WPROWADZENIE DO PATOFIZJOLOGII/ZAPALENIE/PATOFIZJOLOGIA UKŁADU IMMUNOLGICZNEGO 1. Zdefiniuj pojęcia (należy zacząć od słów jest to/są to). Patologia Patofizjologia Nozologia Zdrowie Choroba Homeostaza Adaptacja Etiologia Etiopatogeneza Czynniki chorobotwórcze (+podział) Choroba idiopatyczna (+przykłady) Choroba jatrogenna (+przykłady) Objawy choroby podmiotowe Objawy choroby przedmiotowe Zapalenie (+czynniki wywołujące) Zapalenie ostre Zapalenie przewlekłe Nadwrażliwość Alergia (+przykłady chorób alergicznych) Alergen (+przykłady) Atopia (+mechanizm reakcji atopowej i przykłady chorób atopowych) Alergia atopowa Alergia krzyżowa Anafilaksja Wstrząs anafilaktyczny Obrzęk naczynioruchowy/obrzęk Quinckego Choroba autoimmunologiczna (+przykłady) Autoprzeciwciało Mediatory zapalne (+podział) Mediatory zapalne osoczowe (+przykłady) Mediatory zapalne komórkowe (+przykłady) Kininy Aminy biogenne Histamina Serotonina Bradykinina Układ dopełniacza Prostanoidy (+przykłady) Prostaglandyny Prostacyklina Tromboksan Leukotrieny Czynnik aktywujący płytki Tlenek azotu Reaktywne formy tlenu Cytokiny Białka ostrej fazy (+podział, +przykłady) Opad Biernackiego (OB, ESR) Leukocytoza Neutrofilia 2. Wyjaśnij jak najdokładniej różnicę pomiędzy podanymi pojęciami (w niektórych przypadkach można podać również przykłady, np. danych zaburzeń) 1. Różnica pomiędzy objawami podmiotowymi i przedmiotowymi 2. Różnica pomiędzy homeostazą i hemostazą 3. Różnica pomiędzy zapaleniem ostrym i zapaleniem przewlekłym 4. Różnica pomiędzy terminami: nadwrażliwość, alergia, atopia, anafilaksja 5. Różnica pomiędzy atopią i alergią atopową 6. Różnica pomiędzy reakcjami nadwrażliwości typu I, II, III a reakcją nadwrażliwości typu IV 7. Różnica pomiędzy chorobami autoimmunologicznymi z przewagą odpowiedzi humoralnej i komórkowej 8. Różnica pomiędzy chorobami autoimmunologicznymi uogólnionymi i narządowo-swoistymi 9. Różnica pomiędzy objawami zapalenia miejscowymi i uogólnionymi 10. Różnica pomiędzy ujemnymi i dodatnimi białkami ostrej fazy 11. Różnica pomiędzy prostacykliną a tromboksanem 12. Różnica pomiędzy terminami: nadwrażliwość typu I (anafilaktyczna) i anafilaksja 13. Różnica pomiędzy mediatorami zapalnymi miejscowymi i układowymi 14. Różnica pomiędzy mediatorami zapalnymi komórkowymi preformowanymi i syntezowanymi de novo. 3. Omów krótko zmiany naczyniowe w procesie zapalnym i ich skutki. Wymień 4 mediatory zapalne (pełne nazwy) biorące udział w zmianach naczyniowych i określ ich rolę. Zmiany naczyniowe i ich skutki: Mediatory: 1) 2) 3) 4) 4. Dokonaj podziału mediatorów zapalnych, scharakteryzuj je krótko, podaj przykłady mediatorów (pełne nazwy) i ich działanie. 1. Przykłady: 2. a) Przykłady: b) Przykłady: 5. Omów zapalenie ostre. 1. Wyjaśnij, czym zapalenie ostre różni się od zapalenia przewlekłego. 2. Wymień 5 objawów miejscowych zapalenia ostrego i opisz mechanizm powstawania każdego z nich. 6. Porównaj zapalenie ostre i przewlekłe. Zwróć uwagę na główne przyczyny, czas trwania, komórki zapalne zaangażowane w proces zapalny, skutki, itp. Zapalenie ostre Zapalenie przewlekłe 7. Wymień miejscowe i ogólnoustrojowe objawy/skutki procesu zapalnego i omów dokładnie po jednym z nich (opisz mechanizm jego powstania). Objawy miejscowe Objawy ogólnoustrojowe Charakterystyka wybranego objawu: 8. Uzupełnij tabelę dotyczącą mediatorów zapalnych: Działanie Rozszerzenie naczyń Wzrost przepuszczalności naczyń Chemotaksja i aktywacja leukocytów Gorączka Ból Uszkodzenie tkanek Charakterystyka wybranego objawu: Przykłady mediatorów (pełne nazwy) 9. Wyjaśnij różnicę. 1. Jaka jest różnica pomiędzy alergią (atopową) a atopią? 2. Jaka jest różnica pomiędzy chorobą autoimmunologiczną uogólnioną a narządowo swoistą? Podaj przykłady tych chorób. 2. Jaka jest różnica pomiędzy chorobą autoimmunologiczną przebiegająca z przewagą odpowiedzi komórkowej a chorobą autoimmunologiczną przebiegająca z przewagą odpowiedzi humoralnej? Podaj przykłady tych chorób. 10. Uzupełnij schemat metabolizmu kwasu arachidonowego w organizmie. Podaj pełne nazwy głównych enzymów katalizujących jego przemiany. Nazwij główne grupy związków powstających w wyniku jego przemian i podaj ich najważniejsze właściwości. Zaznacz, który etap przemian jest hamowany przez niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). KWAS ARACHIDONOWY epoksygenazy wolne rodniki LIPOKSYNY EPOKSYDY IZOPROSTANY 11. Uzupełnij schemat metabolizmu kwasu arachidonowego w organizmie. Podaj pełne nazwy głównych enzymów katalizujących jego przemiany. Nazwij główne grupy związków powstających w wyniku jego przemian i podaj ich najważniejsze właściwości. Zaznacz, który etap przemian jest hamowany przez niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Omów patogenezę chorób związanych ze stosowaniem leków z grupy NLPZ. KWAS ARACHIDONOWY epoksygenazy wolne rodniki LIPOKSYNY EPOKSYDY 1. Omów patogenezę tzw. astmy aspirynoiwej. [Uwaga: ta część pytania obowiązuje na ćwiczenie nr 5] 2. Omów patogenezę choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy wywołanej stosowaniem NLPZ. [Uwaga: ta część pytania obowiązuje na ćwiczenie nr 10] IZOPROSTANY 12. Porównaj typy nadwrażliwości wg Gella i Coombsa. W typie II należy skupić się na głównym mechanizmie (dodatkowo można opisać tzw. V typ nadwrażliwości, jednak należy to wyraźnie zaznaczyć w tabeli). Typ I II III IV Nazwa Rola przeciwciał Ogólny mechanizm Przykłady chorób/stanów patologicznych/odczynów Opis wybranej choroby/stanu patologicznego/odczynu 13. Omów krótko typ I nadwrażliwości wg Gella i Coombsa Nazwa nadwrażliwości typu I: Mechanizm nadwrażliwości typu I: Wymień 3 przykłady reakcji/odczynów/chorób w których występuje ten mechanizm: 1. 2. 3. Charakterystyka jednej z wymienionych reakcji/odczynu/choroby: 14. Omów krótko typ II nadwrażliwości wg Gella i Coombsa (Uwaga!: należy skupić się na głównym mechanizmie; dodatkowo można opisać tzw. V typ nadwrażliwości, jednak należy to wyraźnie zaznaczyć w tabeli). Nazwa nadwrażliwości typu II: Mechanizm nadwrażliwości typu II: Wymień 3 przykłady reakcji/odczynów/chorób w których występuje ten mechanizm: 1. 2. 3. Charakterystyka jednej z wymienionych reakcji/odczynu/choroby: 15. Omów krótko typ III nadwrażliwości wg Gella i Coombsa Nazwa nadwrażliwości typu III: Mechanizm nadwrażliwości typu III: Wymień 3 przykłady reakcji/odczynów/chorób w których występuje ten mechanizm: 1. 2. 3. Charakterystyka jednej z wymienionych reakcji/odczynu/choroby: 16. Omów krótko typ IV nadwrażliwości wg Gella i Coombsa Nazwa nadwrażliwości typu IV: Mechanizm nadwrażliwości typu IV: Wymień 3 przykłady reakcji/odczynów/chorób w których występuje ten mechanizm: 1. 2. 3. Charakterystyka jednej z wymienionych reakcji/odczynu/choroby: 17. Omów dokładnie patogenezę następujących chorób/zaburzeń (podaj typ reakcji nadwrażliwości zaangażowany w każde z tych zaburzeń). 1. Patogeneza astmy oskrzelowej atopowej 2. Patogeneza cytopenii polekowych 3. Patogeneza choroby hemolitycznej noworodków 4. Patogeneza alergicznego zapalenia pęcherzyków płucnych (AZPP) 5. Patogeneza kontaktowego zapalenia skóry 18. Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) – uzupełnij tabelę. Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) Definicja: Etiopatogeneza choroby: Charakterystyczne objawy choroby (min. 6): Nazwy autoprzeciwciał, które występują w chorobie: 19. Toczeń rumieniowaty układowy (SLE) – uzupełnij tabelę. Toczeń rumieniowaty układowy (SLE) Definicja: Etiopatogeneza choroby: Charakterystyczne objawy choroby (min. 6): Nazwy autoprzeciwciał, które występują w chorobie: 20. Z niżej wymienionych chorób wybierz te o charakterze autoimmunologicznym i podziel je na uogólnione i narządowo swoiste. Następnie wybierz jedną z uogólnionych chorób autoimmunologicznych i opisz ją. UWAGA: Nie wszystkie choroby mają charakter autoimmunologiczny! a) Toczeń rumieniowaty układowy, Zespół Sjögrena, Cukrzyca typu II, Reumatoidalne zapalenie stawów, Choroba Addisona-Biermera, Choroba Addisona, Twardzina układowa, Astma oskrzelowa atopowa, Miastenia gravis, Choroba Gravesa-Basedowa, Jatrogenny zespół Cushinga b) Astma oskrzelowa atopowa, Reumatoidalne zapalenie stawów, Gorączka reumatyczna, Zespół Sjögrena, Miastenia gravis, Choroba Addisona-Biermera, Choroba Addisona, Alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, Choroba Gravesa-Basedowa, Jatrogenny zespół Cushinga c) Atopowe zapalenie skóry, Toczeń rumieniowaty układowy, Stwardnienie rozsiane, Mukowiscydoza, Astma aspirynowa, Twardzina układowa, Choroba Addisona, Choroba Addisona-Biermera, Choroba Hashimoto, Jatrogenna niedoczynność tarczycy Choroby uogólnione Choroby narządowo-swoiste 1 1 2 2 3 3 4 4 5 5 Nazwa wybranej uogólnionej choroby autoimmunologicznej: Definicja i etiopatogeneza choroby: Charakterystyczne objawy choroby (min. 6): Nazwy autoprzeciwciał, które występują w chorobie: 21. Z niżej wymienionych chorób wybierz te o charakterze autoimmunologicznym i podziel je na uogólnione i narządowo swoiste. Następnie opisz: - jedną z uogólnionych chorób autoimmunologicznych - jedną z narządowo-swoistych chorób będącą endokrynopatią [Uwaga: ta część pytania obowiązuje na ćwiczenie nr 3 i 4] UWAGA: Nie wszystkie choroby mają charakter autoimmunologiczny! Toczeń rumieniowaty układowy, Zespół Sjögrena, Cukrzyca typu I, Reumatoidalne zapalenie stawów, Choroba Addisona-Biermera, Astma oskrzelowa atopowa, Miastenia gravis, Choroba Hashimoto, Jatrogenny zespół Cushinga, Stwardnienie rozsiane Choroby uogólnione 1 2 3 4 5 Nazwa wybranej uogólnionej choroby autoimmunologicznej: Definicja i etiopatogeneza choroby: Charakterystyczne objawy choroby (min. 6): Nazwy autoprzeciwciał, które występują w chorobie: Choroby narządowo-swoiste 1 2 3 4 5 Nazwa wybranej narządowo-swoistej choroby autoimmunologicznej: Definicja i etiopatogeneza choroby: Charakterystyczne objawy choroby (min. 6): Nazwy autoprzeciwciał, które występują w chorobie: 22. Uzupełnij tabelę. Narysuj schemat metabolizmu kwasu arachidonowego w komórce zaczynając od jego źródła, czyli fosfolipidów błonowych. Podaj pełne nazwy enzymów i powstających związków chemicznych. Omów właściwości związków powstających w wyniku działania enzymu cyklooksygenazy. 23. Uzupełnij tabelę. Narysuj schemat metabolizmu kwasu arachidonowego w komórce zaczynając od jego źródła, czyli fosfolipidów błonowych. Podaj pełne nazwy enzymów i powstających związków chemicznych. Omów właściwości związków powstających w wyniku działania enzymu lipooksygenazy.