Ontogeneza – rozwój osobniczy od poczęcia do naturalnej śmierci. Dzieli się na dwa okresy: 1. EMBRIOLOGIA – proces rozwoju organizmu przed urodzeniem. Od 2 tygodnia rozwija się układ nerwowy. Od 3 tygodnia rozwija się serce. Od 4 tygodnia rozwój zmysłów i twarzoczaszki. Od 6 tygodnia rozwój kończyn. Czas trwania ciązy – 40 tygodni. Poród czasowy 38 – 40 tygodnia. Dojrzały noworodek – powyżej 2,5kg. Reguła Negellego – orientacyjny termin porodu: 1 dzień miesiączki minus 3 miesiące + 7 dni + 1 rok. Skala Agar skala dojrzałości (10pkt). 1 czynność serca, 2. oddech, 3. napięcie mięśniowe, 4. odruchy, 5. zabarwienie skóry. 2. EGZOGENEZA – rozwój jednostki ludzkiej po urodzeniu przez wszystkie jego okresy. OKRES noworodkowy – do 28 dnia. OKRES niemowlęcy – do 1 roku życia. OKRES późnoniemowlęcy – 2- 3- roku życia. OKRES przedszkolny – 4 – 6 roku życia. OKRES szkolny – 7 – 18 roku życia. OKRES dojrzałości. Trend sekularny – przyspieszenie tempa rozwoju fizycznego i płciowego w porównaniu z pokoleniem poprzednim. Główka maleje a kończyny się wydłużają. Kierunki rozwoju struktur i funkcji organizmu – 1. Dojrzewanie struktur mózgowych przebiega od części najstarszej do najmłodszej. 2. Dojrzewanie struktur morfologicznych przebiega: cefalokaudalnie, proksymalno – dystalnie, od zginaczy do prostowników, od przywodzicieli do odwodzicieli. Tabele rozwoju psychoruchowego. Porównanie rozwoju badanego dziecka do wartości średnich dzieci o prawidłowym rozwoju. Tabela rozwoju motorycznego dziecka. Test DENVER.. Monachijska Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa – najdokładniejsze narzędzie do ocenu rozwoju psychoruchowego dziecka. (ocenia 8 funkcji). 1. WIEK RACZKOWANIA – 12 misięcy pełne raczkowanie. 2. WIEK SIADANIA – koniec 11 i 12 miesiąca – samodzielne siedzenie przynajmniej przez 1 min. 3. WIEK CHODZENIA – najpierw odruchy automatyczne – 10 miesiąc stanie samodzielne przytrzymując się. 4. WIEK CHWYTANIA – chwyt pensetkowy (9 miesiąc). 5. WIEK PERCEPCJI – 3 miesiąc. 6. WIEK MÓWIENIA – jedna sensowna sylaba w 12 miesiącu. 7 WIEK ROZUMIENIA MOWY . 8 WIEK ROZWOJU SPOŁECZNEGO – uśmiech itp. Ocena neurologiczna dziecka w 1 roku życia. 1. Odruchy wrodzone bezwarunkowe (niezbędne dla utrzymania życia). 1. odruch płaczu. 2. odruch szukania (ryjkowy). 3. odruch ssania . 4 odruch oczny (odruch obronny). 2. odruchy postawy i ułożenia (znikają po 4 – 6 miesiącu zycia, powyżej 7 miesiąca są patologiczne): 1. odruch skrócenia kończyny (do 2 miesiąca). 2. odruch Galanta (do 2 miesiąca), drażnienie na wysokości L1 po stronie bocznej – dziecko wygina się w stronę drażnionego miejsca. 3. odruch toniczny chwytny dłoni (do 3 – 4 miesiąca), długo trwa Skórcz. 4. chód automatyczny (do 4 miesiąca). 5. odruch Moro (do 5 miesiąca), na przestraszenie dziecka. 6. asymetryczny toniczny odruch szyjny (ATOS) do 6 miesiąca, na rozciągnięcie MOS – jeśli skręcimy dziecku głowę to ręka przeciwna się prostuje. 7. asymetryczny … (STOS) – do 6 miesiąca, zgięciowy: dziecko leżąc tyłem zgięcie głowy, zgięcie kk g., i wyprost tułowia. Wyprostny – w lerzeniu przodem przy prostowaniu główki prostują się kk.g , i zginają dłonie – jak do czworakowania. 8. odruch Babińskiego (do 1 roku życia). Odruchy postawy trwają tak długo jak trwa bodziec. Zanikają a w ich miejsce pojawiają się odruchy prostowania i równowagi. Odruchy prostowania i równowagi. (warunkują pionowy rozwój postawy). 1 odruch Landau (do 7 miesiąca) – dziecko trzymane na dłoni prostuje główke i nóżki i stara się utrzymać w poziomie. 2. gotowość do skoku (do 7 miesiąca) – odruch na podpór na kończynach górnych – jak d skoku na główkę. 3. reakcja spadochronowa (8 – 9 miesiąca) odruch do podporu na kończynach dolnych. 4. Odruchy nastawcze: ciało na głowę – przy obronie głowy to ciało podąża za głową. Głowa na ciało – gdy skreca się biodra to głowa pójdzie za ciałem. 5. odruchy błędnikowe – podstawowe odruchy równoważne. SPASTYCZNOŚĆ – objaw patologicznej motoryki pochodzenia ośrodkowego. Brak mechanizmów hamujących kory mózgowej nad prymitywnymi ośrodkami rdzeniowymi. Wczesnym objawem spastyczności jest odruch zw, OPISTOTONUS (zawsze patologiczny) – leżąc tyłem dziecko odchyla się jeszcze bardziej i opiera główkę na potylicy. Odchylenia od idealnych wzorców wystepują u ok. 30% dzieci. Zostały określone jako ZOKN (zaburzenia ośrodkowej koordynacji nerwowej). Zaburzenia mogą być wyrazem dysharmonijnego dojrzewania mózgu uszkodzenia struktury w skutek procesów niedokrwiennych, urazów, infekcji czy chorób dziecka. Diagnoza ZOKN ma charakter tymczasowy objawy mogą się wycofać lub pozostać sygnalizując rozwój MPD. MPD (paralysis cerebralis infantilis) – zaburzenie czynności CUN powstałe w trakcje jego rozwoju na skutek uszkodzenia (niedotlenienie). Jest różnorodnym etiologicznie i klinicznie zespołem objawów neurologicznych wynikłym z uszkodzenia mózgu. Etiopatogeneza 1. OKRES PRZEDPORODOWY – czynniki genetyczne, konflikt serologiczny, zatrucia metalami ciężkimi, leki, choroby matki, promieniowanie jonizujące, stany niedotlenienia płodu, wady genetyczne mózgoczaszki (wodogłowie), embriopatie, 2. OKRES OKOŁOPORODOWY – porody patologiczne (przedwczesny, przedłużający, pośladkowy, kleszczowy), zaburzenie oddychania, urazy okołoporodowe. 3. OKRES POPORODOWY – hiperbilirubinemia, wodogłowie, choroby metaboliczne (fenyloketonuria). Objawy kliniczne MPD zależą od rozległości i lokalizacji uszkodzenia oraz od czasu zadziałania czynnika patologicznego. 1. zburzenia motoryki dużej (postawy i lokomocji). Niedowłady kończyn wiotkie, spastyczne lub dyskinetyczne. 2. zaburzenie motoryki małej (mowa, ruchy manualne rąk) Afazja, dyzartria (porażenie mięśni artykulacyjnych). 3. zaburzenia wzroku – zez, zbierzny, niedowidzenie. 4. zaburzenie słuchu – głuchota lub niedosłuch. 5. upośledzenie umysłowe 6. opóźnienie psychomotoryczne. 7. padaczka – typ skłonów Westa. 8. zaburzenia emocjonalne i zachowania. Podział MPD – 1. ISTOTY RDZENIOWO _ PNIOWE – czynn jest tylko pień mózgu, dzieci leżące, najbardziej prymitywne odruchy, utrzymywanie temperatury, praca jelit, odruchy bezwarunkowe – kichanie kaszel. 2. ISTOTY TALAMBICZNE – uszkodzenie móżdżku – doprowadzić można do pozycji czworacznej (nie można pionizować). 3. ISTOTA PIONOWA – pionizowane ale nie musi chodzić. Postacie MPD wg. Hagsberga 1. postać spastyczna – piramidowa – uszkodzona droga korowo – rdzeniowa. Niedowłady lub porażenia spastyczne, głównie o typuie synergii zgięciowej. Tetraparesis sp, diparesis sp, paraparesis inf, sp, hemiparesis sp, triparesis sp, monoparesis. 2 Postać pozapiradmidowa – dyskinetyczna – uszkodzenie jąder podkorowych. Wystepowanie ruchów mimowolnych o typie pląsawicy lub dystoni. 3. postać móżdżkowa – zmienne napięcie mięśniowe, zaburzenie równowagi i koordynacji. 4. postać wiotka – hipotonia mięsniowa lub typ hipotoniczno – hiperkinetyczny. Zespół wiotkiego dzieka o wzmożonych dodatkowych ruchach. 5. Postać mieszana – objawy są zmienne – ciężkie do klasyfikacji. Wodogłowie – gromadzenie się płynu mózgowo – rdzeniowego w jamach mózgu. Nadciśnienie śródczaszkowe. Wada rozwojowa cewy nerwowej. Częstość wys™epowania 0,2% żywo urodzonych. 75% przypadków sprzężona z rozszczepem kręgosłupa. Wodogłowie zewnętrzne – jama podpajęczynówkowa. Wodogłowie wewnętrzne – III lub IV komora mózgu. Mechanizmy powstania – 1. nadprodukcja płynu przez organizm – system kanalików jest niewydolny, nadmiar powoduje niewydolność rurociągu mózgu. Krązy po całym organizmie.WODOGŁOWIE HIPERSEKRECYJNE. 2. Niedrożnośc wodociągu mózgu (system kanalików) – przyczyną najczęściej są wady rozwojowe lub zrosty. WODOGŁOWIE OKULUZYJNE. SKUTKI: ucisk mózgu, uszkodzenie, MPD, zaburzenie motoryki i rozwoju – rozwój rozpoczyna się od ruchów głowy i szyi a duża głowa za bardzo ciąży – wytworzenie patologicznej motoryki. Wczesne rozpoznanie nie stanowi zagrożenia. Leczenie. Tylko operacyjne w celu odbarczenia mózgu, polega na wszczepieniu zastawki najczęściej zastawki PUDEUZA ( z drenem i półksiężyc w środku), ujście albo luźno do jamy otrzewnowej lub żyłły szyjnej. Jeżeli do III komory mózgu to widać za uchem kulke którą można uciskać i wspomagać odpływ. W IV komorze – zastawka na szczycie czaszki. Objaw zachodzącego słońca – tęczówki uładają się nisko w oczodole – nie są scentrowane widać ich część. Dotyczy obu gałek ocznych + niewielki wytrzeszcz oczu. Rozszczep kręgosłupa – brak zrośnięcia się łuków kręgów które tworzą kanał kręgowy i powodują powstawanie szczeliny kostnej. Przyczyna jest brak kwasu foliowego (0,5 roku wcześniej przed ciążą) w trakcie ciązy nie pomoże. W zależności od stopnia ubytky wyróżnia się 3 stopnie: 1. Darń dwudzielna – niewielki ubytek kostny nie ma konsekwencji neurologicznych. Bardzo często wykonywany przypadkowo w późnym wieku przy bólach kręgosłupa. + zwiększone owłosienie w odcinku L-S. 2. przepuklina oponowa - wyjście opon rdzenia na zewnątrz rdzeń pozostaje w kanale. A) przepuklina zamknięta – bez przebicia opon – objawy niecałkowitego uszkodzenia rdzenia – zaburzenia czucia, niedowłady. B). przepuklina oponowa otwarta – przerwanie opon wylewanie się płynu na zewnątrze, gorsze odżywienie rdzenia. C) przepuklina oponowno – rdzeniowa – wyjście rdzenia i opon na zewnątrz, niedorozwój tej części rdzenia kręgosłupa – całkowite wynicowanie rdzenia i opon. Świadczy o całkowitym uszkodzeniu rdzenia – porażenia poniżej poziomu uszkodzenia. Leczenie – operacyjne, szybkie zamknięcie żeby nie doszło do zakażenia układu nerwowego i śmierci. Dziecko może być porażone – uszkodzenie w od C – porążenie 4 koczynowe, odcinek TH – kk. G, śa sprawne porażone spastyczne od poziomu porażenia, problem pęcherza spastycznego - musi być cewnikowany. Od L – porażenie wiotkie kk d., jako struktura rdzeń kończy się na wysokości L1 – dalej jest ogon i orażenie poniżej L1 to już wiotkość. Zmniejszenie czucia, ruchów zaburzenie wzrostu porażonych kończyn. Fizjoterapia – niedopuszczenie do przykurczów , ostrożnie z ciepłem, kinezyterapia – ułożenia, uwaga na redresje. Zasady rehab dzieci z zaburzeniami neur. 1. zasada rozwojowa – fizjoterapia według fizjologicznej sekwencji rozwojowej – nie wiek kalendarzowy - każdy etap niższy jest przygotowaniem do wyższego. 2. z. indywidualnego postępowania – 1 dziecko na 1 terapeutę. 3. z. odruchowa – posługiwanie się odruchami w postępowaniu. 4. z. wczesności. 5. z. kompleksowa. 6. z. zasada systematyczności. 7. z. kolektywności – dotyczy dzieci starszych – integracja. 8. z. współpracy rodziców. METODA NDT BOBATH. Opisana w latach 1963. Koncepcja metody – hamowanie odruchów patologicznych i torowanie odruchów prawidłowych. Torowanie odbywa się poprzez wywywanie ruchów czynnych u dziecka z poszczególnych etapów rozwojowych. Terapeuta posługuje się 3 strefami kontroli ruchu i postawy jakimi są obręcz barkowa, biodrowa i głowa dziecka. Zasady usprawniania: 1, ćwiczenia prowadzi się według neurofizjologicznej sekwencji rozwoju dziecka. 2. stymulacja rozwoju ruchowego odbywa się poprzez wywołanie ruchów czynnych u dziecka przez sterowanie rękami terapeuty ciałem dziecka za 3 strefy konroli ruchu i postawy. 3. stosuje się ćwiczenia: kontroli głowy, odruchu równowagi, reakcji podparcia, zmiany pozycji, lokomocji. 4. stymulacja ekstero i proprioceptywna – rozluźnienie, nacisk i ciąg (kompresia i elongacja mięsni i stawów), umiejscowienie – placing (zatrzymanie ruchu w wybranej jego fazie), poklep[ywanie – tapping (działanie hamujące lub stymulujące). Metoda stosowana jest u dzieci z MPD przepukliną około rdzeniową, wodogłowiem oraz u dzieci z chorobami genetycznymi. Stosowana od 6 miesiąca życia dziecka do okresu szkolnego. Akceptowana przez dzieci zgodna z ich naturalnymi potrzebami ruchowymi. Najszerzej stosowana metoda w rehabilitacji dziecięcej. METODA VOJTY – opisana pod koniec lat 60. przeznaczona dla dzieci z grup ryzyka i z nieprawidłowym zachowaniem odruchowym. Składa się z części diagnostycznej i terapeutycznej. Metodą stosuje się od urodzenia do 1 roku życia, bowiem plastyczność mózgu ma zdolność wytworzenia prawidłowych wzorców ruchowych tylko do tego okresu. Metoda proponuje neurostymulację – system torowania odruchów lokomocji – obrotów i pełzania. Odbywa się poprzez ucisk na ciele dziecka puntków zwanych strefami wyzwalania odruchów – są to proprioceptory mięsni więzadeł i okostnej. Wyzwalanie kompleksów motorycznych: 1. pierwsza faza do obrotu, 2. druga faza…., 3. trzecia faza do …, 4. czwarta faza do …., 5 odruchowe pełzanie. Ćwiczenia wykonuje matka 4 x dziennie godzinę po posiłku przez 5 – 20 mmin. Dziecko rozebrane. Ćwiczenia kończy się jeśli dziecko uzyska prawidłowe pełzanie. Vojta pełzanie uznał za czynbnośc najbardziej złożoną przetorowującą cały układ nerwowy. Metoda skierowana do dzieci z podejrzeniem ZOKN, MPD, wodogłowia zespołu Downa. Przeciwnicy zarzucają schematyzm i brutalność. Metoda Domana – Delacato. Metoda filadelfijska opracowana przez Glena Domana w 1965 roku. Leczenie skierowane jest na stymulowanie funkcji mózgu poprzez drogi sensoryczne (wzrok, słuch, czucie) – reakcją mózgu nma być odpowiedź motoryczna. Wielokreunkowa stymulacja uszkodzonego mózgu odnywa się za pomocą tzw. PETTERINGÓW. 1. Pattering ruchowy – ćw bierne do pełzania – kilka osób do ćwiczeń z dziećmi, głowa kieruje zawsze matka. Jest programem również sensorycznym, tak czuje się ruch. 2. Program podłogi – jak najwcześniej leżenie przodem w celu stymulowanie powierzchni podparcia i powierzchni brzusznej ponadto zmusza dzieci do noszenia główki. 3. Program pochylni – rodzaj zjeżdżalni o regulowanym poziomie pochylenia ma spomagać lub utrudniać pełzanie. Obniżając kąt nachylenia zmniejsza się. 4. Cross patterning – zaleca się dziecku ileś tam dziennie pełzanie. 5. ćwiczenia grawitacyjne – stymulacja błędnika za ngoi, głowę w dół, na sprężynach lub tzw pajączek. 6. Patterning oddechowy – pozytywny i negatywny – maseczkowanie – woreczek na nos i usta przez poddyszanie. Wytworzenie cech obronnych w celu wychwycenia większej ilości tlenu z krwii. 7. Program inteligencji – dużo omawiania. 8 Dieta. METODA Weroniki Sherborne – metoda ruchu rozwijającego opracowana w latach 80. Przeznaczona dla dzieci od 3 roku życia, ze współistniejącym upośledzeniem umysłowym i z zaburzeniami emocjonalnymi. Wywodzi się z naturalnych zabaw rodziców z małymi dziećmi. Ćwiczenia prowadzone są w pracach (rodzic – dziecko) w grupie 8-12 par w pozycjach niskich na podłodze. 1. ćw rozwijające świadomość swego ciała. 2 świadomości przestrzeni, 3. ćwiczenia „z”, 4. ćwiczenia „przeciwko”, 5. ćwiczenia „razem”., 6. ruch kreatywny. Neuromotoryczna Terapia Rozwojowa Rudolfo Castillo – Moralesa. Polega na stymulacja punktów neuromotorycznych na ciele dziecka opuszkami palców. W Polsce przyjęła się jako USTNO TWARZOWA TERAPIA REGULACYJNA (uttr). Stymulacja uaktywnia mięśnie mimiczne, czynność połykania i artykulację. Polega na masażu punktów neuromotorycznych na twarzy i masażu jamy ustnej. Szerokie zastosowanie u dzieci z hipotonią mięsniową, zaburzeniami połykania, ślinotokiem, dyzartrią i wypadaniem języka. Metoda SI Ayres. Metoda sensorycznej integracji powstała w latach 90. Koncepcją jest logiczne uporządkowanie pobudzeń zmysłowych – dotyku, kinestatyki, równowagi, bodźców wzrokowych, słuchowych i smaku. Przetwarzanie wrażeń sensorycznych (zmysłowych) w mózgu powoduje lepsze sterowanie motoryką. W układzie sensorycznym za integrację odpowiada zmysł równowagi układ czcie głębokiego i powierzchownego, W układzie motorycznycm zaburzenia objawiają się zaburzeniami postawy ciała lokomocji statomotoryki i mowy. Do diagnozy zaburzeń służy kalifornijski test IS. Do rehab. Metoda PETO. Przeznaczona jest dla ciebie przedszkolnych i szkolnych głównie z postacią dyskinetyczną. Metoda internatowa. Grupą dzieci zajmuje się jeden specjalista – konduktor (przewodnik). Celem metody jest usamodzielnienie dziecka w podstawowych czynnościach nauka chodzenia mowienia i pisania. Zajęcia w instytucie PETO obejmują: 1 Rytmoterapię – rytmiczna mobilizacja – dzieci mówią głośno o tym co robią w danym momencie. 2. naukę mowy -. 3. samoobsługę . 4. Muzykoterapię (śpiew). Specyficzna szczebelkowa budowa mebli pomaga w nauce czynności codziennych. Nie ma zabawek żeby nie rozpraszały. Nauka ćwiczeń manualnych rąk. Nauka chodzenia w barierkach linkowych. Kubki z dwoma uchwytami. Wykonywanie fizjologicznych czynności w jednym czasie. Hipoterapia. Terapeutyczna jazda konna. Lecznicze działanie hipoterapii: 1. poprawa koordynacji nerwowej – przekazanie prawidłowej sekwencji ruchowej chodu konia. Stęp konia odpowiada kolejnym fazom prawidłowego chodu człowieka. 2. Rozluźniający efekt ciepłej skóry konia. 3. Poprawa równowagi. 4. Korzystny wpływ biopola zwierzęcia. 5. Korzystny wpływ przyrody. Hipoterapię można stosowac już u 2 -3 letnich dzieci. Wskazaniem są nie tylko choroby CUN ale i kostnego oraz choroby genetyczne i upośledzenie umysłowe. Przeciwwskazaniem to hipoterapii jest wodogłowie, padaczka, alergia, stany po zabiegach i opory dziecka. Różne konie najczęściej kuce i koniki polskie. Zespół Downa. Trisomnia 21 pary chromosomów. – wystapienie dodatkowego chromosomu X. Najczęstsza wada genetyczna, częstość wysterowania wzrasta wraz z wiekiem matki. Cechy dziecka. 1. charakterystyczny wygląd: fałda mongolska, małpia bruzda (na dłoni), szeroko rozstawione oczy, wystający język, płaskostopie, plecy okrągłe. 2. Ogólna wiotkośc mięsni. 3. Wada serca (ubytki międzykomorowe). 4. umiarkowane upośledzenie umysłowe. 5. opóźniony rozwój psychoruchowy. 6. opóźniony rozwój mowy. 7. cechy psychiczne – nie są agresywne, są uczuciowe, emocjonalne, Badorze poddają się terapii. Przeciętny czas życia 40 lat/ wada serca, szybki proces starzenia, mężczyźni są niepłodni. Rehabilitacja stosuje. Metodę wojty, NDT, Castillo Moralesa, Sherborne, Hipoterapię, Logopeda. Psycholog. Dysplazja biodra. Najczęstsza wada wrodzona, niedorozwój stawu biodrowego, polegający na spłyceniu panewki stawu i stromiźnie daszku panewki. Jednostronna lub dwustronna. Możliwośc zwichnięcia stawu biodrowego. Przyczyny: pozycja ultrafizjologiczna (zbyt duże zgięcie i odwiedzenie kości udowej w łonie matki) rozluźnienia torebki i więzadeł. Brak scentrowania głowy w panewce.2. działanie sił przywodzących rotujących i trakcyjnych – przy niewłaściwej pielęgnacji dziecka. 3. Wczesne stawianie dziecka. 4. Dziedziczne. Objawy: 1. asymetria fałdów – udowy i pachwinowy. 2. ograniczenie odwiedzenia. 3. rotacja zewnętrzna uda – rzadziej używa nogi. 4. skrót funkcjonalny kończyny. 5. Objaw Ortolaniego i Barlowa – ( lerzenie tyłem – krążenia i przeskakiwania). 6. Objaw teleskopowy – pompowania. 7. Objaw Trendelenburga (duchennea) – przy staniu miednica opada w stronę porażoną. 8 objawy radiologiczne – USG i RTG. Profilaktyka. Leczenie dysplazji w 1 roku życia – aparaty odwodzące. Leczenie w 2 roku życia – wyciągi pośrednie. Leczenie w 3 roku leczenie operacyjne. Wrodzony kręcz szyi. Przymusowe ustawienie główki w skłonie bocznym i skrecie w strone przeciwną. Kręcz lewo lub prawostronny. Przyczyny: Przykurcz MOS – mięsniowopochodny. Krąg klinowy – kostnopochodny. Objawy: 1. Asymetria ustwieniea główki. 2 ograniczenie czynne i bierne ruchu główki w jedną strone. 3. Napięcie i skrócenie MOS. 4. Asymetria twarzy i czaszki. 5. S.C. C, zez, wada zgryzu. Fizjoterapia 1 Masaż MOS. 2. leczenie złożeniowe – pozycja hiperkorekcyjna), 3. Redresja bierna m. przykurczonego (pozycja hiperkorekcyjna). 4. Ćwiczenia rozluźniające mm szyi i karku. 5. Ćwiczenia wzmacniające MOS po stroue przeciwnej. 6. Odpowiednie postępowanie codzienne – ustawienie łóżeczka, karmienie, zabawy, spanie. Leczenie operacyjne w 2 roku życia. Wrodzone wady stóp – stopa piętowa, stopa końska, stopa szpotawa, stopa końsko – szpotawa.Typy: habitualna (złożeniowa), porażenna (MPD), idiomatyczna. Leczenie. 1 redresje bierne, 2. ćwiczenie zmacniające antagonistów, 3. korekcja bierna (szyny i łuski). 4. obuwie ortopedyczne, 5. fizykoterapia, masaż. Na końcu leczenie operacyjne. Okołoporodowe uszkodzenie splotu barkowego. Przyczyna: poród patologiczna (ciąg za główkę lub raczkę dziecka). Typ górny uszkodzenia – ERBA DUCHENNEA (c5 – C6), Typ dolny uszkodzenia _ KLUMPKEGO (C8 – TH 11), Typ pośredni – tylko korzeń C7 – do promieniowego. Objawy: porażenie wiotkie kg, zaburzenia czucia, zaburzenie wzrostu kończyny, patologiczna motoryka dziecka. Leczenie – korekcja bierna, masaż, fizykoterapia, ćwiczenia reedukacji prostej. Metoda NDT, używanie kończyny.