praca magisterska - 0511221029 - grastros

praca magisterska - 0511221029.doc
(398 KB) Pobierz
x60WYŻSZA
FINANSÓW I ZARZĄDZANIA
ZAGADNIENIE ŚWIATA I FIZYKI W UJĘCIU ARYSTOTELESA
PAULINA DERLETA
SZKOŁA
Biografia
Arystotelesa słusznie zalicza się do najbardziej znanych i samodzielnych uczniów Platona.
Przez kilkanaście stuleci uchodził za wielki autorytet nie tylko filozofii, ale także w wielu
dziedzinach wiedzy. Urodził się w 384 r. p.n.e. w Stagirze, mieście położonym w północnej Grecji,
na Półwyspie Trackim. W 367 r. p.n.e. Arystoteles przeniósł się do Aten i wieku 17 lat wstąpił do
Akademii Platońskiej. Przebywał w niej kolejnych 20 lat, z biegiem czasu stając się wybitnym
uczniem, potem badaczem i nauczycielem. Początkowo znajdował się pod silnym wpływem
Platona i jego nauki, ale z czasem usamodzielnił się intelektualnie.
Po śmierci Platona opuścił Akademię i udał się do Assos w Azji Mniejszej, na zaproszenie
tamtejszego władcy, Hermiasza. Potem przeniósł się na krótko do Mitylene na wyspie Lesbos, a
w roku 342 p.n.e. Filip Macedoński zaproponował mu funkcje nauczyciela Aleksandra, później
zwanego wielkim, liczącego wtedy 15 lub 16 lat. Arystoteles przyjął propozycję, zaznajamiając
przyszłego króla głównie z literaturą, historią i geografią. Edukacja została zakończona, gdy
Aleksander w 366 r. p.n.e. wstąpił na macedoński tron. Dalsze losy wychowanka wskazują na to,
że niezbyt brał sobie do serca nauki swojego nauczyciela.
Arystoteles, przekonawszy się, że jego uczeń nie spełni pokładanych w nim nadziei na to, by stać
się pokojowym władcą wszystkich państw helleńskich, powrócił do Aten i bez reszty oddał się
pracy naukowej. Nieopodal świątyni Apollina Likejos założył szkołę, nazwaną Likeion (od
miejsca powstania). Szkoła była swego rodzaju instytutem badań naukowych poświęconym
zagadnieniom humanistycznym i przyrodoznawczym, których celem było zebranie możliwie
całościowej wiedzy o świecie. Badania prowadziły wyspecjalizowane zespoły naukowców. Do
dyspozycji mieli oni sale wykładowe, bibliotekę, zbiory materiałów i pomocy naukowych. Likeion
nazywano tez niekiedy Peripatos, a nauczycieli i uczniów perypatetykami, być może, dlatego, że
mieli oni zwyczaj słuchać wykładów i pobierać nauki w takcie spacerów (greckie peripatein
znaczy, bowiem „przechadzać się”).
Arystoteles był kierownikiem szkoły aż do roku 323 p.n.e., czyli do nagłej śmierci Aleksandra
Wielkiego, kiedy to w Atenach zapanowały nastroje antymacedońskie. Filozof posądzony o
sympatie promacedońskie, a w końcu oskarżony podobnie jak Anaksagoras i Sokrates o
bezbożność, musiał opuścić Ateny. Przeniósł się do Chalkis na wyspie Eubei i tam zmarł po kilku
miesiącach w roku 322 p.n.e., w wieku 63 lat.
Poglądy
Poglądy Arystotelesa na wiedzę:
Uchodzi za ojca logiki. Jest pierwszym porządkującym wiedzę naukową i teorię wiedzy.
Przeciwnie niż Platon, twierdził, że nie istnieją idee poza jednostkowymi rzeczami. Uznawał, że
wiedza zawarta jest w pojęciach ogólnych.
Arystoteles podzielił naukę na dwa działy:
1.
logikę – zajmującą się wiedzą ogólną
2.
metafizykę – naukę obycie.
Wydzielenie logiki
Arystoteles zanegował najbardziej fundamentalny dogmat filozofii Platona – naukę o ideach. Jego
zdaniem idee w sensie realnym nie istnieją poza światem, można jedynie powiedzieć, że tkwią w
indywidualnych rzeczach, stanowiąc ich istotę, którą filozof nazywał formą. Tego rodzaju
założenie pozwalało Arystotelesowi skupić się przede wszystkim na wyjaśnieniu konkretnych
stwierdzanych empirycznie zjawisk świata.
W takiej sytuacji konieczne jednak okazało się poddanie analizie pojęć, za których pośrednictwem
dokonuje się poznanie. W ten sposób narodziła się Arystotelewska logika – nauka o pojęciach, a
właściwie o sposobach posługiwania się nimi, czyli innymi słowy, nauka o zasadach myślenia.
Każdy byt i reprezentujące go pojecie daje się przyporządkować tzw. Kategoriom; było ich w
sumie 20: substancja (np. pies), jakość (zwierzę), ilość (2 kg, 30 cm), stosunek (szczeniak
zrodzony z wilczura i jamniczki), miejsce (w mieście), czas (w tym roku), pozycja (na czterech
łapach), stan (miluśki), czynność (bieganie po pokoju), doznawanie (troska ze strony opiekuna).
Pojęcia powiązane w zdania tworzyły sądy, bądź prawdziwe, bądź fałszywe wypowiedzi. Szereg
sądów w oparcie o pewne reguły mógł składać się we wnioskowanie. Z kolei na podstawie reguł
wnioskowania przeprowadza się dowodzenie. Można wyróżnić dwie metody dowodzenia:
dedukcje i indukcję. Z dedukcją mamy do czynienia, gdy w dowodzeniu przechodzimy od
ogólnych zasad do szczegółowych przypadków. Najlepszym jej przykładem może być sylogizm,
czyli zestawione ze sobą dwa zdania i trzecie z nich wynikające: 1) „Wszyscy ludzie są śmiertelni”,
2) „Sokrates jest człowiekiem”, 3) a więc „Sokrates jest śmiertelny”.
Indukcja polega na przechodzeniu od szczegółów, poszczególnych przypadków do ogólnych
zasad. Metoda dedukcyjna posługiwał się także Platon, jednakże Arystoteles poznawcze znaczenie
przypisał także metodzie indukcyjnej, w której poznanie zaczyna się od spostrzeżeń zmysłowych,
dopiero w dalszej kolejności analizowanych przez rozum. Dzięki indukcji możliwe staje się także
tworzenie definicji pozwalających odróżniać jedne przedmioty od innych.
Arystoteles zauważył, że w poprawnym myśleniu obowiązują pewne oczywiste zasady, z których
za najważniejszą uważał zasadę sprzeczności: „To samo nie może zarazem przysługiwać i nie
przysługiwać temu samemu i pod tym samym względem” („Niepodobna, ażeby coś zarazem było
i nie było”); drugą była zasada wyłączonego środka, która głosiła, że z dwu zdań sprzecznych
jedno musi być prawdziwe (na płaszczyźnie logicznej).
Metafizyka
Arystoteles chciał badać przede wszystkim te rzeczy i zjawiska, które dostępne były dla ludzkich
zmysłów i współpracującego z nimi rozumu, czyli dla poznania empirycznego. Dlatego też
odrzucił Platoński dualizm idei i rzeczy, wprowadził natomiast inny – obecny w tzw. substancji,
czyli każdym samoistnym bycie (konkretnej rzeczy) – dualizm materii i formy. Oba te składniki
występują w substancji zespolone i tworzą jedną całość, np. posąg składa się z marmuru (materii)
i określonego kształtu (forma). Materia (hyle) określa to, co nieuformowane; filozof powiadał, że
jest ona nieokreślonym podłożem zjawisk. Forma zaś (eidos, morphe) określa wszystko to, co
sprawia, że byt jest tym, czy jest; dzięki niej możliwe staje się odróżnienie rzeczy miedzy sobą.
Dlatego tez forma odgrywa ważniejszą rolę w poznaniu niż materia, jest tym, co najważniejsze w
substancji, stanowi ona istotę rzeczy. Materia jako cos nieokreślonego jest jedynie możliwością,
potencja (dynamis) bytu, dzięki której urzeczywistnia się możliwości zawarte w materii. Dzięki
tym pojęciom możliwe stało się opisanie zjawiska ruchu, przekształcenie (kinesis). Wszelki ruch
i zmiany są niczym innym jak aktualizowaniem się danych tkwiących potencjalnie w materii. Ten
proces kształtowania materii jako potencji przez formę jest, zdaniem Arystotelesa, celowy i nosi
nazwę entelechii. Poznanie wobec tego sprowadzało się do odkrycia przyczyny, dzięki której jakaś
rzecz istnieje.
A zatem każdy rozwój dokonuje się ze względu na jakiś cel i polega na przechodzeniu od tego, co
możliwe, ku temu, co rzeczywiste. W przeciwieństwie do Platona uważał Arystoteles, że cel tkwi
w samej rzeczy, a nie poza nią. Można wyróżnić cztery przyczyny wyjaśniające taki rozwój:
a)
formalną – gdy przedmiot określamy, odwołując się do jego formy (np. dom powstaje na
podstawie projektu)
b)
materialną – gdy bierzemy pod uwagę materię (w przypadku domu – cegły, kamienie i
zaprawa)
c)
celową – gdy interesuje nas cel (dom służy do tego, by w nim mieszać)
d)
sprawczą – gdy odwołujemy się do tego, co jest bezpośrednim sprawcą rozwoju(dom
budują murarze).
Rodzaje duszy
Arystoteles tak samo jak Platon, wyróżniał w człowieku ciało i duszę, ale w przeciwieństwie do
swojego przeciwnika nie traktował ciała jako więzienia duszy. Podobnie jak materia i forma, tak
też ciało i dusza tworzą nierozerwalną całość, jedno nie może istnieć bez drugiego. Dusza (psyche)
jest czynnikiem życia, formą ciała, czyli tez jego energia i entelechią. Ponadto Arystoteles
wyróżniał trzy części duszy w zależności od pełnionych przez nią funkcji:
a)
dusza wegetatywna albo roślinna – jest odpowiedzialna za proces odżywiania i wzrostu
b)
dusza zmysłowa albo zwierzęca – wiąże się z postrzeganiem, odbieraniem wrażeń,
doznawaniem pożądań
c)
dusza myśląca – to rozum odpowiedzialny za aktywność duchową.
Najważniejszy jest rozum, który filozof dodatkowo dzielił na:
a)
rozum bierny (receptywny) – odtwarzający rzeczywistość w sposób pasywny, odbierający
dane dostarczane przez zmysły i tworzący pojęcia
b)
rozum czynny (twórczy) – przyczyna samorzutnej aktywności duszy.
Tylko rozum czynny może istnieć bez ciała i dlatego jest nieśmiertelny. Zachodzi więc tutaj
analogia do relacji między Bogiem a światem.
Fizyka
W rozumieniu Arystotelesowskim fizyka zajmuje się badaniem przyczyn i zasad, tłumaczących
całość obserwowanych zjawisk. Szczegółowiej należy jednak powiedzieć, iż w przeciwieństwie
do metafizyki (pierwszej filozofii), zajmującej się „zasadami pierwszymi” (formami bytów
powszechnych, ponadczasowych, uniwersalnych), fizyka dotyczy form naturalnych, zmiennych i
zniszczalnych. Jej przedmiotem jest ruch i byty poruszające się; tak rozumiana fizyka jest, zatem
przede wszystkim dynamiką.
Stagiryta odrzucał – w przeciwieństwie do Platona – ilościowy (matematyczny) opis ruchu;
odrzucał także istnienie próżni, o którą spierali się greccy filozofowie przyrody. Przyjmował
jakościowy opis ruchu. Ruch jest przede wszystkim zmianą formy. Ciała fizyczne posiadają swoją
naturę (physis). Kiedy znajdują się w stanie zgodnym z naturą, pozostają w spoczynku. Zaczynają
się poruszać, kiedy jakaś siła wytrąci je ze stanu naturalnego. Przyczyną ruchu jest, więc zawsze
bezpośrednie działanie siły. Ciała dążą przy tym do powrócenia do stanu naturalnego. W ten
sposób w fizykę Arystotelesowską wpisany jest element teleologii (celowości). Dla przykładu:
naturalnym położeniem kamienia jest „dół”. Rzucony w górę (wprawiony w ruch przez siłę),
kamień będzie dążył do tego, aby spaść w dół.
W Fizyce Arystoteles szczegółowo rozważa zagadnienia nieskończoności ruchu, próżni,
kontinuum i podzielności; próbuje zdefiniować pojęcia miejsca i czasu. Podaje także podstawowe
równania dynamiki.
Fizyka Arystotelesa była dominującym modelem w nauce europejskiej w średniowieczu i u progu
nowożytności. Dopiero renesansowy neoplatonizm zainicjował prace nad ilościowym
(zmatematyzowanym) ujęciem fizyki, co zaowocowało w XVII w. stworzeniem modelu
Newtonowskiego.
Kosmologia
Poglądy Arystotelesa na budowę wszechświata wynikają bezpośrednio z jego metafizyki. Świat
ma budowę zhierarchizowaną, składa się ze sfer, od najniżej położonego poziomu czystej materii
aż do najwyżej usytuowanego poziomu czystej formy. Była to kosmologia geocentryczna – w
samym centrum kulistego, wiecznie wirującego wszechświata znajdowała się nieruchoma ziemia,
wokół niej pozostałe trzy żywioły w kolejności: woda, powietrze i ogień. W tej sferze panowało
prawo zmienności, nietrwałości i przypadkowości, wszystko było przemijające i niedoskonałe. Od
księżyca zaczynało się górne niebo: słońce, następnie planety poruszające się po zmiennych
orbitach, gwiazdy stałe, czyli zewnętrzny okrąg świata wypełniony wiecznym i niezmiennym
eterem, materią doskonalszą od czterech żywiołów, będącą równocześnie budulcem ciał
niebieskich.
Jak w metafizyce, tak też w kosmologii każde zjawisko i zdarzenie ma swoją przyczynę i swój cel.
Świat znajduje się w ciągłym ruchu, a każdy ruch ma swoją przyczynę – łączenie się materii i
formy. Musi jednakże istnieć gdzieś na samym początku tego łańcucha jakaś pierwsza przyczyna,
która nie byłaby połączeniem materii i formy, a więc trwałaby w stanie idealnego bezruchu.
Byłaby samą czystą formą. U Arystotelesa pierwszą przyczyną, nieruchomym poruszycielem i
zarazem czystą formą jest Bóg. Zajmuje się wyłącznie kontemplacją samego siebie, a zatem nie
może być twórcą świata, w przeciwieństwie do demiurga Platona. Co więcej – świat nie został
wprawiony w ruch wskutek jakiegoś działania Boga. Działanie oznaczałoby przecież ruch. To
świat składający się z pierwszej materii, powodowany czymś w rodzaju miłosnego pragnienia,
ukierunkowanego na czystą formę, uległ poruszeniu. A zatem Bóg jest celem świata. Początek
świata nie istnieje, ponieważ świat istnieje wiecznie. W ten sposób Arystoteles stworzył koncepcję
dualizmu Boga i świata, w której kosmologia współistnieje z teologią. Tak ukształtowany obraz
świata utrwalił się w nauce europejskiej na długie stulecia, a autorytet Arystotelesa zahamował
rozwój fizyki i astronomii aż do czasów Kopernika, Galileusza i Keplera.
Polityka
Sprawiedliwość była decydującą cnotą regulującą życie państwa (polis). Samo zaś państwo
Arystoteles pojmował jako najwyższą formę życia społecznego. W przeciwieństwie do Platona
nie zajmował się jednak ustrojem idealnego, lecz możliwego państwa. Badał systemy polityczne
– nie takie, jakie powinny istnieć, tylko takie, jakie rzeczywiście istnieją, czego dowodem jest
przypisywany mu fragment dzieła „Ustrój polityczny Aten”. Człowiek, bowiem – według słynnej
jego definicji – z natury jest istotą społeczną (polityczną), stworzoną do tego, by żyć we
wspólnocie i w państwie. Także mowa świadczy o tym, że człowiek jest nastawiony na życie we
wspólnocie, która ustala zasady swojego funkcjonowania poprzez porozumienie się w dialogu.
Celem państwa jest najwyższe dobro społeczne, czyli zapewnienie szczęścia wszystkim
obywatelom. Staje się to możliwe, gdy polis liczy się z naturalnymi potrzebami jednostek, czyli
zachowana zostaje własność prywatna oraz życie rodzinne. „Państwo – powiadał Arystoteles –
jest wspólnotą ludzi wolnych”. Należy jednak dodać, że prawo do wolności nie dotyczyło kobiet,
dopuszczalne było też niewolnictwo. Inne ważne warunki poprawnego funkcjonowania państwa
to: dobre prawa, troska o wychowanie i edukację. Powstawało ono, zdaniem filozofa, wskutek
łączenia się mniejszych wspólnot w większe, najpierw w pary (kobieta i mężczyzna, rodzic i
dziecko, pan i niewolnik), potem we wspólnoty domowe, które tworzą gminę i na samym końcu
powstaje polis. Dopiero państwo jest w stanie zagwarantować zaspokojenie wszystkich
podstawowych potrzeb ludzkich i zapewnić gospodarcza samowystarczalność, czyli tzw. autarkię.
Na podstawie obserwacji i badań Arystoteles doszedł do przekonania, że istnieją trzy podstawowe
formy ustrojowe, w zależności od tego, czy władzę sprawuje jeden człowiek, kilku czy też
wszyscy. Każdy taki ustrój występuje w wariancie właściwym i zwyrodniałym, i tak
monarchia(królestwo rządzone przez światłego władcę) może zmienić się w tyranię (rządy złego,
despotycznego władcy), arystokracja (rządy elity intelektualnej i moralnej) w oligarchię (rządy
małej, powiązanej ze sobą grupy społecznej), politeja (rządy władz zwierzchnich obieranych na
pewien czas) w demokrację (rządy ludu). Arystoteles nie wyróżnia w sposób szczególny żadnego
ustroju, z teoretycznego punktu widzenia najwłaściwsza byłaby monarchia, lecz względy
praktyczne przemawiały raczej za politeją, która wspierała się na stanie średnim i zapewniała
najsprawiedliwszy rozdział dóbr. Wyjaśnić należy jeszcze negatywną ocenę demokracji. Otóż
filozof miał na myśli zwyrodniałą formę tego ustroju, noszącą nazwę ochlokracji, kiedy to władzę
sprawuje podatnym na demagogię tłum.
Etyka
Etykę traktował Arystoteles jako dziedzinę dotyczącą praktycznej działalności człowieka. Było
dla niego oczywiste, że człowiek w sposób naturalny dąży do sobie właściwego dobra,
pojmowanego jednak na sposób realny, konkretny a nie idealny, jak u Platona. Owo dążenie do
dobra, które można pojmować też jako formę samorealizacji człowieka, zorientowane było na
najwyższy cel ludzkiego życia, jakim jest szczęście – tego rodzaju pogląd nosił nazwę eudajmonii.
Według Arystotelesa człowiek osiąga sobie właściwe dobro i szczęście, gdy postępuje w sposób
zgodny z tym, co rozum podpowiada duszy. Tak pojmowane szczęście staje się tożsame z
pojęciem cnoty. Arystoteles rozróżnia cnoty dianoetyczne – czyli wypracowane przez rozum,
będące rodzajem mądrości osiąganej poprzez teoretyczne rozważania, oraz cnoty etyczne – które
człowiek zastaje, rodząc się i wychowując w określonym porządku społecznym, regulowanym
określonymi normami zachowania; może się ich wyuczyć, kształtując swój charakter. W praktyce
cnota sprowadza się do umiejętnego dokonywania wyboru postawy wypośrodkowanej między
dwoma skrajnościami, tak, aby unikać zarówno nadmiaru, jak i niedostatku – była to tzw. zasada
złotego środka. Na przykład odwaga znajduje się między zuchwalstwem a lekkomyślnością.
Arystoteles prezentuje się, zatem jako zwolennik etyki umiaru. Wśród cnót zwracał szczególną
uwagę na roztropność, która współdziałając z innymi cnotami etycznymi, a także wskutek
właściwego wychowania, polegającego na ćwiczeniu zalet duchowych, nabywaniu odpowiednich
nawyków i przyzwyczajeń, kształtuje ostatecznie pożądaną postawę moralną. W relacjach
międzyludzkich dużą rolę odgrywa natomiast przyjaźń, dzięki której możliwe staje się
powstawanie różnego rodzaju więzi społecznych i wspólnot, jest ona źródłem miłości
macierzyńskiej, małżeńskiej, miłości do bliźniego i postaw filantropijnych. Jednakże
najważniejszą cnotą w życiu społecznym i politycznym była sprawiedliwość, która we wspólnocie
pełniła dwie podstawowe funkcje: rozdzielającą według słusznych zasad dobra i zaszczyty oraz
wyrównującą niesłusznie poniesione straty.
Estetyka
Arystoteles jako pierwszy dokonał wydzielenia osobnej dziedziny wiedzy zajmującej się
twórczością poetycką i jej rodzajami, nazywanej poetyką. Potraktował ją jako część filozofii
praktycznej. Sztuka interesowała go w mniejszym stopniu ze względu na swoje estetyczne
oddziaływanie, w większym zaś jako działalność kształtująca u odbiorcy określone postawy
moralne. Dzięki niej dusza doskonaliła się i rozwijała odpowiednie cnoty. Przyjmując takie
kryterium definiował pojęcie piękna: „Pięknym jest to, co godne wyboru lub, to, co będąc dobrym,
jest przyjemne przez to, że jest dobre”.
Podstawowym terminem w Arystotelesowskiej teorii sztuki (przejętym od Platona, ale w
przeciwieństwie do niego wysuniętym na pierwszy plan) było naśladowanie. Każda z dziedzin
sztuki za pomocą sobie właściwych środków (w przypadku poezji – mowa, rytm i melodia) coś
naśladuje, odbiorca sztuki doznając przyjemności rozpoznaje, że określone dzieło w jakiś sposób
odtwarza rzeczywistość. Działanie artysty nie polegało jednak tylko na biernym kopiowaniu, mógł
on przedstawić rzeczywistość na sposób przetworzony jako piękniejszą lub brzydszą od
istniejącej, mógł też ukazywać to, co prawdopodobne. Źródłem przyjemnych estetycznych doznań
staje się również piękno oddane w sztuce przez harmonię, ład i proporcję. Gdy dochodzi do
utożsamiania się odbiorcy z ukazaną w mimetyczny sposób rzeczywistości, dzieło sztuki zaczyna
nań oddziaływać emocjonalnie, dokonuje w nim oczyszczenia uczuć. Owo katharsis można
rozumieć również jako rodzaj wewnętrznego rozluźnienia emocjonalnego, czy nawet jako
uwolnienie się od negatywnych uczuć, jak też jako moralną, duchową przemianę.
Arystoteles dokonał podziału sztuki poetyckiej na gatunki. Najwyżej cenił tragedię, która jego
zdaniem silniej oddziałuje na emocje odbiorcy niż epicki gatunek epopei. Nieco mniej uwagi
poświęcił komedii, dytyrambowi oraz twórczości wykonywanej przy akompaniamencie
instrumentów muzycznych: fletu i cytry. Ponadto z „Poetyki” Arystotelesa przez późniejszych
jego komentatorów wywiedziona została zasada trzech jedności: akcji, miejsca i czasu.
W „Retoryce” zajął się opracowaniem reguł oratorstwa (retoryki), czyli inaczej mówiąc sztuki
przemawiania. Wyróżnił trzy rodzaje mów: doradczą (polityczną), sądowniczą i popisową,
omówił sposoby oddziaływania na słuchaczy poprzez wywołanie w nich odpowiednich emocji,
wreszcie przeanalizował kwestie związane z językiem i stylem.
Najważniejsze dzieła
Arystoteles pozostawił po sobie bardo wiele pism, nie wszystkie jednak zachowały się do naszych
czasów. Dzieła literacko wykończone i wydane za życia filozofa, prezentujące w znacznej mierze
poglądy w duchu platonizmu, przechowały się we fragmentach (dialogi „Eudemos” i „Zachęta do
filozofii”, – gr. „Protreptikos”). Drugą grupę pism stanowią różnego rodzaju materiały naukowe z
zakresu biologii i historii oraz wyciągi z innych filozofii. Natomiast najprawdopodobniej
przetrwały wszystkie pisma będące w większości zapisami wykładów filozofa w Likeion, często,
bowiem sprawiają wrażenie niedopracowanych,. Stanowią one, tzw. „Corpus Aristotelicum”,
który został uporządkowany i skatalogowany przez Androniksosa z Rodos.
Tradycyjnie przyjmuje się podział na siedem grup:
1)
pisma logiczne, którym potem nadano nazwę „Organon” („Narzędzie”). Przynależą do
nich następujące traktaty:
a)
„Kategorie”
b)
„O wyrażaniu myśli” (inna nazwa „Hermeneutyka”)
c)
„Analityki pierwsze”
d)
„Analityki wtóre”
e)
„Topika”
f)
„O dowodach sofistycznych”
2)
Pisma z zakresu fizyki:
a)
„Fizyka”
b)
„O świecie”
c)
„O niebie”
d)
„Meteorologia”
e)
„O powstawaniu i ginięciu”
3)
Pisma biologiczne:
a)
„O rodzeniu się zwierząt”
b)
„O ruchu zwierząt”
c)
„Zoologia”
d)
„O życiu i śmierci”
4)
Pisma psychologiczne:
a)
„O duszy”
b)
„O śnie i czuwaniu”
5)
Pisma dotyczące tzw. pierwszej filozofii, umieszczone przez Andronikosa z Rodos po
fizyce i dlatego nazwane metafizyką: złożona z różnych fragmentów „Metafizyka”
6)
Pisma dotyczące tzw. filozofii praktycznej, etyki, polityki, ekonomii, teorii państwa i
prawa:
a)
„Etyka nikomachejska”
b)
„Etyka eudemejska”
c)
uchodząca za nieautentyczną „Etyka wielka”
d)
„Polityka”
e)
„Ustrój polityczny Aten”
7)
Pisma z dziedziny retoryki i poetyki:
„Retoryka”
„Poetyka”
a)
b)
...
Plik z chomika:
grastros
Inne pliki z tego folderu:

praca magisterska - 0108182751.doc (498 KB)
 praca licencjacka plan.doc (180 KB)
 praca licencjacka polit9.doc (187 KB)
 praca licencjacka pisanie.doc (180 KB)
 praca licencjacka po angielsku.doc (180 KB)
Inne foldery tego chomika:


Zgłoś jeśli naruszono regulamin





Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dział Pomocy
Opinie


Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Copyright © 2012 Chomikuj.pl
Dokumenty
 Galeria
prace magisterskie
 Prywatne