Cykliczność rozwoju gospodarki

Cykliczność rozwoju
gospodarki
Wzrost i rozwój gospodarczy
Równowaga gospodarcza występuje wtedy, gdy wielkość podaży, jaką pragną i mogą
dostarczyć sprzedawcy, odpowiada wielkości popytu jaki zgłaszają nabywcy. Rządy
poszczególnych państw starają się ingerować w gospodarkę aby utrzymać równowagę
lub zmniejszyć skutki nierównowagi np. zmiany zatrudnienia, inflacji, stóp procentowych.
Przez wzrost gospodarczy rozumiemy zwiększenie zasobu dóbr konsumpcyjnych
i produkcyjnych, które realizowanie jest w formie powiększania dochodu narodowego.
Zdolności produkcyjne gospodarki zależą od:




ilości i jakości zasobów naturalnych
majątku trwałego
poziomu techniki produkcji
poziomu kwalifikacji zatrudnionych
Koniunktura gospodarcza
Jest to określenie sytuacji gospodarczej kraju lub regionu (mówi się o złej lub
dobrej koniunkturze) oraz wyznacznik ruchu podstawowych wielkości
ekonomicznych: rozmiarów produkcji, sprzedaży, zatrudnienia i cen.
Procesy gospodarcze nie przebiegają w sposób zrównoważony i harmonijny,
procesy te wahają się. Takie zjawisko nosi nazwę dynamiki życia gospodarczego
lub właśnie koniunktury gospodarczej.
Wyróżniamy trzy rodzaje wahań:
 sezonowe – zmiany aktywności gospodarczej, dokonujące się w roku
kalendarzowym i związane z dostosowaniem do pór roku;
 przypadkowe – wynikające z czynników losowych: powodzi, rozległych,
długotrwałych strajków, wojen;
 koniunkturalne – zmienia się aktywność gospodarcza uczestników procesów
gospodarczych, zwanych cyklami koniunkturalnymi.
Wyróżniane cykle koniunkturalne
Cykl klasyczny – Trwał on od 1815r do czasów II Wojny Światowej. Pełen
okres tego cyklu wahał się w przedziale 6-12 lat.

Cykl mniejszy – trwał krócej, około 3,5 roku i występował w gospodarce
USA.

Cykl Kondratiewa – wynosił 50-60 lat i trwał od końca XVIII do poł. XIX wieku
w gospodarkach krajów rozwiniętych ekonomicznie.

Cykl klasyczny
Kryzys, recesja - produkcja i ceny spadają, rośnie bezrobocie
Depresja, dno - stabilizacja produkcji i cen na niskim poziomie, wysokie
bezrobocie
Ożywienie - wzrost produkcji i cen, spadek bezrobocia
Rozkwit, szczyt, boom - stabilizacja produkcji i cen na wysokim poziomie,
pełne zatrudnienie
Mierniki wzrostu gospodarczego
Każdą decyzję gospodarczą, zarówno w skali przedsiębiorstwa, jak i w skali
państwa musi poprzedzać analiza wielu wskaźników. Najważniejszymi
wskaźnikami makroekonomicznymi są:

PKB (produkt krajowy brutto) - Jako najważniejszy z wielkości makro
uważa się powszechnie wskaźnik PKB, który pozwala doskonale ocenić w jakim
stanie znajduje się gospodarka danego kraju, w jakim stadium cyklu
koniunkturalnego – czyli po prostu czy jest dobrze, czy źle.
PKB Jest to dochód, jaki został wytworzony tylko i wyłącznie na geograficznym
obszarze Polski, zarówno przez Polaków, jak i obcokrajowców. Dochodów
uzyskanych przez Polaków za granicą nie wlicza się do GDP Polski.
PKB = Konsumpcja + Inwestycje + Wydatki Rządowe + Eksport - Import
 PNB (produkt narodowy brutto) - miernik efektów rocznej działalności
gospodarki, obliczany przez powiększenie produktu krajowego brutto o wartość
dochodów netto z tytułu własności za granicą.
Te ostatnie stanowią różnicę pomiędzy napływem dochodów uzyskanych przez
obywateli danego kraju za granicą (głównie transfer zysków z kapitałów
zainwestowanych za granicą, ale także dochody z pracy) a wypływem
dochodów uzyskanych przez cudzoziemców w danym kraju. Dodatnia wartość
dochodów netto z tytułu własności za granicą powiększa produkt krajowy brutto
(PNB > PKB), ujemna - pomniejsza go (PNB < PKB).
PNB = Konsumpcja + Inwestycje + Wydatki Rządowe + Eksport – Import +
+ dochód netto obywateli za granicą
Inflacja
Inflacja – obniżanie się siły nabywczej pieniądza (jego wartości rynkowej). Na
rynku obserwowana jest jako długotrwały wzrost średniego poziomu cen
określonego koszyka dóbr. W praktyce inflacja na rynku konsumpcyjnym jest inna
niż inflacja na rynku zaopatrzeniowym i nieco inaczej wpływa na kondycję
gospodarki. Przeciwieństwem inflacji jest deflacja.
Korzystnym efektem niewielkiej inflacji może być ułatwienie renegocjacji realnej
wartości niektórych cen oraz płac.
Przyczyny
 niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych (np. surowców
energetycznych), który prowadzi do ograniczenia zagregowanej podaży
 wzrost zagregowanego popytu w gospodarce
 niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy)
 przeinwestowanie gospodarki (nadmierne rozwinięcie procesu inwestycyjnego
finansowanego przez państwo)
 ingerencja państwa w politykę emisyjną banku centralnego, co prowadzi w
rezultacie do nadmiernej ilości pieniądza.
 wadliwa struktura gospodarki
 import inflacji (wraz ze wzrostem cen artykułów importowanych przez dany kraj
następuje wzrost kosztów produkcji, a co za tym idzie wzrost cen)
 długookresowe dodatnie saldo bilansu handlowego (nadwyżka eksportu nad
importem)
Rodzaje inflacji
Według kryterium tempa:




pełzająca – nie przekracza 5% rocznie,
krocząca – oscyluje w granicach 5-10% rocznie,
galopująca – wzrost cen od kilkudziesięciu do ok. 150 % w skali rocznej,
hiperinflacja – roczny wzrost cen o ok. 150% lub więcej.
Inflacja w Polsce
Wielkie kryzysy inflacyjne

W Polsce w ciągu pięciu lat cena dolara wzrosła z 9 marek
polskich w 1918 r. do ok. 6,4 miliona.

W tym samym okresie w Rzeszy Niemieckiej wartość marki
niemieckiej do dolara wzrosła z ok. 0,25 marki do 4,2 biliarda
marek za dolara (cena znaczka pocztowego w listopadzie
1923 r. wynosiła 500 miliardów marek).

Największą hiperinflacją w historii była hiperinflacja na Węgrzech
po zakończeniu II wojny światowej, gdzie w 1946 roku największym
nominałem był banknot 100 000 000 000 000 000 000 (100
trylionów, gdzie trylion to jedynka z 18 zerami) pengo, a inflacja
wyniosła 41 900 000 000 000 000 (41,9 biliarda) % w skali
MIESIĄCA, co oznaczało podwajanie się cen przeciętnie w ciągu
każdych 15 godzin.
Gdy w sierpniu 1946 roku wprowadzono tam forinta,
przyjęto przelicznik 1:400 000 000 000 000 000 000 000 000 000,
co oznacza, iż jeden forint otrzymał wartość czterystu kwadryliardów
(gdzie kwadryliard to jedynka z 27 zerami) pengo.