Ćwiczenia 7 - Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku
advertisement
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski [email protected] Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja Temat ćwiczeń 7 Układ krąŜenia Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja SERCE Centralny narząd układu krwionośnego pełniący funkcję pompy ssąco tłoczącej. OSIERDZIE Serce połoŜone jest wewnątrz trójwarstwowego worka pełniącego funkcje ochronną – osierdzia. Osierdzie składa się z dwóch części: Osierdzia surowiczego Osierdzia włóknistego OSIERDZIE Przekrój przez serce w miejscu styku z typowym duŜym naczyniem krwionośnym przedstawia warstwy osierdzia i ścianę jamy serca BUDOWA SERCA BUDOWA SERCA Serce dorosłego człowieka ma wielkość zaciśniętej pięści. Składa się z 4 jam: Prawego przedsionka Lewego przedsionka Prawej komory Lewej komory BUDOWA SERCA BUDOWA SERCA PRAWY PRZEDSIONEK SERCA Otwiera się do dolnej jamy, nazywanej komorą. Do prawego przedsionka dostaje się krew uboga w tlen, dopływająca duŜymi Ŝyłami (Ŝyłami głównymi: górną i dolną) ze wszystkich stron ciała. Mięsień sercowy wtłacza ją do prawej komory, skąd jest pompowana do płuc, gdzie ponownie nasyca się tlenem. Krew przepływająca przez prawy przedsionek i komorę nie miesza się z krwią płynącą przez lewe jamy serca. LEWY PRZEDSIONEK SERCA Górna lewa jama to lewy przedsionek serca, który połączony jest z leŜącą poniŜej komorą. Krew utleniona dostaje się do lewego przedsionka duŜymi Ŝyłami płucnymi. Kiedy serce się kurczy krew jest wtłaczana z lewego przedsionka do lewej komory, z której następnie zostaje wypompowana do aorty. Ściany przedsionków są cieńsze od ścian komór, poniewaŜ wypychają krew tylko do następnej jamy. PRAWA KOMORA SERCA Prawa komora serca to jedna z dolnych jam serca. Ściana lewej komory jest cieńsza od ściany lewej komory (prawie trzykrotnie), poniewaŜ prawa komora tłoczy krew do stosunkowo blisko połoŜonych płuc, podczas gdy lewa musi dostarczyć krew do całego ciała. Skurcz prawej komory wypycha krew do pnia płucnego, tj. duŜej tętnicy dostarczającej krew do płuc. LEWA KOMORA SERCA Lewa komora serca ma grubszą ścianę niŜ prawa (trzykrotnie), gdyŜ wykonuje cięŜszą pracę, a jej skurcz jest odpowiedzialny za dostarczenie krwi do całego organizmu, podczas gdy prawa komora wtłacza krew jedynie do płuc. Podczas skurczu lewej komory krew jest wypychana do aorty, największej spośród tętnic. LEWA KOMORA SERCA BUDOWA SERCA 1. śyły płucne prawe 2. Tętnica płucna prawa 3. śyła główna górna 4. Aorta 5, 6, 7. Tętnice: szyjna lewa, bezimienna i podobojczykowa lewa 8. śyły płucne lewe 9. Zastawka dwudzielnamitralna 10. Zastawka aorty 11. Zastawka pnia płucnego 12. Zastawka trójdzielna 13. śyła główna dolna 14. Prawy przedsionek 15. Prawa komora 16. Lewa komora 17. Lewy przedsionek BUDOWA SERCA PRZEPŁYW KRWI PRZEZ SERCE PRZEPŁYW KRWI PRZEZ SERCE Z czynnością serca ściśle związane są zjawiska: Elektryczne Mechaniczne Akustyczne CZYNNOŚĆ BIOELEKTRYCZNA SERCA Poza komórkami mięśnia w sercu występują równieŜ komórki układu przewodzącego. Znajdują się one bezpośrednio pod wsierdziem i tworzą następujące skupienia: Węzeł zatokowo-przedsionkowy (Keitha-Flacka) II. Węzeł przedsionkowo-komorowy (Aschoffa-Tawary) III.Pęczek przedsionkowo-komorowy (Paladino-Hisa) I. Fizjologia Czł Człowieka w Zarysie , W. Z. Traczyk ,2005 CZYNNOŚĆ BIOELEKTRYCZNA SERCA Komórki ukł. przewodzącego samoistnie i rytmicznie pobudzają do pracy mięsień sercowy tworząc tym samym tzw. rozrusznik (pacemaker). Najszybciej pobudzają się komórki węzła zatokowo-przedsionkowego (70-80/min.) narzucając swój rytm wszystkim komórkom zarówno ukł. przewodzącego jak i mięśnia sercowego. Fizjologia Czł Człowieka w Zarysie , W. Z. Traczyk ,2005 CZYNNOŚĆ BIOELEKTRYCZNA SERCA Pobudzenie komórek węzła zatokowo-przedsionkowego jest wywołane powolną depolaryzacją błony komórkowej występującą pomiędzy potencjałami czynnościowymi. Ten tzw. prepotencjał rozrusznika występuje na skutek nasilania się dokomórkowego prądu jonów Ca+ aŜ do osiągnięcia potencjału progowego Fizjologia Czł Człowieka w Zarysie , W. Z. Traczyk ,2005 CZYNNOŚĆ BIOELEKTRYCZNA SERCA Potencjał czynnościowy powstający w węźle zatokowo-przedsionkowym rozchodzi się na mięsień przedsionków, a następnie za pośrednictwem trzech pęczków międzywęzłowych (przedni-Bachmana, środkowy-Wenckebacha, tylny-Thorela) na węzeł przedsionkowo-komorowy Fizjologia Czł Człowieka w Zarysie , W. Z. Traczyk ,2005 CZYNNOŚĆ BIOELEKTRYCZNA SERCA Z węzła przedsionkowo-komorowego depolaryzacja przewodzona jest do mięśnia komór za pośrednictwem pęczka o tej samej nazwie W obrębie komór pęczek przedsionkowo-komorowy dzieli się na dwie odnogi: a) Prawą – biegnącą do prawej komory b) Lewą – biegnącą do lewej komory Odnoga lewa w obrębie lewe)j komory dzieli się a dwie wiązki (przednią i tylną) Odnoga prawa i wiązki odnogi lewej przechodzą pod wsierdziem w komórki mięśniowe sercowe przewodzące – włókna Purkinjego i depolaryzacja zaczyna się szerzyć na komórki mięśnia komorowego. Fizjologia Czł Człowieka w Zarysie , W. Z. Traczyk ,2005 Potencjał czynnościowy Potencjał czynnościowy Węzeł zatokowo-przedsionkowy Mięśnie prawego przedsionka Mięśnie lewego przedsionka Węzeł przedsionkowo-komorowy O dn og pr aw a a Pęczek przedsionkowo-komorowy O dn og le a w Wiązka przednia i a Mięśnie prawej komory Włókna Purkinjego tylna Mięśnie lewej komory CZYNNOŚĆ BIOELEKTRYCZNA SERCA CZYNNOŚĆ MECHANICZNA SERCA Za falą depolaryzacji szerzy się skurcz mięśnia przedsionków i mięśnia komór, repolaryzacja zaś wyprzedza ich rozkurcz. Skurcz i rozkurcz przedsionków i komór powtarzają się cyklicznie (w spoczynku 70-80/min.). Jeden cykl pracy serca trwa zatem około 0,8 s. Krew szybko napływa z obu zbiorników Ŝylnych do przedsionków i przez otwarte ujścia przedsionkowo-komorowe do komór w fazie rozkurczu. CZYNNOŚĆ MECHANICZNA SERCA Jako pierwszy kurczy się mięsień przedsionków na skutek czego krew zostaje wtłoczona z jam przedsionków do komór przez otwarte ujście przedsionkowo-komorowe prawe i lewe Następnie skurczem izowolumetrycznym rozpoczyna się skurcz komór. Zastawki przedsionkowo-komorowe (prawa – trójdzielna i lewa – dwudzielna) zamykają się, a napięcie mięśnia komór szybko się zwiększa. CZYNNOŚĆ MECHANICZNA SERCA W momencie, gdy ciśnienie krwi w komorach przewyŜszy ciśnienie w zbiornikach tętniczych. zastawka pnia płucnego i zastawka aorty otwierają się i krew wtłaczana jest do zbiorników tętniczych. Faza rozkurczu komór rozpoczyna się z chwilą, gdy ciśnienie w komorach zaczyna opadać. Potem występuje rozkurcz izowolumetryczny komór, w czasie którego zastawki pnia płucnego, aorty i przedsionkowokomorowe są zamknięte Bibliografia Fizjologia Człowieka w Zarysie , W. Z. Traczyk ,2005 Fizjologiczne podstawy Wysiłku fizycznego , J. Górski, 2001 Wprowadzenie do fizjologii klinicznej, Kozłowski S., Nazar K., Warszawa 1999 Physiology of sport and exercise, Wilmore J.H., Costill D. L., Human Kinetics 2004 Materiały informacyjne dla studentów AWFiS kierunku Turystyka i Rekreacja
