2.2.6. Flora Szata rolinna gminy to przede wszystkim zwarte kompleksy lene Puszczy Drawskiej. Lasy i tereny zadrzewione to ok. 65% powierzchni gminy. Przewaaj lasy iglaste. Lasy Puszczy Drawskiej przedstawiaj du warto gospodarcz, rekreacyjn i ekologiczn. Najwiksze bogactwo gatunkowe rolin skupia si w Drawieskim Parku Narodowym. Bogactwo florystyczne uwarunkowane jest zrónicowaniem siedlisk: torfy, jeziora, rzeki, szuwary, rozległe kompleksy lene, murawy napiaskowe. W Puszczy wystpuje ponad 50 gatunków drzew, ale przewaaj sosna, buk, db szypułkowy, grab, brzoza, olsza czarna i jesion. Do najpospolitszych krzewów nale jałowce i arnowce. Na yniejszych glebach spotyka si leszczyny. W lasach spotka mona maliny, jeyny, a na obrzeach bez czarny, głóg, tarnin. Na uwag zasługuje wystpowanie gatunków zagroonych wyginiciem m.in. bayna czarna, urawina drobnolistkowa, jarzb brekinia, a take porosty, których 20 gatunków jest objtych całkowit ochron. Buczyny Olszyny 2.2.7. Fauna Bogactwo fauny (podobnie jak flory) gminy skupia si w Drawieskim Parku Narodowym. Lasy Parku to ostoja zwierzyny – jelenie, sarny, dziki, lisy, borsuki, kuny. Na szczególn uwag zasługuj dwa gatunki ssaków zwizanych z wod: wydra i bóbr. W okolicach cieków wodnych obfitujcych w ryby wydry znalazły bardzo dobre warunki bytowania. Bóbr, zagroony wyginiciem, był tak skutecznie chroniony, e teraz jest pospolitym zwierzciem Puszczy Drawskiej. Nietrudno napotka lady działalnoci bobrów – cite i „zatemperowane” drzewa. 12 Bardzo bogaty jest równie wiat ptaków: jastrzb, zimorodek, pliszka, rybołów. Na terenie gminy wystpuje równie pikny orzeł bielik. Nad jeziorami licznie wystpuj kormorany. Czstym gociem w gminie s równie urawie, czaple, myszołowy, puchacze. Czysto wód w rzekach i jeziorach sprawia, e wystpuje tu wiele gatunków ryb: lin, leszcz, sieja, sielawa. W rzekach DPN – Drawie i Płocicznej wystpuj tak rzadkie gatunki ryb jak: minóg rzeczny i strumieniowy, tro wdrowna i certa, zachowały si te jeszcze liczne i stosunkowo stabilne populacje gatunków rzadkich w skali kraju - pstrga potokowego, lipienia, strzebli potokowej i głowacza białopłetwego Wyjtkowa rónorodno gatunków zwierzt stanowi olbrzymi walor turystyczny Gminy Dobiegniew. Sarna Zając 13 2.3. Walory krajobrazowe 2.3.1. Walory przyrodnicze Gmina Dobiegniew jest obszarem o stosunkowo niskim uprzemysłowieniu i duym zalesieniu, co w kontekcie moliwoci rozwoju turystyki stanowi ogromny walor. Ciekawe urozmaicenie rzeby terenu (równiny, pagórki, jeziora, rzeki) to atut turystyczny. Dobiegniew z lotu ptaka Około 65% terenu stanowi lasy i tereny zadrzewione, ok.8% akweny i cieki wodne, a około 25% uprawy rolne. Jedn z cech stanowicych o atrakcyjnoci terenu jest dua ilo jezior, których główne skupisko znajduje si w północnej i południowo–zachodniej czci gminy. Jeziora te s pochodzenia polodowcowego i posiadaj znaczn głboko. Do najwikszych jezior naley zaliczy: jezioro Osiek (5 km2, głboko 48 m), jezioro Ostrowieckie (4 km2, głboko 28,5 m), jezioro Wielgie (1,5 km2). W jeziorach tych wystpuje: szczupak, lin, leszcz, pło, karp, sandacz, sieja. Powysze jeziora stanowi atut turystyczny gminy i s prawdziwym rajem dla wdkarzy i osób pragncych wypocz w bezporednim kontakcie z przyrod. Cz jezior znajduje si na obszarze Drawieskiego Parku Narodowego, co pozwala cieszy si ich naturalnym, nieskazitelnym piknem. 14 To połoenie naszej gminy sprawia, i Dobiegniew staje si malowniczym, atrakcyjnym turystycznie terenem. Przebieg wanych dróg o znaczeniu krajowym z Kostrzyna do Gdaska, wzła kolejowego Szczecin – Pozna oraz niewielka odległo od granicy z Niemcami stanowi ogromne moliwoci rozwoju w zakresie turystyki i rekreacji. 2.3.2. DrawieĔski Park Narodowy Drawieski Park Narodowy został utworzony 1 maja 1990r. na podstawie rozporzdzenia Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 1990r. Park połoony jest na granicy województw zachodniopomorskiego i lubuskiego. Jego powierzchnia to 11107,58 ha (w zarzdzie DPN), z czego 569,36 ha objto ochron cisł. Wokół Parku wyznaczono otulin o powierzchni 40896 ha. Park obejmuje fragment Puszczy Drawskiej i połoony jest w widłach rzek Drawy i Płocicznej. Ochron objto zachowane w stanie naturalnym fragmenty borów sosnowych Puszczy Drawskiej oraz głównie na zachodzie lasy bukowe i grabowe z domieszk dbu. redni wiek lasów to 120 lat, z licznymi okazami pomnikowych (450 letnich) dbów i (330 letnich) buków. Lasy zajmuj 78% powierzchni Parku. Ukształtowanie terenu jest równinne lub lekko pagórkowate. Pozornie płaski i monotonny krajobraz naley jednak do najciekawszych przyrodniczo obszarów. Atrakcj parku s rzeki Drawa i Płociczna, których głboko wcite koryta, tworz malowniczo meandrujce zakola. Wysoko stromych nadrzecznych zboczy dochodzi do 35 m. Rzeba parku jest zrónicowana. Przewaaj jednak tereny równinne. Utwory moreny czołowej wystpuj wzdłu Drawy. Najwysze wzniesienie znajduje si w północnej czci parku (105,5 m n.p.m.). W czci południowej teren obnia si do 70 m n.p.m. Jednym z głównych motywów utworzenia parku była potrzeba ochrony szczególnie cennych odcinków rzek Drawy i Płocicznej wraz z otaczajcymi je lasami. Drawa (40 km w parku) na całej długoci tworzy efektowne wwozy i przełomy. Posiada szybki nurt, wartkoci i kształtem koryta upodabnia si do rzek górskich. Jest to jeden z najpikniejszych szlaków kajakowych w Polsce. Drugie, wschodnie rami parku wytycza, charakterem zbliona do Drawy, rzeka Płociczna. Fragmenty obu rzek objte s ochron cisł. Wanym elementem w pejzau parku jest cig jezior rynnowych, połoonych we wschodniej czci parku, w zlewni rzeki Płocicznej. Charakteryzuj si one znaczn głbokoci, wydłuonym kształtem i stromymi zboczami. Jeziora te s bardzo zrónicowane pod wzgldem trofii i wielkoci. Najwikszym jest jezioro Ostrowiec. Urokliwe s take 15 niewielkie, ródlene oczka podlegajce cisłej ochronie zwane "Głodnymi jeziorkami". Wody parku utrzymuj si w pierwszej lub drugiej klasie czystoci. Drawa obfituje w masowo porastajcy kamienie glon z grupy krasnorostów Hildebrandtia rivularis, co wiadczy o wysokiej klasie czystoci wód tej rzeki. Drawa w DrawieĔskim Parku Narodowym Na terenie parku wystpuje około 1000 gatunków rolin naczyniowych, z których 50 podlega ochronie gatunkowej. Do gatunków szczególnie cennych nale: storczyki, urawina drobnolistkowa, rosiczki, turzyca bagienna, widłaki, wawrzynek wilczełyko, lilia złotogłów, pajcznica liliowata, bluszcz pospolity, widłaki. Osobliwoci jest borealna krzewinka chamedafne północna oraz wiele innych. W parku stwierdzono take ponad 200 gatunków mchów i 210 gatunków grzybów oraz wystpuje ok. 140 zbiorowisk rolinnych, w tym 18 lenych i zarolowych. Najbardziej charakterystycznym zespołem jest buczyna pomorska. Szczególn opiek otaczane s wyjtkowo pikne dby i buki liczce ponad trzysta, a niekiedy i czterysta lat. Najstarsze z nich znajduj si w obszarach ochrony cisłej "Radcin" i "Dbina". W dominujcych w parku ekosystemach lenych panuj siedliska borowe, a 16 gatunkiem głównym jest sosna. Wanym elementem parku s liczne torfowiska, które s siedliskami wielu zbiorowisk szuwarowych i bagiennych. Drawieski Park Narodowy to teren wystpowania wielu gatunków Fauny: • ryby: w wodach Parku utrzymujcych I klas czystoci wystpuj: łoso drawski, tro jeziorowa i wdrowna, pstrg, lipie, sieja, sielawa, brzana, wgorz, winka, szczupak, szczebla potokowa, leszcz, głowacz białopłetwy oraz oko • 7 gatunków gadów, w tym: ółw błotny, • 154 gatunki ptaków m.in.: bocian czarny, ggoł, trzmielojad, kania rdzawa i czarna, orzeł bielik, rybołów, orlik krzykliwy, cyraneczka, nurog, puchacz, włochatka, pluszcz • 33 gatunki ssaków, m.in.: bobry, wydry, kuna domowa, jele, sarna, dzik, ło, wilk, borsuk, pimak, jenot. Obszar parku w przeszłoci był terenem mało sprzyjajcym osadnictwu. W zasadzie zawsze były to tereny lene w róny sposób zagospodarowane. Silniejsza eksploatacja lasów miała miejsce w XVII-XVIII wieku, kiedy masowo wypalano wgiel drzewny. Na obszarze Parku wyznaczono 60 km szlaków turystycznych. 40 kilometrowy spływ kajakowy rzek Draw jest jedn z najwikszych atrakcji Parku. Sezon kajakowy w parku trwa w okresie wiosenno– letnim. 2.3.3. Lubuskie Mazury Na szlaku „Lubuskich Mazur” 17 Majc w swoim zasobie turystycznym tak atrakcyjne walory rodowiska naturalnego, jakie znajduj si w Drawieskim Parku Narodowym i którymi s jeziora i lasy Pojezierza Dobiegniewskiego powstał pomysł na stworzenie transgranicznego projektu pod nazw „Lubuskie Mazury”. Ma on na celu zintensyfikowanie rozwoju turystyki województwa lubuskiego ze szczególnym uwzgldnieniem turystyki eglarskiej i kajakowej, a take rowerowo-pieszej. Szlaki kajakowe to przede wszystkim szlak tzw. tras „Lubuskich Mazur”. Szlak przebiega od jeziora Lipie w miejscowoci Długie (Gmina Strzelce Kraj.), poprzez jeziora Słowa, Osiek i Wielgie i dalej Mierzck Strug łczy si za szlakiem kajakowym na rzece Drawie, zaliczanym do najbardziej malowniczych szlaków Polski. Kilkakrotnie spływał nim ksidz Karol Wojtyła nasz były Papie, dlatego te szlak ten nazwany jest szlakiem Jana Pawła II. Płync tym szlakiem przez tereny Drawieskiego Parku Narodowego mija si liczne rezerwaty przyrody nad rzek Draw. Dziki transgranicznemu projektowi „Lubuskie Mazury” nasze szlaki turystyczne s czci midzynarodowej drogi wodnej łczcej rzeki woj. lubuskiego z Landem Brandenburgii. Malownicze, ródlene meandry, liczne wwozy i przełomy dostarczaj niezapomnianych wrae estetycznych. Droga wodna województwo lubuskie – Brandenburgia 18 2.3.4. Natura 2000 Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody stanowi, e obowizkiem organów administracji publicznej, osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych oraz osób fizycznych jest dbało o przyrod bdc dziedzictwem i bogactwem narodowym. Organy administracji publicznej s obowizane do zapewnienia warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych dla ochrony przyrody. Ochrona przyrody, w rozumieniu ustawy, polega na zachowaniu, zrównowaonym uytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody: Ochronie podlegaj obszary wytypowane do europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000. Sie obszarów Natura 2000 obejmuje: 1) obszary specjalnej ochrony ptaków, 2) specjalne obszary ochrony siedlisk. Na podstawie rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 21 lipca 2004r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 wyznaczony został obszar specjalnej ochrony ptaków pod nazw Lasy Puszczy nad Draw, w którego skład wchodzi powierzchnia 35 116,9 ha Gminy Dobiegniew. Celem jest ochrona populacji dziko wystpujcych ptaków oraz utrzymanie ich siedlisk w niepogorszonym stanie. W dniu 10 marca 2004 roku Rada Miejska w Dobiegniewie uchwał nr XIII/118/2004 pozytywnie zaopiniowała projekt dotyczcy wyznaczenia i funkcjonowania obszarów projektowanych do europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000 połoonych na terenie Gminy Dobiegniew, z czterema uwagami, z których pierwsza dotyczyła zmniejszenia obszaru objtego programem. Niestety uwagi Rady Miejskiej w Dobiegniewie nie zostały uwzgldnione, a do Natury 2000 został włczony prawie cały teren gminy. Włczenie prawie całej gminy do obszaru specjalnej ochrony ptaków wiadczy o unikalnych walorach krajobrazowych, stwarza moe jednak ograniczenia w przedsiwziciach o charakterze inwestycyjnym. Wszelkie podejmowane na terenie miasta i gminy działania inwestycyjne musz spełnia wymogi europejskiej sieci ekologicznej. 2.3.5. Zabytki architektury Zabytki to rzeczy, które s dziełem człowieka lub s zwizane z jego działalnoci i stanowi wiadectwo minionej epoki. Zachowane s ze wzgldu na swoj warto artystyczn, naukow i historyczn, a do nas naley dbało o spucizn po naszych przodkach. 19 Dobiegniew i okoliczne miejscowoci obfituj w zabytki wieckie i sakralne poczwszy od XIV wieku: - XIV wiek: kociół parafialny p.w. Chrystusa Króla w Dobiegniewie KoĞciół p.w. Chrystusa Króla w Dobiegniewie baszta łupinowa z fragmentem muru obronnego w Dobiegniewie fragment muru - XV wiek: Spichlerz w Chomtowie - XVI wiek: Kociół filialny p.w. Wniebowzicia Najwitszej Marii Panny w Słowinie (przebudowany w 1772r. i w kocu XIX w.) - XVIII wiek: kociół filialny p.w. Wniebowzicia Najwitszej Marii Panny w Mierzcinie, wybudowany w 1715 r. (dawniej był to kociół ewangelicki) kociół filialny p.w. Podwyszenia Krzya w. w Wołogoszczy - XIX wiek: zespół pałacowo-parkowy w Mierzcinie 20 Pałac w MierzĊcinie kaplica cmentarna w Dobiegniewie spichlerz w Dobiegniewie neogotycki kociół filialny p.w. Dziecitka Jezus w Chomtowie (rok budowy 1899) folwark w Chomtowie kociół filialny p.w. Matki Boskiej Czstochowskiej w Głusku (rok budowy 1820) kociół prawosławny p.w. Zanicia Najwitszej Bogarodzicy w Ługach (rok budowy 1899) kociół filialny p.w. Niepokalanego Poczcia Najwitszej Marii Panny w Starym Osiecznie neogotycki kociół parafialny p.w. w. Ap. Piotra i Pawła w Radcinie neogotycki kociół filialny p.w. Matki Boskiej Róacowej w Słonowie elektrownia wodna „Kamienna” Elektrownia wodna „Kamienna” 21