GEOGRAFIA

GEOGRAFIA
karty pracy l klasa 2 gimnazjum
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2012
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Numer zadania
Test
2
Karty pracy
Zadania wyrównujące
Zadania utrwalające
Zadania rozwijające
1
2
1
1
2
3
2
2
3
4
3
3
4
5
4
4
5
7
7
7
6
8
9
8
7
9
5
9
8
6
10
10
9
1
6
11
10
10
12
12
11
12
13
5
12
11
14
6
13
13
15
14
14
14
16
15
15
16
17
16
16
15
18
13
17
18
19
18
18
19
20
17
19
20
8
19
20
17
11
20
WRZESIEŃ 2012
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
ZADANIA WYRÓWNUJĄCE
Zadanie 1.
Zaznacz poprawną odpowiedź.
Które gleby wytworzyły się pod stepami strefy umiarkowanej?
 A.Gleby brunatne.  B.Czarnoziemy.
 C.Bielice.
 D.Mady.
Wskazówka do zadania
Na stepach rosną trawy, których nadziemne części dostarczają dużej ilości masy organicznej.
Powstają z niej grube warstwy próchnicy o ciemnej barwie.
Mapa do zadań od 2. do 4.
Zadanie 2.
Podaj współrzędne geograficzne Madrasu.
Wpisz w luki odpowiednie wartości i oznaczenia kierunków geograficznych wybrane
z podanych.
13 ● 27 ● 80 ● N ● S ● E ● W
Szerokość geograficzna: ____°____
Długość geograficzna: ____°____
Wskazówka do zadania
Szerokość geograficzną odczytujemy na równoleżnikach i liczymy ją na północ lub południe
od równika. Długość geograficzną odczytujemy na południkach i liczymy ją na wschód lub
zachód od południka 0°.
WRZESIEŃ 2012
3
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 3.
Oceń prawdziwość każdego zdania.
Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe.
3.1
We wszystkich zaznaczonych na mapie miastach kalendarzowe lato trwa
P/F
w tym samym okresie co w Polsce.
3.2
W Bombaju Słońce wschodzi wcześniej niż w Kalkucie.
P/F
3.3
W Delhi Słońce nigdy nie góruje w zenicie.
P/F
3.4
22 czerwca w Delhi dzień jest dłuższy niż w Madrasie.
P/F
Wskazówka do zadania
● Na półkuli północnej okres występowania astronomicznych pór roku pokrywa się z okresem
pór kalendarzowych.
● Słońce w pozornym ruchu podczas dnia przesuwa się po niebie ze wschodu na zachód.
● Słońce góruje w zenicie w strefie międzyzwrotnikowej.
● W lecie na półkuli północnej czas trwania dnia wydłuża się wraz ze wzrostem szerokości
geograficznej.
Zadanie 4.
Która godzina czasu słonecznego jest w Madrasie, gdy w Krakowie (20°E) jest godzina 10.00
tego samego czasu?
Wykonaj obliczenia i uzupełnij odpowiedź.
Odpowiedź: W Madrasie jest godzina ______.
Wskazówka do zadania
Rozwiąż zadanie, wykonując kolejne polecenia.
● Oblicz różnicę długości geograficznej między Madrasem a Krakowem. Zwróć uwagę, że
obydwa miasta położone są na półkuli wschodniej.
● Oblicz, ile czasu zajmuje Ziemi obrót wokół własnej osi o wyliczony kąt. Zastosuj podane
przeliczenia.
360° – 24 godziny
15° – 1 godzina
1° – 4 minuty
● Dodaj wyliczoną różnicę czasu do godziny, która jest w Krakowie (Madras położony jest na
wschód od Krakowa).
● Zapisz odpowiedź.
4
WRZESIEŃ 2012
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 5.
Na mapie w skali 1 : 20 000 000 odległość z Bombaju do Kalkuty wynosi 9 cm. Oblicz odległość
w terenie (w kilometrach) między tymi miastami.
Zapisz obliczenia i uzupełnij odpowiedź.
Odpowiedź: Odległość w terenie z Bombaju do Kalkuty wynosi .
Wskazówka do zadania
Skala mapy określa stosunek odległości na mapie do odpowiadającej jej odległości w terenie.
Skala mapy 1 : 20 000 000 oznacza, że jednej jednostce odległości na mapie odpowiada w terenie
20 000 000 takich samych jednostek.
Rozwiąż zadanie, wykonując kolejne polecenia.
● Skalę liczbową mapy 1 : 20 000 000 zamień na skalę mianowaną (oblicz, jaka odległość
w terenie odpowiada odległości 1 cm na mapie).
Przykład dla mapy w skali 1 : 5000 000
1 : 500 000
1 cm – 500 000 cm
1 cm – 5 000 m
1 cm – 5 km
● Ułóż proporcję i wykonaj działanie matematyczne (odległość na mapie wynosi 9 cm,
w terenie musi więc też być dziewięć razy większa niż wyliczona w podziałce skali
mianowanej odległość 1 cm).
● Uzupełnij odpowiedź.
Zadanie 6.
Uporządkuj wymienione formacje roślinne Afryki zgodnie z ich występowaniem od równika
w kierunku północy.
Wpisz w luki we właściwej kolejności nazwy odpowiednich formacji roślinnych.
roślinność śródziemnomorska ● sawanny ● las równikowy ● pustynie
1. 2. 3. 4. Wskazówka do zadania
Wymienione formacje roślinne przyporządkuj typom klimatu, które występują w tej części
świata. Są to w kolejności: równikowy wybitnie wilgotny, podrównikowy, zwrotnikowy suchy,
podzwrotnikowy.
WRZESIEŃ 2012
5
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 7.
Na mapie przedstawiono rozmieszczenie stref klimatycznych na Ziemi.
W których strefach klimatycznych panują opisane warunki klimatyczne?
Wpisz w każdą lukę nazwę właściwej strefy klimatycznej wybraną z podanych, oraz numer,
którym oznaczono ją na mapie.
równikowa ● zwrotnikowa ● podzwrotnikowa ● umiarkowana ● okołobiegunowa
7.1. Średnia temperatura powietrza w każdym miesiącu powyżej 20°C. Najmniejsza na
Ziemi różnica pomiędzy średnią temperaturą powietrza w miesiącu najcieplejszym
a najchłodniejszym. W części strefy opady obfite przez cały rok.
strefa klimatyczna – numer na mapie – ____
7.2. Najsurowsze warunki klimatyczne na Ziemi. Średnia roczna temperatura powietrza poniżej
0°C. Najchłodniej jest w czasie nocy polarnych albo kalendarzowej zimy. Roczna suma
opadów bardzo mała (około 200 mm). Opady prawie wyłącznie w postaci śniegu.
strefa klimatyczna – numer na mapie – ____
Wskazówka do zadania
Opisy dotyczą najcieplejszej i najchłodniejszej strefy wybranej spośród stref klimatycznych
występujących na Ziemi. W rozwiązaniu zadania wykorzystaj następującą prawidłowość: im
mniejsza szerokość geograficzna, tym większy kąt padania promieni słonecznych i wyższa
temperatura powietrza.
6
WRZESIEŃ 2012
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 8.
Na mapie numerami od 1 do 10 oznaczono wybrane prądy morskie.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Na mapie numerami 2 i 4 oznaczono prądy morskie:
 A.Golfsztrom i Prąd Norweski.
 B.Prąd Brazylijski i Golfsztrom.
 C.Prąd Peruwiański i Prąd Benguelski.
 D.Prąd Peruwiański i Prąd Labradorski.
Wskazówka do zadania
Nazwa prądu oznaczonego numerem 4 pochodzi od nazwy państwa, wzdłuż którego wybrzeży
ten prąd płynie.
Zadanie 9.
Zaznacz dwa zestawy, w których obydwa określenia są nazwami ciepłych prądów morskich.
 A.Prąd Brazylijski, Prąd Zatokowy.
 B.Prąd Labradorski, Prąd Zatokowy.
 C.Prąd Peruwiański, Prąd Brazylijski.
 D.Prąd Wschodnioaustralijski, Prąd Norweski.
Wskazówka do zadania
Do rozwiązania zadania wykorzystaj mapę z poprzedniego zadania oraz podaną niżej
prawidłowość.
Prądy ciepłe płyną z niższych szerokości geograficznych do wyższych, a prądy chłodne
odwrotnie – z szerokości wyższych do niższych.
WRZESIEŃ 2012
7
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 10.
Na mapie numerami od 1 do 12 oznaczono wybrane rzeki.
Uzupełnij tabelę.
Wpisz we właściwe miejsca nazwy rzek oznaczonych podanymi numerami.
Numer na mapie
Nazwa rzeki
Numer na mapie
2
6
3
9
Nazwa rzeki
Wskazówka do zadania
Sprawdź poprawność wykonania zadania, korzystając z mapy fizycznej świata lub map
fizycznych poszczególnych kontynentów.
Zadanie 11.
Zaznacz zestaw, zawierający wyłącznie nazwy skał osadowych.
 A.Granit, bazalt, wapień.
 B.Marmur, granit, piaskowiec.
 C.Wapień, piasek, sól kamienna.
 D.Węgiel kamienny, granit, piasek.
Wskazówka do zadania
Skały osadowe powstały przez nagromadzenie na powierzchni ziemi okruchów innych skał,
cząstek organicznych lub przez wytrącenie minerałów z roztworu wodnego.
8
WRZESIEŃ 2012
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 12.
Oceń prawdziwość każdego zdania.
Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe.
12.1 Węgiel kamienny powstał z nagromadzonych szczątków roślinnych.
P/F
12.2 Piaskowiec powstał z okruchów innych skał.
P/F
12.3 Wapienie powstały ze szkieletów i muszli organizmów żyjących na lądach.  P /  F
12.4 Bazalty są skałą magmową zastygłą w głębi ziemi.
P/F
Wskazówka do zadania
Rozwiązując zadanie, uwzględnij podane informacje.
● Wapień i węgiel kamienny są skałami osadowymi organicznymi.
● Piaskowiec to skała osadowa okruchowa.
● Bazalt powstaje z zastygnięcia lawy, a nie magmy.
Zadanie 13.
Zaznacz dwie poprawne odpowiedzi.
Które z wymienionych regionów świata są często nawiedzane przez trzęsienia ziemi?
 A.Andy.
 B.Australia.
 C.Grenlandia.
 D.Wyspy Japońskie.
Wskazówka do zadania
Trzęsienia ziemi najczęściej występują na obszarach położonych na granicy wielkich płyt
litosfery. Sprawdź na mapie przedstawiającej rozmieszczenie płyt litosfery (w podręczniku lub
atlasie), które z wymienionych regionów położone są na tych obszarach.
Zadanie 14.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Erozja jest to proces rzeźbotwórczy, który polega między innymi na
 A.osadzaniu materiału skalnego przez lodowiec.
 B.przenoszeniu materiału skalnego przez lodowiec.
 C.żłobieniu podłoża przez wodę, wiatr lub lodowiec.
 D.transportowaniu i osadzaniu materiału skalnego przez wiatr.
Wskazówka do zadania
Wymienione procesy dotyczą: erozji, transportu materiału skalnego i jego akumulacji.
Przyporządkuj początkowi zdania właściwy proces (w ostatnim dokończeniu zdania
występują dwa procesy). Wyeliminuj te dokończenia zdania, w których występuje transport
lub akumulacja materiału skalnego).
Sprawdź poprawność wykonania zadania, korzystając ze słownika terminów geograficznych.
WRZESIEŃ 2012
9
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 15.
Zaznacz poprawną odpowiedź.
Co jest główną przyczyną wietrzenia fizycznego?
 A.Duże opady śniegu.
 B.Spływ wody po stoku.
 C.Parowanie wody z gleby.
 D.Zamarzająca w szczelinach woda.
Wskazówka do zadania
Rozwiązując zadanie, uwzględnij podaną informację.
Woda, zmieniając stan skupienia, zmienia swoją objętość.
Zadanie 16.
Na fotografii strzałką oznaczono stożek
piargowy w Tatrach.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Stożkiem piargowym nazywamy
 A.formę terenu w kształcie stożka, która jest
pozostałością dawnego wulkanu.
B.formę
terenu w kształcie stożka, która

powstała u podnóża stoku z osuwających
się odłamków skalnych.
 C.formę terenu w kształcie stożka, która powstała z odłamków skalnych u ujścia potoku po
jego wyschnięciu.
 D.formę terenu w kształcie stożka, która powstała z odłamków skalnych pozostawionych
przez lodowiec górski.
Wskazówka do zadania
Stożki piargowe zbudowane są z ostrokrawędzistych odłamków skalnych.
Rozwiązując zadanie, zwróć uwagę, w jakim miejscu w stosunku do stoku znajduje się
wskazana na fotografii forma terenu.
Zadanie 17.
Zaznacz poprawne dokończenie każdego zdania.
W wyniku erozyjnej działalności lodowca górskiego powstały
 A.pradoliny.
 B.doliny U-kształtne.
W wyniku akumulacyjnej działalności rzeki powstają
 A.delty.
 B.mierzeje.
Wskazówka do zadania
Pradoliny są rozległymi formami utworzonymi przez wody polodowcowe płynące wzdłuż
czoła lodowca.
Mierzeje zbudowane są z piasku przemieszczającego się po dnie morskim.
10
WRZESIEŃ 2012
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 18.
Na fotografii strzałką wskazano fragment brzegu morskiego
na wyspie Wolin.
Podaj nazwę czynnika oraz procesu rzeźbotwórczego, które
doprowadziły do powstania przedstawionej formy rzeźby
terenu.
Wpisz w każdą lukę właściwe określenie wybrane
z podanych.
akumulacja fal morskich ● erozja lodowcowa ●
erozja fal morskich ● fale morskie ●
lądolód ● wody płynące
Czynnik: Proces rzeźbotwórczy: Wskazówka do zadania
Na fotografii wskazano brzeg wysoki, na którym dominują procesy niszczące.
Aby nie pomylić czynnika z procesem, pamiętaj, że czynnikami rzeźbotwórczymi są elementy
przyrodnicze, na przykład: wody płynące, lodowce górskie, lądolody, wiatr. Natomiast procesy
rzeźbotwórcze to zjawiska, które zachodzą pod wpływem tych czynników.
Zadanie 19.
W tabeli podano informacje dotyczące procesów rzeźbotwórczych dominujących w dwóch
różnych odcinkach biegu rzeki.
Uzupełnij tabelę.
Wpisz w odpowiednie komórki nazwy opisanych procesów rzeźbotwórczych oraz nazwy
odcinków biegu rzeki, w których te procesy dominują. Potrzebne określenia wybierz
z podanych.
akumulacja ● erozja wsteczna ● erozja boczna ● erozja wgłębna ●
ujście ● bieg dolny ● bieg środkowy ● bieg górny
Opis procesu rzeźbotwórczego
Nazwa procesu rzeźbotwórczego
Odcinek biegu rzeki
niszczenie podłoża przez rzekę
transportowanym materiałem
skalnym i pogłębianie koryta
podmywanie brzegów rzeki
i podcinanie zboczy doliny
Wskazówka do zadania
Rzeka ma największy spadek w biegu górnym i tam najintensywniej eroduje, wcinając
się w podłoże. W biegu dolnym i przy ujściu jej spadek jest bardzo mały, tam dominuje
akumulowanie niesionego materiału skalnego.
WRZESIEŃ 2012
11
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 20.
Uzupełnij tabelę.
Wpisz w odpowiednie komórki tabeli nazwy własciwych czynników i procesów
rzeźbotwórczych, które przyczyniły się do powstania wymienionych form rzeźby. Nazwy
czynników i procesów wybierz z podanych.
Czynniki rzeźbotwórcze: rzeka ● morze ● lodowiec górski ● wiatr
Procesy rzeźbotwórcze: erozja ● akumulacja
Forma rzeźby terenu
Czynnik rzeźbotwórczy
Proces rzeźbotwórczy
dolina V-kształtna
wydma
Wskazówka do zadania
Dolina V-kształtna jest formą wklęsłą wytworzoną przez wody płynące.
Wydma to forma wypukła zbudowana z nagromadzonych ziaren piasku.
12
WRZESIEŃ 2012
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
ZADANIA UTRWALAJĄCE
Mapa do zadań od 1. do 3.
Zadanie 1.
Podaj z dokładnością do 1° współrzędne geograficzne Bombaju.
Wpisz w luki odpowiednie wartości i oznaczenia kierunków geograficznych.
współrzędne geograficzne Bombaju: ____°____, ____°____
Zadanie 2.
Oceń prawdziwość każdego zdania.
Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jesli jest fałszywe.
2.1
We wszystkich zaznaczonych na mapie miastach kalendarzowa zima
P/F
rozpoczyna się 22 czerwca.
2.2
Wśród zaznaczonych miast Słońce góruje najwcześniej w Kalkucie.
P/F
2.3
W Bombaju dwa razy w roku Słońce góruje w zenicie.
P/F
2.4
W Delhi występuje zjawisko nocy polarnych.
P/F
WRZESIEŃ 2012
13
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 3.
Która godzina czasu słonecznego jest w Madrasie, jeżeli w Krakowie (20°E) jest wówczas godzina
8.00 tego samego czasu?
Wykonaj obliczenia i uzupełnij odpowiedź.
Odpowiedź: W Madrasie jest godzina ______.
Zadanie 4.
Odległość w terenie z Bombaju do Kalkuty wynosi 1800 km. Oblicz skalę liczbową mapy, na
której te miasta oddalone są od siebie o 4,5 cm.
Zapisz obliczenia i uzupełnij odpowiedź.
Odpowiedź: Skala liczbowa mapy wynosi .
Zadanie 5.
Oceń prawdziwość każdego zdania.
Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe.
5.1
Prąd Peruwiański w zasięgu swojego wpływu obniża średnią roczną
P/F
temperaturę powietrza i zmniejsza roczną sumę opadów na wybrzeżu.
5.2
Wzdłuż zachodnich wybrzeży Australii płynie ciepły prąd morski.
5.3
Prąd Benguelski w zasięgu swojego wpływu podwyższa średnią roczną
P/F
temperaturę powietrza i zmniejsza roczną sumę opadów na wybrzeżu.
5.4
Prąd Północnoatlantycki ma ocieplający wpływ na klimat wybrzeży
P/F
Europy Zachodniej.
P/F
Zadanie 6.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Na olbrzymich obszarach pustyń brak gleby lub występowanie jej w szczątkowych ilościach są
spowodowane głównie tym, że
 A.uboga roślinność lub jej brak uniemożliwiają tworzenie się próchnicy.
 B.zbyt wysokie temperatury powietrza wysuszają podłoże.
 C.na piasakach i żwirach nie może wytworzyć się gleba.
 D.warstwa zwietrzeliny zawiera dużo soli.
14
WRZESIEŃ 2012
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 7.
W tabeli podano informacje dotyczące warunków klimatycznych występujących w trzech
z pięciu zaznaczonych na mapie strefach klimatycznych.
Przyporządkuj każdemu opisowi strefę klimatyczną, której ten opis dotyczy.
Wpisz obok każdej informacji numer, którym na mapie oznaczono opisaną strefę.
Numer
na mapie
Warunki klimatyczne charakterystyczne dla strefy
Najwyższa na Ziemi średnia temperatura powietrza (powyżej 30°C) w okresie
kalendarzowego lata. Bardzo duża dobowa amplituda temperatury powietrza.
Najmniejsze na Ziemi opady, z wyjątkiem klimatu morskiego tej strefy
Wyraźna różnica (około 15°C) pomiędzy średnią temperaturą powietrza w miesiącu
najcieplejszym a najchłodniejszym. Lata upalne, a zimy łagodne. W klimacie
morskim tej strefy opady głównie w czasie kalendarzowej zimy, z wyjątkiem klimatu
monsunowego
Największe na Ziemi różnice temperatury powietrza pomiędzy latem a zimą.
Duże zróżnicowanie opadów w zależności od odległości od morza
Zadanie 8.
Uzupełnij tabelę.
Wpisz w odpowiednie komórki tabeli nazwy właściwych czynników i procesów
rzeźbotwórczych, które przyczyniły się do powstania wymienionych form rzeźby.
Forma rzeźby terenu
Czynnik rzeźbotwórczy
Proces rzeźbotwórczy
mierzeja
delta
WRZESIEŃ 2012
15
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 9.
Na mapie numerami od 1 do 10 oznaczono wybrane prądy morskie.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Na mapie numerami 1, 5 oraz 9 zaznaczono prądy morskie:
 A.Prąd Brazylijski i Golfsztrom, Benguelski.
 B.Prąd Brazylijski, Golfsztrom, Prąd Kalifornijski.
 C.Prąd Peruwiański i Prąd Benguelski, Prąd Kanaryjski.
 D.Prąd Peruwiański, Prąd Labradorski, Prąd Wschodnioaustralijski.
Zadanie 10.
Które z wymienionych formacji roślinnych występują w Europie?
Wybierz z podanych właściwe formacje roślinne i wpisz w luki ich nazwy w kolejności
występowania w Europie od południa ku północy.
sawanna ● tajga ● lasy liściaste i mieszane ● tundra ● las równikowy ● makia
1. _______________ 2. _______________ 3. _______________ 4. _______________
Zadanie 11.
Zaznacz poprawne dokończenie każdego zdania.
W wyniku erozyjnej działalności lodowca górskiego powstają
 A.kary.
 B.wąwozy.
W wyniku akumulacyjnej działalności morza powstają
 A.klify.
 B.plaże.
W wyniku akumulacyjnej działalności lądolodu powstały
 A.jeziora morenowe.
 B.jeziora rynnowe.
16
WRZESIEŃ 2012
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 12.
Na mapie numerami od 1 do 12 oznaczono wybrane rzeki.
Uzupełnij tabelę.
Wpisz w odpowiednie komórki nazwy rzek oznaczonych podanymi numerami.
Numer na mapie
Nazwa rzeki
Numer na mapie
2
7
4
10
6
11
Nazwa rzeki
Zadanie 13.
Zaznacz poprawne dokończenie każdego zdania.
Skała powstała wskutek uwęglenia nagromadzonych na obszarach  A.kreda.
bagiennych szczątków roślin to
 B.węgiel.
Skała powstała z zakrzepłej lawy to
 A.bazalt.
 B.granit.
Skała powstała na skutek wytrącania się chemicznego osadu z wody  A.less.
morskiej lub jeziornej to
 B.sól kamienna.
Skała powstała wskutek wietrzenia granitu to
 A.piasek.
 B.marmur.
WRZESIEŃ 2012
17
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 14.
Zaznacz zestaw, zawierający wyłącznie nazwy skał osadowych pochodzenia chemicznego.
 A.Piasek, bazalt.
 B.Gnejs, marmur.
 C.Gips, sól kamienna.
 D.Węgiel kamienny, piaskowiec.
Zadanie 15.
Zaznacz cztery poprawne odpowiedzi.
Które z wymienionych regionów świata są obszarami sejsmicznymi?
 A.Kordyliery.
 B.Andy.
 C.Wyspy Morza Karaibskiego.
 D.Grenlandia.
 E. Góry Ural.
 F. Sudety.
 G.Wyspy Japońskie.
Zadanie 16.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Wietrzenie chemiczne najintensywniej zachodzi w klimacie
 A.polarnym.
 B.równikowym.
 C.kontynentalnym.
 D.zwrotnikowym suchym.
Zadanie 17.
Na fotografii strzałką oznaczono stożek
piargowy w Tatrach.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Stożki piargowe powstają
 A.u wylotu żlebów.
 B.u ujścia potoków górskich.
 C.tylko powyżej górnej granicy lasu.
 D.tylko na stokach zbudowanych z granitów.
Zadanie 18.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Abrazja jest to proces rzeźbotwórczy, który polega na
 A.podmywaniu brzegu przez fale morskie.
 B.przenoszeniu materiału skalnego przez lodowiec.
 C.wywiewaniu luźnego materiału skalnego przez wiatr.
 D.transportowaniu i osadzaniu materiału skalnego przez wiatr.
18
WRZESIEŃ 2012
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 19.
Na fotografii przedstawiono dolinę górską o przekroju V-kształtnym.
Podaj nazwę czynnika oraz procesu rzeźbotwórczego, które doprowadziły do powstania
przedstawionej formy rzeźby terenu.
Wpisz w każdą lukę właściwe określenia.
Czynnik: Proces rzeźbotwórczy: Zadanie 20.
W tabeli podano cechy czterech odcinków biegu rzeki, której źródła znajdują się w górach.
Przyporządkuj podanym informacjom (cechom) odcinek biegu rzeki, którego te cechy dotyczą.
Wpisz w każdą komórkę tabeli litery, którymi oznaczono właściwy odcinek biegu rzeki.
BG – bieg górny
BŚ – bieg środkowy
BD – bieg dolny
U – ujście rzeki
Rzeka ma mały spadek, płynie powoli, tworząc zakola. Na tym odcinku rzeki przeważa
erozja boczna
Rzeka ma duży spadek. Transportuje piasek, żwir, a także duże otoczaki. Na tym
odcinku dominuje erozja wgłębna
Rzeka całkowicie traci zdolność transportowania materiału skalnego i osadza go
Rzeka ma najmniejszy spadek. Transportuje bardzo drobny materiał skalny. Przeważa
osadzanie materiału skalnego
WRZESIEŃ 2012
19
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
ZADANIA ROZWIJAJĄCE
Mapa do zadań od 1. do 3.
Zadanie 1.
Podaj z dokładnością do 1° współrzędne geograficzne Kalkuty.
Wpisz w luki odpowiednie wartości stopni i minut oraz oznaczenia kierunków geograficznych.
Podaj z dokładnością do 1° współrzędne geograficzne Kalkuty.
współrzędne geograficzne Kalkuty: ____°____ʹ____, ____°____ʹ____
Zadanie 2.
Oceń prawdziwość każdego zdania.
Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe.
20
2.1
W Delhi kalendarzowa wiosna trwa wówczas, kiedy w Bombaju jest
P/F
kalendarzowa jesień.
2.2
Każdego dnia w roku Słońce najpóźniej zachodzi w Bombaju.
2.3
W Kalkucie, w Madrasie oraz w Bombaju można obserwować Słońce
P/F
górujące w zenicie.
2.4
Najmniejsze różnice w długości trwania dnia i nocy w ciągu roku
P/F
występują w Delhi.
WRZESIEŃ 2012
P/F
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 3.
Oblicz godzinę czasu słonecznego i podaj datę w Madrasie, gdy w Krakowie (20°E) jest 7 maja,
godzina 22.00 tego samego czasu.
Wykonaj obliczenia i uzupełnij odpowiedź (wpisz w luki godzinę i datę).
Odpowiedź: W Madrasie jest godzina __________________ dnia __________________.
Zadanie 4.
Na mapie turystycznej wykonanej w skali 1 : 100 000 dwa miasta oddalone są od siebie o 5 cm,
natomiast na mapie samochodowej odległość między tymi miastami wynosi 2 cm.
Oblicz skalę liczbową mapy samochodowej.
Zapisz obliczenia i uzupełnij odpowiedź.
Odpowiedź: Skala liczbowa mapy: Zadanie 5.
Rozpoznaj skały na podstawie opisów warunków, w jakich powstawały.
Wpisz w każdą lukę nazwę właściwej skały. Nazwy skał wybierz z podanych.
granit ● marmur ● węgiel kamienny ● gnejs ● piaskowiec ● sól kamienna ● kreda
skała powstała na skutek zlepienia ziaren piasku – ________________
skała powstała z przeobrażenia wapieni pod wpływem wysokiej temperatury i wysokiego
ciśnienia panującego w głębi ziemi – ________________
skała powstała z nagromadzonych na dnie morza lub jeziora szkieletów i muszli organizmów
mikroskopijnej wielkości – ________________
skała powstała wskutek uwęglenia nagromadzonych na obszarach bagiennych szczątków roślin
– ________________
Zadanie 6.
Zaznacz zestaw, zawierający wyłącznie nazwy skał magmowych.
 A.Bazalt, granit.
 B.Gnejs, marmur.
 C.Gips, sól kamienna.
 D.Piaskowiec, kwarcyt.
WRZESIEŃ 2012
21
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 7.
Na mapie przedstawiono rozmieszczenie stref klimatycznych na Ziemi.
Klimatogramy A i B przedstawiają przebieg temperatury powietrza oraz opadów w ciągu roku
w dwóch stacjach położonych w różnych strefach klimatycznych.
W których strefach klimatycznych znajdują się te stacje?
Wpisz w lukę pod każdym z klimatogramów nazwę właściwej strefy klimatycznej oraz
numer, którym oznaczona ją na mapie.
A.Strefa Numer 22
WRZESIEŃ 2012
B.Strefa Numer Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 8.
Na mapie numerami od 1 do 10 oznaczono wybrane prądy morskie.
Którymi numerami oznaczono na mapie podane prądy morskie?
Wpisz w każdą lukę właściwy numer.
Prąd Peruwiański – ____ Golfsztrom – ____ Prąd Benguelski – ____ Prąd Norweski – ____
Zadanie 9.
Zaznacz poprawne dokończenie każdego zdania.
Prądy zimne płyną
 A.z wyższych do niższych szerokości geograficznych.
 B.z niższych do wyższych szerokości geograficznych.
Zimne prądy morskie na wybrzeżach,  A.wzrost rocznej sumy opadów.
wzdłuż których płyną, powodują
 B.zmniejszenie rocznej sumy opadów.
Prąd Norweski na wybrzeżu Europy
Północnej powoduje
 A.podwyższenie średniej rocznej temperatury
powietrza.
 B.obniżenie średniej rocznej temperatury powietrza.
Prąd Wschodnioaustralijski jest
 A.zimnym prądem morskim.
 B.ciepłym prądem morskim.
Zadanie 10.
Zaznacz poprawną odpowiedź.
Która z wymienionych formacji roślinnych nie występuje w Ameryce Północnej?
 A.Pustynia.
 B.Tundra.
 C.Tajga.
 D.Makia.
WRZESIEŃ 2012
23
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 11.
Które z wymienionych gleb są glebami astrefowymi?
Zaznacz zestaw, w którym wszystkie określenia są nazwami gleb astrefowych.
 A.Mady, rędziny, czarnoziemy.
 B.Gleby górskie, mady, rędziny.
 C.Mady, gleby brunatne, żółtoziemy.
 D.Gleby tundrowe, czarnoziemy, gleby bielicowe.
Zadanie 12.
Na mapie numerami do 1 do 12 oznaczono wybrane rzeki.
Wpisz w odpowiednie komórki tabeli nazwy rzek oznaczonych podanymi numerami.
Numer na mapie
Nazwa rzeki
Numer na mapie
1
8
4
9
5
11
6
12
Zadanie 13.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Korazja jest to proces rzeźbotwórczy, który polega na
 A.podmywaniu brzegu przez fale morskie.
 B.wywiewaniu luźnego materiału skalnego przez wiatr.
 C.transportowaniu i osadzaniu materiału skalnego przez wiatr.
 D.niszczeniu powierzchni skały piaskiem niesionym przez wiatr
24
WRZESIEŃ 2012
Nazwa rzeki
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 14.
Zaznacz cztery poprawne odpowiedzi.
Które z wymienionych regionów świata są obszarami asejsmicznymi?
 A.Andy.
 B.Grenlandia.
 C.Nizina Chińska.
 D.Wyspy Japońskie.
 E. Europa Zachodnia.
 F. Archipelag Malajski.
 G.Półwysep Skandynawski.
Zadanie 15.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Zjawiska krasowe polegają na
 A.rozpuszczaniu skał przez wodę.
 B.powstawaniu dolin w skałach wapiennych.
 C.powstawaniu rumowisk skalnych na stokach gór.
 D.rozpadzie skał na okruchy pod wpływem korzeni roślin.
Zadanie 16.
Na fotografii strzałką oznaczono stożek
piargowy w Tatrach.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Ruchy mas skalnych, w wyniku których powstają
stożki piargowe, zachodzą pod wpływem
 A.siły grawitacji.
 B.erozyjnej działalności wód.
 C.akumulacyjnej działalności wód.
 D.akumulacyjnej działalności wiatru.
Zadanie 17.
Oceń prawdziwość każdego zdania odnoszącego się do rzeźbotwórczej działalności rzeki, której
źródła znajdują się w górach.
Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe.
17.1
W biegu górnym rzeki dominuje erozja wgłębna, co powoduje pogłębianie
P/F
koryta.
17.2
W biegu środkowym rzeki wzmaga się erozja boczna, wskutek której
P/F
powstają doliny V-kształtne.
17.3
W biegu dolnym przeważa podmywanie brzegów i osadzanie drobnego
P/F
materiału skalnego.
17.4 U ujścia rzeka płynie zakolami, transportując piasek i żwir.
P/F
WRZESIEŃ 2012
25
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 18.
Na fotografii przedstawiono dolinę górską o przekroju U-kształtnym.
Podaj nazwę czynnika oraz procesu rzeźbotwórczego, które doprowadziły do powstania
przedstawionej formy rzeźby terenu.
Wpisz w każdą luke właściwe określenie.
Czynnik: Proces rzeźbotwórczy: Zadanie 19.
Uzupełnij tabelę.
Wpisz w odpowiednie komórki nazwy odpowiednich czynników i procesów rzeźbotwórczych,
które przyczyniły się do powstania wymienionych form rzeźby.
Forma rzeźby terenu
Czynnik rzeźbotwórczy
Proces rzeźbotwórczy
kanion
pagórek morenowy
równina sandrowa
kar
Zadanie 20.
Zaznacz poprawne dokończenie każdego zdania.
W wyniku erozyjnej działalności wiatru powstają
 A.wydmy.
 B.grzyby skalne.
W wyniku erozyjnej działalności wód płynących równolegle do czoła
lądolodu powstały
 A.pradoliny.
 B.ozy.
W wyniku akumulacyjnej działalności morza powstają
 A.klify.
 B.mierzeje.
26
WRZESIEŃ 2012
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
ODPOWIEDZI
ZADANIA WYRÓWNUJĄCE
Zadanie 1.
B
Zadanie 2.
13 N, 80 E
Zadanie 3.
Zadanie 4.
Zadanie 5.
Zadanie 6.
Zadanie 7.
3.1. P
3.2. F
3.3. P
3.4. P
Obliczenia np.
80° – 20° = 60°
1° — 4 min
60° — x
x = 240 min = 4 godz.
10 + 4 = 14
14.00
Obliczenia np.
1 : 20 000 000
1 cm — 200 km
9 cm — x
x = 1800
1800 km
1. las równikowy
2. sawanny
3. pustynie
4. roślinność śródziemnomorska
7.1. równikowa – 5
7.2. okołobiegunowa – 1
Zadanie 8.
A
Zadanie 9.
A, D
Zadanie 10.
2. Kongo
3. Amazonka
6. Dunaj
9. Huang-he
Zadanie 11.
C
Zadanie 12.
12.1. P
12.2. P
12.3. F
12.4. F
Zadanie 13.
A, D
Zadanie 14.
C
WRZESIEŃ 2012
27
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 15.
D
Zadanie 16.
B
Zadanie 17.
W kolejności od góry: B, A.
Zadanie 18.
Zadanie 19.
Zadanie 20.
Czynnik – fale morskie (uznać również morze)
Proces – erozja fal morskich
W kolejności wierszami od góry:
– erozja wgłębna, bieg górny
– erozja boczna, bieg środkowy.
W kolejności wierszami od góry:
– rzeka, erozja
– wiatr, akumulacja.
ZADANIA UTRWALAJĄCE
Zadanie 1.
Zadanie 2.
Zadanie 3.
Zadanie 4.
Zadanie 5.
18°N, [± 1°] (uznać również 17°N, 19°N)
73°E [± 1°] (uznać również 72°E, 74°E)
2.1. F
2.2. P
2.3. P
2.4. F
Obliczenia np.
80° – 20° = 60°
1° — 4 min
60° — x
x = 240 min = 4 godz.
8 + 4 = 12
12.00
Obliczenia np.
4,5 cm — 1800 km
1 cm — x
x = 400 km
1 cm — 400 km
1 : 40 000 000
5.1. P
5.2. F
5.3. F
5.4. P
Zadanie 6.
A
Zadanie 7.
W kolejności od góry: 4, 3, 2.
Zadanie 8.
W kolejności wierszami od góry:
– morze (uznać również prądy przybrzeżne lub morskie prądy przybrzeżne),
akumulacja
– rzeka, akumulacja.
Zadanie 9.
D
28
WRZESIEŃ 2012
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 10.
1. makia
2. lasay liściste i mieszane
3. tajga
4. tundra
Zadanie 11.
W kolejności od góry: A, B, A.
Zadanie 12.
2. Kongo
5. Orinoko
6. Dunaj
7. Wołga
10. Jangcy
11. Ganges
Zadanie 13.
W kolejności od góry: B, A, B, A.
Zadanie 14.
C
Zadanie 15.
A, B, C, G
Zadanie 16.
B
Zadanie 17.
A
Zadanie 18.
A
Zadanie 19.
Zadanie 20.
Czynnik – rzeka
Proces – erozja wgłębna (uznać również erozja)
W kolejności od góry:
BŚ
BG
U
BD.
ZADANIA ROZWIJAJĄCE
Zadanie 1.
Zadanie 2.
Zadanie 3.
22°N, 34ʹ [± 1°]
88°E, 22ʹ [± 1°]
2.1. F
2.2. P
2.3. P
2.4. F
Obliczenia np.
80° – 20° = 60°
1° — 4 min
60° — x
x = 240 min = 4 godz.
22.00 + 4 godz. = 2.00 następnego dnia
2.00
8 maja
WRZESIEŃ 2012
29
Geografia w drugiej klasie gimnazjum
Zadanie 4.
Obliczenia np.
1 : 100 000
1 cm — 1 km
5 cm — 5 km
2 cm — 5 km
1 cm — 2,5 km
1 : 250 000
Zadanie 5.
W kolejności od góry: piaskowiec, marmur, kreda, węgiel kamienny
Zadanie 6.
A
Zadanie 7.
Zadanie 8.
A. rónikowa – 5
B. umiarkowana – 2
Prad Peruwiański – 5
Golfsztrom – 2
Prąd Benguelski – 7
Prąd Norweski – 4
Zadanie 9.
W kolejności od góry: A, B, A, B.
Zadanie 10.
D
Zadanie 11.
B
Zadanie 12.
1. Niger
4. Orinoko
5. Kolorado
6. Dunaj
Zadanie 13.
D
Zadanie 14.
B, C, E, G
Zadanie 15.
A
Zadanie 16.
A
Zadanie 17.
Zadanie 18.
Zadanie 19.
Zadanie 20.
8. Jenisej
9. Huang-he
11. Ganges
12. Mekong
2.1. P
2.2. F
2.3. P
2.4. F
Czynnik – lodowiec górski
Proces – erozja
W kolejności wierszami od góry:
– rzeka, erozja
– lądolód, akumulacja
– wody roztopowe (uznać również wody wypływające z lądolodu), akumulacja
– lodowiec górski, erozja.
W kolejności od góry: B, A, B.
Źródła ilustracji:
s.16 (dolina V-kształtna), s 23 (dolina U-kształtna) © 2012 Jupiterimages Corporation / www.clipart.com
s. 9 (Brzeg morski. Wyspa Wolin) M. Więckowski Geografia. Odkrywamy Świat, WSiP Warszawa 2009 r. PAP/J.Undro
WSiP
30
WRZESIEŃ 2012