Inwestorzy instytucjonalni na rynku kapitałowym
advertisement
x60Inwestorzy instytucjonalni na rynku kapitałowym. Na rynku kapitałowym w rozwiniętej gospodarce rynkowej występuje bardzo wiele różnorodnych podmiotów z których jedni – pożyczko biorcy poszukują kapitału do finansowania swojej działalności rozwojowej, a drudzy – pożyczkodawcy chcą zagospodarować swoje wolne środki pieniężne i osiągnąć z tego tytułu określony dochód. Na rynku kapitałowym są przede wszystkim emitenci walorów, którzy reprezentują popyt na kapitał. O aktywności rynku papierów wartościowych decydują głównie emitenci mający ustabilizowaną sytuację finansową i trwałą pozycję rynkową a więc gwarantujący inwestorom określone stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału. Emitenci Remitenci zamian za to mogą liczyć na zainteresowanie ich nowymi emisjami walorów , co daje im możliwość rozwoju. Podaż środków na rynku kapitałowym jest wyznaczana głównie przez oszczędności podmiotów indywidualnych(gosp.domowych) i jednostek gospodarczych, chcących oddać je do zagospodarowania. Obie te grupy podmiotów mogą wystąpić w roli inwestora indywidualnego tj. posiadacza kapitałów, który chce ulokować je na rynku papierów wartościowych, by osiągnąć większe korzyści niż z innych form lokowania oszczędności, takich jak depozyty bankowe, nieruchomości. Wymienione wyżej grupy podmiotów mogą także oddać swoje oszczędność do zagospodarowania pośrednikom finansowym, wśród których występują instytucje specjalizujące się w inwestowaniu w papiery wartościowe. Pełnią one rolę inwestorów instytucjonalnych, którymi są firmy oraz instytucje lokujące w tych papierach poważne kwoty kapitału , które zostały im powierzone w formie depozytu, składek ubezpieczeniowych, zakupu rent etc. Do grupy tych inwestorów zalicza się: banki(komercyjne, inwestycyjne ), instytucje ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne i powiernicze BANKI KOMERCYJNE Podstawowym rodzajem aktywności banków komercyjnych jest ich, jak wiadomo udzielenie kredytów podmiotom wytwórczym i osobom indywidualnym, Ich domeną jest także rynek pieniężny na którym lokują swe nadwyżki finansów ponad obowiązkowe rezerwy, albo w sytuacji niedoboru środków finansowych możliwości rozwoju akcji kredytowej, pożyczają je, Mogą również zaciągać kredyty w banku centralnym. Na rynku kapitałowym banki komercyjne odgrywają istotną rolę w sposób pośredni, ponieważ uczestnicząc w ustalaniu ceny na kapitał pożyczkowy określają zarazem granice rentowności inwestycji kapitałowych, Banki komercyjne w coraz większym stopniu zakupują papiery wartościowe, przede wszystkim akcje i obligacje, na własny rachunek lub prowadzą te inwestycje na rachunek ryzyko swoich klientów, Banki komercyjne mogą także gromadzone środki pieniężne klientów wraz z własnymi zasobami lokować w zyskowne inwestycje rynku kapitałowego , celem jest zyskanie większego dochodu. Wśród instrumentów rynku kapitałowego, którymi interesuja się banki w szczególności są to papiery emitowane przez przedsiębiorstwa przywatne o znanej i utrwalonej sytuacji finansowej oraz przez instytucje publiczne (obligacje emitowane przez skarb państwa i władze komunalne ) W swych portfelach inwestycyjnych banki szczególnie chętnie przetrzymują długoterminowe obligację państwowe i obligacje samorządów większych miast. Innym rodzajem operacji papierami długoterminowymi możę być sprzedaż bankowi obligacji z prawem odkupu. Innym rodzajem działania banku komercyjnego na rynku kapitałowym jest jego uczestnictwo w zarządzaniu spółkami akcyjnymi. Bank może to zrobić przez zakup określonego pakietu akcji spółki, dającego mu prawo do podejmowania strategicznych decyzji, oraz przez dysponowanie prawem głosu związanym z akcjami swych klientów. Klienci będący akcjonariuszami spółki mogą bowiem scedować na bank prawo uczestnictwa w walnym zgromadzeniu i prawo oddania na nim głosu zgodnie z życzeniami akcjonariusza, W ten sposób banki mogą kształtować politykę rozwojową spółki oraz wpływać na wielkość wypracowanego zysku i wypłaconej dywidendy. INSTYTUCJE UBEZPIECZENIOWE I FUNDUSZE EMERYTALNE Podstawową rolą instytucji działających tych sektorach gospodarki jest zbieranie składek w celu przyniesienia określonych korzyści w przyszłości. Instytucje te są zatem zainteresowane możliwością zagospodarowania zebranych funduszy w długich okresach (20-30 letnich) . Taką szansę stwarza im rynek kapitałowy. Ogólnie instytucje ubezpieczeniowe dzielimy na 2 grupy: a) prowadzące ubezpieczenia majątkowe ( gospodarcze) b) prowadzące ubezpieczenia na życie Instytucje ubezpieczeniowe z pierwszej grupy zbierają składki do różnych podmiotów z tytułu prowadzonych przez siebie rodzajów ubezpieczeń majątkowych, które na ogół wpływają do kasy jeden raz w roku Instytucje ubezpieczeniowe z drugiej grupy zbierają składki od osób fizycznych głownie po to by zabezpieczyć te osoby pod względem finansowym na starość, przed ryzykiem kalectwa, niezdolnością do pracy, czy też wesprzeć rodzinę w razie śmierci ubezpieczeniem. Fundusze emerytalne są na ogół mocno związane z polityką socjalną państwa, i w związku z tym są często promowane oraz wspomagane przez instrumenty polityki gospodarczej państwa. Tworzy się w celu dodatkowego zabezpieczenia osób indywidualnych na starość niezależnie od państwowego systemu ubezpieczeń społecznych. Uczestnictwo w funduszu opiera się na indywidualnych umowach. Zgodnie z nimi , uczestnik dokonuje periodycznych wpłat by uzyskać określone periodyczne świadczenia lub cała należna sumę w uzgodnionym terminie po przejściu na emeryturę. Fundusze emerytalne są niezależnymi podmiotami na rynku kapitałowym w sensie finansowym. Organizacyjnym prawnym. Niejednokrotnie poddane są działaniu państwowych regulacji prawnych i zabezpieczających ich wypłacalność. Ponieważ podstawowym celem działalności instytucji ubezpieczeniowych i funduszy emerytalnych nie jest pomnażanie pieniędzy klientów, tylko ich finansowe zabezpieczenie, to instytucje te nie mogą sobie pozwolić na zbyt agresywne lokowanie pieniędzy klientów na rynku kapitałowym. Inwestują więc na ogół w instrumenty bezpieczne z pkt. widzenia ryzyka, tzn. w akcje i obligacje renomowanych firm lub w rządowe lub municypalne papiery wartościowe. W Polsce fundusze emerytalne są zorganizowane oraz działają w oparciu o ustawę o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Założycielem towarzystwa może być osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej , mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce. Minimalny kapitał akcyjny to 4 mln euro. Członkiem OFE może być osoba fizyczna, która zawarła z nim umowę. Może ona być członkiem tylko jednego OF. W momencie przystąpienia członka do funduszu otwiera się dla niego rachunek, na który wpływają składki oraz wpływy transferowe. Fundusze inwestycyjne opierają się na koncepcji połączenia środków finansowych inwestorów indywidualnych w celu ich wspólnego inwestowania na rynku kapitałowym bądź szerzej finansowym. Wspólne inwestowanie oznacza, że środki finansowe poszczególnych inwestorów są inwestowane w papiery wartościowe a wynikające z tego korzyści lub straty dzieli się między inwestorów zgodnie z ich udziałami. Fundusze te mogą inwestować w różnego rodzaju instrumenty finansowe np. akcje , obligacje, ale także mogą inwestować na rynkach pieniężnych i towarowych. Celem wspólnego inwestowania jest minimalizacja ryzyka, pozwala ono również przezwyciężyć barierę niedoboru środków , z którą spotyka się pojedynczy inwestor a także zwalniają go z samodzielnego podejmowania decyzji. Charakterystyczną cecha wszystkich funduszy wspólnego inwestowania jest wymóg zarządzania nimi przez specjalistyczne firmy menedżerskie , muszą być również spełnione odpowiednie limity kapitałowe i inwestycyjne oraz istnieje obowiązek zatrudnienia licencjonowanych doradców w zakresie obrotu papierami wartościowymi(menedżerów portfeli). Fundusze inwestycyjne istnieją od początku dwudziestego wieku. Większą uwagę zwrócono na nie kiedy to w Stanach Zjednoczonych zaczęły powstawać pierwsze fundusze rynku papierniczego. W krajach rozwiniętych działa na rynku obecnie wiele funduszy inwestycyjnych zwanych również powierniczymi. Ich odmienność wynika ze specyfiki i obszaru na którym działają, z odmiennego regulaminu funduszu, który narzuca sposoby i rodzaje inwestowania środków funduszu a także regulacje prawne w ramach których fundusz musi działać. Ta różnorodność funduszy inwestycyjnych pozwala wybrać indywidualnemu inwestorowi możliwość wyboru zgodnego z jego oczekiwaniami i potrzebami, dopasowaną do jego potrzeb strategię funduszu(kombinacja bezpieczeństwa i przyrostu dochodów)> RODZAJE FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH W praktyce można wyróżnić wiele funduszy inwestycyjnych. Stosowanymi kryteriami są najczęściej typ papierów wartościowych, w które fundusze inwestują, gałąź przemysłu, sektor gospodarki lub region geograficzny. Podział funduszy ze względu na cele inwestycyjne, określone przez stopień ryzyka i oczekiwaną stopę zwrotu. 1. Fundusze agresywnego wzrostu – inwestują w takie instrumenty finansowe, które przynoszą maksymalne zyski kapitałowe. Mogą to być zakupy akcji firm lub branż , które nie cieszą się aktualnie zbytnią popularnością ale które mogą przynieść duże korzyści w przyszłym czasie. Fundusze te są odpowiednie dla inwestorów mających dużą skłonność do ryzyka i akceptujących duże wahania kursów jednostki uczestnictwa w funduszu powiązane z tendencją panującą na giełdzie. 2. Fundusze zrównoważonego (stałego) wzrostu – mają one 3 zasady: zachowanie poziomu zainwestowanego kapitału, wypłacenie bieżących dochodów i długoterminowy wzrost kapitału oraz dochodów. Fundusze te inwestują w papiery wartościowe renomowanych firm z różnych sektorów gospodarki, a więc dywersyfikują portfel aby spadek cen w wyniku recesji w jednej gałęzi był rekompensowany wzrostem powodowanym przez dobrą koniunkturę w innej. 3. Fundusze wzrostu – inwestują w akcje przedsiębiorstw cieszących się dobrą renomą i zaufaniem. Ich głównym celem jest wzrost zysku kapitałowego a więc powiększanie wartości inwestycji w wyniku zwyżki kursów, a nie dochód z dywidend. Mogą więc wybierać spółki niedowartościowane, nie przynoszące pewnych dochodów ale mających perspektywy rozwoju i wzrostu kursu akcji. 4. Fundusze wzrostu i dochodu – interesują się akcjami przedsiębiorstw których ceny wzrastają i charakteryzują się stałymi wypłatami dywidend. Fundusz ten łączy długoterminowy wzrost ze stałym dochodem. 5. Fundusze obligacji przedsiębiorstw – inwestujące w obligacje przedsiębiorstw o ustabilizowanej sytuacji finansowej po to, by zagwarantować sobie stały i bezpieczny dochód. 6. Fundusze obligacji municypalnych – inwestują w obligacje samorządowe, z których dochód najczęściej nie podlega opodatkowaniu przez władze lokalne. Niejednokrotnie chodzi tu o długoterminowe obligacje władz lokalnych, które przynoszą niezbyt wysoki ale pewny obrót. 7. Fundusze globalne – inwestujące w papiery wartościowe firm i krajów na całym świecie, z tym że mogą to być fundusze albo akcji, albo obligacji, albo też mieszane. Ze względu na różnice w walutach transakcji, regulacjach prawnych, zwyczajach handlowych panujących w różnych krajach charakteryzują się one określoną specyfiką inwestowania, dywersyfikacją portfela oraz narażone są na dodatkowe ryzyko zmiany kursu walutowego. 8. Fundusze mieszane – inwestujące środki w różne instrumenty finansowe tzn. akcje, obligacje, bony skarbowe, papiery dłużne, udziały itp. Głównym celem tych funduszy jest minimalizacja ryzyka lokowania środków. Wobec tego unikają one inwestycji spekulacyjnych i skupiają uwagę na wyszukiwaniu korzystnych możliwości lokowania pieniędzy. 9. Fundusze o zmiennym portfelu inwestycyjnym – inwestujące wszystkie aktywa w akcje, albo w obligacje, albo w instrumenty rynku pieniężnego, w zależności od sytuacji na rynku w kontekście wzrostu aktywów. 10. Fundusze lokujące w papiery rządowe – mają one na celu uzyskanie wysokiego dochodu bieżącego przy najmniejszym ryzyku. Inwestują tylko w bony skarbowe i obligacje państwowe. Papiery te należą do najpewniejszych inwestycji kapitałowych. 11. Fundusze hipotecznych papierów wartościowych – inwestujące swoje środki wyłącznie w te papiery wartościowe, które zostały wyemitowane pod zastaw hipoteczne (np. obligacje hipoteczne pod zastaw nieruchomości emitowane często w celu uruchomienia programu budownictwa jednorodzinnego). 12. Fundusze indeksowe - to fundusze inwestujące w akcje tych spółek, które wchodzą do obliczeń wybranego indeksu giełdowego w proporcjach odpowiadających składnikom tego indeksu. Fundusze te są nastawione na uzyskanie wyników zbliżonych do średniej na rynku. Np. fundusz indeksowy którego celem jest naśladowanie indeksu WIG 20, będzie się składał z walorów spółek, których walory są podstawą do obliczania indeksu WIG 20. Podstawą do istnienia tych funduszy jest teoria, która mówi że menedżer portfela analizujący i wykorzystujący dostępne na rynku informacje nie może w dłuższym okresie osiągnąć zwrotu z inwestycji wyższego od stopy zwrotu portfela rynkowego, czyli indeksu giełdowego. Według tej teorii ceny akcji odzwierciedlają wszystkie istniejące informacje na temat danej spółki. Ponieważ fundusze indeksowe nie muszą często dokonywać zmian w strukturze swego portfela, nie ponoszą kosztów analizy rynkowej oraz mają minimalne koszty transakcyjne. Są one zatem tańsze od tradycyjnych funduszy inwestycyjnych. 13. Fundusze lokujące w instrumenty rynku pieniężnego – inwestują środki na rynku pieniężnym. Dokonują one zakupu walut, bonów skarbowych, bonów pieniężnych, certyfikatów depozytowych, bonów komercyjnych, a także inwestują w lokaty międzybankowe. Ponadto fundusze to oferują możliwość normalnych usług bankowych, takich jak obsługa czeków. 14. Fundusze inwestujące na rozwijających się rynkach - lokują one środki w akcje i obligacje spółek notowanych na nowo powstałych lub rozwijających się szybko rynkach. Papiery te rokują wysoką dynamikę wzrostu kursu ale też są obarczone dużym ryzykiem. Poza wymienionymi wyżej rodzajami funduszy istnieje jeszcze wiele funduszy o często wyszukanych i niestandardowych celach inwestowania. Przykładem mogą być fundusze specjalizujące się w lokowaniu środków w papiery wartościowe emitowane przez przedsiębiorstwa branży energetycznej, nowych technologii, medycznej i biotechnologii czy ochrony środowiska. Z przedstawionych wyżej przykładów funduszy powierniczych wynika, iż ich podstawowymi celami inwestowania powierzonych im środków są: - bezpieczeństwo- zachowanie i zabezpieczenie poziomu kapitału klienta przed ryzykiem straty, - dochód - zapewnienie uzyskiwania stałego bieżącego dochodu, pochodzącego np. z odsetek od obligacji i dywidend akcji, - wzrost - zapewnienie ustawicznego zwiększenia wartości powierzonych środków w dłuższym okresie przez wzrost wartości udziału w funduszu, - płynność – zapewnienie możliwości wycofania części lub całości powierzonych środków w krótkim czasie bez przenoszenia aktywów między poszczególnymi strategiami inwestycyjnymi. W praktyce jest tak że żaden z funduszy nie jest w stanie jednocześnie zrealizować wszystkich czterech celów, gdyż wyższemu ryzyku mogą towarzyszyć większe zarobki ale też wyższe straty, Stąd też niektóre fundusze starają się osiągnąć przynajmniej jeden z wyżej wymienionych celów , a inne dążą do zachowania określonych proporcji między nimi. Fundusze inwestycyjne z natury przeznaczone są dla drobnych inwestorów ponieważ kumulując ich stosunkowo skromne środki pozwalają one przede wszystkim na: a) rozszerzenie zakresu inwestowania w różnorodne instrumenty rynku b) większą dywersyfikację ryzyka i zmniejszenie jego wpływu w porównaniu z ryzykiem związanym z portfelem pojedynczego inwestora. c) Zwiększenie bezpieczeństwa dokonanych lokat. Inwestorami mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i duże przedsiębiorstwa posiadające wolne środki finansowe. Biorąc pod uwagę prawną formę organizacji takiego funduszu wyróżnia się dwa typy 1. Fundusz o charakterze statutowym zwany też spółkowym. Cechą jest brak rozdziału majątku zarządzającej nim spółki i majątku funduszu. Fundusz jest w tym wypadku własnością spółki a jego uczestnik jest akcjonariuszem posiadającym prawa majątkowe i organizacyjne 2. Fundusze o charakterze umownym. Ma on postać wydzielonego majątku, pochodzącego z zebranych lokat inwestorów indywidualnych, przeznaczonego do nabywania papierów wartościowych W obu przedstawionych typach funduszy można wyróżnić fundusze otwarte, zamknięte oraz pewne modele pośrednie. W systemach powiernictwa inwestycyjnego występujących w USA i Europie występują znaczne różnice. W USA firma inwestycyjna może przyjąć jedna z dwóch form: 1. korporacyjną jest to forma spółki akcyjnej a jej założycielem jest najczęściej bank inwestycyjny lub korporacja specjalizująca się w prowadzeniu funduszy inwestycyjnych. Spółka inwestycyjna może mieć charakter otwarty lub zamknięty. Spółka będąca funduszem otwartym emituje wyłącznie akcje zwykłe, które nie są przedmiotem obrotu. Do funduszu otwartego przyjmuje się nowych uczestników, których środki służą do powiększania portfela inwestycyjnego , kapitał funduszu jest ruchomy. Spółka inwestycyjna typu zamkniętego funkcjonuje podobnie jak spółka publiczna z tą różnicą że zebrane od inwestorów środki z emisji wykorzystuje się wyłącznie do nabywania innych papierów wartościowych. Fundusz ten ma ograniczony kapitał wynikający z określonej liczby akcji. 3. kontraktową jest to grupa trustów inwestycyjnych emitująca jednostki uczestnictwa reprezentujące niepodzielne udziały w określonym portfelu papierów wartościowych funduszu. Istnieją dwa podstawowe trusty: - o stałym portfelu - o udziałowym portfelu W pierwszym przypadku skład portfela papierów wartościowych jest stał y. Najczęściej składa się z obligacji. Jednostki takiego funduszu, po dopełnieniu wymogu rejestracji w Komisji Papierów Wartościowych, sprzedaje się inwestorom. Ponieważ po ustaleniu portfela nie dokonuje się już w jego ramach żadnych operacji, koszty związane z prowadzeniem funduszu są niewielkie, gdyż nie ponosi się kosztów zarządzania portfelowego ani kosztów transakcji maklerskich. Z kolei jeżeli trust inwestycyjny będzie lokował swoje środki w akcje spółek inwestycyjnych, a w szczególności w fundusze typu otwartego (mutual fiinds), to będzie to trust typu udziałowego. Jego uczestnicy stają się wówczas pośrednimi nabywcami akcji innych funduszy zbiorowego inwestowania. Tego typu struktury z reguły wykorzystywane są przez firmy ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne do realizacji kontraktowych planów emerytalnych. Uczestnik takiego planu dokonuje comiesięcznych płatności na rzecz trustu, który uzyskane środki inwestuje w wymienione w kontrakcie akcje spółek inwestycyjnych, nie gwarantując przy tym określonej stopy zwrotu (ryzyko ponosi inwestor). Stopa ta jest zdeterminowana wynikami finansowymi osiąganymi przez spółki (fundusze) tworzące dany portfel; wypłacana inwestorowi renta jest zmienna. Taki trust inwestycyjny określa się mianem planu umownego o rencie zmiennej. Może być również tak, iż ryzyko inwestycyjne inwestora przejmuje instytucja ubezpieczeniowa, która gwarantuje mu określoną rentę (stopę zwrotu), niezależnie od wyników finansowych funduszu, z których ta renta ma być finansowana. W krajach europejskich występują zarówno zamknięte, jak i otwarte fundusze inwestycyjne. Fundusze zamknięte są zorganizowane w formie spółek akcyjnych emitujących, w przeciwieństwie do funduszy otwartych, określoną ilość akcji dających prawo współwłasności do aktywów tych spółek. Firma inwestycyjna może być niedużą pod względem liczby akcjonariuszy spółką prywatną lub publiczną Podstawową cechą charakterystyczną europejskiego rynku funduszy inwestycyjnych jest fakt, iż zdecydowana część środków drobnych inwestorów oraz innych przedsiębiorstw jest kierowana do funduszy typu otwartego. Dodatkowym elementem wspierającym tę formę inwestowania są ujednolicone w Unii Europejskiej regulacje prawne w tej dziedzinie. Fundusze zamknięte mogą być zorganizowane na podstawie umów według przepisów prawa cywilnego, umów powiernictwa albo na podstawie statutów spółek prawa handlowego. Kluczową zasadą regulującą funkcjonowanie funduszu wspólnego inwestowania w Unii Europejskiej jest obowiązek przechowywania zgromadzonych środków (przez fundusz lub spółkę, inwestującą) u powiernika. Powiernikiem może być wyłącznie podmiot podlegający publicznej kontroli i działający niezależnie od firmy zarządzającej, np. bank, instytucja oszczędnościowa. Podstawowym zadaniem powiernika jest czuwanie, aby prowadzona działalność odpowiadała przepisom prawnym oraz regulaminowi funduszu lub statutowi spółki inwestycyjnej. Powiernik odpowiada również wobec firmy zarządzającej funduszem lub spółki inwestycyjnej oraz względem klientów funduszu za wszelkie szkody poniesione przez nich w wyniku niewłaściwych działań. Firmy zarządzające kontraktowymi funduszami zbiorowego inwestowania (contractual common funds) czy funduszami powierniczymi (unit trusts). jak również otwarte spółki inwestycyjne muszą dysponować wystarczającymi zasobami finansowymi do prawidłowego prowadzenia działalności oraz wypełniania zobowiązań. Wymagania kapitałowe ustala się oddzielnie w poszczególnych krajach. Dodatkowym wymogiem regulacji Unii Europejskiej w zakresie zbiorowego inwestowania jest skład portfela inwestycyjnego. Regulacje te stanowią m.in., że co najmniej 90% papierów wartościowych portfela funduszu musi być notowane na giełdzie lub na innym oficjalnym rynku publicznym (np. na regulowanym rynku pozagieldowym). Fundusze i spółki inwestycyjne mają zakaz nabywania akcji i udziałów spółek w ilości umożliwiającej wywieranie na nie istotnego wpływu, a także instrumentów dłużnych w ilości przekraczającej 10% papierów wartościowych jednego emitenta. Fundusze i spółki inwestycyjne nie mogą także zainwestować więcej n i ż 5% swoich środków w waluty innego funduszu zbiorowego inwestowania Fundusze typu venture capital Pierwszych oznak powstania venture capital można się doszukiwać w końcu (VII wieku, kiedy to przedsiębiorcy europejscy znajdowali bogate osoby chcące finansować ich pomysły i projekty, które mogły im przynieść spore zyski w przyszłości. Szczególny rozwój venture capital zaczął się po drugiej wojnie światowej. Bezpośrednim bodźcem do rozwinięcia tej formy inwestowania stało się tworzenie instytucji finansowych zajmujących się dostarczaniem kapitału właścicielskiego tym małym i średnim firmom, które mają perspektywy rozwojowe. Venture capital jest kapitałem średnio- i długoterminowym, który jest inwestowany w papiery wartościowe o charakterze udziałowym (właścicielskim) przedsiębiorstw nie notowanych na giełdzie papierów wartościowych Według European Yenture Capital Association venture capital to zorganizowana jednostka lub osoba, która: a) może udowodnić, iż potrafi aktywnie zarządzać finansowaniem przez dostarczany kapitał lub ąuasi-kapital przeznaczony dla małych i średnich, początkujących przedsiębiorstw, nowo powstających lub rozwijających się (nie notowanych na giełdzie), które charakteryzują się dużym potencjałem rozwojowym w zakresie produktu, technologii lub usługi, b) dostarcza aktywną pomoc w zarządzaniu przedsiębiorstwem, w które zainwestowała swój kapitał, c) uważa, iż głównym celem tej formy inwestowania jest osiągnięcie zysku z kapitału jako wynagrodzenia lub rekompensaty z tytułu ponoszenia ryzyka. O venture capital można mówić w tzw. tradycyjnym (wąskim) i pragmatycznym (szerokim) znaczeniu. W myśl pierwszego podejścia przez, venture capital rozumie się finansowanie tworzenia, startu i wzrostu młodych przedsiębiorstw w branżach o wysokim stopniu myśli technicznej, z kapitałem własnym inwestora, wraz z doradztwem w zakresie zarządzania, by osiągnąć maksymalną wartość przedsiębiorstwa i następnie wcześnie sprzedać posiadane w nim udziały kapitałowe. Według drugiego podejścia venture capital to dostarczanie środków w formie kapitału własnego lub długoterminowego obcego małym i średnim przedsiębiorstwom, o wysokim potencjale wzrostu, ale nie posiadających dostatecznego zabezpieczenia pod uzyskanie kredytu bankowego. Głównym celem inwestycyjnym funduszu venture cap/to/jest zamiar odsprzedaży papierów wartościowych firm, w które zainwestowano kapitał, w celu wycofania go i realizacji zysku. Źródłem korzyści dla inwestora jest przyrost wartości firmy w okresie trwania inwestycji. Przedstawione fakty pozwalają wymienić kilka czynników odróżniających venture capital od innych form inwestowania. Są nimi: 1. Charakter kapitału angażowanego w przedsiębiorstwo. Jest to kapitał udziałowy wnoszony z zewnątrz przez nabycie udziałów lub akcji z zamiarem zwiększenia kapitalizacji firmy i nabycia określonych praw majątkowych. 2. Charakter nabywanych papierów wartościowych. Nie mogą one być przedmiotem publicznego obrotu, czyli nic mogą być notowane na żadnym regulowanym rynku. 3. Celem inwestycji jest osiągniecie zysku w przyszłości z tytułu wzrostu wartości firmy w wyniku jej dekapitalizowania, a nie bieżące wpływy gotówkowe. Podmiot angażujący kapitał jest świadomy, że nie będzie stałym współwłaścicielem firmy, bo po osiągnięciu przez nią określonej wartości wycofa kapitał i zrealizuje zysk. Rynek venture capital od strony regulacyjno-instytucjonalnej można podzielić na dwa główne segmenty, którymi są: 1. Rynek regulowany, na którym fundusze venture capital gromadzą wolne kapitały różnych inwestorów w celu ich dalszego inwestowania w przedsiębiorstwa. Fundusze te są zazwyczaj zorganizowane w formie spółki zarządzanej na podstawie kontraktu przez firmę zarządzającą. 2. Rynek nieregulowany, na którym kapitały oferowane są przedsiębiorstwom przez osoby prywatne. Są to z reguły znacznie mniejsze kwoty niż w poprzednim przypadku i stąd segment ten ma dość ograniczony charakter. Jeżeli chodzi o finansowanie przedsiębiorstw w ramach funduszy venture capital, to może ono dotyczyć różnych faz działalności tego przedsiębiorstwa. W praktyce można wyróżnić pięć faz jego rozwoju, z którymi łączy się różne zapotrzebowanie na kapitał i na pomoc w zarządzaniu, a także odmienny stopień ryzyka dawców kapitału. Z fazami tymi związane są następujące rodzaje finansowania: a) wstępne (seedfinancing), b) fazy startu (start-up financing), c) pierwszej fazy ekspansji (early expansion financing), d) drugiej fazy ekspansji (rapid expansion financing), e) fazy finalnej — pomostowe lub wspomaganych wykupów (bridge financing lub managment buy-out — MBO). Na etapie finansowania wstępnego fundusz finansuje na ogół analizę marketingową planowanego przedsięwzięcia inwestycyjnego (analizę SWOT), jego biznesplan oraz analizę opłacalności etc. Finansowanie to jest obarczone największym ryzykiem, ponieważ uzyskanie dochodu jest możliwe dopiero w dłuższym okresie, np. po 7-10 latach. Z kolei finansowanie fazy startu wiąże się z ponoszeniem nakładów na założenie spółki, wyposażenie jej w odpowiedni majątek produkcyjny i wdrożenie konkretnej strategii marketingowej. Dochodów można się spodziewać też w dłuższym okresie, na ogól po 5-10 latach. Finansowanie pierwszej fazy ekspansji dotyczy rozpoczęcia produkcji i wprowadzenia produktu na rynek. Zwrot z inwestycji jest oczekiwany w nieco krótszym okresie niż w poprzednich przypadkach, bo po 4-7 latach. Widać więc, iż w opisanych wyżej fazach finansowania (nazywanych finansowaniem wstępnego etapu rozwoju przedsiębiorstwa) mamy do czynienia z niejednakowym zapotrzebowaniem na kapitał w poszczególnych fazach, z różnym stopniem ryzyka, które musi ponieść fundusz i z różną dochodowością zainwestowanego kapitału. Dwie następne fazy finansowania umownie nazywane są finansowaniem późniejszego etapu rozwoju przedsiębiorstwa. Polega ono na tym, iż fundusz venture capital dostarcza środków firmie, która ma już z reguły utrwaloną pozycję rynkową, po to, by mogła się dalej rozwijać. Ryzyko dla funduszu jest znacznie mniejsze niż w poprzednich fazach, jak również okres zwrotu z inwestycji jest krótszy, bo wynosi średnio od 2 do 5 lat. W drugiej fazie ekspansji fundusz venture capital finansuje na ogól budowę lub przejęcie nowego zakładu, rozwój jego sieci sprzedaży, wprowadzenie nowego produktu na rynek itd. W fazie finalnej z kolei następuje finansowanie rozszerzenia istniejącego potencjału produkcyjnego, zwiększenia udziału w rynku itd. W tej fazie spotyka się również tzw. finansowanie pomostowe (bridge financing), kiedy fundusz venture capital dostarcza środki firmie będącej w bardzo dobrej kondycji przed planowanym jej wejściem na rynek publiczny. Rynek funduszy venture capital najbardziej rozwinął się w Stanach Zjednoczonych i w Wielkiej Brytanii. W Stanach Zjednoczonych w większości środki tych funduszy pochodzą od inwestorów prywatnych, chociaż istnieje również możliwość zasilania ich środkami publicznymi. W Europie systematyczny rozwój funduszy venture capital odnotowuje się od początku lat dziewięćdziesiątych. Reasumując można stwierdzić, iż fundusze venture capital należą do grona funduszy statutowych oraz funduszy umownych zarządzanych przez niezależny podmiot (spółkę zarządzającą). W tej grupie fundusze venture capital zaliczane są do funduszy zamkniętych. W zakresie strategii inwestycyjnej fundusze te działają w oparciu o znacznie niniejsze aktywa niż inni pośrednicy finansowi, co ma wpływ na płynność i możliwości dywersyfikacji portfela inwestycyjnego. Są to jednakże fundusze nastawione na średnio- i długoterminowe korzyści. Pierwsze fundusze venture capital pojawiły się w Polsce na początku lat dziewięćdziesiątych. Istotnym czynnikiem warunkującym rozwój rynku venture capital w Polsce jest powstanie funduszy emerytalno-rentpwych i postęp w konsolidacji systemu bankowego, ubezpieczeniowego. Innym czynnikiem jest również dostosowanie polskich uregulowań prawnych w zakresie funkcjonowania gospodarki do wymogów Unii Europejskiej, Od strony zapotrzebowania na fundusze venture capital ich wzrost będzie determinowany usprawnieniem i przyspieszeniem procesów prywatyzacyjnych, które spowodują zwiększenie liczby realizowanych projektów inwestycyjnych. Ważną rolę będzie także odgrywać utrzymanie właściwej dynamiki wzrostu gospodarczego, spadku stopy inflacji oraz prowadzenie odpowiedniej polityki finansowej państwa. Funkcjonowanie funduszy inwestycyjnych Działalność towarzystw inwestycyjnych (spółek prowadzących fundusze) jest szczegółowo regulowana przepisami prawa poszczególnych państw, które zazwyczaj określają: 1. formę prawną działania, 2. minimalną wysokość kapitału założycielskiego, 3. wymogi dotyczące kształtowania portfela inwestycyjnego, 4. wymogi informacyjne (prospekt emisyjny, okresowe sprawozdania), 5. wymogi odnośnie do lokowania środków zgodnie z najlepiej pojętym interesem uczestników funduszu, 6. wysokość zaciąganych zobowiązań. Fundusze inwestycyjne mogą mieć różnorodną liczbę uczestników (udziałowców). Może ich być np. kilkudziesięciu, kilkuset czy nawet kilka tysięcy. Zazwyczaj udziałowcy funduszu (tak jest np. w Stanach Zjednoczonych) powołują Radę Dyrektorów, która odpowiada przed nimi za politykę inwestycyjną w związku z realizacją wyznaczonych celów. Rada ta z kolei wyznacza osoby zarządzające bezpośrednio portfelem funduszu lub powierza tę funkcję firmie zarządzającej (doradczo-zarządzającej). Za zarządzanie portfelem funduszu firma taka otrzymuje wynagrodzenie, z reguły w formie pewnej prowizji od wartości netto aktywów funduszu. Jej wysokość zależy od rodzaju funduszu i wynika z negocjacji między stronami. Wynika z tego, iż sposób wynagradzania zarządzającego aktywami funduszu obliguje go do jak najbardziej efektywnego lokowania środków funduszu. Zarządzający zatrudnia profesjonalnych menedżerów inwestycyjnych (portfelowych), którzy decydują, w jakie instrumenty finansowe zainwestować środki funduszu w zależności od celu, który jest do osiągnięcia. Prowadzą oni systematyczne badania rynku i analizują wyniki finansowe spółek, których instrumentami się interesują. Często w praktyce jedna firma zarządza grupą funduszy inwestycyjnych różnych celach działania. Na przykład mogą to być fundusze nastawione na bezpieczeństwo lokat lub też na wysoki dochód (agresywne). Ich cele oraz wynikająca z nich struktura portfela mogą być np. takie, jak zaprezentowano na rys. 10.1. Oprócz firmy zarządzającej portfelem funduszu spółka inwestycyjna może zatrudnić powiernika, dystrybutora i agenta obsługującego uczestników funduszu. Dystrybutor organizuje, przez swoje placówki lub korzystając z pośredników, którymi na ogół są biura maklerskie i banki, sprzedaż jednostek uczestnictwa funduszu (udziałów) oraz ich umarzanie. Do podstawowych obowiązków agenta obsługującego uczestników funduszu należy: a) prowadzenie rejestru uczestników, b) przyjmowanie od dystrybutora zleceń nabycia oraz środków finansowych na nabycie jednostek uczestnictwa, c) przyjmowanie od dystrybutora zleceń umarzania jednostek uczestnictwa, d) przesyłanie uczestnikom funduszu świadectw uczestnictwa potwierdzających nabycie jednostek uczestnictwa, e) wypłacanie uczestnikom funduszu dywidendy i zysków kapitałowych, f) udzielanie informacji uczestnikom funduszu oraz osobom zainteresowanym uczestnictwem. Przykład schematu działania towarzystwa inwestycyjnego na rynku kapitałowym przedstawia rys. 10.2. Organizatorem funduszy inwestycyjnych często jest również bank, który albo sam tworzy fundusz, albo współpracuje z innymi podmiotami, przede wszystkim w celu zwiększenia swoich możliwości ustawicznego pozyskiwania środków i wyjścia naprzeciw oczekiwaniom klientów. Występują także sytuacje, w których towarzystwo inwestycyjne wchodzi w skład holdingu finansowego, który został stworzony w celu kumulowania kapitału. Struktura taka zaczyna odgrywać coraz większą rolę na współczesnych rynkach kapitałowych świata. Instytucja holdingu finansowego tworzona jest z szeregu wyspecjalizowanych instytucji finansowych, takich jak: banki (inwestycyjne, hipoteczne, komercyjne), towarzystwa ubezpieczeniowe i leasingowe, fundusze inwestycyjne (w tym także typu venture capital i biura maklerskie. Przykład struktury takiego holdingu przedstawia rys. 10.3. Zasady funkcjonowania funduszy inwestycyjnych w Polsce Fundusze inwestycyjne mające swoją siedzibę na terytorium Polski są tworzone i działają w oparciu o Ustawę z 28 sierpnia 1997 r. o funduszach inwestycyjnych. Przedmiotem ich działalności jest inwestowanie zebranych publicznie środków pieniężnych w określone w powyższej ustawie papiery wartościowe i inne prawa majątkowe. Uczestnikami funduszy mogą być osoby fizyczne i prawne, jak również jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, które wpłacając do funduszu swoje środki nabywają od niego jednostki uczestnictwa lub certyfikaty inwestycyjne. Wpłaty do funduszu inwestycyjnego dokonywane są w gotówce lub w papierach wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu, jeżeli ustawa lub inne przepisy oraz statut na to zezwalają. Środki wynikające z zakupionych jednostek uczestnictwa oraz certyfikatów inwestycyjnych, jak również prawa nabyte przez. fundusze z tytułu ich zainwestowania i pożytki wynikające z tych praw stanowią aktywa funduszu. Fundusz inwestycyjny jest zobowiązany do wyceny swoich aktywów, ich wartości netto (aktywa pomniejszone o zobowiązania), a także wartości tych ostatnich przypadających na jednostkę uczestnictwa lub certyfikat inwestycyjny. Wyceny dokonuje się według wartości rynkowej aktywów funduszu z dnia wyceny. Przyjęto równie, iż wartość netto nie powinna być mniejsza od 2,5 mln zł. Fundusze inwestycyjne mogą być zakładane i reprezentowane przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych, które jest zorganizowane w formie spółki akcyjnej, z tym że na jej utworzenie wymagana jest zgoda Komisji Papierów Wartościowych i Giełd. Spółka taka, mająca siedzibę na terytorium Polski, może zarządzać jednym (lub większą ilością) funduszem, przy czym jej kapitał akcyjny musi wynosić co najmniej 3 mln zł. Gdy zarządza ona więcej niż jednym funduszem, jej kapitał akcyjny musi zostać powiększony o 1 mln zł na każdy kolejny fundusz. Kapitał akcyjny powinien być opłacony wyłącznie gotówką; emitowane akcje mają charakter imienny i nie mogą być zamienione na akcje na okaziciela. Towarzystwo funduszy inwestycyjnych zarządza nimi odpłatnie. Polskie uregulowania prawne określają również podstawowe cele inwestowania środków funduszu. Mogą nimi być wyłącznie: a) ochrona realnej wartości aktywów funduszu, b) osiągnięcie dochodu z zainwestowanych aktywów, c) wzrost wartości aktywów. Fundusz inwestycyjny w Polsce może być utworzony po uzyskaniu zezwolenia Komisji Papierów Wartościowych i Giełd, jako: 1) fundusz otwarty, 2) specjalistyczny fundusz otwarty, 3) fundusz zamknięty, 4) fundusz mieszany. Fundusz inwestycyjny otwarty emituje permanentnie jednostki uczestnictwa, które zbywa swoim uczestnikom, jak również odkupuje jednostki uczestnictwa w przypadku, gdy uczestnicy zgłaszają się z takim żądaniem. Liczba jednostek uczestnictwa jest nieograniczona, jednakże nie są one papierami wartościowymi. Odkupione jednostki podlegają automatycznemu umorzeniu. Jednostki uczestnictwa nie mogą być zbywane przez uczestnika funduszu na rzecz osób trzecich, ale mogą być dziedziczone. Zbywanie i odkupywanie jednostek uczestnictwa przez fundusz odbywa się z częstotliwością określoną w statucie, ale nie rzadziej niż raz na dwa tygodnie. Ponadto w każdym dniu zbywania lub odkupywania jednostek uczestnictwa fundusz otwarty jest zobowiązany do: 1) wyceny aktywów funduszu i ustalenia ich wartości netto, 2) ustalenia ich ceny zbycia oraz odkupywania. Generalnie fundusz inwestycyjny otwarty może inwestować zebrane środki w papiery wartościowe występujące w obrocie publicznym lub takie, których dopuszczenie do tego obrotu jest zapewnione w terminie nie dłuższym niż rok od daty emisji, a więc na rynku wtórnym i pierwotnym. Mogą to być także inwestycje w inne papiery wartościowe niż określone powyżej lub w wierzytelności pieniężne, o ile ich termin wykupu nie przekracza roku i o ile są zbywalne oraz możliwe jest ustalenie, przynajmniej w dniu wyceny, ich wartości rynkowej. Jednakże łączna wartość tych ostatnich lokat nie może przewyższać 10% wartości aktywów funduszu. Specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty działa w oparciu o te same zasady, które odnoszą się do funduszu otwartego. Różnica między nimi sprowadza się do tego, iż statut funduszu specjalistycznego może zezwalać na dokonywanie wpłat papierami wartościowymi dopuszczonymi do publicznego obrotu, które uczestnicy nabyli na zasadach preferencyjnych lub nieodpłatnie, np. w wyniku procesu prywatyzacji przedsiębiorstwa. Statut takiego funduszu może także przewidywać utworzenie organu kontrolnego w postaci rady inwestorów, w skład której może wchodzić uczestnik reprezentujący ponad 5% ogólnej liczby jednostek uczestnictwa danego funduszu. Może on również definiować warunki uczestnictwa w funduszu, co oznacza, iż mogą do niego należeć tylko określone podmioty. Fundusz inwestycyjny zamknięty emituje certyfikaty inwestycyjne, które następnie, po dopuszczeniu do publicznego obrotu, powinny być wprowadzone na rynek giełdowy lub regulowany rynek pozagiełdowy. Są więc określonymi papierami wartościowymi. Komisja Papierów Wartościowych i Giełd wydając zezwolenie na utworzenie funduszu inwestycyjnego zamkniętego dopuszcza zarazem jego certyfikaty inwestycyjne pierwszej emisji do publicznego obrotu. Certyfikaty te mają charakter niepodzielnego papieru wartościowego na okaziciela; każdy certyfikat reprezentuje jednakowe prawa majątkowe. Fundusz nie może nabywać certyfikatów inwestycyjnych, które wyemitował, poza przypadkiem ich wykupu w celu umorzenia, które odbywa się przy jego likwidacji. Zgodę na utworzenie pierwszego w Polsce funduszu zamkniętego emitującego certyfikaty inwestycyjne wydała w sierpniu 1999r. KPWiG Towarzystwu Funduszy Inwestycyjnych „Skarbiec". Towarzystwo uruchomiło go we wrześniu pod nazwą "Sezam I". Kwota emisji wyniosła 10 mln zł; dzieliła się na 1000 certyfikatów po 10 tys. zł. każdy. W Polsce fundusz inwestycyjny zamknięty może lokować swoje aktywa w: 1. papiery wartościowe, 2. wierzytelności, z wyjątkiem wierzytelności wobec osób fizycznych, 3. udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, 4. waluty, pod warunkiem, iż waluta jednego państwa nie będzie stanowić więcej niż 10% wartości aktywów, 5. prawa pochodne od praw majątkowych będących przedmiotem lokat, 6. transakcje terminowe pod warunkiem, iż są zbywalne. Fundusz inwestycyjny mieszany jest zorganizowany w podobny sposób, jak fundusz inwestycyjny zamknięty. Emitowane przez niego certyfikaty inwestycyjne podlegają wykupowi, ale na żądanie uczestnika funduszu. Częstotliwość wykupu określa statut, lecz powinien się on odbywać nie rzadziej niż raz w roku. Wykupione przez fundusz certyfikaty podlegają automatycznie umorzeniu. Wykup i umorzenie certyfikatów następuje także w przypadku likwidacji funduszu. Cena wykupu wynika z wyceny wartości aktywów netto przypadającej na certyfikat inwestycyjny z dnia wykupienia. Swoje aktywa fundusz ten może lokować w: 1. papiery wartościowe, 2. wierzytelności pieniężne o terminie wymagalności krótszym od roku, 3. udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, 4. waluty, 5. jednostki uczestnictwa innych funduszy. Pierwszy fundusz inwestycyjny na naszym rynku zaczął działać w 1992r. (fundusze powstały w oparciu o Ustawę z 22 marca 1991r. - prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych), a na początku 1999r. prowadziło działalność 49 takich funduszy, zarządzanych przez 13 towarzystw funduszy inwestycyjnych, to zdecydowana ich większość ma bardzo krótką historię funduszach stosunkowo małe środki. Ogólna kwota zgromadzonych w tych funduszach aktywów przekroczyła w tym czasie 2 mld zł (0,5 mld dol.). Na początku 1999r. w Polsce najwięcej było różnego rodzaju funduszy akcyjnych: 43% ogólnej liczby oraz zrównoważonych: 26,5%, fundusze obligacyjne stanowiły 22,5%, a rynku pieniężnego 8%. Te dwa ostatnie rodzaje funduszy inwestycyjnych ostatnio zaczęły cieszyć się coraz większym zainteresowaniem. Rozpoczęta w Polsce na początku 1999r. reforma systemu ubezpieczeń społecznych i związana z nią możliwość powstawania funduszy emerytalnych spowoduje wzrost zainteresowania społeczeństwa rynkiem kapitałowym i funduszami inwestycyjnymi. W miarę zwiększania się oszczędności ludności podnosić się będzie skłonność do lokowania w instrumenty rynku kapitałowego, w tym także poprzez fundusze inwestycyjne. Wynika to z rozbudowanego programu emerytalnego, poprzez który następować będzie systematyczny dopływ długoterminowych oszczędności do funduszy, co w konsekwencji wzmocni rynek kapitałowy. Przykłady funkcjonowania funduszy inwestycyjnych w Polsce Jednym z przykładów działania otwartego funduszu powierniczego na rynku polskim jest Eurofundusz. Stanowi on rodzinę funduszy powierniczych zarządzanych przez PrzymierzeTowarzystwo Funduszy Powierniczych S.A. Towarzystwo Przymierze w końcu 1998 r. zarządzało rodziną czterech funduszy, którymi były: 1. Eurofundusz 1 – Fundusz Powierniczy Aktywnego Zarządzania. Jest to fundusz zrównoważonego wzrostu, którego portfel inwestycyjny składa się z papierów wierzytelnościowych i akcji dopuszczonych do publicznego obrotu oraz części gwarantującej płynność funduszu. Celem Eurofunduszu 1 jest maksymalizacja długoterminowej stopy zwrotu z inwestycji. Cel ten realizowany jest przez inwestycje w akcje spółek o dużym potencjale wzrostowym oraz w papiery dłużne oferujące maksymalną stopę zwrotu spośród instrumentów o małym i średnim ryzyku wypłacalności. 2. Eurofundusz 2 – Fundusz Powierniczy Agresywnego Inwestowania. Jest to fundusz akcyjny o zdywersyfikowanej strukturze portfela. Celem inwestycyjnym tego funduszu jest osiągnięcie stopy zwrotu przewyższającej w dłuższym okresie stopę zmian WIG. Zarządzający funduszem, dążąc do długoterminowego wzrostu kapitału, inwestują powierzone im aktywa przede wszystkim w udziałowe papiery wartościowe dopuszczone do publicznego obrotu w Polsce, głównie w akcje tych spółek, które mają dobre perspektywy wzrostu przychodów. Przy konstrukcji portfela zwraca się uwagę na utrzymanie wysokiego potencjału wzrostu, przy jednoczesnym ograniczaniu ryzyka spadków. 3. Eurofundusz 3 – Fundusz Powierniczy Ochrony Kapitału. Fundusz ten inwestuje w wierzycielskie papiery wartościowe, wyłącznie w obligacje i inne papiery dłużne remitentów remitentów najlepszej sytuacji finansowej. Celem inwestycyjnym jest zachowanie realnej wartości zainwestowanych pieniędzy, co w praktyce oznacza osiągnięcie zysku wyższego niż aktualny wskaźnik inflacji. Fundusz ten należy do najbardziej „bezpiecznych” z rodziny Eurofunduszy. Skierowany jest do tych inwestorów, którzy oczekują stałych i przewidywalnych dochodów, przy minimalnym ryzyku. 4. Eurofundusz 4 – Akcyjny Indeksowy Fundusz Powierniczy. Jest to fundusz akcyjny mający na celu maksymalizację korelacji jego wartości ze zmianami WIG w oparciu o model zarządzania pasywnego. Struktura portfela dopasowana jest do zmian składu Warszawskiego Indeksu Giełdowego. Zarządzanie pasywne oznacza rezygnację z analizy fundamentalnej spółki, branż czy rynku przy podejmowaniu decyzji o lokowaniu środków. Takie działanie znacznie zmniejsza koszty Eurofunduszu 4. Jego portfelem wzorcowym jest w 100% WIG, co oznacza również, iż rentowność jest zbieżna z dochodowością inwestycji w przekroju polskiej giełdy. Ta dywersyfikacja daje inwestorom dodatkowe zabezpieczenie przed ryzykiem specyficznym (ryzyko emitenta lub sektorowe).Dodajmy, że od 31 grudnia 1998 r. do 21 marca 2000 r. WIG zyskał 70,7%, a Eurofundusz 4 zyskał 75% netto Warto również dodać o strategii „growth investing” wypracowanej przez Aliance Capital Management. Polega ona na lokowaniu środków w akcje spółek będących we wczesnej fazie rozwoju, działających w stwarzających nadzieję na rozwój branżach lub sektorach gospodarki i będących wycenianymi przez rynek poniżej wartości księgowej w momencie zakupu. Rentowność inwestycji w fundusze powiernicze zależy w dużym stopniu od wysokości kosztów obsługi, na które składają się koszty związane z wynagradzaniem za zarządzanie funduszem, dystrybucją, marketingiem itp. Najwyższą pozycję stanowią opłaty dystrybucyjne, które w zależności od funduszu obierane są przy nabywaniu lub umarzaniu jednostek uczestnictwa. Mogą one dochodzić do 5,5% wartości jednostki uczestnictwa. Istnieją również fundusze, tzw. no-load, w którychzarówno przy nabywaniu jak i umarzaniu jednostek uczestnictwa nie pobiera się opłaty dystrybucyjnej, co oznacza, iż inwestowana jest cała kwota powierzonych przez inwestora funduszowi środków. Dodatkową zaletą funduszy no-load jest łatwość obliczania stopy zwrotu z inwestycji, istnieje bowiem tylko jedna cena nabycia i umorzenia jednostki uczestnictwa. Inwestor nie wnosi bezpośrednio opłaty dystrybucyjnej, ale musi się liczyć z tym, iż z tytułu świadczonych usług na rzecz funduszu no-load towarzystwo nim zarządzające pobiera określoną opłatę. Jest ona zdefiniowana jako pewien procent od wartości aktywów netto funduszu. Na polskim rynku kapitałowym obok opisanych funduszy inwestycyjnych działają jeszcze Narodowe Fundusze Inwestycyjne (NFI). Powstały one w ramach Programu Powszechnej Prywatyzacji (PPP). Podstawowym celem ich działania jest pomnażanie majątku Funduszy przez zwiększenie w średnim i długim okresie wartości akcji spółek wchodzących w skład PPP, w których poszczególne NFI są akcjonariuszami. Narodowe Fundusze Inwestycyjne prowadzą działalność gospodarczą, polegającą na nabywaniu papierów wartościowych emitowanych przez skarb państwa, ale mogą także nabywać lub obejmować akcje, udziały lub inne papiery wartościowe mogą również zaciągać pożyczki i kredyty, a następnie pieniądze te mogą pożyczać spółkom i innym podmiotom gospodarczym. Oznacza to, iż NFI mają możliwość działania jako zamknięte fundusze inwestycyjne Ponadto fundusze mogą kupować nowe emisje akcji spółek lub ich obligacje. Mogą również poszukiwać nabywców na te papiery wartościowe, co oznacza, iż mogą znajdować dla nich inwestorów strategicznych. W ten sposób fundusze dążą do usprawnienia organizacji, zarządzania spółkami. Do podnoszenia wartości akcji funduszy przyczynia się także sposób wynagradzania firmy zarządzającej. Wysokość tego wynagrodzenia zależy, bowiem od wyników finansowych całego funduszu Opisany sposób zorganizowania NFI powoduje, iż pełnią one role inwestorów aktywnych, w odróżnieniu od większości funduszy, które są inwestorami pasywnymi. Okres działania NFI jest nieograniczony, chociaż program przewidziany jest na 10 lat. Zgodnie z statutem, po 2003 r. akcjonariusze corocznie podczas zwyczajnego zebrania są zobowiązani podejmować uchwały, co do dalszego losu funduszu. Potencjalnie NFI mogą w przyszłości odegrać dużą rolę na polskim rynku kapitałowym jako fundusze typu venture capital. Szacuje się, iż obecnie zarządzają one aktywami wartości 1,5-1,8 mld dol.
