podatność różnych gatunków gleb na erozję wietrzną w warunkach

No. 8 (2004 r.)
PODATNOŚĆ RÓŻNYCH GATUNKÓW GLEB
NA EROZJĘ WIETRZNĄ W WARUNKACH SYMULOWANYCH
Eugeniusz NOWOCIEŃ, Rafał WAWER, Bogusław PODOLSKI
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa,
Zakład Gleboznawstwa Erozji i Ochrony Gruntów,
24-100 Puławy, ul. Czartoryskich 8
Słowa kluczowe: erozja wietrzna, podatność gleb na erozję, badania modelowe,
symulowane warunki
STRESZCZENIE
Modelowe badania stacjonarne zostały zlokalizowane na polu doświadczalnym Instytutu
Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach.
Bazowym elementem w konstrukcji doświadczenia były niezdegradowane erozją profile
dziesięciu gatunków gleb. Profile poddawane były działaniu symulowanego wiatru w
tunelu deflacyjnym, stanowiącym składnik aparatury badawczej opatentowanej i
wykonanej w IUNG w Puławach. Podczas badań mierzono: początkową wilgotność gleby,
prędkość wiatru i czas eksperymentu oraz masę wywianej gleby.
Podatność badanych gleb na deflację pod wpływem symulowanego wiatru była wyraźnie
zróżnicowana, najbardziej podatna okazała się gleba o składzie piasku luźnego i
średniogliniastego oraz pyłu zwykłego, a następnie gliny średniej, piasku gliniastego
lekkiego, pyłu gliniastego, piasku gliniastego mocnego i gliny lekkiej. Najmniej podatne
były piasek gliniasty mocny pylasty i glina ciężka. Wyniki potwierdzają wcześniejsze
badania stwierdzające wysoką podatność luźnych utworów piaskowych i pylastych,
natomiast wykazują odchylenia w grupie gleb gliniastych, szczególnie gliny średniej.
W wyniku badań statystycznych danych z symulowanych badań podatności wybranych
gatunków gleb polskich na deflację otrzymano równanie regresji opisujące zależność
wysokości deflacji od parametrów: wilgotności i składu mechanicznego gleb oraz
prędkości wiatru i jego czasu trwania.
Opracowane równanie uściśla ocenę nasilenia procesów erozyjnych w warunkach
naturalnych, umożliwiając ilościowe szacowanie rozmiarów deflacji. Zastosowanie
opracowanego wskaźnika uziarnienia, który można obliczyć z większości baz danych
glebowych dostępnych w Polsce ułatwi wykorzystanie równania w szerszej skali.