immunologia jest to nauka o funkcjonowaniu układu

1. immunologia jest to nauka o funkcjonowaniu układu odpornościowego
2.







cechy układu odpornościowego:
zdolność uczenia się i zapamiętywania
Samoregulacja
Zdolność reagowania na bodźce w sposób odpowiedzialny
Mechanizmy zamienne
Zdolność tolerancji
Pracuje w sposób ciągły przez cale Zycie
Popełnia błędy (autoagresja, nadwrażliwość)
3. ogólna budowa układu odpornościowego- jest to układ rozproszony: struktury
anatomiczne, komórki i czynniki humoralne
4. rola układu odpornościowego w organizmie:
 obronna (grzyby, bakterie, wirusy, pasożyty)
 nadzorcza (kom patologiczne- nowotwory)
 homeostatyczna
5. strategia działania układu odpornościowego:
 niedopuszczenie do wtargnięcia wroga do organizmu
 zniszczenie wroga przy użyciu mechanizmów obrony wrodzonej
 zniszczenie wroga przy użyciu mechanizmów obrony nabytej
6. anatomiczne struktury układu odpornościowego:
 centralne: grasica i szpik (limfocyty)
 obwodowe (grudki limfatyczne, migdałki, wyrostek robaczkowy, węzły chłonne,
kępki Peyera, śledziona)
7. podział na centralne i obwodowe narządy limfatyczne:
 centralne: grasica i szpik (limfocyty)
 obwodowe (grudki limfatyczne, migdałki, wyrostek robaczkowy, węzły chłonne,
kępki Peyera, śledziona)
8. najważniejsze cechy budowy grasicy:
 od 14 roku życia zaczyna inwoluowac, pozostaje po niej ciało tłuszczowe z
fragmentami ciała grasiczego,
 otoczona torebka łącznotkankowa- dzieli ja na zraziki,
 podzielona na cześć korowa i rdzenna (z kom. Nabłonkowych, ciałek grasiczych,
makrofagów i kom dendrytycznych- synteza i różnicowanie limfocytów T,
posiadają wysoka ekspresje MHC)
1
9. hormony grasicy:
 tymozyna
 grasiczy czynnik humoralny
 tymopoetyna
 tymulina
 tymostymulina
głownie syntetyzowane w ciałkach Hassala (suplementacja TFX u pacjentów z
zaburzonym wytwarzaniem limf T)
10. obwodowe narządy limfatyczne:
 grudka limfatyczna
 migdałek
 kępki Peyera
 wyrostek robaczkowy
 węzły chłonne
 śledziona
11. budowa grudki limfatycznej
 samotne lub skupione,
 nieotorbione
 Występują bezpośrednio pod nabłonkiem np. w przewodzie pokarmowym,
drogach oddechowych, i narządzie moczowo - płciowym
 Zawierają centra rozrodcze (rozpoznanie wroga; limfocyty B, T, makrofagi i
kom dendrytyczne)
12. tkanka limfatyczna związana z błonami śluzowymi (MALT)
-miejsca bezpośredniego kontaktu z patogenami,
 GALT- przewodu pokarmowego
 BALT- dróg oddechowych
 NALT- nosa i gardła
13. rodzaje MALT (GALT, BALT, NALT)
2
14. komórki biorące udział w reakcjach immunologicznych:
 limfocyty T i B
 granulocyty
 monocyty/ makrofagi
 kom dendrytyczne
 kom NK
 kom tuczne
 kom nabłonkowe
 kom śródbłonkowe
 fibroblasty
 płytki krwi
15. cytokiny - definicja i podział:
-sa to „hormony” układu odpornościowego: białka, produkowane przez kom układu
odpornościowego; wpływają na kom układu odpornościowego i inne,
 interleukiny
 chemokiny
 interferony (α,β,γ)
 TNF-y
 Czynniki wzrostu
16. ogólne zasady funkcjonowania cytokin w organizmie: SIEC CYTOKINOWA
 jedna cytokina może być produkowana przez wiele typów Komorek,
 dana cytokina może być produkowana przez dana komórkę w odpowiedzi na różne
sygnały,
 dany bodziec może indukować syntezę rożnych cytokin,
 dana cytokina działa na rożne kom i wywołuje różne efekty (PLEJOTROPIA)
 różne cytokiny, działając na ta sama kom, wywołują taki sam efekt
 odpowiedz kom na dana cytokine zależy od jej stanu czynnościowego,
 odpowiedz kom na dana cytokine zależy od stężenia cytokiny
 cytokiny działają wspólnie (synergistycznie lub antagonistycznie)
 cytokiny działają autokrynowo
17. krótka charakterystyka IL-1
 reguluje przebieg odp immunologicznej i reakcji zapalnej
 źródło: monocyty…
 czynniki indukujące: LPS, egzotoksyny, peptydoglikany, wirusy, grzyby, IFNγ,
TNF,C5a,
 dzialanie: granulopoeza, synteza przeciwciał, proliferacja, synteza cytokin…
3




18. krótka charakterystyka IL-6
MECHANIZMY OBRONNE: odpowiedz immunologiczna, reakcja zapalna,
krwiotworzenie,
Źródło:monocyty…
Czynniki indukuace: IL-1, TNF, IFN, LPS, wirusy,
SILNY INDUKTOR HEPATOCYTOW DO SYNTEZY BIALEK OSTREJ FAZY,
19. krótka charakterystyka TNF
 cytokina regulujaca odpowiedz zapalna i immunologiczna,
 czynnik indukujący: LPS
 dziala na kom nowotworowe indukując apoptoze
20. krótka charakterystyka interferonów:
 α,β,κ,δ- prod przez leukocyty, fibroblasty i keratynocyty,
 γ- prod przez limfocyty T i kom NK,
 ZAKAZENIE WIRUSOWE!
 Dzialanie:

przeciwwirusowe,

aktywacja kom NK i limfocytow Tc,

wzmaganie cytotoksyczności makrofagow,

wzmaganie zdolności fagocytarnej makrofagow,

wzmaganie ekspresji czasteczek MHC,

indukcja syntezy wielu cytokin,
21. krótka charakterystyka chemokin (malych cytokin):
 cytokiny pozapalne
 glowna rola o dzialanie chemotaktyczne (neutrofile, eozynofile, bazofile,
monocyty, makrofagi, kom. Tuczne, limf T i B)
 reguluja ekspresje czasteczek adhezyjnych (wpływ na kolejność napływu kom do
miejsca zapalenia)
22. krótka charakterystyka IL-8
 reguluje funkcje neutrofilow,
 chemotaksja,
 wzmaga procesy oddechowe ???
 powoduje degranulacje,
 aktywuje uwolnienie enzymow lizosomalnych,
 wzmaga ekspresje receptorow dla składników dopełniacza,
 wzmaga dzialanie cytotoksyczne,
4
23. przykłady zastosowań cytokin w terapii:
 IFN-β- stwardnienie rozsiane,
 IFN-γ- przewlekla bialaczka szpikowa, przewlekle zapalenie wątroby typu B i C
 IL-2- choroby nowotworowe,
 Erytropoetyna- w leczeniu niedokrwistości,
24. bariery anatomiczne i funkcjonalne organizmu:
anatomiczne:
 skora (nabłonek rogowaciejący, złuszczanie kom, pot, loj, pH)
 drogi oddechowe (nabłonek rzeskowy, wydzielina sluzowo-surowicza, kichanie,
kaszel)
 przewod pokarmowy (blona sluzowa, perystaltyka, kwas solny, flora bakteryjna,
slina)
 MALT
Funkcjonalne:

Czynniki humoralne
25. czynniki humoralne stanowiące ważne bariery funkcjonalne:
 laktoferryna i transferyna,
 lizozym,
 immunoglobuliny (sIgA)
 interferony,
 enzymy proteolityczne,
26. ogólna charakterystyka odporności wrodzonej:
 bardzo szybka,
 wiele mechanizmow działających rownolegle,
 nieomylna (nie prowadzi do autoagresji)
 bardzo skuteczna,
 bez pamieci immunologicznej,
27. czynniki humoralne odporności wrodzonej:
 bialka i polipeptydy płynów ustrojowych,
 immunoglobuliny (GAM),
 interferony,
 układ dopełniacza,
 bialka ostrej fazy,
5
28. komórki biorące udział w odporności wrodzonej:
 komorki NK,
 makrofagi,
 neutrofile,
 komorki tuczne,
 eozynofile,
29. etapy rozwoju odporności wrodzonej:
 rozpoznanie wroga,
 miejscowa kumulacja czynnikow humoralnych i kom aktywnych w procesach
obrony wrodzonej,
30. cząsteczki PAMP (sygnal patogenu); definicja, przykłady:
 składniki sciany komorkowej bakterii (LPS, PGN)
 formylowane peptydy bakterii,
 mangany ???
 bakteryjny DNA,
 dwuniciowe RNA,
31. krótka charakterystyka receptorów Toll-podobnych (TLR):
 kom nabłonka, śródbłonka, tuczne, kardiomiocyty, adipocyty, fibroblasty,
makrofagi, kom dendrytyczne, limfocyty, granulocyty, kom NK,
 receptory blonowe: TLR-1, 2, 4, 5, 6,
 receptory wewnątrzkomórkowe: TLR-3, 7, 8, 9,
32. krótka charakterystyka cząsteczek TLR2 i TLR4
 TLR2- receptor blonowy, rozpoznaje bakterie G+; PGN, kwasy
lipotejchowe-ligandy,
 TLR4- rozpoznaje bakterie G-, ligand LPS,
33. przebieg reakcji rozwijającej się w wyniku aktywacji komórek na skutek
interakcji PAMP – TLR
 wydzielanie β-defensyny z kom nabłonka- NATYCHMIASTOWE ZABICIE
WROGA,
 wydzielanie histaminy, LT, PG, PAF z kom tucznych- WZROST
PRZEPUSZCZALNOSCI NACZYN
 wydzielanie cytokin pozapalnych z kom tucznych, nabłonkowych i śródbłonkowych
(kom lokalne)- WZROST EKSPRESJI CZASTECZEK ADHEZJI
6





MIEDZYKOMORKOWEJ- CHEMOTAKSJA
NAPLYW CZYNNIKOW HUMORALNYCH (Ig, składowe dopełniacza) i komorek
krwi (neutrofilie, monocyty, makrofagi), w kierunku zwiększającego się stężenia
czynnika chemotaktycznego,
Aktywacja neutrofilow i makrofagow do fagocytozy i wytwarzania reaktywnych form
tlenu,
Wydzielanie kolejnych porcji cytokin pozapalnych z kom tucznych, nabłonka,
śródbłonka oraz z neutrofilow i monocytow
Amplifikacja procesu
ZAPALENIE
34. budowa cząsteczki immunoglobuliny (łańcuchy, domeny, region zawiasowy,
ogonek):
 4 lancuchy: 2 ciezkie (H) i 2 lekkie (L)- polaczone wiazaniami dwusiarczowymi,
 Czesc zmienna łańcucha (V)- lezy w odcinku N-koncowym (grupy aminowe); i czesc
stala (C)- w odcinku C-koncowym (grupy karboksylowe),
 Fragmenty: Fab (2; zawieraja miejsca wiążące antygen- paratop, dopasowany
przestrzennie do determinanty antygenowej czyli epitopu) i Fc (aktywacja dopełniacza
i wiazanie się z komorkowymi receptorami dla przeciwciał),
 W sumie domeny: VL, CL i VH CH1 CH2 CH3 (w niektórych CH4) + dodatkowy
ogonek (w iga, IgD, IgM; uczestniczy w tworzeniu form polimerycznych),
 Region zawiasowy z wiazaniem dwusiarczkowym (nie wystepuje w IgE, a jest bardzo
dlugi u IgD), jest odpowiedzialny za ruchliwość ramion FAB i i ich możliwość
ustawiania się pod roznym katem względem siebie i fragmentu Fc,
35. klasy immunoglobulin - podstawa podziału:
- biora udzial w odporności wrodzonej i nabytej,
-w zależności od typu lancuch ciezkiego wyróżniamy (klasy, podklasy):
 α- Iga
 δ- IgD
 ε- IgE
 γ- IgG
 μ- IgM
-lancuchy lekkie: κ, λ (typy, podtypy),
36. fragmenty cząsteczki Ig - budowa i funkcje (Fab, Fc. region zawiasowy)
 domeny czesci stalych maja charakterystyczna konformacje zwana faldem Ig- sklada
się on z rownolegle lezacych 2 harmonijek β, polaczonych wiazaniem
dwusiarczkowym,
7
 Region zawiasowy z wiazaniem dwusiarczkowym (nie wystepuje w IgE, a jest bardzo
dlugi u IgD), jest odpowiedzialny za ruchliwość ramion Fab i i ich możliwość
ustawiania się pod roznym katem względem siebie i fragmentu Fc,
 Fragmenty: Fab (2; zawieraja miejsca wiążące antygen- paratop, dopasowany
przestrzennie do determinanty antygenowej czyli epitopu)
 Fragment Fc (aktywacja dopełniacza i wiazanie się z komorkowymi receptorami dla
przeciwciał),
37. budowa i rola fragmentu Fab:
sa 2, zawieraja miejsca wiążące antygen- paratop, dopasowany przestrzennie do determinanty
antygenowej czyli epitopu,
38. powinowactwo przeciwciał i zachłanność:
 SWOISTOŚĆ- wynika z konfiguracji przestrzenne lancuchow ciezkich i lekkich
ramion immunoglobuliny, determinuja ja regiony zrębowe i regiony hiperzmienne,
 ZACHŁANNOŚĆ- sila wiazania wielowartościowego antygenu z przeciwciałem,
39. immunoglobuliny jako receptory komórkowe:
40. budowa i rola IgD
 do 1%,
 lancuch ciezki typu δ (Cδ1, Cδ2, Cδ3) +ogonek,
 sporo reszt cukrowych,
 jest receptorem na limfocytach B dziewiczych,
41. budowa i rola IgE
 lancuch ciezki typu ε,
 domeny ε 1, 2, 3, 4,
 odpowiedzialna za nadwrażliwość typu 1- nadmierna aktywność układu
odpornościowego; nastepuje jej nadprodukcja, ale nie ma jej w surowicy,
 receptory dla niej na kom tucznych
42. budowa i rola IgG; podklasy
 najwazniejsza (80%)
 ZAWSZE jest monomerem,
 Lanuch ciezki typu γ (1, 2, 3,)
 Ze względu na roznice w budowie łańcucha H wyróżniamy IgG1, 2, 3, 4 (roznia się
one również regionem zawiasowym- anlogicznie 2, 4, 11, 2 wiazania dwusiarczkowe)
 Jako jedyna przechodzi przez łożysko,
8
43. budowa i rola IgM
 jest pentametrem- ma postac kraba,
 lancuch H ma 4 domeny (Cμ1, 2, 3, 4) + lancuch jonizujący J (nie ma go w formie
heksametrycznej)
 w chorobach- toczen trzewny,
 monomer na limfocytach Tc,
 stanowi receptor na limfocytach B,
 do tej klasy naleza przeciwciała A, B, 0,
 silniej reaktywuje od IgG,
44. pierwotne niedobory odporności przebiegające z przewagą zaburzeń biosyntezy
Ig
 wrodzone zaburzenia w okresie zaburzenia w okresie dojrzewania i roznicowania
limfocytow B
45. co to jest układ dopełniacza:
- element odporności wrodzonej humoralnej, stanowi „dopełnienie” roli przeciwciał
46. drogi aktywacji układu dopełniacza:
 klasyczna (z udzialem IgG i IgM),
 alternatywna,
 pektynowa,
47. czynniki aktywujące drogę klasyczną
 kompleksy nstygen-przeciwcialo (Ag-Ab -> IgM i IgG1-3)
 niektóre bakterie (np. E.coli)
 niektóre wirusy,
 bialko CRP,
 skladowa C1q (powstanie kompleksu antygen-przeciwcialo IgG)
48. przebieg drogi klasycznej aktywacji układu dopełniacza
9
49. kompleks MAC:
-kompleks atakujący blone komorkowa i prowadzacy do lizy komorki: C5b678(9)2,
50. czynniki aktywujące drogę lektynową:
 niezalezna od przeciwciał,
 bialko ostrej fazy MBL- aktyna wiazaca mannoze, z tej samej rodziny co C1q, reaguje
z mikroorganizmami i proteinazami MASP1 i 2,
51. przebieg drogi lektynowej aktywacji dopełniacza
52. czynniki aktywujące drogę alternatywną
 bakterie G+ i G-,
 pierwotniaki,
 wirusy i kom. Zakazone wirusami,
 robaki pasożytnicze,
 grzyby,
 kom nowotworowe,
 niezależna od przeciwciał!
53. przebieg drogi alternatywnej aktywacji układu dopełniacza:
10
54. niedobory składowej C3:
 wzrost podatności na zakazenia bakteriami otoczkowymi (np. Haemofilus influenza,
Streptococcus pneumoniae…)
 współistnienie chorob o podlozu autoimmunizacyjnym (m.in. kłębuszkowe zapalenie
nerek, zespoly przypominające toczen trzewny układowy)
55. komórki profesjonalnie fagocytujące (wazny element mechaniczny odporności
wrodzonej):
 neutrofile,
 makrofagi,
 kom tuczne,
56. mastocyty jako komórki fagocytujące
57. chemotaksja i czynniki chemotaktyczne
-migracja komorek w kierunku zwiększającego się stężenia czynnika chemotaktycznego;
 neutrofile i makrofagi:

C3a, C5a,

IL-8, TNF,

PAF, LTB4,

Defensyny,
 fMLP (formylowany peptyd bedacy składnikiem sciany komrkowej bakterii)
 kom tuczne:

C3a, C5a,

IL-8,

Defensyny,

RANTES (jedna z chemokin),
58. aktywacja neutrofilów - czynniki aktywujące:
czynniki endogenne:

IFN-γ,

TNF,
 IL-8,
Czunniki pochodzące od drobnoustrojow:

LPS,


Dipeptyd muramylowy,
fMLP
11
59. opsoniny i ich rola
 białka lub przeciwciała naturalne,
 występują w surowicach,
 są to czynniki adsorbowane na powierzchni drobnoustrojów i ułatwiające ich pożarcie
przez kom fagocytujące,
60. immunofagocytoza
 zwiazanie patogenu,
 opsonizacja i opsoniny,
 biora udzial przeciwciała IgG (swoiście wiaza antygeny)
 składowe dopełniacza C3b,
61. lektynofagocytoza:
 zwiazanie patogenu,
 biora udzial LEKTYNY (bialka majace zdolnisc do wiazania cukrow- cukier w scianie
kom patogenow),
62. etapy fagocytozy
 etap wstępny
 rozpoznanie patogenu,

napływ kom fagocytujacych (chemotaksja),
 aktywacja do fagocytozy,
 fagocytoza:

związanie patogenu przez fagocyt,

pochloniecie patogenu (endocytoza)

utworzenie fagolizosomu,

zabijanie wewnątrzkomórkowe,
63. mechanizmy tlenowe wewnątrzkomórkowego zabijania
WYBUCH TLENOWY: synteza reaktywnych form tlenu
 mechanizmy tlenowe:

anionorodnik ponadtlenowy,

nadtlenek wodoru,

rodnik hydroksylowy,
 tlen singletowy,
 aktywność mieloperoksydazy,

kwas podchlorawy,

chloraminy,
12
64. mechanizmy pozatlenowe wewnątrzkomórkowego zabijania (duzy efekt
bakteriobójczy):
 enzymy degradujące bialka (elastaza, proteza)
 enzymy degradujące lipidy (lipazy, fosfolipazy)
 defensyny,
 lizozym,
 laktoferryna (hamuje rozmnazanie bakterii)
65. mechanizmy unikania fagocytozy przez drobnoustroje:
 unikanie rozpoznania- np. paciorkowce wytwarzaja osłonkę,
 unikanie związania- np. gronkowiec złocisty wytwarza bialko A, które wiaze
przeciwciało fragmentem Fc,
 hamowanie fuzji fagosomu i lizosomy- np. Salmonella, Mycobacterium, Legionellawytwarzaja substancje niszczace cytoszkielet umożliwiający przysuwanie fagosomu
do lizosomy (nie powstaje fagolizosomu!)
 ucieczka z fagolizosomu- np. Listeria, Shigella, Ricketsja,
66. defekty fagocytozy:
 zespol LAD-I i LAD-II (ograniczona migracja),
 zespol Chediaka i Higashiego (ograniczona zdolność do zabijania
wewnątrzkomórkowego)
 przewlekla choroba ziarniakowa (j.w.)
67. ogólna charakterystyka komórek NK (natural killers):
 naturalna cytotoksyczność komorkowa,
 populacja dużych ziarnistych limfocytow (LGL)
 duze jadro komorkowe,
 liczne ziarnistości cytoplazmatyczne,
 markery: CD3-, CD16+ (receptor dla IgG), CD56+,
 lokalizacja: krew obwodowa, wątroba, śledziona, węzły chłonne,
 ↑ ich aktywnosci: IL-2, IFNα, IFNβ, IL-12, wysiłek fizyczny, dieta beztłuszczowa,
 ↓ PGE2, oddawanie krwi,stres, pączek ,
 zawartość ziarnistości NK (perforyna i granzymy)
68. etapy reakcji naturalnej cytotoksyczności komórkowej:
 rozpoznanie kom docelowej przez kom NK,
 aktywacja kom NK i „programowanie” do lizy,
 degranulacja kom NK (perforyna tworzy dziury),
 zniszczenie kom docelowej,
13
69. rozpoznanie komórki docelowej przez komórkę NK (receptory hamujące i
receptory aktywujące)
70. proces cytotoksyczności komórkowej z udziałem perforyny
 zawartość ziarnistości kom NK (razem z granzymami)
71. rola granzymów w reakcji naturalnej cytotoksyczności komórkowej
 proteazy serynowe,
 rozkładają proenzymy z rodziny kapsaz- indukcja apoptozy komorki,
72. reakcja ADCC- cytotoksyczność komórkowa zależna od przeciwciał; na pograniczu
wrodzonej i nabytej,
 kom NK, makrofagi, monocyty, neutrofile, eozynofile, trombocyty, subpopulacja
limfocytówT,
 receptor Fc dla immunoglobulin:
FcγR- IgG (IgG1 i IgG3)
FcεRII- dla IgE (eozynofile, trombocyty, makrofagi)
73. ogólna charakterystyka odporności nabytej
 mechanizmy humoralne- przeciwciała klas (G, M, A, E)
 mechanizmy komórkowe- limfocyty T (Tc i Th) i B,
 etapy rozwoju odporności nabytej:

rozpoznanie wroga i jego prezentacja (cząsteczki MHC- obecne w błonie
komórek organizmu)


przekaz informacji o wrogu (receptor TCR- obecny w błonie limfocytów)
decyzja o kierunku odpowiedzi swoistej (typ cząsteczki MHC↔ populacja
limfocyt T→ cytokiny i cząsteczki adhezyjne)






rozwój odpowiedzi swoistej (pobudzenie limfocytów B→ produkcja
przeciwciał; powstanie limfocytów T (Tc, Th)
rozwija się powoli (z udziałem limfocytów B, T i APC),
jeden główny mechanizm,
może prowadzić do autoagresji,
niezwykle skuteczna,
pamięć immunologiczna,
14
74. rodzaje odporności nabytej:
 odpowiedź humoralna (z udziałem swoistych przeciwciał),
 odpowiedź komórkowa,
 odpowiedź z udziałem limfocytów Tc,
 odpowiedź z udziałem limfocytów Th (późna)
75. rozwój i dojrzewanie limfocytów B- w szpiku kostnym!
 w ich rozwoju bierze udział IL-2
 dojrzewanie: powstanie limf proB→ ekspresja cząsteczek MHCII i CD19→w
cytoplazmie pojawia się ciężki łańcuch π→niedojrzały limfocyt B (posiada
receptor błonowy IgM)→ dojrzały limfocyt B (MHCII, CD19, CD21*, CD23*,
receptor błonowy IgM i IgD)
*CD21 i CD23 określają dojrzałość limfocytów B
76. receptor BCR
 receptor immunoglobulinowy limfocytów B;
 związanie go z antygenem stanowi I sygnał w aktywacji limfocytów B- odgrywa
kluczową rolę w rozwoju odpowiedzi nabytej,
77. limfocyty B pamięci
78. proces dojrzewania limfocytów T w grasicy
79. selekcja pozytywna limfocytów T i restrykcja MHC
80. selekcja negatywna limfocytów T
81. receptor TCR
82. limfocyty T pamięci
15
83. ogólna charakterystyka limfocytów TCRγδ
84. subpopulacje limfocytów Thl i Th2
85. główna rola cząsteczek MHC- główny kompleks antygenów zgodności tkankowej:
wybitny polimorfizm genów w obrębie MHC,
 wiązanie i prezentowanie antygenów limfocytom T,
86. podział cząsteczek MHC na klasy:
 klasa I- na powierzchni wszystkich komórek jądrzastych (w niewielkiej ilości
również na erytrocytach)
 klasa II- na limfocytach B, makrofagach, kom dendrytycznych, kom Langerhansa,
kom nabłonkowych grasicy,
87. lokalizacja komórkowa cząsteczek MHC klasy I
na powierzchni wszystkich komórek jądrzastych (w niewielkiej ilości również na
erytrocytach), zakotwiczone w błonie komórkowej,
88. lokalizacja komórkowa cząsteczek MHC klasy II
TRADYCYJNE KOM APC: limfocyty B, makrofagi, kom dendrytyczne; w wyniku
aktywacji IFNγ pojawiają się również na innych kom: neutrofile, monocyty, kom tuczne,
kom nabłonka, kom śródbłonka,
zakotwiczone w błonie komórkowej,
89. budowa cząsteczek MHC klasy I:
 2 lancuchy: lekki (α, składa się z 3 domen:α1, α2, α3 tworzących pętle, cechuje je
duża zmienność) i ciężki (β2mikroglobulina, identyczna we wszystkich cząsteczkach
tego typu), połączone niekowalencyjnie,
 Łańcuchy układają się, tworząc rowek, którego dno stanowi struktura pofałdowanej
kartki, który jest miejscem lokowania się prezentowanych limfocytom T antygenów,
90. budowa rowka wiążącego antygen:
 8 pasm β tworzy dno rowka,
 Od góry 2 helisy α,
 Kieszonki kotwiczące antygen, do których przyłączają się aminokwasy- 6 (A-F;
BiE najważniejsze)- w nich zakotwiczony jest antygen,
16
91. budowa cząsteczek MHC klasy II:
 2 lańcuchy α i β połączone ze sobą niekowalencyjnie, mające podobną budowę,
 Domeny zewnętrzne (α1 i β1) obydwu łańcuchów tworzą rowek,
 Dno rowka: 8 przeciwbieżnie ułożonych pasm β, a jego brzegi przez 2 helisy α,
 6 kieszonek, antygeny od kilkunastu do ponad 20 aminokwasów
92. antygeny prezentowane przez cząsteczki klasy I
antygenu kilku-aminokwasowe: 8-11, endogenne (z wnętrza kom APC)
93. przetwarzanie antygenów endogennych
 przetważanie antygenu w połączeniu z MHC I,
 bakteria→ endocytoza→ fagosom→ fagolizosom→ degradacja…
94. antygeny prezentowane przez cząsteczki klasy II
antygeny 12-25 aminokwasów (dłuższe niż MHC1), egzogenne,
95. przetwarzanie antygenów egzogennych
96. cząsteczki CD1 - lokalizacja, budowla, rola
 budowa podobna do MHC1,
 rowek wiążący antygen jest hydrofobowy,
 występują na tradycyjnych APC,
 prezentują antygeny o charakterze lipidów i glikolipidów,
 przetwarzają endogenny antygen z udziałem endosomów,
97. główny układ antygenów zgodności tkankowej człowieka (HLA)
 układ wybitnie polomorficzny,

98. geny kodujące HLA
-chromosom 6 koduje cząsteczki MHCI i II
99. rodzaje cząsteczek HLA klasy I
 HLA-A
 -B
 -C
17
100.
rodzaje cząsteczek HLA klasy II
 HLA-DP,
 -DQ,
 -DR,
101.
tzw. cząsteczki HLA klasy III
 obejmuje 3 składniki dopełniacza: C2, C4 i czynnik B,
102.
HLA a występowanie chorób u człowieka:
 ↑ ryzyko rozwoju choroby:
 Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa HLA-B27,

Celiakia HLA-DR3,

łuszcycaHLA-B13,
 RZS HLA-DR4
 ↓ ryzyko zachorowania na:
 RZS HLA-DRB1,

Malaria HLA-B53,

Rak jądra HLA-B8
103.
polimorfizm HLA
 wybitnie polimorficzny układ,
 kompleks genów w 6 chromosomie, obejmuje ponad 4 mln par zasad i 100 genów,
104.




słabe antygeny zgodności tkankowej
heterogenna grupa peptydów,
kodujące je geny rozrzucone po całym genomie,
indukują silną odpowiedź transplantacyjną,
antygeny zgodności tkankowej nie kodowane przez MHC,
105.




etapy rozwoju odporności nabytej:
rozpoznanie wroga i jego prezentacja, (cząsteczki MHC)
przekaz informacji o wrogu (receptor TCR w błonie limfocytów T)
decyzja o kierunku odpowiedzi swoistej,
rozwój odpowiedzi swoistej (pobudzenie limfocytów B→produkcja przeciwciał i
limfocytów T→ powstanie limfocytów Tc i Th
106.
wymiana sygnałów7 między komórką prezentującą antygen a limfocytem T
(stymulacja i kostymulacja)
18
107.
charakterystyka odpowiedzi nabytej humoralnej
 końcowym celem odp humoralnej jest wytworzenie swoistych przeciwciał,
 współuczestniczą APC, limfocyty Th2, limfocyty B, a w końcowym etapie kom
plazmatyczne,
108.
przebieg aktywacji limfocytów B
 I sygnał: związanie antygenu przez receptory immunoglobulinowe limfocytówB
(BCR),
 II sygnał: wymiana sygnałów (kostymulacja) z limfocytem Th2 zaktywowanym,
 IIIsygnał: oddziaływanie cytokin wydzielanych przez zaktywowany limfocyt Th2
109.
powstawanie komórek plazmatycznych:
pod wpływem cytokin następuje proliferacja limfocytów B i ich różnicowanie w
kierunku kom plazmatycznych produkujących przeciwciała; proces ten zachodzi w
bentrach rozrodczych,
110.
rola cytokin w indukcji syntezy przeciwciał
CYTOKINY LIMFOCYTÓW Th2 DETERMINUJĄ KLASĘ
SYNTETYZOWANYCH PRZECIWCIAŁ!!!
 Równowaga IL-4, -5, -6, -13→ synteza przeciwciał klas G i M,
 Przewaga IL-4→ synteza przeciwciał klasy E (IgE)
 Przewaga IL-5→ synteza przeciwciał klasy A (IgA)
111.
rola przeciwciał w mechanizmach obronnych:
 wiązanie patogenów i tworzenie kompleksów immunologicznych, (małe
kompleksy usuwane są w nerkach i wątrobie, duże eliminowane przez kom żerne,
natomiast średnie są patologiczne)
 wiązanie (neutralizacja) egzotoksyn,
 wiązanie struktur powierzchniowych patogenów warunkujących ich przyleganie
do kom gospodarza,
 ułatwianie fagocytozy (immunofagocytoza),
 aktywacja dopełniacza drogą klasyczną,
 udział w reakcji ADCC,
19
112.
rola odpowiedzi humoralnej w mechanizmach obronnych:
odgrywa kluczową rolę w odpowiedzi przeciwbakteryjnej, przeciwwirusowej,
przeciwnowotworowej, a także jest istotna w odporności przeciwgrzybicznej i
odpowiedzi skierowanej przeciwko pasożytom,
113.
przebieg aktywacji spoczynkowych limfocytów Tc
 I sygnał- rozpoznanie antygenu prezentowanego w kontekście MHC 1,
 II sygnał-aktywacja przez zaktywowany limfocyt Th1 (IL-2) oraz cytokiny
syntetyzowane i wydzielane przez APC (kom dendrytyczne, mieloidalne lub
makrofagi- w tej reakcji oczywiście),
114.
rola limfocytów Th1 w dojrzewaniu limfocytów CTL
Th1 po aktywacji wydzielają IL-2, która aktywuje limfocyty Tc→ proliferacja i
aktywacja→ zaktywowany Tc= CTL
115.
cechy limfocytów CTL
 w ich ziarnistościach perforyny i granzymy,
 rozpoznaje „wroga” bez aktywacji i współpracy z limfocytem Th1,
116.
rola odpowiedzi komórkowej z udziałem limfocytów Tc w mechanizmach
obronnych- zabicie:
 kom z wirusem,
 kom z bakterią,
 kom nowotworowych,
przebieg odpowiedzi komórkowej późnej:
(prowadzi do patologii)
 przebiega z udziałem APC (makrofag, kom dendrytyczna- głownie kom
Langerhansa) i limfocytów Th1,
 kom efektorową jest makrofag,
 fagocytoza, zabijanie wewnątrzkomórkowe, cytokiny,
117.
118.
rola limfocytów Th w odpowiedzi nabytej:
 uczestniczą w aktywacji limfocytów B w przebiegu odpowiedzi humoralnej (Th2)
 biorą udział w aktywacji Tc i powstaniu limfocytów CLT (Th1)
 biorą udział w rozwoju odpowiedzi kom późnej i powstaniu aktywowanych
(„gniewnych”) makrofagów (Th1)
20
119.
rola makrofagów w obronie wrodzonej i nabytej:
 fagocytoza i zabijanie wewnątrzkomórkowe,
 prezentacja antygenów w kontekście MHC I i MHC II,
 centralna rola w odpowiedzi komórkowej typu późnego,
120.
immunomodulacja i jej rodzaje
 immunostymulacja:
 prewencja i leczenie chorób zakaźnych (szczepienia),
 leczenie chorób nowotworowych,
 leczenie niedoborów odporności,
 immunosupresja:
 przeszczepy,

121.
leczenie chorób autoimmunologicznych,
cele szczepienia:
 wytworzenie indywidualnej odporności wobec określonego
drobnoustroju,
 wyeliminowanie drobnoustroju ze środowiska w którym żyje człowiek,
122.
ochronny efekt szczepień:
 wywołanie fizjologicznej odpowiedzi immunologicznej z wytworzeniem:

odporności humoralnej,

odporności komórkowej,

komórek pamięci (B i T)!
123.
odpowiedź immunologiczna pierwotna i wtórna:
 pierwotna:

pierwszy kontakt z antygenem,

wytwarzanie przeciwciał, limfocytów CLT i kom pamięci (B i T)

zabicie bakterii z udziałem przeciwciał, efekt limfocytów Tc wobec kom
zakażonych przez patogeny,
 wtórna:
 większa liczebność limfocytów Tc,

szybszy wzrost stężenia przeciwciał,

większe stężenie przeciwciał,

więcej przeciwciał klasy IgG, Iga, mniej IgM,
21
124.
definicja szczepionki:
preparat pochodzenia biologicznego zawierający substancje zdolne do indukcji
określonych procesów immunologicznych, które warunkują powstanie trwałej
odporności bez wywoływania działań toksycznych,
125.
atenuacja i inaktywacja patogenów:
 atenuacja- proces pozbawiania właściwości chorobotwórczych patogenu,
 inaktywacja- zabicie patogenu,
126.
adiuwant:
substancja o właściwościach nieswoistego modulatora,
 sole glinu i wapnia,
 toksoid czyli nieaktywna forma toksyny (anatoksyna)
127.
anatoksyna (toksoid):
nieaktywna forma toksyny
128.
rodzaje szczepionek:
 swoiste- stymulują trwałą odpowiedź immunologiczną przeciw określonemu
patogenowi,
 nieswoiste- stymulujące niespecyficzną odporność w nawracających lub
przewlekłych zakażeniach o różnej etiologii (np. autoszczepionki)
129.
podział szczepionek swoistych:
 ze względu na ilość gatunków lub typów antygenów:

monowalentne (jednoważne)

poliwalentne (wieloważne)- kilka typów tego samego gatunku patogenu,
np. grypa
 skojarzone- kilka gatunków patogenu np. DIPERTE→błonnica, krztusiec,
tężec,
 ze względu na technologię pozyskiwania antygenów:

zawierające żywe, atenuowane drobnoustroje (gruźlica, różyczka, odra),

zawierające martwe drobnoustroje (dur brzuszny, krztusiec, wścieklizna),

zawierające oczyszczone produkty drobnoustrojów (błonnica, tężec),

zawierające produkty rekombinowanego DNA,
130.
szczepionki zawierające żywe atenuowane drobnoustroje:
 przejściowe namnażanie się żywych drobnoustrojów,
22




zwiększona dawka i wydłużony czas obecności antygenów,
szeroki zakres odpowiedzi komórkowej i humoralnej,
zwykle wystarcza pojedyńcza dawka,
możliwość powrotu drobnoustrojów do formy w pełni zjadliwej
131.
szczepionki zawierające inaktywowane (martwe) drobnoustroje lub ich
produkty:
 mniejsza immunogenność (zdolność do wywołania swoistej odpowiedzi
immunologicznej),,
 zwykle większ liczba dawek,
 bezpieczniejsza,
132.
przeciwwskazania do szczepień:
 stan obniżonej odporności,
 leczenie immunosupresyjne po przeszczepie,
 defekty immunologiczne,
133.
preparaty immunoglobulinowe:
gotowe przeciwciała, zwykle klasy IgG, podawane dożylnie, domięśniowo,
134.
antytoksyna
preparat immunoglobulin skierowanych przeciwko danej toksynie,
np. antytoksyna błonicza, tężcowa, otulinowa, jadu węża,
135.
probiotyki; definicja, działanie:
 żywe organizmy, które mogą wywierać korzystny wpływ na organizm poprzez
poprawę równowagi mikroflory jelitowej np. L. acidophilus, L.casei, Bifidobacterium
(bifidum)
 działanie:
 konkurowanie z bakteriami patogennymi o receptory na komórkach
nabłonkowych,
 wytwarzanie związków o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwwirusowym,

współzawodniczenie z innymi mikroorganizmami o składniki odżywcze,

zakwaszenie treści jelitowej, przez co hamowany jest wzrost niektórych
bakterii chorobotwórczych,

wzmacnianie mechanizmów odporności w obrębie błon śluzowych,
23
136.
BCG (atenuowany szczep prątka bydlęcego gruźlicy) jako
immunostymulator; krótka charakterystyka, zastosowanie:
 Działanie- aktywacja monocytów i makrofagów,
 Zastosowanie- terapia raka pęcherza moczowego,
137.
Broncho-vaxom, I.R.S. 19, Ribomunyl jako immunostymulatory; krótka
charakterystyka, zastosowanie
 Lizaty bakteryjne (m.in. Streptococcus pneumoniae, pyogens…)
 Działanie- pobudzenie odpowiedzi nieswoistej,
 Zastosowanie- przewlekłe zakżenia górnych i dolnych dróg oddechowych,
138.
Echinacea jako immunostymulator; krótka charakterystyka, zastosowanie:
 Wyciąg z jeżówki,
 Pobudzenie makrofagów,
 Zastosowanie: profilaktyka i terapia wspomagana infekcji górnych dróg
oddechowych,
139.
hormony grasicy jako immunostymulatory; krótka charakterystyka,
zastosowanie:
 peptydy grasice,
 dojrzewanie limfocytów T,
 zastosowanie w przewlekłym WZW B, niedoborach odporności,
140.
glikokortykosteroidy (GS) jako immunosupresory; krótka charakterystyka,
zastosowanie:
 związki przeciwzapalne syntetyzowane przez kore nadnerczy,
 działanie: upośledzenie prezentacji APC, hamowanie aktywności fagocytarnej i
bakteriobójczej makrofagów,
 zastosowanie: choroby autoimmunizacyjne, zapobieganie odrzucaniu
przeszczepów,
141.
cyklosporyna (CsA) jako immunosupresor; krótka charakterystyka,
zastosowanie:
 antybiotyk,
 działanie- hamuje proliferacje limfocytów T, pośrednio hamuje wytwarzanie
przeciwciał i aktywacje makrofagów,
 zastosowanie- odrzucanie przeszczepów,
24
142.
przeciwciała blokujące struktury powierzchniowe komórek jako
immunosupresory; krótka charakterystyka, zastosowanie:
 anty-CD3, anty-CD4, anty-CD18,
 działanie- blokowanie struktur powierzchniowych komórek immunologicznych, co
uniemożliwia ich wzajemne interakcje,
 zastosowanie: leczenie ostrego odrzucanie przeszczepu,
25