Jakiekolwiek badanie przedsiębiorstwa (systemu zarządzania

Diagnostyka to umiejętność rozpoznawania rzeczywistego stanu badanych
obiektów. Diagnostyka umożliwia rozpatrywanie zjawisk we wzajemnym
powiązaniu i rozwoju. Dzięki niej można uzyskać informacje o zmianie stanu
badanych obiektów, co może stanowić podstawę opracowywania zaleceń na
przyszłość.
Zalety diagnozy ekonomicznej jako narzędzia poznawania rzeczywistości:
 jest mniej złożona i czasochłonna niż analiza ekonomiczna,
 pozwala na szybkie przygotowanie informacji do celów decyzyjnych
(stan, wyniki, słabe strony, mocne strony, szanse i zagrożenia),
 pozwala identyfikować potencjalne przyczyny ewentualnych zakłóceń
w badanym obiekcie, a tym samym określić niezbędną terapię.
Trafna diagnoza może być postawiona tylko wówczas , gdy:
 dysponujemy odpowiednią, niezbędną wiedzą o badanym obiekcie,
 dysponujemy wiedzą o jego strukturze,
 dysponujemy wiedzą o występujących powiązaniach przyczynowoskutkowych wewnętrznych i zewnętrznych,
 pomiar cech (symptomów), charakteryzujących dany obiekt, jest
dokładny.
W zależności od kierunku zastosowania diagnostyki może ona mieć
charakter:
 diagnozy przyporządkowującej badany obiekt do gatunku lub typu,
 diagnozy genetycznej wyjaśniającej źródło zastanego stanu rzeczy z
uwzględnieniem przyczyn,
 diagnozy rozwojowej inaczej prognostycznej.
1
Diagnoza
polega
na
wszechstronnym
rozpoznaniu
badanego
przedsiębiorstwa w oparciu o:
 diagnozę rozpoznawczą (wstępną, orientacyjną, ogólną) polegającą na
sprecyzowaniu
krytycznych,
głównych
obszarów
newralgicznych)
niesprawności
przedsiębiorstwa
jako
(obszarów
całości
i
ukierunkowaniu dalszych badań.
 diagnozę rozwiniętą (szczegółową, właściwą, podstawową) złożoną z:
-
pełnego opisu stanu istniejącego,
-
identyfikacji podstawowych niesprawności i zakłóceń (dysfunkcji),
-
wyjaśnienia, genezy, źródeł i przyczyn rozpoznanych dysfunkcji
(diagnoza przyczynowa),
-
porównania (określenia odchyleń i dystansu) z innymi podobnymi
przedsiębiorstwami lub stanem pożądanym (diagnoza różnicowa),
-
określenia fazy rozwoju badanych zjawisk i całego systemu
(diagnoza rozwoju).
 diagnozę strategiczną - przeprowadzoną przy zastosowaniu np. analizy
SWOT:
-
diagnoza zewnętrzna - identyfikacji szans i zagrożeń ze strony
otoczenia,
-
diagnoza wewnętrzna - identyfikacji sił i słabości badanego
przedsiębiorstwa,
Na podstawie powyższych czynności wnioskuje się na temat środków,
sposobów i przesłanek umożliwiających dalszy oraz szybszy rozwój
przedsiębiorstwa poprzez, z jednej strony lepsze wykorzystanie szans i atutów, z
drugiej - zniwelowanie zagrożeń i słabości (prognoza).
2
Klasyczna, pełna procedura metody diagnostycznej wymaga uwzględnienia
pewnych fazy dających kolejno odpowiedź na określone pytania:
Faza wstępna, polegająca na określeniu Co i po co badać?
celu i przedmiotu (obiektu, obszaru)
badania
Faza podstawowa, na którą składają się
etapy:
• identyfikacji
(opisu)
wszystkich Jak jest?
faktów dotyczących stanu istniejącego,
• krytycznej oraz konstruktywnej oceny Co funkcjonuje dobrze, a co niedomaga?
i analizy stanu istniejącego:
-
diagnoza przyczynowa,
Dlaczego tak jest?
-
diagnoza różnicowa,
Jaki dystans dzieli nas od innych?
-
diagnoza strategiczna,
Jakie mamy szanse i co grozi nam ze
strony otoczenia?
-
Jak może być lepiej, jeśli wykorzystamy
diagnoza rozwoju,
nasze atuty oraz szanse?
Jak może być lepiej, jeśli zniwelujemy
słabości i zagrożenia?
• projektowania wariantów (propozycji) Co i jak konkretnie powinniśmy w tym
rozwiązań,
• wyboru
i
zakresie zrobić?
uzasadnienia
wariantu Jakie podstawowe i dodatkowe efekty
możemy
optymalnego,
uzyskać
po
wdrożeniu
zaproponowanych rozwiązań?
Faza końcowa, składająca się z etapów:
• przygotowania
warunków
do Jak wdrożyć projektowane rozwiązania
wdrożenia i wprowadzenia nowych aby uzyskać zaplanowane efekty?
rozwiązań do praktyki,
• kontroli realizacji i analizy efektów W jakim stopniu uzyskaliśmy (zrealizowaliśmy) zaprojektowane efekty?
funkcjonowania nowych rozwiązań.
3
Sposoby diagnozowania:

obserwacja

eksperyment
Elementy diagnostyki:
 rejestracja (monitorowanie)
 rozpoznawanie (diagnoza)
 interwencja (działania usprawniające)
OGÓLNY SCHEMAT DIAGNOSTYKI
rejestrowanie
identyfikatory stanu
(czynniki o istotnym wpływie na funkcjonowanie obiektu)
interwencja
diagnoza
Metod diagnostyczne można ogólnie podzielić na:
 metody jakościowe (socjologiczne i opisowe): ankiety, wywiady, testy
diagnostyczne, opisy słowne, itp.
 metody ilościowe (wskaźnikowe i punktowe): wskaźniki poziomu i
dynamiki zjawisk, struktury i natężenia, oceny sprawności i efektywności,
zakłóceń i odchyleń, ryzyka, szacowanie w przyjętej skali punktowej.
Obiektem diagnozy może być każda dziedzina działalności gospodarczej,
każdy jej fragment czy wycinek.
4
Obszary (wymiary) dokonywania diagnoz w przedsiębiorstwie
Siłą motoryczną każdego przedsiębiorstwa jest system zarządzania, którego
istotę
stanowią
procesy informacyjno-decyzyjne
przebiegające
wszystkim w obszarze:
 głównych funkcji zarządzania,
- planowanie,
- organizowanie,
- motywowanie,
- kontrolowanie.
 zasobów przedsiębiorstwa,
- ludzkich (personel),
- rzeczowych (fizycznych),
- finansowych,
- technologicznych,
- informacyjno-organizacyjnych (bazy danych, itp.).
 faz kreowania produktów.
- B + R,
- zaopatrzenie,
- produkcja
- marketing i sprzedaż,
5
przede
Funkcje zarządzania
Zasoby
Zasoby ludzkie
Planowanie Organizowanie Motywowanie Kontrolowanie
+
+
+
Zasoby rzeczowe
+
+
-
Zasoby finansowe
+
+
-
+
+
+
-
+
+
+
-
+
(personel)
Zasoby
technologiczne
+
+
Zasoby
informacyjnoorganizacyjne
6
Przykłady obszarów (wymiarów)
dokonywania diagnoz
Finanse
Rynek
(np. struktura kapitału,
rentowność, płynność,
zyskowność, itp.)
(np. pozycja na rynku, udział w
rynku, jego dynamika,
działalność marketingowa, itp.)
Organizacja działania
Czas
(np. kompetencje zarządu, styl
zarządzania, struktura organizacyjna,
kultura organizacji, technologia, itp.)
(np. czas realizacji zamówienia, czas
poszczególnych procesów, itp.)
Przestrzeń
Zasoby ludzkie
(np. lokalizacja przedsiębiorstwa,
miejsce funkcjonowania
przedsiębiorstwa, przestrzenne
rozmieszczenie przedsiębiorstwa,
rozmieszczenia maszyn i urządzeń, itp.)
(np. wiedza i umiejętności
personelu, system motywacyjny,
system rekrutacji, itp.)
7
Przykład:
Analizując zarządzanie zasobami ludzkimi, można diagnozować (badać)
kolejno sposób:
 planowania zasobów (np.: procedurę badania i planowania potrzeb
kadrowych w zakresie ilości i jakości pracowników, tryb planowania
rekrutacji, doboru lub redukcji zatrudnienia, planowanie awansu na
stanowiska, procesów doskonalenia zawodowego itp.),
 organizowania (pozyskiwania) i rozmieszczenia kadr (np. jak
przebiega nabór i dobór kandydatów, proces wprowadzania do pracy,
szkolenia
i
doskonalenia
zawodowego,
kształtowania
struktury
organizacyjnej, itd.),
 motywowania pracowników do pracy (np. jaka jest konstrukcja i
skuteczność systemów motywacji materialnej i pozamaterialnej),
 kontrolowania gospodarki zasobami ludzkimi (np.: jak przedstawia się
system ocen pracowniczych, płynność i stabilność załogi, wydajności pracy
itd.).
8