ABC opcji

OPCJE
Slide 1
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Informacje ogólne
• definicje opcji: kupna (call)/sprzedaŜy (put)
• terminologia
• typy opcji
• krzywe zysk/strata
Slide 2
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Czym jest opcja KUPNA (CALL)?
Opcja KUPNA (CALL) jest PRAWEM - nie zobowiązaniem do NABYCIA określonej ilości instrumentu bazowego, po
danej cenie w wyznaczonym momencie lub okresie czasu w
przyszłości.
Slide 3
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Zakup i wystawienie opcji KUPNA (CALL):
krzywe zysk/strata
aktywo ABC
50
60
70
80
Premia = 10 Cena wykonania = 80
90
100
zysk/strata
25
20
15
10
5
0
-5
-10
-15
-20
-25
110
Długa CALL
Krótka CALL
cena instrumentu bazowego
Slide 4
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Czym jest opcja SPRZEDAśY (PUT)?
Opcja SPRZEDAśY (PUT) jest PRAWEM - nie zobowiązaniem do SPRZEDAśY określonej ilości instrumentu bazowego, po
danej cenie w wyznaczonym momencie lub okresie czasu w
przyszłości.
Slide 5
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Zakup i wystawienie opcji SPRZEDAśY (PUT):
krzywe zysk/strata
aktywo ABC
50
60
70
Premia = 10 Cena wykonania = 80
80
90
100
zysk/strata
25
20
15
10
5
0
-5
-10
-15
-20
-25
110
Długa PUT
Krótka PUT
cena instrumentu bazowego
Slide 6
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
UWAGA!!!
• Opcja daje nabywcy prawo - nie zobowiązanie. Oznacza to,
Ŝe nabywca opcji ma moŜliwość rezygnacji z jej wykonania.
Slide 7
•
Sprzedawca lub wystawca opcji bierze na siebie
zobowiązanie dostarczenia instrumentu bazowego (ew.
rozliczenie pienięŜne) - decyzja leŜy po stronie nabywcy.
•
Nabywca opcji ponosi ryzyko straty - maksymalnie
zainwestowanego kapitału.
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Prawa i obowiązki stron transakcji
N
A
B
Y
W
C
A
W
Y
S
T
A
W
C
A
Slide 8
OPCJA KUPNA
Prawo do kupna
Zobowiązanie do
sprzedaŜy
OPCJA SPRZEDAśY
Prawo do sprzedaŜy
Zobowiązanie do
kupna
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Sposób rozliczenia opcji
Rozliczenie wykonania opcji moŜe następować przez:
• dostawę instrumentu bazowego
lub
• rozliczenie róŜnicy między ceną instrumentu bazowego (cena
rozliczeniowa) a ceną wykonania,
i wypłatę kwoty rozliczenia
Sposób rozliczenia określa standard opcji
Opcje na indeks rozliczane są pienięŜnie
Slide 9
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Terminologia
• Opcja KUPNA (CALL) - prawo zakupu po określonej cenie
• Opcja SPRZEDAśY (PUT) - prawo sprzedaŜy po określonej
cenie
• Cena wykonania - cena, po której opcja moŜe być wykonana
• Premia - cena opcji na rynku
• Dzień wygaśnięcia - ostatni dzień „Ŝycia opcji” lub dzień, w
którym opcja moŜe być wykonana
• Wykonanie - wykorzystanie prawa z opcji, tzn. prawa kupna
lub sprzedaŜy
Slide 10
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Terminologia
Slide 11
•
Opcja typu amerykańskiego - opcja moŜe być wykonana
w dowolnym momencie do czasu jej wygaśnięcia
•
Opcja typu europejskiego - opcja moŜe być wykonana
tylko w dniu wygaśnięcia
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Opcje - in, at, out - of the money
1. in-the-money (opcja z wartością wewnętrzną)
- opcja kupna - cena wykonania < cena instrumentu bazowego
- opcja sprzedaŜy - cena wykonania > cena instrumentu bazowego
2. at-the-money
- opcja kupna - cena wykonania ≈ cena instrumentu bazowego
- opcja sprzedaŜy - cena wykonania ≈ cena instrumentu bazowego
3. out-of-the-money (opcja bez wartości wewnętrznej)
- opcja kupna - cena wykonania > cena instrumentu bazowego
- opcja sprzedaŜy - cena wykonania < cena instrumentu bazowego
Slide 12
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Czynniki wpływające na cenę opcji
• cena wykonania (wartość stała)
• cena instrumentu bazowego
• czas do wygaśnięcia
• zmienność (volatility)
• stopy procentowe na rynku
• dywidendy
Slide 13
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Wyznaczanie wartości teoretycznej opcji
Cena wykonania
Cena instr. bazowego
Model
Czas do wygaśnięcia
Wartość
teoretyczna
opcji
Zmienność
Stopa procentowa
minus stopa dywidendy
Slide 14
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Czynniki wpływające na cenę opcji
Czynniki i ich zmiany
WIG20 rośnie
WIG20 maleje
Zwiększa się zmienność WIG20
(większe zmiany cen)
Zmniejsza się zmienność
WIG20
(mniejsze zmiany cen)
ZbliŜa się termin wygaśnięcia
(zmniejsza się czas „Ŝycia”
opcji)
Slide 15
Wartość opcji
kupna
rośnie
maleje
rośnie
Wartość opcji
sprzedaŜy
maleje
rośnie
rośnie
maleje
maleje
maleje
maleje
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Jak kształtuje się cena opcji
• Wartość opcji = wartość wewnętrzna + wartość czasowa
Wartość wewnętrzna – wartość jaką inwestor uzyskuje wykonując opcje
Opcja kupna = max{0, (S – X)}
Opcja sprzedaŜy = max{0, (X – S)}
Wartość czasowa – wynika z szansy, Ŝe zmiana ceny instrumentu
bazowego będzie korzystna dla posiadacza opcji
Slide 16
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Składniki ceny opcji- opcja kupna
600
wartość czasowa
wartość wewnętrzna
wartość opcji
500
400
300
200
100
Slide 17
1000
900
800
700
600
500
400
300
200
100
1
0
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Składniki ceny opcji- opcja sprzedaŜy
600
wartość czasowa
wartość wewnętrzna
wartość opcji
500
400
300
200
100
Slide 18
1000
900
800
700
600
500
400
300
200
100
1
0
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Przykłady
1. Jak z reguły zmienia się premia opcji kupna (call) w
zaleŜności od zmian ceny instrumentu podstawowego
-
Slide 19
wzrost? - (+)
spadek? - (-)
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Przykłady
2. Jak z reguły zmienia się premia opcji sprzedaŜy (put) w
zaleŜności od zmian ceny instrumentu podstawowego
-
Slide 20
wzrost? - (-)
spadek? - (+)
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Przykłady
3. Co stanie się ze statusem „money” opcji sprzedaŜy (put) z ceną
wykonania 70 jeśli cena rynkowa instrumentu bazowego zmieni
się do
-
Slide 21
62
95
in the money
out of the money
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Relacje do pozycji na instrumencie bazowym
Kupujący opcję KUPNA (CALL) - pozycja długa na instrumencie
bazowym:( + + = +)
Sprzedający opcję KUPNA (CALL) - pozycja krótka na
instrumencie bazowym: (+ - = -)
Kupujący opcję SPRZEDAśY (PUT) - pozycja krótka na
instrumencie bazowym : ( + - = -)
Sprzedający opcję SPRZEDAśY (PUT) - pozycja długa na
instrumencie bazowym: ( - - = +)
Slide 22
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Jak zamknąć swoją pozycję ?
Opcje są przedmiotem obrotu giełdowego- moŜna zamknąć
swoją pozycję w dowolnym dniu do dnia wygaśnięcia
włącznie poprzez zawarcie transakcji przeciwstawnej, tzn.
• sprzedaŜ opcji tej samej serii, gdy wcześniej opcja została
nabyta
• kupno opcji tej samej serii, gdy wcześniej opcja została
wystawiona
Slide 23
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Wykorzystanie opcji kupna (1)
Indeks WIG20 = 1470 pkt.
• Inwestor oczekuje na wzrost kursów, więc kupuje opcje kupna
z kursem wykonania 1500 pkt wygasającą za trzy miesiące.
Kurs opcji wynosi 70 pkt (cena = 700 zł)
Inwestor czeka do wygaśnięcia .
• Za trzy miesiące kurs rozliczeniowy = wysokość indeksu
WIG20 wynosi 1630 (wzrost o 10,9%)
• Inwestor otrzymuje kwotę rozliczenia = 1300 zł = (1630 pkt –
1500 pkt) *10 zł
Zwrot z inwestycji (1300 –700)/700 = 86%
Slide 24
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Wykorzystanie opcji kupna (2)
Indeks WIG20 = 1470 pkt.
• Inwestor oczekuje na wzrost kursów, więc kupuje opcje kupna
z kursem wykonania 1500 pkt wygasającą za trzy miesiące.
Kurs opcji wynosi 70 pkt (cena = 700 zł)
• Indeks po miesiącu osiąga 1570 pkt (wzrost o 6,8%).
• Kurs opcji rośnie do poziomu 113,6pkt (cena 1136zł).
• Inwestor zamyka pozycje na rynku i zarabia 436 zł (1136700) co daje zwrot na poziomie 62 %.
Slide 25
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Wykorzystanie opcji kupna (3)
Indeks WIG20 = 1470 pkt.
• Inwestor oczekuje na wzrost kursów, więc kupuje opcje kupna
z kursem wykonania 1500 pkt wygasającą za trzy miesiące.
Kurs opcji wynosi 70 pkt (cena = 700 zł)
• Indeks w czasie tej samej sesji rośnie do poziomu 1500 pkt
(ok. 2%).
• Kurs opcji rośnie do poziomu 84 pkt (cena 840zł).
• Inwestor zarabia 140 zł (840 zł (840-700) co daje zwrot na
poziomie 20 %.
Slide 26
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Wykorzystanie opcji sprzedaŜy
WIG20 = 1510 pkt
Inwestor oczekuje na spadek kursów
• Kupuje opcje sprzedaŜy z kursem wykonania 1500 pkt
wygasającą za trzy miesiące.
• Kurs opcji wynosi 60 pkt. 60 pkt * 10 zł = 600 zł.
• Inwestor czeka do wygaśnięcia .
• Po trzech miesiącach wartość indeksu (kurs rozliczeniowy)
WIG20 wynosi 1350
• Inwestor otrzymuje kwotę rozliczenia = 1500 zł (1500 pkt –
1350 pkt) *10 zł
• Zwrot z inwestycji (1500 –600)/600 = 150% (więcej niŜ przy
sprzedaŜy kontraktu terminowego)
Slide 27
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Opcje – zalety
• moŜliwość zarabiania na spadkach
• moŜliwość osiągania zysków porównywalnych
(i przewyŜszających) zyski z kontraktów terminowych
• moŜliwość inwestycji z dźwignią bez konieczności wnoszenia
i utrzymywania depozytów zabezpieczających
• z góry znany maksymalny poziom ryzyka
Ryzyka opcyjne
• 1. utrata całej premii
• 2. ryzyko płynności (rozpiętość ofert i wolumeny ofert)
• 3. ryzyko kosztów transakcyjnych
Slide 28
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Opcje na WIG20
Slide 29
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Standard opcji (1)
•
•
•
•
Instrument bazowy
WIG20
MnoŜnik
10 zł
Jednostka notowania
pkt indeksowe
Krok notowania
– dla kursu mniejszego od 5 pkt 0,01 pkt
– dla kursu większego od 5 pkt
0,05 pkt
• Miesiące wygaśnięcia: dwa najbliŜsze z marcowego cyklu
kwartalnego
Slide 30
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Standard opcji (2)
Nazwa skrócona: OW20krccc, gdzie:
• O - rodzaj instrumentu,
• W20 – kod określający nazwę instrumentu bazowego
(WIG20),
• k - kod określający typ i miesiąc wygaśnięcia opcji,
– opcje kupna - mar. C, cze. F, wrz. I, gru. L,
– opcje sprzedaŜy – mar. O, cze. R, wrz. U, gru. X.
• r – ostatnia cyfra roku wygaśnięcia,
• ccc – oznaczenie kursu wykonania (kurs wykonania bez
ostatniej cyfry);
– Kurs wykonania 1200 – oznaczenie kursu wykonania 120,
– Kurs wykonania 950 – oznaczenie kursu wykonania 095.
Przykład: OW20F3120 – opcja kupna wygasająca w czerwcu
2003 r. o kursie wykonania 1200 pkt,
Slide 31
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Standard opcji (3)
• Kursy wykonania (1)
– RóŜnice pomiędzy kursami wykonania kolejnych serii
• 100 pkt dla kursów wykonania równych co najmniej
1000 pkt i powyŜej tej wielkości.
• 50 pkt dla kursów wykonania od 500 pkt do 950 pkt,
• 25 pkt dla kursów wykonania od 25 pkt do 475 pkt,
– Kursy wykonania mogą przyjmować zatem następujące
wartości
• 25, 50, 75, ... , 475
• 500, 550, 600, ... , 950
• 1000, 1100, 1200, 1300, 1400 .......
Slide 32
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Standard opcji (4)
• Kursy wykonania (2)
• W pierwszym dniu notowania opcji wprowadza się do obrotu
na kaŜdy termin wygaśnięcia oraz dla kaŜdego typu opcji
(kupna i sprzedaŜy) trzy serie opcji;
– jedną serię at-the-money (najbliŜszą zamknięciu WIG20),
– jedną serię out-of-the-money,
– dwie serie in-the-money.
• KaŜdorazowe wprowadzenie opcji z nowym terminem
wygaśnięcia oznacza wprowadzenie 8 serii opcji (4 kupna i 4
sprzedaŜy)
Slide 33
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Standard opcji (5)
• Kursy wykonania (3)
Dodatkowe wprowadzanie serii opcji:
w przypadku zmian wartości indeksu WIG 20 tak
aby dla opcji kupna i sprzedaŜy o danym terminie
wygasania zawsze były co najmniej:
• dwie opcje in-the money
• jedna opcja out-of-the-money.
Slide 34
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Standard opcji (6)
• Cena wykonania = kurs wykonania x mnoŜnik
• Opcje o europejskim stylu wykonania i rozliczeniu pienięŜnym
– Dzień wygaśnięcia – trzeci piątek miesiąca wygaśnięcia,
– Wykonanie automatycznie - jeŜeli opcja jest in-the-money,
– MoŜliwość rezygnacji z wykonania opcji przez posiadacza.
• Kwota rozliczenia kalkulowana wg wzorów;
– Dla opcji kupna: c(T) = max{[S(T) – m];0}
– Dla opcji sprzedaŜy: c(T) = max{[m – S(T)];0}
gdzie:
c(T) – kwota rozliczenia określana w dniu wykonania,
S(T) – cena rozliczeniowa określana w dniu wykonania,
m – cena wykonania,
T – dzień wykonania.
Slide 35
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Standard opcji (7)
• Kurs rozliczeniowy kalkulowany jest w identyczny sposób jak
w przypadku kontraktów terminowych na WIG20
• Kurs rozliczeniowy jest określony w dniu wygaśnięcia opcji
jako średnia arytmetyczna ze wszystkich wartości indeksu
WIG 20 w czasie ostatniej godziny notowań, ciągłych oraz
wartości tego indeksu ustalonej na zamknięcie sesji giełdowej
Slide 36
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Zasady obrotu (1)
• Notowania ciągłe w godzinach 9:00 – 16:20 (godziny
notowania kontraktów terminowych oraz jednostek
indeksowych)
• MoŜliwość wykorzystania wszystkich rodzajów zleceń oprócz
zleceń PKC i PCRO,
• Brak ograniczeń wahań kursów,
• Rynek wspomagany działaniami animatorów rynku.
Slide 37
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Zasady obrotu (2)
• Kurs odniesienia = teoretyczna wartość opcji kalkulowana
codziennie w oparciu o model wyceny opcji Blacka-Scholesa
(na podstawie parametrów ryzyka- zmienność, stopa wolna
od ryzyka
• Konieczne posiadanie numeru NIK – jeden numer dla
wszystkich instrumentów pochodnych
Slide 38
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Depozyty zabezpieczające (1)
Przypadki proste - otwieranie pozycji
• Nabywca opcji (pozycja długa): płaci tylko premię (cenę
rynkową) - nie musi utrzymywać Ŝadnego depozytu
zabezpieczającego - tak jak dla rynku kasowego
• Wystawca opcji (pozycja krótka): w momencie składania
zlecenia musi wnieść depozyt zabezpieczający. Wartość
depozytu powinna przynajmniej pokrywać róŜnicę pomiędzy
ceną teoretyczną opcji (liczoną wg modelu Blacka-Scholesa
dla „najgorszego” scenariusza KDPW), a ceną rynkową (cena
sprzedaŜy opcji w zleceniu). Uzyskana przez wystawcę
premia uzupełnia depozyt.
Slide 39
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Depozyty zabezpieczające (2)
Przypadki proste - zamykanie pozycji
• Zamykanie pozycji długiej nie wymaga wnoszenia Ŝadnego
depozytu (tak jak sprzedaŜ na rynku kasowym). Chyba, Ŝe
pozycja ta stanowi zabezpieczenie dla innych instrumentów
pochodnych.
• Zamykanie pozycji krótkiej nie wymaga wnoszenia
dodatkowego depozytu zabezpieczającego, chyba, Ŝe
dotychczasowy depozyt zabezpieczający przypadający na
jedną krótką pozycję jest niŜszy niŜ cena zakupu opcji w
zleceniu zamykającym.
Slide 40
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Depozyty zabezpieczające (3)
• Do naliczania depozytów KDPW wykorzystuje Model
Portfelowej Kalkulacji Ryzyka
• Wyznaczanie ryzyka całego portfela instrumentów
pochodnych z uwzględnieniem korelacji (zmniejszających
wymagany depozyt) pomiędzy instrumentami opartymi na tym
samym instrumencie bazowym
• Badanie 16 scenariuszy zmian cen oraz zmienności
• Nie ma codziennego rozliczania zysków i strat dla otwartych
pozycji - równanie do rynku polega na zmianach depozytu
wymaganego od posiadaczy krótkich pozycji na opcjach.
Slide 41
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.
Depozyty zabezpieczające (4)
KORELACJE
• Pozycja długa rozliczona w opcjach stanowi zabezpieczenie
dla innych pozycji opartych na tym samym instrumencie
bazowym. Wartość tego zabezpieczenia liczona jest zgodnie
z modelem Blacka-Scholesa z uwzględnieniem
współczynnika kredytowego (0,7). Dotyczy to tylko opcji in-the
money.
Slide 42
This presentation or any of its parts cannot be used without prior written permission of Dom Inwestycyjny BRE Banku S..A.