w wyniku, której powstaje materia organiczna lub metan; składowanie na składowisku odpadów nie jest traktowane jako recykling organiczny. 22. Składowisko odpadów – rozumie się przez to obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów. 23. Składowisko odpadów komunalnych – rozumie się przez to obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów komunalnych. 24. Składowisko odpadów przemysłowych – rozumie się przez to obiekt budowlany przeznaczony do składowania odpadów pochodzących z sektora gospodarczego, z wyłączeniem odpadów komunalnych. 25. Spalarnia odpadów – rozumie się przez to instalację, w której zachodzi termiczne przekształcanie odpadów w celu ich unieszkodliwienia. 26. Stabilizacja odpadów – rozumie się przez to związanie odpadów w matrycy z materiałów wiążących o bardzo niskiej przepuszczalności celem zminimalizowania negatywnego oddziaływania na środowisko. 27. Strategia gospodarki odpadami – perspektywiczny plan działań zmierzających do osiągnięcia postawionych celów w gospodarce odpadami. 28. System gospodarki odpadami – należy przez to rozumieć ogół działań inwestycyjnych i organizacyjnych realizowanych zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi i innymi dokumentami, zmierzających do osiągnięcia założonych celów w gospodarce odpadami. 29. Termiczne przekształcanie odpadów – rozumie się przez to procesy utleniania odpadów, w tym spalania, zgazowywania, lub rozkładu odpadów, w tym rozkładu pirolitycznego, prowadzone w przeznaczonych do tego instalacjach lub urządzeniach na zasadach określonych w przepisach szczegółowych; recykling organiczny nie jest traktowany jako termiczne przekształcanie odpadów. 30. Unieszkodliwianie odpadów – rozumie się przez to poddanie odpadów określonym procesom przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych, określonych w załączniku nr 6 do w/w ustawy o odpadach w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska. 31. Uporządkowanie gospodarki odpadami – rozumie się przez to działania zmierzające do gospodarowania odpadami zgodnie z wymogami ochrony środowiska i obowiązującymi w tym zakresie przepisami. 32. Wytwórca odpadów – rozumie się przez to każdego, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów oraz każdego, kto przeprowadza wstępne przetwarzanie, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów; wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę chyba, że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej. 33. Zadania – działania zmierzające do osiągnięcia wyznaczonych celów 34. Zbieranie odpadów – rozumie się przez to każde działanie, w szczególności umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie ich do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania. 35. Ilekroć w „Planie gospodarki odpadami ”, jest mowa o prawie ochrony środowiska, należy przez to rozumieć ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późn. zm.). 36. Ilekroć w „Planie gospodarki odpadami” jest mowa o ustawie o odpadach, należy przez to rozumieć ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z późn. zm.). 4 1. Wstęp Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Chrzanowskiego, został opracowany w trybie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie środowiska i obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstających na terenie powiatu . Odpady z sektora komunalnego i odpady niebezpieczne z tego strumienia odpadów, są problemem, którym przede wszystkim powinny zajmować się gminy lub związki gmin, w ramach swoich zadań statutowych i własnych planów gospodarki odpadami. Natomiast w niniejszym planie przedstawiono szczegółowo system gospodarowania tymi odpadami oraz cele i zadania, które powinny być uwzględnione w odpowiednich planach gminnych. Odpady z sektora gospodarczego powinny być przedmiotem działań podmiotów gospodarczych, lub ich prawnych następców. Dotyczy to również odpadów niebezpiecznych z sektora gospodarczego. Ponadto w niniejszym Planie uwzględniono zadania wynikające z Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Chrzanowskiego. Podstawowym zadaniem, do zrealizowania w najbliższych czterech latach, jest uporządkowanie gospodarki odpadami w powiecie. W szczególności dotyczy to odpadów pochodzących z sektora gospodarczego i komunalnego oraz inwestycji związanych z likwidacją dzikich wysypisk i prawidłową eksploatacją składowisk odpadów z sektora gospodarczego i z sektora komunalnego. Uporządkowanie gospodarki odpadami jest działaniem warunkującym realizację celu podstawowego w przyjętym systemie gospodarki odpadami, jakim jest osiągnięcie obowiązujących standardów w gospodarce odpadami. Szczególną uwagę zwrócono w projekcie Planu na możliwość realizacji na terenie powiatu zadań i założeń przyjętych w wojewódzkim planie gospodarki odpadami dla województwa małopolskiego oraz w „Nowej polityce ekologicznej państwa”. Wymienione działania są zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju. Do zasad zrównoważonego rozwoju nawiązuje również „Strategia rozwoju województwa małopolskiego”. Jednym z celów operacyjnych w ramach Strategii jest „kompleksowe zagospodarowanie odpadów oparte na europejskich i światowych standardach”. Przyjęty w Planie system gospodarki odpadami, wraz ze szczegółowo wyznaczonymi celami i działaniami, krótko- i długookresowymi, umożliwia włączenie się Powiatu Chrzanowskiego do zadań inwestycyjnych planowanych do realizacji w województwie małopolskim, w ramach 13 obszaru gospodarowania odpadami do roku 2010 i w ramach 8 obszaru do roku 2014(wg WPGO). Powiat będzie wspierał działania związane z utworzeniem na terenie powiatu Zakładu Zagospodarowania Odpadów - przewidzianego w WPGO, zgodnie z wymogami obowiązujących przepisów. 5 Rysunek 1. Schemat systemu gospodarki odpadami w powiecie chrzanowskim Cel wiodący Założone cele gospodarki odpadami "Minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów i eliminacja zagrożeń wynikających z gospodarowania odpadami" Cele krótkookresowe 2004-2007 Cele długookresowe 2008-2014 Rodzaj i zakres działań Jednostka koordynująca Sposób wdrożenia warianty wdrożenia Odpady wytwarzane w sektorze komunalnym Odpady wytwarzane w sektorze gospodarczym Odpady niebezpieczne ZADANIA Z ZAKRESU GOSPODARKI ODPADAMI wynikające z Programu Ochrony Środowiska 2. Charakterystyka obszaru Powiatu Chrzanowskiego 2.1 Wstęp Powiat Chrzanowski jest usytuowany w zachodniej części Małopolski na styku Wyżyny Krakowskiej i Śląskiej, na pograniczu z województwem śląskim. Obszar o powierzchni 371,5 km2 zamieszkuje 131,5 tys. osób (z tego 63% w miastach). Gęstość zaludnienia wynosi 354 osób na km2 i należy do najwyższych w regionie (na podstawie danych uzyskanych w Starostwie). W skład Powiatu Chrzanowskiego wchodzą gminy: miasta Chrzanów, Libiąż, Trzebinia i Alwernia wraz z otaczającymi wioskami oraz gmina wiejska Babice. Jest to powiat silnie uprzemysłowiony, a Trzebinia, Chrzanów, Libiąż i Alwernia to znaczące ośrodki przemysłu chemicznego, energetycznego, górniczego, maszynowego, budowlanego, odzieżowego oraz spożywczego. Tylko w samym Chrzanowie działa ponad trzy tysiące podmiotów gospodarczych. Chrzanów, stolica powiatu, już od XII wieku był siedzibą kasztelani a w następnych wiekach zachował pozycje ważnego ośrodka miejskiego w zachodniej Małopolsce, który to status utrzymał do 1975 roku. W okresie 1975 – 1999 ziemia chrzanowska została podzielona miedzy trzy województwa (Krakowskie, Katowickie i Bielsko Bialskie) ale od 1.01.1999 historyczna ziemia chrzanowska ponownie stała się odrębnym powiatem. Również miasto Trzebinia ma historyczny rodowód. W 1917 roku, otrzymała prawa miejskie od senatu wolnego miasta Krakowa. Na rozwój tego miasta i jego okolic miały wpływ złoża rud cynku i ołowiu wydobywane już od końca XIII, najpierw metodą odkrywkową, potem w sztolniach i szybach. Pod koniec XVIII wieku rozpoczęto tu eksploatacje pokładów węgla kamiennego. Wg danych GUS za 2002 rok, 39,18% obszaru powiatu stanowią lasy i grunty leśne, 27,24 % pozostałe grunty i nieużytki, a 33,58 % użytki rolne, a w tym: grunty orne 78,40 %, sady 1,54 %, łąki 6 18,12 % i pastwiska 1,94 %; Najwięcej lasów jest w gminie Trzebinia - 41,6 %; w gminach: Alwernia - 39,0 %, Babice - 38,4 % ,Libiąż - 37,9 % i Chrzanów 31,1 %. Rysunek 2.1. Struktura użytkowania gruntów lasy i grunty leśne pozostałe grunty i nieużytki użytki rolne 27% 39% 26% - grunty orne 1% - sady 1% - pastwiska 6% - łąki W powiecie działa 10 256 podmiotów gospodarczych. W gospodarce narodowej jest zatrudnionych 23 972 osób – w przemyśle i budownictwie 51,75 % (12 406), w rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie, rybołówstwie i rybactwie – 0,63 % (150), w usługach rynkowych 22,54 % (5 403), w usługach nierynkowych – 25,08 % (6 013). Ludności w wieku przedprodukcyjnym jest w powiecie 27 537, w wieku produkcyjnym 81 098, a w wieku poprodukcyjnym 20 395. Infrastruktura powiatu to 705,9 km sieci wodociągowej, 218 km sieci kanalizacyjnej i 752,4 km sieci gazowej. Na terenie powiatu znajduje się dziewięć komunalnych oczyszczalni ścieków. W powiecie znajduje się 34,6 km dróg krajowych, 65,5 km dróg wojewódzkich, 242 km dróg powiatowych, w tym o powierzchni twardej 227 km, oraz 2000 km dróg gminnych (źródło: http://www.powiat-chrzanowski.pl/liczby.html). W ewidencji powiatu znajduje się 1 584 sklepów, 32 punkty sprzedaży paliw, 7 targowisk. W Powiecie, wśród szkół publicznych należy wyróżnić: dwie szkoły wyższe, 4 szkoły policealne, 19 szkół średnich, 3 szkoły zawodowe, 19 gimnazjów i 44 szkół podstawowych, 49 placówki wychowania przedszkolnego, oraz 3 szkoły specjalne (szkoła podstawowa, gimnazjum oraz zasadnicza szkoła zawodowa) (źródło: http://www.powiat-chrzanowski.pl/liczby.html). Ważną dziedzina gospodarki jest turystyka, rozwijana w oparciu o walory przyrodnicze i kulturowe ,a zwłaszcza o Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych, który liczy 7,1 tys. ha. Liczne zabytki, dobrze rozbudowana baza turystyczna oraz zabytki kulturalne czynią z Powiatu Chrzanowskiego doskonałe miejsce do uprawiania turystyki szczególnie weekendowej. Powiat Chrzanowski podzielony jest na gminy Alwernia, Babice, Chrzanów, Libiąż i Trzebinia. 7 2.2. Położenie Rzeźba terenu Powiatu Chrzanowskiego jest bardzo urozmaicona. Zgodnie z podziałem regionalnym Polski Powiat Chrzanowski leży na styku dwóch megaregionów Karpat i Podkarpacia. oraz Wyżyn Polskich. Południowa część powiatu leży w granicach Doliny Górnej Wisły wydzielonej w obrębie Północnego Podkarpacia. Środkowa i północna część jest położona w obrębie jednostek wydzielanych na terenie Wyżyny Śląsko – Krakowskiej: Pagóry Jaworznickie, Garb Tenczyński, Rów Krzeszowicki, Wyżyna Olkuska. Współczesna rzeźba terenu Powiatu Chrzanowskiego jest wynikiem wieloetapowego rozwoju sięgającego górnej kredy. W rzeźbie obszaru wyraźnie zaznaczają się struktury młodej tektoniki uskokowej. Rozległe morfologicznie obniżenia rozwinięte są z reguły w miejscu zapadlisk, natomiast wzgórza w miejscu zrębów. Na obszarze powiatu występują dwa pasma wzniesień. Na północy Garb Ciężkowicki przechodzący przez miejscowości Trzebinia, Ciężkowice, Szczakowa. Wysokość tych wzgórz sięga 330 m n.p.m. W środkowej części przebiega pasmo wzniesień wysokości do 400 m n.p.m., przechodzące przez Pogorzyce, Płazę i Regulice. Pasma wzniesień rozdzielone są niecką chrzanowską. Niezwykle charakterystycznym elementem rzeźby obrębu Garbu Tenczyńskiego są głęboko wcięte, stosunkowo wąskie doliny o przebiegu południkowym, na zboczach których wznoszą się wapienne skałki. Ponadto charakterystycznym elementem krajobrazu powiatu są skałki górnej jury. Występują one licznie na zboczach dolin oraz powierzchni wierzchowin gdzie nazywane są ostańcami, a miejscami również na stromych krawędziach o założeniach uskokowych. W miarę postępu erozji budowle złożone z wapieni skalistych były wypreparowywane z otaczających ich wapieni innych facji. Z występowaniem skał węglanowych górnej jury związane jest występowanie zjawisk krasowych. Rezultatem procesów krasowych nie są tylko systemy podziemnych kanałów, ale także formy widoczne na powierzchni. Należą do nich poszerzone krasowo szczeliny ciosowe oraz rozmaitego kształtu drobne zagłębienia wytworzone w litej skale. Powiat Chrzanowski leży na terenie monokliny śląsko – krakowskiej. Najstarsze podłoże powiatu zbudowane jest z prekambryjskich skał metamorficznych oraz stosunkowo cienkiego kompleksu osadowych skał dolnopaleozoicznych masywu górnośląskiego. Skały te znane są tylko z głębokich wierceń gdyż nie odsłaniają się na powierzchni. Najstarszymi skałami odsłaniającymi się na powierzchni jest kompleks skał dewonu i dolnego karbonu leżący przeważnie bezpośrednio na skałach krystalicznych. Miąższość tego kompleksu osiąga około 1600 m. Osady dewonu są wykształcone w postaci piaskowców i zlepieńców, które w wyższej 8 części profilu przechodzą w skały węglanowe, a wśród nich wapienie dębnickie. Wyższą część w profilu stratygraficznym platformy węglanowej stanowią dolnokarbońskie wapienie o miąższości przekraczającej 1000 m. Sedymentacja osadów dewonu jak i karbonu dolnego odbywała się w warunkach płytkiego zbiornika który swoim zasięgiem obejmował obszar od Moraw po Góry Świętokrzyskie. Głębsze obszary tego zbiornika wypełniane były drobnoziarnistymi osadami klastycznymi. Osady karbonu górnego są związane z sedymentacją lądową w warunkach subsydencji. Na przedpolu gór utworzonych podczas waryscyjskich ruchów tektonicznych, powstawały dużej miąższości osady węglonośne. Materiał okruchowy do budowy tych skał dostarczany był przez rzeki płynące z erodowanych wyniesień. Kompleks górnokarbońskich utworów jest zbudowany z naprzemianległych piaskowców, mułowców i iłowców z pokładami węgla.. Na terenie powiatu najstaszaserią utworów węglonośnych są warstwy Załęskie (westwal A) i orzeskie (westwal B). Jest to seria mułowcowa, w której przeważają mułowce i iłowce z syderytami, a piaskowce pojawiają się w formie soczew. Powyżej występuje krakowska seria piaskowcowa, w obrębie której wydzielono warstwy łaziskie (westwal C) oraz libiąskie (westwal D). Pomiędzy sedymentacją tych warstw miała miejsce przerwa sedymentacyjna. Krakowska seria piaskowcowa jest wykształcona w postaci piaskowców gruboziarnistych i zlepieńcowatych oraz zlepieńców z otoczakami skał wulkanicznych, łupków metamorficznych, lidytów, gnejsów, granitów. Najmłodszymi skałami karbonu jest arkoza kwaczalska zbudowana z gruboziarnistych rozsypliwych piaskowców pozbawionych pokładów węgla. Omawiany obszar w permie był lądem, na którym tworzyły się gruboziarniste zlepieńce i wapienie słodkowodne. Waryscyjskie ruchy tektoniczne w późnym karbonie i wczesnym permie nasiliły ponadto zjawiska wulkaniczne, w wyniku których powstały skały wylewne i tufy. W erze mezozoicznej obszar podlegał kilkakrotnie transgresjom i regresjom morza. Dominowała sedymentacja osadów węglanowych w dość płytkich morzach epikontynentalnych. Osady triasu rozpoczyna niewielkiej miąższości seria osadów klastycznych pochodzenia lądowego i płytkomorskiego. Ponad nimi występują utwory wapienia muszlowego wykształcone w postaci wapieni, margli i dolomitów. Krążenie roztworów bogatych w magnez spowodowało wtórną dolomityzację tych osadów i doprowadziło do nagromadzenia rud metali przede wszystkim rud cynku i ołowiu. Miąższość dolomitów kruszconośnych wynosi łącznie około 50 m. W obrębie dolomitów kruszconośnych wyróżniane są warstwy gogolińskie, gorażdzańskie, terebratulowe i karchowickie. Nad utworami węglanowymi występuje seria osadów mułowcowo – ilastych z wkładkami dolomitów, miąższości 100 m. Osady jurajskie są oddzielone od utworów triasu powierzchnią erozyjną. W późnym triasie i dolnej jurze omawiany obszar był lądem, na którym dominowały procesy denudacyjne. Profil osadów jury rozpoczynają piaskowce żelaziste, wapienie oolitowe zlepieńce jury środkowej. Niższa część profilu jury górnej wykształcona jest jako margle ilaste z glaukonitem i z wkładkami wapieni. Wyższa część jako wapienie płytowe, skaliste i uławicone wietrzejące na biało. 9 Wapienie te tworzą gruby kompleks , którego miąższość waha się od 100 do 300m. Skały te występują powszechnie na powierzchni w obszarze Jury Krakowsko-Wieluńskiej. Na omawianym obszarze nie zachowały się żadne osady wieku kredowego. Bezpośrednio na skałach jurajskich spoczywają utwory trzeciorzędu. Są one wykształcone w postaci osadów lądowych - piasków, piaskowców ilastych oraz wapieni typu kalicze. W wyższej części profilu występują osady płytkiego morza – wapienie ostrygowe oraz iłowce z wkładkami gipsów i anhydrytów. Sedymentacja ewaporatów była związana z odizolowaniem części morza mioceńskiego oraz znaczną przewagą parowania nad dopływem wód słodkich. Miąższość osadów trzeciorzędu wynosi około 180 m. Osady czwartorzędu są związane z akumulacją rzeczną oraz ze zlodowaceniem południowopolskim. Są to piaszczyste gliny z otoczakami oraz blokami o charakterze eratyków. Utwory pochodzenia lodowcowego były rozmywane przez rzeki i obecnie pokrywają stosunkowo duży obszar. Wypełniają dno rowu krzeszowickiego, ciągną się pasem na południe od Chrzanowa wzdłuż doliny Wisły. Ponadto na omawianym obszarze występują plejstoceńskie lessy miąższości do 8 m.. Najmłodsze osady holocenu występują jedynie w korytach i dolinach rzek oraz w zagłębieniach morfologicznych. Są to przede wszystkim muły, piaski i żwiry. 2.3. Sytuacja demograficzna Liczba ludności Powiatu Chrzanowskiego wg stanu na 2002 r. wynosiła 129 030 osób, co stanowi 4 % ludności województwa małopolskiego - stawia to powiat na siódmym miejscu w województwie. Średnia gęstość zaludnienia na 1 km2 wynosi 348 osoby. W rozbiciu na poszczególne gminy liczbę mieszkańców przedstawia poniższa tabela. Tabela 2.1. Liczba mieszkańców w poszczególnych gminach Lp. Gmina Liczba mieszkańców Na 1 km2 pow. 1. Alwernia 12 547 167 2. Chrzanów 50 645 641 3. Libiąż 23 004 404 4. Trzebinia 34 190 326 5. Babice 8 644 157 129 030 348 OGÓŁEM Źródło: Wybrane dane o powiatach i gminach województwa Małopolskiego; Urząd Statystyczny w Krakowie. Kraków 2003) Powiat w 2002 r. wykazywał przewagę liczby zgonów nad liczbą urodzeń, zarówno w liczbach bezwzględnych jak również w liczbach urodzin i zgonów na 1000 mieszkańców w skali roku (tabela 2.2.). Stopa przyrostu naturalnego w powiecie chrzanowskim jest ujemna – w przeciwieństwie do 10 średniej z terenu całego województwa małopolskiego (+1,4). Ruch migracyjny wynosi – 0,64 na 1000 mieszkańców powiatu (tabela 2.3.). Tabela 2.2. Ruch naturalny ludności w 2002 r. W liczbach bezwzględnych Małżeństwa 644 Urodzenia Zgony 1160 1183 Na 1000 ludności Przyrost Małżeństwa naturalny -23 Urodzenia 4,99 8,99 Zgony 9,17 Przyrost naturalny -0,18 Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Tabela 2.3. Migracje ludności w 2002 r. Napływ a) Odpływ b) 1211 1294 Saldo migracji ogółem na 1000 ludności -83 Zameldowanie na pobyt stały; Źródło: Rocznik Statystyczny a) b) -0,64 Wymeldowanie z pobytu stałego; Ludności aktywnej ekonomicznie (w wieku 15 lat i więcej) jest w gminie ogółem 107,3 tys. osób (Źródło: Wybrane dane o powiatach i gminach województwa małopolskiego w 2002 roku). Szczegółowy podział aktywności ekonomicznej przedstawia tabela 2.4. Tabela 2.4. Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej Aktywni zawodowo Ogółem pracujący bezrobotni Bierni zawodowo Współczynnik aktywności zawodowej w tysiącach 107,3 39,9 Wskaźnik Stopa zatrudnienia bezrobocia w% 11,5 53,8 48,8 37,9 22,4 Stopa bezrobocia w powiecie chrzanowskim jest wyższa niż w województwie (średnia w województwie – 19,1 %). Liczba ludności w wieku produkcyjnym w gminie wynosiła w 2002 r. 81 098 z czego zarejestrowano 9 358 bezrobotnych, (Źródło: Rocznik Statystyczny.), co stanowi 11,54 % ludności zawodowo czynnej. Dla porównania w 1999 r. było 395 bezrobotnych. Ludności aktywnej ekonomicznie (w wieku 15 lat i więcej) jest w gminie ogółem 107,3 tys. osób (Źródło: wybrane dane o powiatach - WUS). Liczba ludności w wieku: przedprodukcyjnym wynosi: 27 537 osób, 11 produkcyjnym wynosi: 81 098 osób, poprodukcyjnym wynosi: 20 395 osób. Analizując liczby ludności wg ekonomicznych grup wieku stwierdzić należy, iż 62,85 % to ludność w wieku produkcyjnym, 21,34 % to ludność w wieku przedprodukcyjnym a 15,81% w wieku poprodukcyjnym. Na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada 59 osób w wieku nieprodukcyjnym. Rysunek 2.2. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku 62,85% w wieku przedprodukcyjnym w wieku produkcyjnym 21,34% w wieku poprodukcyjnym 15,81% Dokonujące się zmiany demograficzne, zmniejszenie się ludności w wieku przedprodukcyjnym – odpływ młodzieży wykształconej zaowocuje w przyszłości niekorzystną strukturą wiekową ludności i może w przyszłości decydować o tempie rozwoju społeczno – gospodarczego całego powiatu. Zasoby mieszkaniowe Na terenie powiatu znajduje się 42 655 mieszkań (tab. 2.5.), w tym 40,4 tys. mieszkań zamieszkanych ( 40,0 tys. mieszkań zamieszkanych stale). Liczba izb w tych mieszkaniach wynosi 151,8 tys. Przeciętna liczba izb w jednym mieszkaniu wynosi 3,21, a przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania na 1 osobę – 21,2 m2. W 2002 r. oddano do użytku 177 mieszkań (budownictwo indywidualne), a rozpoczęto budowę 246 mieszkań (również budownictwo indywidualne). Tabela 2.5. Zasoby mieszkaniowe zamieszkane w tym zamieszkane stale zamieszkane mieszkania izby [tys.] [tys.] [tys.] 40,4 przeciętna powierzchnia Mieszkania 40,0 151,8 użytkowa mieszkań [tys. m2] 2735 12 powierzchnia liczba osób na użytkowa na 1 osobę [m2] 21,2 mieszkanie 3,21 izbę 0,85 Źródło: Wybrane dane....,2003 r. Stan zabudowy mieszkaniowej, jej wyposażenie w instalacje techniczno – sanitarne oraz rozwój budownictwa mieszkaniowego i infrastruktury komunalnej wyznaczają bezpośrednio poziom warunków zamieszkiwania ludności, pośrednio zaś stwarzają możliwości do lokalnego rozwoju gospodarczego. Warunki mieszkaniowe w istotny sposób stymulują wzrost poziomu życia. 2.3. Sytuacja gospodarcza Powiat Chrzanowski nie jest powiatem ukierunkowanym na rolnictwo., dominuje w nim sektor gospodarczy. Natomiast wśród gospodarstw rolnych, większość, bo 12 tys. (78,4 %) stanowią małe gospodarstwa o wielkości do 1 ha (włącznie); gospodarstw o powierzchni powyżej 1 ha jest 3,3 tys., co stanowi 21,6 %. Przeciętna powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosi 0,90 ha. Przemysł W powiecie chrzanowskim, dominuje przemysł surowców mineralnych oraz przemysł chemiczny i maszynowy. Wykaz ważniejszych zakładów z poszczególnych branż przemysłu przedstawia przemysłowych, wytwarzających odpady, poniższa tabela (w tabeli nie ujęto zakładów prowadzących wydobycie wapieni i dolomitów) Tabela 2.6. Ważniejsze zakłady przemysłowe w powiecie chrzanowskim Nazwa Adres Kod pocztowy Miejscowość ALWERNIA S.A. Zakłady Chemiczne ul. K. Olszewskiego 25 32-566 Alwernia GARBARSTWO SKÓR BEZ WŁOSA, M. Świstek Ul. Krasickiego 20 32-566 Alwernia BITREX Sp. z o.o. ul. Fabryczna 22 32-540 Trzebinia BUMAR - FABLOK S.A. Fabryka Maszyn Budowlanych i Lokomotyw ul. Fabryczna 3 32-500 Chrzanów EkoNaft Sp. Z o.o. ul. Fabryczna 22 32-540 Trzebinia ENERGOMEDIA Sp. z o.o. ul. Fabryczna 22 32-540 Trzebinia Górka Cement Sp. z o.o. ul. 22 Lipca 58 32-540 Trzebinia GREVITA - KONFEX Sp. z o.o. ul. Dworcowa 2 32-540 Trzebinia GREVITA - TEXTIL Sp. z o.o. ul. Dworcowa 2 32-540 Trzebinia HYDRO ALUMINIUM Chrzanów sp. z o.o. ul. Hydro 1 32-540 Chrzanów 13 INWESTREMSp. z o.o. ul. 22 Lipca 58 32-540 Trzebinia Zakład Górniczo – Energetyczny JANINA w ul. Górnicza 23 Libiążu sp. z o.o. 32-590 Libiąż KRYSTYNA Hurtownia Krystyna Trala ul. Partyzantów 32-500 Chrzanów LB PROFILE POLAND ul. Fabryczna 14 32-540 Chrzanów LIBET SA ul. Krakowska 52 32-590 Libiąż NAFTOTRANSREM Sp. z o.o. ul. Fabryczna 22 32-540 Trzebinia NAFTOWAX Fabryka Parafin Sp. z o.o. ul. Fabryczna 22 32-540 Trzebinia Ocynkownia Śląsk u. Kraszewskiego 38 32-500 Chrzanów ul. Fabryczna 22 32-540 Trzebinia 32-540 Trzebinia PETRONAFT Sp. z o.o. Południowy Koncern Energetyczny S.A. Elektrownia SIERSZA RAFINERIA TRZEBINIA S.A. ul. Fabryczna 22 32-540 Trzebinia Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Chrzanowie ul. Jagiellońska 8 32-500 Chrzanów Szpital Powiatowy w Chrzanowie ul. Topolowa 16 32-500 Chrzanów THERMOPLAST sp. z o.o. ul. Wilcza 3 32-590 Libiąż Usługi Komunalne "TRZEBINIA" Sp. z o.o. ul. Rynek 18 32-540 Trzebinia Zakłady Górnicze "TRZEBIONKA" S.A. ul. Gen. Sikorskiego 7 32-540 Trzebinia Obecnie w budowie znajduje się w Chrzanowie zakład przemysłu motoryzacyjnego „VALEO” oraz prowadzone są prace związane z rozwojem Parku Przemysłowo – Gospodarczego. Przemysł rolno-spożywczy Powiat Chrzanowski nie jest powiatem typowo rolniczym, spośród wszystkich gospodarstw 41,4 % prowadzi działalność rolniczą, a 58,6 % nie prowadzi takiej działalności.. Wszystkie gminy Powiatu Chrzanowskiego szukają możliwości rozwoju sektora turystycznego. Dopełniającą, lecz coraz ważniejszą rolę w działalności gospodarczej, a także w życiu społecznym przypisuje się handlowi i usługom. Ogólne uwarunkowania ekonomiczne, zwłaszcza zaś relacje cenowo-dochodowe, a w efekcie rosnąca bariera popytu ogranicza poważnie rozwój działalności w tym zakresie. Skutkiem tych prawidłowości jest niemal całkowity zanik usług bytowych świadczonych przez jednostki sektora publicznego. W 2002 r. na terenie powiatu działało 10 256 podmiotów zarejestrowanych w rejestrze regon wg wybranych sekcji PKD, w tym: 8 przedsiębiorstw państwowych, 26 spółdzielni, 1375 spółek, 7944 14 osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, 5 fundacji, oraz 143 stowarzyszenia i organizacje społeczne. (tabela 2.6.). Rysunek 2.3. przedstawia osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą według wybranych sekcji PKD. Tabela 2.7. Podmioty gospodarki narodowej wg wybranych sekcji PKD Przetwórs Rolnictwo, two łowiectwo i przemysło leśnictwo we Ogółem 10 256 108 1032 Budownictwo Handel i naprawy Transport, gospodarka magazynowa i łączność 1198 3788 860 Obsługa Hotele i nieruchomoś restauracj ci i firm; e nauka 303 1397 (Źródło: wybrane dane..) Rysunek 2.3. Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą według wybranych sekcji PKD Przetwórstwo przemysłowe 789 3186 Budownictwo 245 Handel i naprawy 280 Transport, gospodarka magazynowa i łączność Hotele i restauracje 875 1001 804 764 Pośrednictwo finansowe Obsługa nieruchomości i firm; nauka Inne (Źródło: Wybrane dane..) Ilość pojazdów zarejestrowanych na terenie powiatu wynosi 70.000 sztuk Teren Powiatu jest zalesiony w ponad 1/3 powierzchni. (tabela 2.8.). Lasy i grunty leśne maja największy udział w użytkowaniu gruntów w granicach administracyjnych powiatu. Użytki rolne stanowią jedynie około 33,6 % powierzchni terenu. Powierzchnia gruntów użytkowych na cele rolnicze obejmuje 12 475 ha. W strukturze użytkowania gruntów rolnych przeważają grunty orne, zajmując 78,4 %. Pozostała część, tj. 21,5 % stanowią trwałe użytki zielone. Tabela 2.8. Struktura użytkowania gruntów wg rodzajów użytków administracyjnych. Ogółem Wyszczególnienie w ha OGÓŁEM 37 149 15 w odsetkach 100,0 w granicach Ogółem Wyszczególnienie w ha Ogółem w odsetkach 12 475 33,6 9 780 78,4 Sady 192 1,5 Łąki 2260 18,1 Pastwiska 242 1,9 Lasy i grunty leśne 14 556 39,2 Pozostałe grunty i nieużytki 10 118 27,2 w tym: Użytki rolne Grunty orne (Źródło: wybrane dane..., 2003 r). Rysunek 2.4. Struktura użytkowania gruntów 34% 27% Użytki rolne Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty i nieużytki 39% Naturalne warunki klimatyczne oraz rodzaj gleb ukierunkowują rolnictwo na produkcję zboża oraz hodowlę bydła, trzody chlewnej i drobiu kurzego. W produkcji roślinnej zdecydowanie przeważa uprawa zbóż i w mniejszej części ziemniaków. O profilu produkcji roślinnej decyduje wartość bonitacyjna gleb – przeważają gleby średnie i dobre, które stanowią ponad 70 % powierzchni użytków rolnych. Zboża stanowią największy areał zasiewów. Ich uprawy zajmowały w 2002 r., 2.061 ha. Spośród zbóż najwięcej, bo 1199 ha jest upraw pszenicy ozimej. Następne w kolejności są żyto (484 ha) oraz jęczmień (428 ha). Dużo mniejszą powierzchnię stanowi uprawa ziemniaków (693 ha). Na terenie powiatu nie ma dużych, specjalistycznych gospodarstw w zakresie produkcji roślinnej. 16 W 2002 r., 1363 gospodarstw rolnych poniosło wydatki na zakup nawozów, wapnia i środków ochrony roślin, które stwarzają zagrożenie dla jakości wód podziemnych. Rysunek 2.5. Powierzchnia zasiewów wg grup ziemiopłodów [ha]. Zboża 2061 Ziemniaki Strączkowe jadalne Przemysłowe Pastewne Pozostałe 693 7 211 123 14 Sektor hodowlany Na skalę przemysłową prowadzona jest hodowla drobiu kurzego. W 2002 r. wyhodowano 70 476 drobiu kurzego). Stan trzody chlewnej i bydła przedstawia się następująco: Trzoda chlewna Bydło (1 675 sztuk) (1 152 sztuk) 122 sztuk loch 519 sztuk krów (Źródło: GUS wybrane dane o powiatach) 17 2.4. Sytuacja wodno – ściekowa powiatu Długość sieci kanalizacyjnej wynosi 218,0 km. Powiat Chrzanowski nie jest w pełni skanalizowany. Do sieci kanalizacyjnej podłączonych jest 4 193 budynków mieszkalnych. W gospodarstwach domowych w 2002 r. zużyto 4 019,5 dam3 wody, co stanowi 31,15 m3 na jednego mieszkańca. (Źródło: Wybrane dane..) Na terenie powiatu działa 9 oczyszczalni ścieków. Większość z nich to oczyszczalnie mechaniczno – biologiczne. Szczegółowy wykaz oczyszczalni przedstawia poniższa tabela. Tabela 2.9. Oczyszczalnie ścieków komunalnych na terenie Powiatu Chrzanowskiego Gmina Q max/dobę Oczyszczalnie l). mechaniczno-biologiczna - komunalna - cały Chrzanów i część Trzebini 35 000 m3/dobę Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji, ul.Jagiellońska 8, 32-500 Chrzanów 2). Mechaniczno - biologiczna b.d. DPS w Płazie 3). mechaniczno-biologiczna b.d. Chrzanów l). mechaniczno-biologiczna Trzebinia Użytkownik - komunalna Trzebinia 2). mechaniczno-biologiczne 1). Libiąż A -RPWiK Libiąż 2). Libiąż B mechanicznobiologiczna pół miasta i kopalnia. 18 3500 m3/dobę Zakłady Wapiennicze w Płazie Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji, ul.Jagiellońska 8, 32-500 Chrzanów Ok. 1 Mg osadów ZG "Trzebionka" S.A., szyb „Andrzej”, szyb ściekowych/rok „Włodzimierz” Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i 5200 m3/dobę Kanalizacji, ul.Jagiellońska 8, 32-500 Chrzanów 2156 m3/dobę Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji, ul.Jagiellońska 8, 32-500 Chrzanów Gmina Q max/dobę Oczyszczalnie Użytkownik Zakład Usług Komunalnych 1). Brodła - potok Brodła 8,3 m3/dobę w Alwerni, sp. z o.o. ul.Sienkiewicza 48,32566 Alwernia 2). Regulice-potok Regulice 7,6 m3/dobę j.w. Zakład Usług Alwernia Komunalnych 3). Okleśna-Wisła 170 m /dobę 3 w Alwerni, sp. z o.o. ul.Sienkiewicza 48,32566 Alwernia Przedszkole 4). Kwaczała - szkoła 3,75 m3/dobę Kwaczałka 6,2 m3/dobę 5). Zakłady Chemiczne 750 m3/dobę Alwernia Babice j.w. Zakłady Chemiczne w Alwerni Ścieki z Jankowic są przekazywane do oczyszczalni ścieków w Podolszu, gmina Zator. Źródło: inf. z gmin 2.5. Opis warunków hydrologicznych i hydrogeologicznych mogących mieć wpływ na lokalizację instalacji gospodarki odpadami Powiat Chrzanowski leży w całości na obszarze głównych lub użytkowych zbiorników wód podziemnych (GZWP i UZWP) i jednocześnie w strefach ich zasilania, tym samym wszystkie składowiska z terenu powiatu powinny posiadać stosowne zabezpieczenia, wynikające z wymogów rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów. (Dz. U. nr.61.poz. 549 z dnia 10 kwietnia 2003 r.). Rejon Powiatu Chrzanowskiego jest obszarem zasobnym w wody podziemne. Występują tu cztery piętra wodonośne: karbońskie, triasowe, jurajskie i czwartorzędowe. Piętra te są od siebie przeważnie odizolowane od siebie utworami praktycznie nieporzepuszczalnymi. Wymiana wód pomiędzy piętrami następuje jedynie w strefach silnie zaangażowanych tektonicznie poprzez strefy uskokowe oraz w miejscach gdzie brak jest warstwy izolującej. 19 Piętro karbońskie związane jest z występowaniem piaskowców w obrębie nieprzepuszczalnych osadów ilasto – mułowcowych serii krakowskiej. Łączna miąższość serii piaskowców gruboławicowych waha się od kilkudziesieciu do 1000 m.Współczynnik filtracji piaskowców serii krakowskiej wynosi średnio 5 * 10-5 m/s. Maksymalna wydajność studni eksploatowanych z poziomu karbońskiego wynosi do 30 m3/h. Wody tego piętra zasilane są poprzez infiltracje na wychodniach piaskowców oraz poprzez kontakt hydrauliczny w strefach uskokowych poprzez wody młodszych pięter wodonośnych. Odwadnianie odbywa się poprzez kopalnie węgla kamiennego oraz studnie eksploatujące ten poziom wodonośny. Piętro triasowe w rejonie Powiatu Chrzanowskiego obejmuje dwa poziomy wodonośne: górnego retu oraz wapienia muszlowego. Liczne spękania, szczeliny i kanały krasowe występujące w obrębie wapieni gogolińskich, rozdzielających obydwa poziomy, powodują, że poziomy te pozostają ze sobą w więzi hydraulicznej. Poziom wodonośny górnego retu jest związany z występowaniem wapieni i dolomitów. Średnia miąższość tego poziomu wynosi 30 m, a współczynnik filtracji zawiera się w granicach od 10-7 do 10-4m/s. Poziom ten zasilany jest na wychodniach oraz poprzez okna hydrauliczne wodami poziomu wapienia muszlowego. Poziom wodonośny wapienia muszlowego jest związany z występowaniem dolomitów diploporowych oraz kruszconośnych. Są to utwory porowate, silnie spękane i skrasowiałe. Na znacznej części obszaru poziom wapienia muszlowego jest przykryty praktycznie nieprzepuszczalną seria osadów kajpru i retyku, a lokalnie trzeciorzędu. Stanowią one warstwę izolującą, a także napinającą. Wydajności studni ujmujących ten poziom są znaczne i sięgają. 220 m3/h. Zasilanie tego poziomu następuje poprzez infiltracje w rejonach wychodni wód opadowych oraz wód powierzchniowych. Pierwotna miąższość tego poziomu wynosiła od 70 do 100 m. Obecnie jest znacznie mniejsza ze względu na odwadnianie poprzez kopalnie rud cynku i ołowiu: Trzebionka, Matylda, Galmany oraz kopalnie węgla kamiennego: Janina, Jaworzno i Siersza. W obrębie pietra triasowego na obszarze Powiatu Chrzanowskiego wydzielane są dwa Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (rys 2.6):nr 452 – zbiornik i nr 454 – zbiornik szczelinowo – krasowy Olkusz - Zawiercie W granicach powiatu znajdują się również obszary wysokiej ochrony (OWO) tych zbiorników. Piętro jurajskie jest związane z występowaniem górnojurajskich wapieni skalistych. Jest to piętro o charakterze szczelinowo – krasowym, miąższości sięgającej 100 m. Współczynnik filtracji osadów górnej jury wynosi średnio 9,6*10-6 m/s. Wodonośne wapienie skaliste lokalnie są izolowane od góry utworami nieprzepuszczalnymi. Zasilanie wód tego pietra następuje poprzez infiltrację na wychodniach skał jurajskich. Drenowanie obywa się poprzez studnie gospodarskie, cieki powierzchniowe i źródła. Piętro czwartorzędowe jest związane z występowaniem piaszczysto – żwirowych osadów holocenu występujących w dolinach rzecznych i obniżeniach morfologicznych. Czwartorzędowe piętro wodonośne ma charakter swobodny. Zwierciadło wód znajduje się na różnych głębokościach od 20 0 do 20 m ppt. Poziom ten jest zasilany bezpośrednio przez opady atmosferyczne, a drenowany przez rzeki. Na północy powiatu znajduje się obszar wysokiej ochrony czwartorzędowego głównego zbiornika wód podziemnych nr 449 (rys 2.6). Rysunek 2.6. Główne Zbiorniki Wód Podziemnych w Powiecie Chrzanowskim – fragment Mapy Głównych Zbiorników Wód Podziemnych w Polsce A. Kleczkowski, 1999 21
