Prawo cywilne Magdalena niedolaz katedra prawa

Podstawy prawa
PRAWO CYWILNE
MAGDALENA NIEDOLAZ
KATEDRA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO I FINANSOWEGO
PRZEDSIĘBIORSTW
Prawo cywilne
 Gałąź prawa
Powszechnie uznana
Skodyfikowana
Trzon prawa prywatnego
Kryterium wyodrębnienia (1)
 Podmiotowe?
 Przedmiotowe?
 Art. 1 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny:
„Kodeks niniejszy reguluje stosunki
cywilnoprawne między osobami fizycznymi i
osobami prawnymi”.
Kryterium wyodrębnienia (2)
 METODA REGULOWANIA
(Pewien typowy sposób organizowania życia
społecznego za pomocą prawa, stosowany
systematycznie przez prawodawcę w
pewnym przedziale czasowym)
 Cechy swoiste prawa cywilnego
Kryterium wyodrębnienia (3)
1. Równorzędność i autonomiczność
stron stosunku prawnego
2. Brak bezpośredniego przymusu ze strony
państwa (rozumianego jako władza
publiczna)
ius, lex
III CZP 72/95, OSN 1995, NR 10, poz. 146
 Cecha charakterystyczna stosunków
cywilnoprawnych – w szczególności
równorzędność podmiotów tych stosunków oraz
ich wzajemność (ekwiwalentność) ich świadczeń,
w przeciwieństwie do stosunków kształtowanych
w drodze zarządzenia administracyjnego,
opartych na zasadzie nadrzędności. Typowym
stosunkiem cywilnoprawnym jest stosunek łączący
kupującego ze sprzedawcą, ze względu na to, że
ich wzajemna sytuacja prawna wyznaczona
zostaje przez czynności prawne podjęte w ramach
przysługującej im swobody decyzyjnej (autonomii
woli).
orz. SN z 6.12.1972 r., II CR 370/2, OSN
1973, NR 7-8, poz. 141
 Stosunek podległości łączy np. ucznia ze
szkołą, dlatego nie należy do zakresu
stosunków cywilnoprawnych.
Stosunek cywilnoprawny
 Przy kwalifikacji tego stosunku nie mają
doniosłości faktyczne relacje podmiotów,
które znamionować może nierówność
wynikająca np. z przewagi ekonomicznej lub
innych więzów zależności nieformalnej jednej
osoby od drugiej. (…)
Stosunek cywilnoprawny
 Jeżeli strony same w umowie określą swoją
nierównorzędną sytuację w powstałym stosunku
prawnym, to nie wyklucza to jeszcze uznania go
za stosunek cywilnoprawny. Umowa, jeżeli
zawarta została między podmiotami prawa
cywilnego, traktowana jest zresztą jako typowy
sposób kształtowania stosunków prawnych,
przemawiający w razie wątpliwości za
przyjęciem takiej kwalifikacji prawnej.
Z. Radwański
Gałęzie prawa i zakresy
???
Komentarz
 Prawo pracy
 Prawo rodzinne – TAK
 Prawo handlowe - TAK
Poszczególne działy prawa cywilnego
Poszczególne działy
Charakterystyka
1. Część ogólna
Ad. 1
Instytucje i zasady wspólne
dla całego prawa
cywilnego, w tym
zwłaszcza problematyka
czynności prawnych,
podmiotów prawa
cywilnego oraz praw
podmiotowych
Poszczególne działy prawa cywilnego
Poszczególne działy
Charakterystyka
1. Prawo rzeczowe
Ad. 2
Zawiera normy
wyznaczające
bezwzględne prawa
podmiotowe (skuteczne
wobec wszystkich), a
odnoszące się do rzeczy
Poszczególne działy prawa cywilnego
Poszczególne działy
Charakterystyka
 Prawo zobowiązań
 Normy regulujące prawa
majątkowe o charakterze
względnym, skuteczne
wobec indywidualnie
oznaczonych podmiotów
Poszczególne działy prawa cywilnego
Poszczególne działy
Charakterystyka
4. Prawo spadkowe
 normuje przejście majątku
osoby zmarłej na inne
podmioty
Poszczególne działy prawa cywilnego
Poszczególne działy
Charakterystyka
 5. Prawo rodzinne
 stosunki prawne pomiędzy
małżonkami, rodzicami i
dziećmi oraz innymi
krewnymi i powinowatymi
oraz instytucję opieki i
kurateli
Poszczególne działy prawa cywilnego
Poszczególne działy
Charakterystyka
6. Prawo na dobrach
niematerialnych
 inaczej: prawo własności
Klasyfikacja na podstawie:
Z. Radwański, Prawo Cywilne
intelektualnej – reguluje
prawa podmiotowe do
oryginalnego,
niematerialnego wytworu
wymysłu ludzkiego,
mającego wartość
majątkową
STOSUNEK CYWILNOPRAWNY
Podmioty
Prawa
Uprawni
enia
Przedmioty
Treść
Prawa
Obowiąz
ki
STOSUNEK CYWILNOPRAWNY
 Def. Stosunek społeczny regulowany normami
prawa cywilnego.
 Prawa podmiotowe: pochodna stosunku
cywilnoprawnego
- Możność działania w określony sposób
- Przyznana przez prawo i zabezpieczona przez
prawo
- Której odpowiada obowiązek odpowiedniego
zachowania się innej osoby
Prawa podmiotowe
Skuteczne erga omnes
 Wobec wszystkich
Prawo
skuteczne
erga omnes stanie się
inter
partes
w
momencie naruszenia
Skuteczne inter partes
 Między stronami
Wszystkie stosunki
zobowiązaniowe
Uprawnienia
 Roszczenia (możność żądania przez
uprawnionego określonego zachowania)
 Uprawnienia kształtujące (jednostronna
czynność zmieniająca stan prawny – np.
odstąpienie od umowy/ wypowiedzenie
umowy, spisanie testamentu)
 Zarzuty (dylatoryjne – art. 488
/peremptoryjne – art. 117)– odmowa
spełnienia roszczenia – jedynie kiedy przepisy
dają prawo do podniesienia zarzutu