OŚWIECENIE - J. Polski - beniacwa

OŚWIECENIE.doc
(64 KB) Pobierz
1. Oświecenie
Po epoce ciemności miało nadejść światło. Filozofowie wzywali by znów odważnie posługiwać
się rozumem. Człowiek osiągnął intelektualną dojrzałość, wierzył że jest zdolny poznać naturę i
dostosować świat do swoich potrzeb. Wykorzystywało tradycję antyczną i myśl renesansową.
Okres racjonalizmu, klasycyzmu, wiek filozofów.
*Prekursorzy oświecenia:
- Benedykt Spinoza
- Kartezjusz
*Stolica kulturalna Europy – Paryż
*Język intelektualnej i towarzyskiej elity – Francuski
*Hasło oświecenia – „Sapere aude” - miej odwagę posługiwać się własnym rozumem -Immanuel
Kant
*Człowiek oświecenia:
-osiągnął intelektualną dojrzałość
- wierzył, że jest zdolny poznać naturę i dostosować świat do swoich potrzeb
Wartości oświecenia:
- natura, rozum
- nauka, wiedza (wzrost autorytetu uczonego, filozofa)
- doświadczenie (kult konkretu, faktu, połączony z niechęcią do abstrakcji)
- praca, użyteczność
- szczęście
- ludzkość, człowiek (antropocentryzm oświecenia)
- tolerancja
- łagodność, umiar, harmonia, prostota, jasność
2. Religia, postawy wobec Boga.
a) deizm – narodził się w Anglii. Krytyka religii, autorytetu objawienia, i instytucji kościelnych.
Zakłada że Bóg istnieje, ale jego rola ogranicza się tylko do stworzenia świata, nie jest już
wplątany w życie ludzkie. Nie ma zaświatów, nieśmiertelności. (Wolter, Rousseau, Lessig)
b) materializm (ateizm) – odrzuca całkowicie istnienie Boga. Religię uważa za wynik
niewiedzy i strachu. Jedyną rzeczywistością jest przyroda obdarzoną zdolnością ruchu.
(Holbach, Helwecjusz, La Mettrie)
c) libertynizm – pogląd niezgodny z nauką chrześcijańską, wykazujący postawę sceptyczną
wobec prawd wiary, kpiący z dogmatów, odwołujący się do Epikura, który czynił rozkosz
naczelną kategorią etyki. (markiz de Sade)
d) wolterianizm – występowanie w obronie Boga „gdyby Bóg nie istniał należało by go
wymyślić”, krytyczny stosunek wobec instytucji, społeczeństwa, obnaża absurdy świata przede
wszystkim człowieka
*Immanuel Kant o oświeceniu.
Oświeceniem nazywamy wyjście człowieka z niezdolności człowieka do posługiwania się swym
własnym rozumem, bez obcego kierownictwa. Sapere aude miej odwagę posługiwać się swym
własnym rozumem.
3. Filozofia i nauka.
* John Locke o rozumie ludzkim
Świadomość jest kartką niezapisanego papieru, bez żadnego pisma i idei. Na doświadczeniu
opiera się cała nasza wiedza, i z niego tez ona sama pochodzi. Tabula rasa określenie umysłu
jako czystej karty, zapisywanej od narodzin człowieka przez doświadczenie, które rodzi się w
kontakcie ze światem zewnętrznym.
4. Życie społeczne. Obyczajowość.
a) Wychowanie:
* John Locke „Myśli o wychowaniu”
Walczył o wychowanie moralne oparte na użyteczności społecznej i wychowaniu fizycznym.
Kładzie dużą wagę na zdrowie, odżywianie się, ubieranie oraz na przedmioty praktyczne i
użyteczne.
* Jean Jaques Rousseau „ Emil, czyli o wychowaniu”
Wychowywać dziecko należy zgodnie z jego naturą i wrodzonymi skłonnościami. Powinno się
dążyć do swobodnego rozwijania natury ludzkiej. Należy je chować na wsi z daleka od
ciemnych obyczajów miejskich. Głowna zasada polega na nauczaniu strzeżenia serca przed
występkiem i umysłu przed błędem.
b) Wiedza.
Traktowana była utylitarystycznie – służyć powinna moralności i dobru społecznemu. Odejście
od metod pamięciowych na rzecz rozumowych.
c) Szkolnictwo.
Nauczyciele muszą całym swym zewnętrznym wyglądem, układem, ruchami, głosem dawać
uczniom wzór. Prowadzą uczniów ku cnocie, wpajają miłość ojczyzny, uczą obowiązków
względem ojczyzny.
* Cele wychowania i nauczania w Szkole Rycerskiej
- edukacja czyni ludzi zgodnymi i dobrymi
- młodzież uczyła się obyczajów polski
- ćwiczeni nauk ścisłych
5. Sztuka.
a) Architektura:
- symetria
- regularność
- jasne wnętrza
- złote zdobienia
- spokój
- powrót do greckich i rzymskich stylów renesansu
(Teatr Wielki, Brama Brandenburska, Łuk Triumfalny w Paryżu)
b) Malarstwo.
- sceny historyczne a także z życia ludu
- portretowe, mitologiczne
- spokój, harmonia
- idealizm
- oszczędność
c) Muzyka:
- organowa
- tematyka świecka, biesiadna, miłosna, patriotyczna
d) Malarze:
a) w Europie:
- Jean A. Watteau
- Francois Voucher
- Jean-H. Fragonard
b) w Polsce:
- Marcello Bacciarelli
- Canaletto
Architekci:
e) Poeci:
a) Europa
Jean Jacques Rousseau „Nowa Heloiza”
Denis Diderot „Kubuś Fatalista”
Daniel Defoe „Przypadki Robinsona Cruzoe”
Laurencje Sterne „ Podróż sentymentalna”
b) Polska
Stanisław Konarski „O poprawie wad wymowy”, „O skutecznym rad sposobie”. „Sapere auso” –
ten, który odważył się być mądrym.
Benedykt Chmielowski „Nowe Ateny”
Ignacy Krasicki
Adam Naruszewicz
Franciszek Dionizy Kniaźnina
Franciszek Karpiński
Stanisław Leszczyński
f) Muzycy:
a) w Europie:
- Wolfganga Amadeusz Mozart
- Ludwig van Beethoven „Sonata ksieżycowa”
6. Oświecenie w Polsce – „czasy stanisławowskie”
- wyrasta z opozycji do sarmatyzmu
- rodzi potrzebę wzmocnienia władzy centralnej, reform i naprawy RP
- wyzwala potencjał intelektualny i patriotyczny, czego efektem jest Konstytucja 3 Maja
- powołano Komisję Edukacji Narodowej
- powstał teatr narodowy
- pierwsza Biblioteka Narodowa braci Załuskich
- król Stanisław August chce w Warszawie stworzyć „mały Paryż”
Kryzys, z którego narodziło się oświecenie dotyczył nie monarchii absolutnej ale szlacheckiego
republikanizmu i parlamentaryzmu. Nie istniała potrzeba krytykowania monarchii tylko
parlamentaryzmu. Istniała konieczność uzdrowienia Polski, uczynienia jej rządną. Ogólną
tendencją oświecenia było ograniczenie władzy centralnej, w Polsce wzmocnienie władzy.
Pierwszą encyklopedią w Polsce – „Nowe Ateny” Benedykt Chmielowski
*Prekursorzy w Polsce:
- Stanisław Konarski
- bracia Załuscy
- Stanisław Leszczyński
7. Pojęcia:
a) oświecenie – epoka światła i rozumu, między barokiem a romantyzmem, rozum jako światło
rozjaśniające drogę do poznania świata i człowieka.
b) optymizm poznawczy – pogląd, przekonujący że dzięki umysłowi jesteśmy zdolni posiąść
wszelką wiedzę i odpowiedzi na wszelkie pytania ludzkości.
d) krytycyzm – postawa umysłowa i badawcza dociekająca racji wszelkich przekonań, gotowa
do przyjęcia twierdzeń tylko uzasadnionych i sprawdzonych
e) absolutyzm oświecony – forma ustroju państwa, gdzie władca uznaje zasady umowy
społecznej między sobą a społeczeństwem, przyznaje mu pewne wolności np. tolerancję religijną
f) klasycyzm - doskonały, pierwszorzędny, wzorowy, styl odwołujący się do starożytnych
Rzymian i Greków do antyku
g) sentymentalizm – styl skupiający się na indywidualizmie, wnętrzu, propagujący powrót do
natury, podkreśla rangę uczuć w poznaniu świata
i) sarmatyzm - formacja kulturowa opierająca się na tym że szlachta polska pochodzi od ludu
sarmatów, ludzi mądrych, gościnnych, męskich, odważnych
j) imperatyw kategoryczny – postępuj tak jakbyś chciał aby zasada twego postępowania stała
się powszechnie obowiązującym prawem – Immanuel Kant
k) sapere aude – miej odwagę posługiwać się swoim własnym rozumem.
l) racjonalizm – podejście zakładające dotarcie do prawdy wyłącznie za pomocą rozumu, z
pominięciem doświadczenia
m) cogito ergo sum – myślę wiec jestem – Kartezjusz
n) empiryzm – filozofia uznająca doświadczenie jako źródło poznania świata, źródłem poznania
świata SA wyłącznie bodźce zmysłowe
o) tabula rasa – umysł jako czysta karta
r) utylitaryzm – kierunek według którego najwyższym dobrem jest pożytek społeczeństwa,
celem tego działania jest uzyskanie największego szczęścia największej liczby ludzi
s) sekularyzacja - zmniejszenie roli religii dla społeczeństwa, przejście życia publicznego spod
władzy kościelnej na rzecz władzy świeckiej
t) konserwatyzm – ideologia utrzymująca porządek społeczny i umacniająca tradycyjne
wartości np. religia, naród, państwo, rodzina
u) sensualizm – pogląd głoszący że wszelka wiedza pochodzi od wrażeń zmysłowych, poznanie
odbywa się poprzez zastosowanie logicznych doświadczeń
w) humanitaryzm – kierunek propagujący ideę doskonalenia się rodzaju ludzkiego
y) libertynizm – ruch odrzucający normy religijne, moralne i obyczajowe
z) liberalizm – kierunek według którego wolność jest nadrzędną wartością, związany z
indywidualizmem
a) irracjonalizm – pogląd głoszący że rzeczywistości nie da się poznać w racjonalny sposób,
kierujący się intuicją
b) sceptycyzm – pogląd podważający wiarygodność ludzkiego poznania, zakłada obiektywne
kryteria dzięki którym można rozróżnić prawdę i fałsz
c) panteizm – pogląd utożsamiający świat z Bogiem , ukazuje boga jako istotę rozumną, głosi
przenikanie absolutu we wszystkie subst. Ziemskie
d) determinizm – pogląd według którego wszystkie zdarzenia połączone są związkiem
przyczynowo-skutkowym
f) obyczaje - tradycje, forma zachowania przyjęta w danej zbiorowości, jest elementem kontroli
społecznej, zasady, normy moralne grupy społecznej
k) bajka – krótki utwór literacki, zawiera morał (pouczenie), wierszowany, żartobliwy, utwór
alegoryczny ( metaforyczny).
l) satyra – gat. literacki, utwór synkretyczny (łączy epikę i liryke), ośmiesza i piętnuje
ukazywane w niej zjawiska, obyczaje, politykę. Prezentuje świat przez komiczne
wyolbrzymienie, ale nie proponuje żadnych pozytywnych rozwiązań. Krytyczna postawa autora
wobec rzeczywistości, ukazuje ją w krzywym zwierciadle.
m) utopia – utwór przedstawiający, opisujący cechy życia idealnego społeczeństwa w idealnym
państwie funkcjonującego na zasadach sprawiedliwości, solidarności, równości
n) hymn – uroczysta pieśń, podniosła, o apostroficznym charakterze, pochwala bóstwa, władcę,
odwołująca się do emocji, utwór melodyjny
o) indywidualizm – zasada zgodnie z którą jednostka ludzka uznawana jest za najwyższe dobro,
wartość
p) powiastka filozoficzna – utwór napisany łatwnym językiem, autor stara się ukazać swoje
poglądy stosując lżejszy styl
8. Daty:
a) Polska
1740 – Stanisław Konarski zakłada Collegium Nobilium w Warszawie, początek oswiecenia w
Polsce
1747 – utworzona publiczna biblioteka braci Załuskich
1764 – panuje Stanisław August Poniatowski
1765 – król Stanisław August Poniatowski założył Szkołę Rycerską i Teatr Narodowy
1795 – III rozbiór Polski
1797 – Józef Wybicki pisze pieśń legionów polskich
1822 – ukazuje się I tom Poezji Adama Mickiewicza, koniec oświecenia w Polsce
1173 – powstaje komisja Edukacji Narodowej
b) Europa
1751 – wychodzi wielka Encyklopedia Denisa Diderota i Jeana d’Alemberta, początek
oświecenia
1774 – okres „burzy i naporu”
1789 – wybuch Wielkiej Rewolucji Francuskiej
9. Nurty artystyczne:
a) klasycyzm – nurt art. nawiązujący do tradycji antyku
b) sentymentalizm – nurt art. zakładający powrót do natury i ukazywanie w twórczości
przeżyć wewnętrznych
b) rokoko – nurt art. traktujący piękno jako wartość podstawową
10. Gatunki literackie:
- bajka, oda, satyra, poemat, sielanka
* nowe:
- powieść (podróżnicza, utopijna, sentymentalna)
- powiastka filozoficzna
- dramat mieszczański
- listy poetyckie
- proza pamiętnikarska
- opisy obyczajów
11. Sentymentalizm a racjonalizm - porównanie.
SENT.
RACJON.
- serce
- rozum
- zbiorowość
- indywidualność
- uczucia
- zdrowy rozsądek
- natura
- cywilizacja
12. Osoby:
a) Immanuel Kant – filozof niemiecki. Uważał, że wszelka wiedza pochodzi z
doświadczenia. Twórca pojęcia imperatywu kategorycznego – postępuj tak jakbyś chciał
aby zasada twego postępowania stała się powszechnie obowiązującym prawem i „sapere
aude” – miej odwagę posługiwać się swoim własnym rozumem. „Krytyka czystego
rozumu”, „Krytyka praktycznego rozumu”, „Krytyka władzy sądzenia”, „Uzasadnienie
metafizyki moralności”
b) Kartezjusz ( Rene Descartes ) – filozof francuski, uchodzi za ojca filozofii
racjonalistycznej, która przywiązuje szczególną wagę do roli rozumu w procesie
poznawania prawdy. Twórca „cogito ergo sum” – myślę wiec jestem.
...
Plik z chomika:
beniacwa
Inne pliki z tego folderu:

Ludzie bezdomni - Znaczenie bezdomność, opisy naturalistyczne.doc (28 KB)
 symbolika wesela.doc (37 KB)
 prezentacja motyw smierci.doc (43 KB)
 STANISŁAW WYSPIAŃSKI – jako niezwykła postać.ppt (4316 KB)
 Środki stylistyczne.doc (26 KB)
Inne foldery tego chomika:



Zgłoś jeśli naruszono regulamin







Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dla Mediów
Dział Pomocy
Opinie
Program partnerski




Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Ochrona praw autorskich
Platforma wydawców
Copyright © 2012 Chomikuj.pl
J. Angielski
J. Niemiecki
Matematyka
 WOK