Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Ogólne badanie chorego (I) OGÓLNE BADANIE CHOREGO Ocena: stanu przytomności, stanu psychicznego, chodu i postawy, mowy, sposobu wypowiadania się. Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Ocena budowy ciała i przybliżonego wieku biologicznego. Odpowiedź na pytanie: „ czy pacjent sprawia wrażenie chorego ?” OGÓLNE BADANIE CHOREGO Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Stan przytomności • • • • • • • • • • Omdlenie Długotrwała senność Letarg Narkolepsja Sopor Śpiączka Stupor Stan pomroczny Delirium Z. amnestyczny Korsakowa OGÓLNE BADANIE CHOREGO Śpiączka (coma) - całkowita, głęboka utrata przytomności, przebiegająca z brakiem reakcji na najsilniejsze nawet bodźce zewnętrzne i wewnętrzne; często brak jest odruchów i występuje objaw Babińskiego Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG PRZYCZYNY: - udar mózgowy - zakrzep t.szyjnej - zatrucia wewnątrzpochodne (ś.cukrzycowa, ś.wątrobowa, ś.mocznicowa, w chorobach gruczołów wydz. wewnętrznego - nadnercza, tarczyca) - zatrucia zewnątrzpochodne (barbiturany, opioidy, tlenek węgla i in.) OGÓLNE BADANIE CHOREGO Stan psychiczny • Iluzje (złudzenia) - zaburzenia spostrzegania polegające na błędnym rozpoznawaniu przedmiotów, osób, szmerów • Omamy (halucynacje) Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG - obraz zmysłowy powstaje bez bodźca zewnętrznego • Urojenia - zaburzenia treści myślenia • Natręctwa - polegają na wyobrażeniach niektórych scen, sytuacji • • • • Euforia - stan wzmożonego samopoczucia Zaburzenia pamięci Otępienie umysłowe Zaburzenia psychoruchowe lub uczuciowe OGÓLNE BADANIE CHOREGO Mowa chorego Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG • Chrypka – – – – – – stany zapalne krtani, porażenie nerwu zwrotnego, guzy śródpiersia, tętniak aorty zwężenie ujścia żylnego lewego przetrwały przewód tętniczy • Zaburzenia mowy OGÓLNE BADANIE CHOREGO Zaburzenia mowy • Dyzartria Mowa niewyraźna, zamazana, z przydźwiękiem nosowym. Polega na niezdolności do dokładnej artykulacji wskutek uszkodzenia neuronów unerwiających mięśnie mowy. Wymowa spółgłosek jest bardziej zmieniona niż samogłosek. Występuje w porażeniu opuszkowym i rzekomoopuszkowym • Anartria Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Niemożność tworzenia artykułowanych dźwięków. • Afazja Niemożność wyrażania słowami myśli lub niemożność rozumienia mowy Jest następstwem uszkodzenia ośrodków mowy. • Mowa skandowana występuje w chorobach móżdżku, w stwardnieniu rozsianym mózgu i rdzenia przedłużonego • Mowa niewyraźna W chorobach jamy nosowo-gardłowej OGÓLNE BADANIE CHOREGO Chód chorego PRZYCZYNY zmiany chodu: • ból • zmiany kostne: Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG skrócenie lub zniekształcenie kości • zmiany stawowe: sztywność, zniekształcenie lub rozluźnienie stawu • zmiany mięśniowe dystrofia mięśniowa lub miopatia • przyczyny neurogenne • przyczyny psychogenne • proteza OGÓLNE BADANIE CHOREGO Chód chorego • połowiczno niedowładny (powłóczenie z pociąganiem) • połowiczno kurczowy (ch. koszący) • niedowładno-wiotki (parapetyczny - powolne przestawianie nogi za nogą i opieraniu się o laskę) • niedowładno-kurczowy (posuwanie się przy usztywnionych Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG niedowładnych kończynach dolnych ) • móżdżkowy (szeroko rozstawione nogi, „chód pijacki”) • w ch. Parkinsona (drobne kroczki, propulsio i retropulsio) • tabetyczny (nadmierne zginanie kończyn w kolanach, najpierw stawianie pięt, szeroko rozstawione nogi, oczy utkwione w ziemię) • histeryczny (naśladowanie chodu nieprawidłowego) • kaczkowaty (niedowład mm. pośladkowych średnich - osteomalacja, wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego) OGÓLNE BADANIE CHOREGO Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Chód chorego OGÓLNE BADANIE CHOREGO Postawa ciała Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Zaburzenia równowagi Niemożność dłuższego utrzymania pozycji stojącej z powodu ciężkiego stanu zdrowia OGÓLNE BADANIE CHOREGO Układ ciała Pozycja dowolna Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Pozycja wymuszona • POZYCJA KUCZNA • POZYCJA LEŻĄCA – wysokie / niskie ułożenie w łóżku – orthopnoë – ułożenie na stronie chorej – pozycja skulona – opisthotonus OGÓLNE BADANIE CHOREGO Budowa ciała - typy konstytucyjne • Asteniczny (leptosomiczny) długie kończyny i szyja, mała głowa klatka piersiowa wąska, podłużna, wąskie ramiona, Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG • Atletyczny mocna, wysoka głowa osadzona na długiej szyi, twarz kwadratowa; pas ramienny szeroki, muskularny; miednica wąska, nogi smukłe • Pykniczny głowa osadzona ku przodowi na krótkiej szyi; znaczny obwód głowy, piersi i brzucha, przy wąskich ramionach; kończyny górne i dolne krótkie o słabo rozwiniętych mięśniach; obfita tkanka tłuszczowa podskórna OGÓLNE BADANIE CHOREGO Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Budowa ciała - typy konstytucyjne OGÓLNE BADANIE CHOREGO Budowa ciała - wzrost Wzrost prawidłowy M: 150 - 190 cm K: 138 - 190 cm Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Karłowatość (< 100 cm) • jako cecha konstytucjonalna : proporcjonalność wszystkich części ciała • jako następstwo chorób w wieku dziecięcym – krzywica – choroby nerek – wrodzone wady serca • hormonalna – niedoczynność przedniego płata przysadki - K. PRZYSADKOWA – niedoczynność tarczycy - KRETYNIZM – niedoczynność gonad • chondrodystroficzna krótkie kończyny w stosunku do tułowia, zbyt duża głowa OGÓLNE BADANIE CHOREGO Budowa ciała - wzrost Wzrost prawidłowy M: 150 - 190 cm K: 138 - 190 cm Wzrost olbrzymi (>190 cm) • jako cecha konstytucjonalna : proporcjonalność wszystkich części ciała • akromegaliczny Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG – nadczynność przedniego płata przysadki przed wiekiem dojrzewania. Cechy: prognatyzm, rozrost kości twarzy oraz kości rąk i nóg • z infantylizmem płciowym – zdarza się u eunuchów, u których dokonano kastracji przed dojrzewaniem płciowym. Cechy: bardzo długie nogi, zaznaczony niedorozwój narządów płciowych, nasady kości nie są zrośnięte . OGÓLNE BADANIE CHOREGO Budowa ciała - OTYŁOŚĆ • najczęściej jako następstwo przekarmienia • często cecha rodzinna - otyłość konstytucjonalna • otyłość na tle zaburzeń hormonalnych – nadczynność kory nadnerczy (z.Cushinga) nagromadzenie tłuszczu głównie na tułowiu, przy prawidłowych kończynach Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG – niedoczynność jajników – z. tłuszczowo-płciowy Babińskiego - Froehlicha najczęściej chłopcy przed pokwitaniem – w nadczynności trzustki (o. hiperinsulinowa) • tłuszczaki (lipoma) Zwykle symetrycznie na karku, rękach, tułowiu. Steatopygia - wyłącznie w okolicy pośladków (Murzyni). Kark Madelunga - zwały tłuszczu na karku. OGÓLNE BADANIE CHOREGO Budowa ciała - wzrost masy ciała Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG • • • • • zaburzenia gruczołów wydzielania wewnętrznego niedoczynność tarczycy w okresie dojrzewania płciowego w okresie poporodowym w okresie menopauzy • niewydolność krążenia, nerek • leczenie sterydami OGÓLNE BADANIE CHOREGO Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Budowa ciała - spadek masy ciała • • • • • • • niewłaściwe odżywanie się złe wchłanianie pokarmów zaburzenia metabolizmu nowotwory (rak żołądka, oskrzela) cukrzyca - przy niezmienionym apetycie nadczynność tarczycy anorexia nervosa OGÓLNE BADANIE CHOREGO Budowa ciała - struktura Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Formuła BROCA: dla wzrostu MASA CIAŁA (kg) = WZROST (cm) - 100 155-164 - 105 165-174 - 110 175-185 WSKAŹNIK MASY CIAŁA (BMI): MASA CIAŁA (kg) BMI (kg/m2) = WZROST 2 (m) OGÓLNE BADANIE CHOREGO Budowa ciała - struktura Wskaźnik masy ciała - BMI BMI = Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG wzrost masa ciała BMI - body mass index [w kg/m 2] masa ciała [kg] (wzrost [m]) 2 Wartości prawidłowe 18,5 < BMI < 25,0 Nadwaga 25,0 < BMI < 30,0 Otyłość 30,0 < BMI < 40,0 Otyłość patologiczna BMI 40,0 OGÓLNE BADANIE CHOREGO Budowa ciała - struktura Wskaźniki rozmieszczenia tkanki tłuszczowej w otyłości brzusznej OTYŁOŚĆ BRZUSZNA w talii Obwód w biodrach Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Obwód kobiety WHR > 0,9 mężczyźni WHR > 1,0 kobiety obwód w talii > 85 cm mężczyźni obwód w talii > 98 cm obwód w talii WHR = obwód w biodrach WHR - Waist to Hip Ratio Arch Int Med 1997, 157, 2413 N Eng J Med 1997, 337, 396 Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Palce pałeczkowate OGÓLNE BADANIE CHOREGO OGÓLNE BADANIE CHOREGO SKÓRA Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG • • • • Budowa Barwa Ciepłota Inne zmiany OGÓLNE BADANIE CHOREGO SKÓRA - budowa Elastyczność – ścieńczenie: • proces starzenia się • stany wyniszczenia (nowotwory, tbc) Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG – stwardnienie: • • • • • sklerodermia myxodema ichtyosis przerost (akromegalia: na twarzy, rękach i nogach) odma podskórna OGÓLNE BADANIE CHOREGO SKÓRA - budowa Wilgotność Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG – nadmierne pocenie się: • • • • • • • • przy spadku gorączki silne poty mogą spowodować dużą utratę wody nadczynność tarczycy - nawet kilka litrów na dobę omdlenie silny ból towarzyszy tzw. uderzeniom gorąca nerwice polekowe we wstrząsie pokrwotocznym, cholerze, obrzęku płuc ! – zmniejszenie wydzielania potu: • • • • • • wymioty biegunki cukrzyca choroby nerek po atropinie choroby skóry: ichtyosis, sklerodermia, w podeszłym wieku OGÓLNE BADANIE CHOREGO SKÓRA - barwa Zależy od ilości hemoglobiny we krwi, od gęstości sieci naczyń, od grubości skóry oraz pigmentacji skóry • Bladość Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG – – – – – niedokrwistość choroby nerek obrzęk śluzakowaty bakteryjne zapalenie wsierdzia wyraz skurczu naczyń krwionośnych skóry: • po wymiotach • zimno • wzruszenia psychiczne • Zaczerwienienie – – – – – – czerwienica zatrucie atropiną, CO, pod wpływem alkoholu u gorączkujących erythema fugax pod wpływem słońca OGÓLNE BADANIE CHOREGO SKÓRA - barwa Zależy od ilości hemoglobiny we krwi, od gęstości sieci naczyń, od grubości skóry oraz pigmentacji skóry • Zażółcenie – – – – icterus carotinosis cutis xanthelasma palpebrarum xanthoma Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG • Zbrunatnienie: – Melanodermia, – hemochromatoza • Odbarwienia: – Vitiligo, albinismus • Przebarwienia: – – – – po owrzodzeniach, półpaścu, bliznach, chloasma gravidarum, ephelides, naevi pigmentosi, cutis vagabundorum OGÓLNE BADANIE CHOREGO SKÓRA - ciepłota Podwyższenie ciepłoty - wyraz wzmożonego przepływu krwi – – – – zapalenia zakażenia nowotwory zakrzepy żylne Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Zmniejszenie ucieplenia skóry – zator lub zakrzep tętnicy kończyny – wstrząs OGÓLNE BADANIE CHOREGO Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG SKÓRA - inne zmiany – plamica ( petocje, plamica starcza, plamy wybroczynowe ) – krwiak – rozszerzenie drobnych żył twarzy – pajączki tętniczkowe – krążenie oboczne – zgorzel skóry – żylaki – owrzodzenia – odleżyny – – – – – – – – wysypki skórne opryszczka odczyny alergiczne toczeń rumieniowaty tłuszczaki rozstępy świąd skóry blizny • skaleczenia, urazy • oparzenia • pogruźlicze Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG SKÓRA OGÓLNE BADANIE CHOREGO SKÓRA Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Zmiana łagodna OGÓLNE BADANIE CHOREGO Zmiana złośliwa ZNAMIĘ DYSPLASTYCZNE MELANOMA MALIGNUM t.powierzchowny BRODAWKA ŁOJOTOKOWA MELANOMA MALIGNUM t.guzkowaty SKÓRA OGÓLNE BADANIE CHOREGO Czerniak złośliwy - melanoma malignum Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Podejrzane są: - kształt asymetryczny, nieregularny - nierówny rozkład barwy - nierówne brzegi - zmiany w grubości i powierzchni zmiany - wielkość powyżej 6 mm - swędzenie Objawy te można zapamiętać jako: A (asymetria), B (brzegi), C (kolor), D (duży rozmiar) OGÓLNE BADANIE CHOREGO Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG SKÓRA - zmiany w przewlekłych chorobach wątroby OGÓLNE BADANIE CHOREGO Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG SKÓRA - guzki dnawe Guzki dnawe ( tophi ) złogi moczanu sodowego w małżowinie usznej i w innych tkankach są objawem dny przewlekłej. Z guzków mogą się wydobywać masy przypominające wyglądem pastę do zębów Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG WĘZŁY CHŁONNE OGÓLNE BADANIE CHOREGO Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Szczegółowe badanie głowy i szyi SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Czaszka Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Średniowymiarowa Krótkowymiarowa Długowymiarowa Duże wymiary: wodogłowie akromegalia choroba Paget’a (osteopathia deformans Paget) Mała czaszka: microcephalia (małogłowie) Kwadratowa – krzywica – u dzieci miękka Exostosis – wyrośla kostne Ubytki, wgłobienia, blizny Bolesność – zmiany okostnej lub kości czaszki Punkty badane przy ucisku: n. V i potylica Zmiany neurologiczne, zapalne SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Włosy Łysienie: - konstytucjonalne - choroby tarczycy - ciężkie zakażenia - zatrucie talem - łojotok (zmieniona skóra) - androgenne - plackowate skąpe owłosienie u mężczyzn – hipogonadyzm wyłysienie pach – marskość wątroby i niewydolność przysadki mózgowej Hirsutyzm: - konstytucjonalny - przerost kory nadnerczy - hiperplazja i wirylizujące guzy - polekowy SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Twarz Facies hippocratica (abdominitis peritonica, cholera) Risus sardonicus – tężec Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Twarz maskowata Twarz księżycowata (choroba i zespół Cushinga) Obrzęk twarzy (powiek) – trichinoza, choroby nerek, obrzęk śluzakowaty Facies acromegalica Facies Leontina – nacieki w okolicach czoła (trąd) – wyraz twarzy nieruchomy, fałdy wygładzone, skóra ścieńczała, mało elastyczna Porażenie n. VII – asymetria Twarz okrągła o skośnych oczach – mongolizm Sclerodermia Wytrzeszcz gałek ocznych Ruchy pląsawicze Tiki SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Twarz - zabarwienie Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Facies rubra: - czerwienica - rumieńce mitralne - niekiedy NT - alkoholizm - erythema solare Bladość skóry twarzy: - anemia - choroby nerek -zespół nerczycowy - obrzęk śluzowaty - zapalenia wsierdzia - zapaść wysypka piegi (ephelides) ostudy (chloasma gravidarum) znamiona (naevi pigmentosi, haemangioma) odbarwienia skóry: vitiligo - choroby gruczołów wydzielania wewnętrznego i choroby autoimmunologiczne xantosis Xantehelasma – żółte kępki na powiekach (odkładanie się w skórze cholesterolu) SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Oko SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Gałki oczne Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Wytrzeszcz gałek ocznych (exophtalmus) - choroba Graves-Basedowa - zaawansowana krótowzroczność - oxycephalia - zakrzep zatoki jamistej - wolooka Atena Wytrzeszcz tętniący: exophtalmus pulsans – występuje w przetoce pomiędzy a. carotis interna i sinus cavernosus Jednostronny wytrzeszcz: - guz oczodołu - tętniak - ropowica - krwiak czodołu - żebro szyjne Miękkie gałki oczne: odwodnienie, śpiączka cukrzycowa Twarde: jaskra Endophtalmus: zanik tkanki zagałkowej Zespół Hornera: endophtalmus, miosis, ptosis Porażenie splotu szyjnego (guzy szczytu płuca, guzy śródpiersia, tętniak aorty) SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Powieki Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Ptosis : - porażenie n III, - zwężenie szpary powiekowej – porażenie n. współczulnego - miastenia gravis - porażenie n. VII niedomykalność powieki (zajęcze oko) - objaw Dalrymple’a - nadmierne uniesienie powieki górnej Zmiany powiek: • Ectropion • Entropion- Stany zapalne powiek SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Oko Spojówki: Twardówki: Rogówka: zabarwienie, wilgotność zabarwienie białe, żółte, niebieskie blizny pozapalne, aureus senilis, Choroba Wilsona - odruch rogówkowy Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Rozszerzenie źrenic (mydrasis) Zwężenie źrenic (miosis) Nierówność źrenic (anisocoria) Widzenie: Hemianopsia, diplopia Objawy oczne: odruch źrenic na światło, na akomodację Objaw Graefego, Kochera, Moebiusa , Stelwaga Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI ZATRUCIE ENDO- LUB EGZOGENNE Źrenice reaktywne Gałki oczne skierowane na wprost Odruch oczno-głowowy (OCR) zachowany ZATRUCIE NARKOTYKAMI lub KRWOTOK DO MOSTU Źrenice szpilkowate zatrucie - OCR zachowany krwotok - OCR nieobecny, tetraplegia USZKODZENIE PNIA MÓZGU (krwotok, zawał, ucisk) Jednostronne zbaczanie gałek ocznych (poziome lub pionowe) zatrucie - OCR zachowany KRWOTOK lub ZAWAŁ MÓZGU (IL) lub ZAWAŁ MOSTU (CL) Skojarzone, poziome zbaczanie gałek ocznych PROCES ROZPIERAJĄCY NADNAMIOTOWY Jednostronne rozszerzenie źrenicy (krwiak, zawał z obrzękiem mózgu) z wklinowaniem z. hipokampa i uciskiem n.III USZKODZENIE ŚRÓDMÓZGOWIA Źrenice sztywne Ułożenie obustronne pośrodkowe (krwotok, zawał, ucisk) OBJAWY OCZNE SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI ZATRUCIE ENDO- LUB EGZOGENNE ZATRUCIE NARKOTYKAMI KRWOTOK DO MOSTU Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG USZKODZENIE PNIA MÓZGU KRWOTOK lub ZAWAŁ MÓZGU - po tej samej stronie ZAWAŁ MOSTU - po stronie przeciwnej PROCES ROZPIERAJĄCY NADNAMIOTOWY USZKODZENIE ŚRÓDMÓZGOWIA Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG POLE WIDZENIA SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG NOS Polipy nosa spowodowały prawie całkowitą niedrożność nosa i utratę powonienia u chorej na astmę aspirynową. Rzadko się stwierdza tak znaczne powiększenie nosa. Polipy mogą występować w nosie, którego zewnętrzny wygląd pozostaje nie zmieniony. SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Uszy SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Szyja Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Ruchomość czynna i bierna Tarczyca: wole miąższowe i guzkowe – badanie palpacyjne, osłuchiwanie Węzły chłonne Żyły szyjne – objaw wątrobowo-szyjny (Plesch Pastera ) Tętnice szyjne oglądanie i osłuchiwanie SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Badanie tarczycy SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Badanie tarczycy SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG Węzły chłonne obszaru szyi Do użytku wewnętrznego KNTiD AMG SZCZEGÓŁOWE BADANIE GŁOWY I SZYI