PS-Pi - Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu

PS-Pi.431.1.14.2013.3
Protokół kontroli
doraźnej przeprowadzonej w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Pile (64-920 Piła,
ul. Kwiatowa 5 ), zwanego dalej Ośrodkiem lub określanego skrótem MOPS.
Kontrolę przeprowadził zespół inspektorów Wydziału Polityki Społecznej Wielkopolskiego
Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu:
1. Irena Rakowicz- inspektor wojewódzki jako kierownik zespołu kontrolnego,
2. Monika Pieprz – starszy inspektor wojewódzki
w dniach od 12 do 13 grudnia 2013 r. na podstawie upoważnienia do kontroli nr KNII.0030.640.2013.1 z dnia 10 grudnia 2013 r.
zał. nr 1
Zakres kontroli obejmował wyjaśnienie zasadności zarzutów stawianych w skardze
stanowiącej załącznik do pisma Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej nr DPS-V-054-108724/MZ/13 z dnia 28 listopada 2013 r.
Okres objęty kontrolą od 1 stycznia 2013 r. do dnia kontroli.
Kontrolujący złożyli oświadczenia, że nie istnieją okoliczności uzasadniające wyłączenie ich
od udziału w niniejszej kontroli, o których mowa w załączniku nr 2 do Zarządzenia Nr 51/12
wojewody Wielkopolskiego z dnia 27 stycznia 2012 r. w sprawie trybu i sposobu kontroli
prowadzonej przez wojewodę, dla kontroli, których tryb i sposób ich prowadzenia nie został
określony w odrębnych przepisach.
Treść protokołu podlega udostępnieniu zgodnie z ustawą z dnia 6 września 2001 r. o dostępie
do informacji publicznej (Dz.U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1198 ze zm.), z wyłączeniem
informacji stanowiących dane osobowe w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.
o ochronie danych osobowych (Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.).
SZCZEGÓŁOWE USTALENIA KONTROLNE.
W wyniku wstępnych ustaleń kontrolnych stwierdzono, że osoba wskazana w piśmie
MPiPS nie korzysta ze świadczeń pomocy społecznej i nie figuruje w żadnej bazie danych
prowadzonych przez Ośrodek. Z notatki służbowej, sporządzonej przez zastępcę dyrektora
MOPS, wynika, że niniejsza osoba nie figuruje w rejestrze mieszkańców Piły, natomiast „(…)
z posiadanej przez MOPS dokumentacji wynika, że pod adresem [wskazanym w piśmie
MPiPS] zamieszkuje dwuosobowa rodzina (matka i jej pełnoletni syn), którzy (…) nie
korzystają ze świadczeń realizowanych przez tutejszy ośrodek w ramach ustawy o pomocy
społecznej.”
zał. nr 2
W przedmiotowej skardze wskazano, między innymi, na niewłaściwe („bezczelne”)
zachowanie pracowników socjalnych, bez imiennego wskazania pracownika. W związku
z powyższym przeanalizowano funkcjonujący w jednostce proces postępowania skargowego.
Z ustaleń kontroli wynika, że w MOPS skargi rozpatrywane są w oparciu o rozporządzenie
Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji, przyjmowania
i rozpatrywania skarg i wniosków (Dz. U. Nr 5, poz. 46).
W siedzibie Ośrodka znajduje się czytelna informacja wskazująca dzień i osobę
przyjmującą skargi, z której wynika, że Dyrektor Ośrodka w sprawie skarg i wniosków
przyjmuje w środy.
Skargi i wnioski (pisemne i ustne) są ewidencjonowane w rejestrze.
W 2013 r. zarejestrowano w ewidencji skarg i wniosków 13 spraw, z których
8 dotyczyło pracowników socjalnych, w tym 4 jednego pracownika. W każdym przypadku
przeprowadzono postępowanie wyjaśniające, najczęściej prowadzone przez bezpośredniego
przełożonego. Spośród niniejszych skarg, 3 skargi skierowane wobec jednego pracownika
socjalnego, które dotyczyły jego niewłaściwego podejścia do klienta, uznano za zasadne.
W wyniku tego pouczono pracownika.
zał. nr 3
Bezpośredni nadzór nad pracownikami socjalnymi sprawuje kierownik Sekcji Pracy
Socjalnej. Zgodnie z Regulaminem organizacyjnym Ośrodka, do kompetencji kierowników
należy, m.in. sprawowanie bieżącej kontroli realizacji zadań, w tym kontrola pracy
pracowników, nadzór nad kompleksowym, terminowym, merytorycznym i rzetelnym
realizowaniem zadań w powierzonym zakresie, w tym spraw interesantów, udzielania
podległym pracownikom instruktażu o charakterze merytorycznym i formalno-prawnym
w zakresie zadań, badanie efektywności pracy podległych pracowników, nadzór nad
przestrzeganiem przez podległych pracowników dyscypliny pracy, załatwianie spraw
interwencyjnych.
Zgodnie z Regulaminem, w sprawach skarg i wniosków interesantów przyjmują
dyrektor lub jego zastępcy w każdą środę w godzinach pracy oraz kierownicy komórek
organizacyjnych codziennie w godzinach pracy.
zał. nr 4
W Ośrodku ewidencjonowane są zgłaszane ustnie interwencje, utrwalane w formie
protokołów. W 2013 r. odnotowano 46 interwencji, z których 9 dotyczyło niewłaściwego
(w ocenie osób interweniujących) zachowania pracowników socjalnych. W każdym
przypadku przeprowadzono postępowanie wyjaśniające. Z pracownikami przeprowadzono
rozmowy na temat między innymi budowania i utrzymywania prawidłowej relacji z klientem,
zasad poprawnego komunikowania się.
zał. nr 5
W żadnym z ww. opisanych przypadków skarg i interwencji nie dokonano
wnioskowanej przez klienta zmiany pracownika socjalnego. Żadna z osób skarżących nie
ponowiła skargi na pracownika socjalnego.
Odnosząc się do zarzutu przedstawionego w skardze, dotyczącego niewłaściwej
postawy pracowników socjalnych wobec klientów, zbadano, czy są oni poddawani
okresowym szkoleniom związanym tematycznie z etyką wykonywanego zawodu.
Na podstawie wykazu szkoleń w 2013 r. ustalono, że pracownicy socjalni MOPS
w Pile systematycznie podnoszą swoje kwalifikacje i uczestniczą w szkoleniach mających
na celu poszerzenie zakresu wiedzy zawodowej, podniesienie jakości pracy z klientem
pomocy społecznej i efektywności podejmowanych działań, rozpoznawanie problemów
społecznych i radzenie sobie z nimi.
W 2013 r. pracownicy uczestniczyli w następujących szkoleniach:
I. Szkolenia w ramach pilotażowego wdrożenia standardów usług w zakresie bezdomności
i przetestowania Modelu Gminnego Standardu Wychodzenia z Bezdomności:
• Metodyka pracy socjalnej z osobami bezdomnymi i zagrożonymi bezdomnością – 35
pracowników;
• Coaching jako podstawowy mechanizm wsparcia i rozwoju w pracy socjalnej – 2
pracowników;
• Superwizja – 36 pracowników.
II. Pozostałe szkolenia:
• Praca z trudnym klientem – 4 pracowników;
• Procedura „Niebieskiej Karty” – dokumentowanie działań grupy roboczej – 26
pracowników;
2
• Kiedy dzieci krzywdzą seksualnie dzieci. Przekraczanie granic seksualnych wśród dzieci –
działania prewencyjne i interwencyjne – 15 pracowników;
• Nie tylko siniaki – przeciwdziałanie przemocy wobec dzieci – 1 pracownik;
• Świadomy konsument 50+ - 9 pracowników;
• Demoralizacja dzieci i młodzieży w świetle ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich,
ustawy o wychowaniu w trzeźwości i ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – 20
pracowników.
III. Warsztaty w ramach seminarium naukowego „Kompetencje pracownika socjalnego
we współczesnym życiu społecznym”:
• Formalno-prawne aspekty kreacji spółdzielni socjalnej – 3 pracowników;
• Kompetencje wychowawcze rodziców – 9 pracowników;
• Diagnoza stylów komunikacji w rodzinie – 11 pracowników;
• Kompetencje przywódcze pracownika socjalnego – diagnoza i charakterystyka – 3
pracowników.
Ponadto, 2 pracowników socjalnych ukończyło specjalizację II stopnia w zawodzie
pracownik socjalny w zakresie: Praca socjalna z osobą i rodziną z problemem przemocy.
zał. nr 6
W Ośrodku obowiązuje Kodeks etyki pracowników, który wszyscy pracownicy
przyjęli do wiadomości i stosowania. Zgodnie z Kodeksem pracownicy w swoich kontaktach
m.in. „z petentami” zobowiązani są do właściwego i uprzejmego zachowywania się.
zał. nr 7
Odnosząc się do zarzutu niewłaściwego wykorzystywania czasu pracy przez
pracowników socjalnych skontrolowano sposób ewidencjonowania wyjść służbowych
i prywatnych pracowników socjalnych.
Ewidencja czasu pracy pracowników socjalnych prowadzona jest indywidualnie
(imiennie) dla każdego pracownika, z podziałem na miesiące.
Pracownik wychodząc w teren zobowiązany jest wypisać w karcie datę, godzinę
wyjścia, godzinę powrotu i liczbę godzin przepracowanych w terenie. Na koniec miesiąca
podsumowuje się liczbę godzin przepracowanych w terenie w ciągu całego miesiąca.
Kontrolę nad wykorzystaniem czasu pracy i wyjściami służbowymi pracowników
socjalnych sprawuje kierownik Sekcji Pracy Socjalnej (ustalenie na koniec miesiąca liczby
godzin roboczych ogółem, liczby godzin roboczych z uwzględnieniem absencji, liczby godzin
pracy w terenie, % czasu pracy w terenie).
Wyjścia prywatne rejestrowane są w książce „Ewidencja wyjść prywatnych”
obowiązującej dla wszystkich pracowników MOPS w Pile.
W rejestrze wpisywana jest data wyjścia, imię i nazwisko pracownika, godzina
wyjścia, godzina powrotu, łączny czas nieobecności, podpis, uwagi – informacja
o odpracowaniu czasu nieobecności w pracy z powodu wyjścia prywatnego, potwierdzona
podpisem przez przełożonego.
Zgodnie z § 27 Regulaminu Pracy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej:
„Pracownik opuszczający miejsce pracy w godzinach pracy obowiązany jest po uprzednim
uzgodnieniu z bezpośrednim przełożonym, odnotować datę wyjścia, cel, godzinę wyjścia oraz
powrotu w „Ewidencji nieobecności w godzinach służbowych” – § 27 pkt 5.
Czas zwolnienia od pracy niezbędny do załatwienia spraw, o których mowa w ust. 1
(załatwianie spraw osobistych, społecznych i innych nie związanych z pracą w przypadkach,
w których pracownikowi nie przysługuje zwolnienie od pracy) powinien być przez
pracownika odpracowany w dniu i w godzinach uzgodnionych z bezpośrednim przełożonym,
w tym samym okresie rozliczeniowym - § 27 pkt 2.”
zał. nr 8
3
Badając zarzut dotyczący niezmiennej od kilku lat wysokości świadczeń pomocy
społecznej, w tym w szczególności zasiłków na żywność, dokonano analizy wysokości
świadczeń na przestrzeni ostatnich 4 lat (od 2010 r. do 2013 r.).
Z analizy wynika, że średnia wysokość zasiłków okresowych w kolejnych latach
kształtowała się następująco: 2010 r. – 329 zł, 2011 r. – 342,46 zł, 2012 r. – 345,90 zł, 2013 r.
– 410,60 zł (dane za III kwartał). Kwota zasiłku okresowego każdego roku nieznacznie
wzrastała, przy czym zwiększała się również liczba osób korzystających z ww. świadczenia
(ustalono na podstawie sprawozdań MPiPS za lata 2010-2013).
Średnia wysokość zasiłku celowego w kolejnych latach kształtowała się następująco:
2010 r. – 319,09 zł, 2011 r. – 354,47 zł, 2012 r. – 342,98 zł, 2013 r. (dane do 13.12.2013 r.) –
383,68 zł. W 2012 roku nastąpił niewielki spadek średniej wysokości świadczenia, przy czym
ogólna kwota środków finansowych przeznaczonych na wypłatę zasiłków celowych wzrosła
w stosunku do lat poprzednich (2010 r. – 1 392 817,75 zł, 2011 r. – 1 585 562,36 zł, 2012 r. –
1 735 149,79 zł). Jednocześnie wzrosła liczba osób korzystających z zasiłku celowego
i wypłacanych świadczeń. W 2013 r. średnia kwota zasiłku celowego wzrosła.
Zasiłek celowy na żywność przyznawany w ramach programu rządowego „Pomoc
państwa w zakresie dożywiania” kształtował się następująco: 2010 r. – 223,28 zł, 2011 r. –
236,42 zł, 2012 r. – 203,53 zł, 2013 r. (dane do 13.12.2013 r.) – 289,23 zł. W 2012 r. średnia
wysokość zasiłku celowego na żywność była niższa w stosunku do dwóch poprzednich lat,
jednakże nastąpił wyraźny wzrost liczby przyznanych świadczeń w tym zakresie (w 2010 r. –
6 956 świadczeń, w 2011 r. – 7 226 świadczeń, w 2012 r. – 10 237 świadczeń).
zał. nr 9
Dane dotyczące średnich wysokości zasiłku celowego i celowego na żywność
w ramach Rządowego programu „Pomoc państwa w zakresie dożywiania” uzyskano
z raportów systemu informatycznego POMOST.
zał. nr 10
Ponadto, kontroli poddano 10 środowisk samotnych matek, pod kątem zaspokojenia
potrzeb rodziny w zakresie rodzaju i wysokości świadczeń. Na podstawie analizy
dokumentacji z 2013 r. (do 13.12.2013 r.) ustalono, że świadczenia przyznawane są na
wniosek klientek oraz wielokrotnie z inicjatywy pracowników socjalnych. Zasiłki celowe na
żywność przyznawane są na ogół na dwa miesiące, wypłacane są jednorazowo w wysokości
od 260 zł do 520 zł, przy czym najczęściej w wysokości 320 zł - 360 zł dla (przeciętnie)
czteroosobowej rodziny. W każdym przypadku dzieciom zapewniono posiłki w szkole lub
przedszkolu. Dodatkowym wsparciem dla rodziny w zdecydowanej większości przypadków
był zasiłek okresowy oraz (wg potrzeb) zasiłki celowe i pomoc rzeczowa w formie opału.
Pomoc przyznano zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, postępowanie
przeprowadzono terminowo.
zał. nr 11
Analiza świadczeń dla ww. grupy świadczenioborców na przestrzeni 4 lat (od 2010 r.
do grudnia 2013 r.) wykazała, że wysokość zasiłków celowych na żywność była
zróżnicowana w zakresie wysokości, bez wyraźnej tendencji malejącej.
zał. nr 12
W każdym przypadku rodziny otrzymywały wsparcie finansowe co miesiąc,
w różnych formach i wysokościach.
Zał. nr 13
W związku z zarzutem fikcyjnego realizowania programów unijnych, w ramach
przeprowadzonej kontroli, przeanalizowano działalność Ośrodka w zakresie realizacji
projektów finansowanych ze środków Unii Europejskiej.
MOPS w Pile od 2008 r. realizuje projekt systemowy, współfinansowany ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego, w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki,
Priorytet VII – Promocja integracji społecznej, Działanie 7.1 - Rozwój i upowszechnianie
aktywnej integracji, Poddziałanie 7.1.1 - Rozwój i upowszechnianie aktywnej integracji
4
społecznej przez ośrodki pomocy społecznej, pod nazwą „Twoja szansa. Aktywizacja
zawodowa klientów MOPS w Pile.”
Realizacja projektu jest konsekwencją podpisania przez MOPS umowy na lata 2008-2013.
Odpowiadając na zarzut, jakoby Ośrodek tworzył „fikcyjne programy, które nie
istniały” przeanalizowano dane dot. liczby osób, które zostały objęte działaniami projektu
i form jego realizacji (warsztaty, szkolenia, poradnictwo, usługi), w wyniku czego ustalono,
że w 2012 r. wsparciem w ramach projektu objęto 192 osoby, z czego 168 osób uczestniczyło
w nim do końca, a 24 osoby zrezygnowały z własnej woli z udziału (w ich miejsce
zrekrutowano 24 kolejne osoby).
W ramach projektu sfinansowano koszty funkcjonowania Klubu Integracji Społecznej,
świadczącego usługi z zakresu reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych
wykluczeniem społecznym. Zadania zrealizowane przez KIS (w ramach działań
projektowych): poradnictwo pedagogiczne, psychologiczne i zawodowe, warsztaty
kształtujące umiejętności społeczne(warsztaty komunikacji interpersonalnej, przeciwdziałania
przemocy w rodzinie, zarządzania budżetem i długiem domowym, umiejętności opiekuńczowychowawczych),
warsztaty
kształtujące
umiejętności
zawodowe
(warsztaty
przedsiębiorczości, poszukiwania pracy), warsztaty rozwoju osobistego (zainteresowania,
pierwsza pomoc, promocja zdrowego trybu życia, jak rozmawiać z dzieckiem o sprawach
trudnych, warsztaty prowadzenia gospodarstwa domowego, kobiecość-odkrywanie własnego
potencjału, rodzinne czwartki, doskonalenie umiejętności obsługi komputera, warsztaty
radzenia sobie ze stresem, emocjami, agresją, warsztaty relaksacyjne), cykl wykładów
o różnej tematyce (profilaktyka raka piersi, antykoncepcja, wykorzystanie seksualne dzieci
i młodzieży – przeciwdziałanie, dyskryminacja i mobbing w zatrudnieniu – przeciwdziałanie,
stereotypy – rola żony i rola męża w rodzinie, uzależnienia i współuzależnienia, higiena
osobista i psychiczna), szkolenia i kursy zawodowe (kurs spawania metodą TIG i MAG,
technolog prac wykończeniowych w budownictwie, obsługa komputera w stopniu
podstawowym i zaawansowanym z elementami kadr i płac, pracownik magazynu i hurtowni,
pracownik ochrony), projekcje filmów o tematyce edukacyjnej, spotkania grup
samopomocowych, funkcjonowanie kącika dziecięcego, udostępnienie czytelni z aktualną
prasą i poradnikami, udostępnienie pracowni komputerowej, internetu i urządzeń biurowych,
Konferencja Grupy Rodzinnej (innowacyjna metoda pracy z rodziną wykorzystująca jej
zasoby i potencjał), objęcie wsparciem asystenta rodziny 40 rodzin (dwóch asystentów).
Podstawowym narzędziem pracy socjalnej w projekcie był kontrakt socjalny.
Nadmienić należy, że działania podejmowane w ramach realizacji projektu w 2011 r.
zostały uznane przez Wojewódzki Urząd Pracy w Poznaniu za przykład dobrej praktyki
realizowanej przy wsparciu EFS, a ich opis został umieszczony w publikacji samorządu
województwa wielkopolskiego.
Projekt jest kontynuowany w 2013 r. i objęto nim 202 osoby.
Kolejną inicjatywą podjętą przez MOPS było pilotażowe wdrożenie standardów usług
w zakresie bezdomności i przetestowanie modelu gminnego standardu wychodzenia
z bezdomności pod nazwą „Razem możemy więcej.”
Projekt realizowany w partnerstwie z Akcją Humanitarną „Życie” Oddział w Pile,
na podstawie umowy zawartej z Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich w Warszawie z dnia
31 lipca 2012 r. Czas trwania projektu - lata 2012-2013.
Wsparciem w ramach projektu objęto osoby bezdomne i zagrożone bezdomnością, w
szczególności z powodu zadłużeń czynszowych.
Projekt w całości finansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
i obejmuje działania w 6 obszarach: streetworking, praca socjalna, mieszkalnictwo i pomoc
doraźna, partnerstwo lokalne, zdrowie, zatrudnienie i edukacja.
W latach 2012-2013 r. projektem objęto 292 osoby.
zał. nr 14
Na tym kontrolę zakończono.
5
INFORMACJE KOŃCOWE.
Kontrolę wpisano do rejestru kontroli jednostki kontrolowanej pod pozycją 22.
Protokół sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden przekazano
Dyrektorowi Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Pile dnia
20.12.2013 r. Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej- Wanda Kolińska
…………………………………………………………………………………………………
/data, podpis i pieczęć imienna/
Zgodnie z § 15 ust. 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca
2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. Nr 61, poz. 543 ze zm.)
Dyrektor jednostki kontrolowanej został poinformowany o przysługującym mu z mocy § 16
ust. 1 i 3 prawie do:
- zgłoszenia na piśmie do Dyrektora Wydziału Polityki społecznej Wielkopolskiego Urzędu
Wojewódzkiego w Poznaniu w terminie 7 dni od dnia otrzymania protokołu umotywowanych
zastrzeżeń dotyczących ustaleń zawartych w protokole;
- odmowy podpisania protokołu kontroli i złożenia w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania
wyjaśnień przyczyn tej odmowy.
Irena Rakowicz
inspektor wojewódzki
20.12.2013 r.
…………………………………………
Monika Pieprz
starszy inspektor wojewódzki
20.12.2013 r.
……………………………………………
/data, podpisy inspektorów/
Protokół podpisano:
Piła, 23.12.2013 r. Dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej- Wanda Kolińska
…………………………………………………………………………………………………
/miejscowość, data, pieczęć imienna, podpis/
6
Spis załączników.
1. Upoważnienie do kontroli.
2. Notatka urzędowa z 13.12.2013 r.
3. Zestawienie- skargi MOPS 2013 r. (wypis z dokumentacji).
4. Regulamin organizacyjny MOPS.
5. Zestawienie- interwencje- wypis z dokumentacji.
6. Wykaz szkoleń pracowników socjalnych w 2013 r.
7. Kodeks etyki pracowników MOPS.
8. Zestawienie- ewidencja wyjść służbowych- wypis z dokumentacji.
9. Zestawienie dot. wysokości świadczeń w poszczególnych latach- wypis z
dokumentacji.
10. Raporty- wydruk z systemu POMOST- analiza zrealizowanych świadczeń.
11. Zestawienie- świadczeniobiorcy- wypis z dokumentacji.
12. Zestawienie- wysokość zasiłków celowych na żywność- wypis z dokumentacji.
13. Karty świadczeń rodzin.
14. Informacja z działalności MOPS za 2012 r., poszerzona o informację dot. realizacji
projektów współfinansowanych z Unii Europejskiej w 2013 r.
Kopie załączników nr 1, 2, 3, 6, 8, 9, 11,12 przekazano jednostce kontrolowanej.
7