dziedziczenie cech

DZIEDZICZENIE CECH
Cele lekcji:











wyjaśnienie pojęć: fenotyp, genotyp, allel, homozygota, heterozygota,
dominacja, recesywność
omówienie prawa czystości gamet – I prawo Mendla
ocena znaczenia prac Mendla dla rozwoju genetyki
podanie przykładów dziedziczenia cech w najbliższym otoczeniu
ĆWICZENIA:
wskazywanie genów rodziców i pokolenia potomnego na schemacie krzyżówki
genetycznej
zapisywanie za pomocą liter homozygoty i heterozygoty
przedstawianie
dziedziczenia
cech
jednogenowych
(wykorzystanie
podstawowych zagadnień z genetyki)
przewidywanie cech osobników potomnych na podstawie prawa czystości
gamet
wykonywanie krzyżówki genetycznej - dziedziczenie jednogenowe
planowanie krzyżówki genetycznej dotyczące dziedziczenia określonej cechy
i przewidywanie genotypów oraz fenotypów potomstwa
GREGOR MENDEL – OJCIEC GENETYKI
GENOTYP A FENOTYP


GENOTYP
Komplet wszystkich genów
danego organizmu, a także
zapis alleli pojedynczych
genów
FENOTYP
Zespół wszystkich możliwych
do zaobserwowania cech
organizmu.
np. kolor włosów, karnacja
skóry, kształt nosa
ALLEL
Wersja genu
DOMINUJĄCY
RECESYWNY
homozygota
heterozygota
recesywna
dominująca
dominująca
A
A
a
A
a
a
HETEROZYGOTA
HOMOZYGOTY
Pierwsze Prawo Mendla
- prawo czystości gamet
W KAŻDEJ GAMECIE ORGANIZMU DIPLOIDALNEGO ZNAJDUJE SIĘ
TYLKO 1 ALLEL DANEGO GENU



homozygoty dominujące wytworzą 100% gamet z allelem dominującym
homozygoty recesywne wytworzą 100% gamet z allelem recesywnym
heterozygoty wytworzą 50% gamet z allelem dominującym
i 50% gamet z allelem recesywnym
Dziedziczenie cech u człowieka
CECHY
DOMINUJĄCE
CECHY
RECESYWNE
ciemne oczy
niebieskie
oczy
odstające
uszy
przylegające
uszy
kręcone
włosy
proste włosy
JAKI MAM FENOTYP?
Gen warunkujący:
KOLOR OCZU
KOLOR WŁOSÓW
USZY
(przylegające, odstające)
DOŁECZKI W POLICZKACH
(obecne, brak)
Opis cechy
Cecha
dominująca
lub recesywna
ĆWICZENIA
1.
Oznacz allele. Allel warunkujący proste włosy jest recesywny, a
allel odpowiedzialny za kręcone włosy jest dominujący. Zapisz to.
A – ALLEL KRĘCONYCH WŁOSÓW
a – ALLEL PROSTYCH WŁOSÓW
2.
Wskaż homozygotę recesywną z podanych poniżej genotypów:
Aa, AA, aa, bb, Bb
Odp. aa, bb
3.
Wiedząc, że rodzice mają genotyp:
P: AA x Aa
Sprawdź czy istnieje możliwość, by dziecko miało proste włosy.
(A – ALLEL KRĘCONYCH WŁOSÓW, a – ALLEL PROSTYCH WŁOSÓW)
tata
A
a
A
AA
Aa
A
AA
Aa
mama
Odp. Dziecko będzie miało
kręcone włosy
DZIEDZICZENIE GRUP KRWI
I CZYNNIKA RH
CELE LEKCJI




Poznanie mechanizmu dziedziczenia grup krwi
i czynnika Rh
Zapoznanie się z przykładami cech warunkowanych
przez wiele genów
Omówienie wpływu środowiska na dziedziczone
przez nas cechy
Wykonywanie krzyżówek genetycznych
Grupy krwi
Allele warunkujące grupę krwi
 IA
allel dominujący warunkujący powstawanie antygenu
A
 IB
allel dominujący warunkujący powstawanie antygenu
B
i
allel recesywny, który nie koduje żadnego antygenu
Genotyp
Czynnik Rh
Rh (+)
Obecny antygen D we krwi
Rh (-)
Brak antygenu D we krwi
Allele warunkujące występowanie
antygenu D

R
allel dominujący warunkujący występowanie
antygenu D

r
allel recesywny warunkujący brak antygenu D
Genotyp
Czynnik Rh
(fenotyp)
Rh (+)
Rh (-)
Genotyp
RR lub Rr
rr