8. streszczenie programu ochrony środowiska gminy krzeszowice
advertisement
AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2004 – 2015 SPIS TREŚCI: 1. WSTĘP .......................................................................................................................................................... 2 2. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA GMINY KRZESZOWICE .................................................................................... 4 2.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE ............................................................................................................................. 5 2.2. MORFOLOGIA I HYDROGRAFIA ............................................................................................................................. 5 2.3. BUDOWA GEOLOGICZNA I WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE ......................................................................................... 8 Stratygrafia i litologia ..................................................................................................................................... 8 Warunki hydrogeologiczne ............................................................................................................................. 9 2.4. RZEŹBA TERENU .............................................................................................................................................. 10 2.5. WARUNKI KLIMATYCZNE ................................................................................................................................... 12 2.6. LUDNOŚĆ ...................................................................................................................................................... 13 2.7. SYTUACJA GOSPODARCZA ................................................................................................................................. 14 2.8. ZAOPATRZENIE W ENERGIĘ CIEPLNĄ, ELEKTRYCZNĄ I GAZ ......................................................................................... 15 2.9. KOMUNIKACJA................................................................................................................................................ 16 2.10. RUCH TURYSTYCZNY....................................................................................................................................... 17 3. STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO GMINY KRZESZOWICE ....................................................................... 23 3.1. GŁÓWNE ZAGROŻENIA DLA ŚRODOWISKA NA OBSZARZE GMINY ................................................................................ 23 3.2. POWIETRZE ATMOSFERYCZNE ............................................................................................................................ 23 Stan czystości powietrza atmosferycznego .................................................................................................. 23 Ogniska zanieczyszczeń ................................................................................................................................ 24 3.3. WODY POWIERZCHNIOWE I WODY PODZIEMNE ..................................................................................................... 27 Wody powierzchniowe ................................................................................................................................. 28 Wody podziemne .......................................................................................................................................... 28 Gospodarka wodna ...................................................................................................................................... 29 Strefy ochronne ujęć wód ............................................................................................................................. 31 Gospodarka ściekowa ................................................................................................................................... 31 3.4. GLEBY ........................................................................................................................................................... 34 Jakość gleb.................................................................................................................................................... 34 Główne zagrożenia jakości gleb ................................................................................................................... 34 3.5. ZASOBY KOPALIN............................................................................................................................................. 35 Surowce energetyczne .................................................................................................................................. 35 Surowce skalne ............................................................................................................................................. 36 Wody lecznicze ............................................................................................................................................. 39 Wpływ działalności górniczej na środowisko ................................................................................................ 40 3.6. KLIMAT AKUSTYCZNY ....................................................................................................................................... 41 3.7. WIBRACJA ..................................................................................................................................................... 44 3.8. WALORY PRZYRODNICZE ................................................................................................................................... 45 Świat roślinny ............................................................................................................................................... 45 Biocenozy leśne ............................................................................................................................................ 46 Tereny zieleni w mieście ............................................................................................................................... 46 Świat zwierzęcy ............................................................................................................................................ 47 3.9. FORMY OCHRONY PRZYRODY ............................................................................................................................. 47 Rezerwaty ..................................................................................................................................................... 47 Parki krajobrazowe ....................................................................................................................................... 48 Sieć ekologiczna Natura 2000 ...................................................................................................................... 50 3.10. ROLNICTWO ................................................................................................................................................. 52 3.11. ŹRÓDŁA PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO......................................................................................... 53 4. CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA, KIERUNKI I ZADANIA EKOLOGICZNE ..................................... 58 4.1. OCHRONA POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO.......................................................................................................... 58 4.2. OCHRONA ZASOBÓW WODNYCH ........................................................................................................................ 63 1 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2004 – 2015 4.3. OCHRONA JAKOŚCI GLEB I ZIEMI ......................................................................................................................... 71 4.4. OCHRONA ZASOBÓW KOPALIN ........................................................................................................................... 73 4.5. OCHRONA PRZED HAŁASEM ............................................................................................................................... 75 4.6. OCHRONA WALORÓW PRZYRODNICZYCH .............................................................................................................. 77 Ochrona lasów .............................................................................................................................................. 78 Obszary chronione i tereny zieleni urządzonej ............................................................................................. 80 4.7. OCHRONA PRZED PROMIENIOWANIEM ELEKTROMAGNETYCZNYM ............................................................................. 83 4.8. EDUKACJA EKOLOGICZNA .................................................................................................................................. 84 4.9. ŹRÓDŁA NADZWYCZAJNYCH ZAGROŻEŃ ŚRODOWISKA I ZDROWIA LUDZI ...................................................................... 85 Katastrofy komunikacyjne ............................................................................................................................ 85 Zagrożenie powodziowe ............................................................................................................................... 86 5. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE ......... 86 6. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY POLITYKI EKOLOGICZNEJ.............................................................................. 101 6.1. INSTRUMENTY PRAWNE .................................................................................................................................. 101 6.2. INSTRUMENTY FINANSOWE ............................................................................................................................. 102 6.3. INSTRUMENTY SPOŁECZNE .............................................................................................................................. 120 7. ZARZĄDZANIE I MONITORING REALIZACJI PROGRAMU ............................................................................ 123 7.1. ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA............................................................................................ 123 7.2. MONITORING ŚRODOWISKA ............................................................................................................................ 124 7.3. MONITORING POLITYKI ŚRODOWISKOWEJ .......................................................................................................... 125 8. STRESZCZENIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE ........................................... 128 9. SPIS WYKORZYSTANYCH MATERIAŁÓW ................................................................................................... 129 1. WSTĘP Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Gminy Krzeszowice na lata 2008 – 2015 opracowana została w trybie i na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (t. j. z 2008 r. Dz. U. Nr 25 poz. 150 z późn. zm.) Cele ekologiczne określone w Programie są zgodne z założeniami II Polityki Ekologicznej Państwa oraz założeniami Programu Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego oraz Programu Ochrony Środowiska Powiatu Krakowskiego. Opracowanie określa kierunki i zadania proekologiczne przewidziane do realizacji na lata 2008 – 2015. Integralną częścią niniejszej aktualizacji Programu Ochrony Środowiska jest dokument - Plan Gospodarki Odpadami, zaktualizowany zgodnie z wymogami ustawy o odpadach. Analizowane opracowanie jest dokumentem planowania strategicznego, stawiającym cele i kierunki polityki ekologicznej samorządu Gminy. Program nie jest dokumentem decyzyjnym, ale wspomagającym działania decyzyjne, przez co winien być wykorzystywany jako instrument strategicznego zarządzania Gminą w zakresie ochrony środowiska. Powinien wspomagać procesy tworzenia programów operacyjnych, zawierania umów oraz porozumień z innymi jednostkami administracji i podmiotami gospodarczymi. Założenia niniejszego Programu powinny zostać uwzględnione w procesie przygotowywania budżetu Gminy. 2 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Podstawowym, długoterminowym celem Programu Ochrony Środowiska Gminy Krzeszowice jest osiągnięcie zrównoważonego rozwoju uwzględniającego potrzebę ochrony środowiska. Rozwój cywilizacyjny i wielokierunkowa ekspansja człowieka spowodowały, znaczną degradację środowiska naturalnego – zanieczyszczenie jego poszczególnych komponentów, wyczerpywanie się zasobów surowcowych, ginięcie gatunków zwierząt i roślin, a także pogorszenie stanu zdrowia ludności na terenach przeobrażonych. Dlatego przyjmuje się, że jednym z najważniejszych praw człowieka jest prawo do życia w czystym środowisku. Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 roku stanowi, że Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadną zrównoważonego rozwoju. Nadrzędnym kryterium rozwiązań o charakterze strategicznym na wszystkich szczeblach zarządzania powinna być, zatem kontynuacja działań zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Jest to takie prowadzenie polityki i działań w poszczególnych sektorach gospodarki i życia społecznego, aby zachować zasoby i walory środowiska przyrodniczego w stanie zapewniającym trwałe możliwości korzystania z nich, zarówno przez obecne jak i przyszłe pokolenia, przy jednoczesnym zachowaniu trwałości funkcjonowania procesów przyrodniczych oraz naturalnej różnorodności biologicznej na poziomie krajowym, ekosystemowym, gatunkowym i genowym. Umożliwia ona również harmonizację rozwoju społeczno-gospodarczego z ochroną walorów środowiskowych i powoduje konieczność integrowania zagadnień ochrony środowiska z polityką sektorową w pozostałych dziedzinach gospodarki. Jako podstawowy warunek skutecznej realizacji polityki ekologicznej państwa wymienia się respektowanie zasady zrównoważonego rozwoju w strategiach i politykach w poszczególnych dziedzinach gospodarowania. Realizacja przyjętej polityki ekologicznej państwa opiera się na systemie prawa ochrony środowiska oraz programach, strategiach i polityce ekologicznej, określanych na różnych szczeblach administracji. Polityka ekologiczna państwa określa zasady i sposoby ochrony dziedzictwa przyrodniczego oraz racjonalne użytkowanie zasobów przyrody. Wskazuje na konieczność zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego, poprzez znaczny wzrost lesistości, utworzenie europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000, ochronę terenów wodno-błotnych, poprawę stanu czystości wód powierzchniowych i podziemnych, poprawę klimatu akustycznego oraz ochronę przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych i poważnymi awariami przemysłowymi, a także przeciwdziałanie zmianom klimatu oraz uporządkowanie gospodarowania odpadami. Obliguje do zrównoważonego wykorzystywania zasobów kopalin, materiałów, wody i energii oraz do coraz większego rozwoju energetyki odnawialnej, nakazuje kształtowanie stosunków wodnych i ochronę przed powodziami. Głównym celem II Polityki Ekologicznej Państwa jest 3 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 zapobieganie zagrożeniom zdrowia w środowisku i ograniczenie ryzyka dla zdrowia wynikające z narażenia na szkodliwe czynniki środowiskowe. Zgodnie z tym dokumentem, programy ochrony środowiska powinny być ukierunkowane na osiągnięcie głównie trzech celów: ochronę dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne użytkowanie zasobów przyrody, zrównoważone wykorzystanie surowców, materiałów, wody i energii, poprawę jakości środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne. Efektywność działań w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego zależy w dużej mierze od skutecznie realizowanej polityki proekologicznej, uwzględniającej potrzeby społeczności lokalnej. Istotnym elementem wsparcia są środki finansowe, będące w dyspozycji organizacji, funduszy rządowych i pozarządowych. Podejmowane działania powinny być prowadzone zgodnie z opracowanym programem krótko- i długoterminowym, sporządzonym na podstawie przeprowadzonej analizy uwarunkowań środowiskowych. W pracy przedstawiono podstawowe cele ekologiczne i kierunki działań na lata 2008 – 2015, w odniesieniu do poszczególnych komponentów środowiska: powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych i podziemnych, gleb i ziemi, zasobów kopalin, klimatu akustycznego, walorów przyrodniczych, Realizacja celów ekologicznych, kierunków i zadań długo- i krótkoterminowych w odniesieniu do poszczególnych komponentów środowiska przyczyni się do poprawy standardów jakości życia mieszkańców Gminy Krzeszowice. Pozwoli jednocześnie na ograniczenie wpływu czynników antropogenicznych na stan środowiska naturalnego. 2. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA GMINY KRZESZOWICE Informacje podstawowe o gminie: – gmina miejsko-wiejska, – nazwa i adres urzędu gminy : Urząd Miejski w Krzeszowicach 32-065 Krzeszowice , ul. Ogrodowa 1 , – Informacja / Dziennik Podawczy tel. / fax:(012) 252-08-90 – województwo małopolskie, powiat krakowski, 4 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 – liczba mieszkańców: 31 514 (wg stanu na 30.06.2008 r.) 2.1. Położenie administracyjne Krzeszowice to gmina miejsko – wiejska o powierzchni 139 km2, położona w województwie małopolskim, powiat krakowski. W skład gminy wchodzi miasto Krzeszowice o liczbie ludności 9 996 z przyłączonymi osiedlami Czatkowice i Żbik oraz 18 sołectw: Czerna , Dębnik, Dubie, Filipowice, Frywałd, Miękinia, Nawojowa Góra, Nowa Góra, Ostrężnica, Paczółtowice, Rudno, Sanka, Siedlec, Tenczynek, Wola Filipowska, Zalas, Żary, które zamieszkuje 21 473 osoby (wg stanu na 31.12.2007 r.). Gmina położona jest w obrębie Wyżyny Krakowskiej, w centrum Rowu Krzeszowickiego. W tej okolicy Rów Krzeszowicki zwęża się do szerokości około dwóch kilometrów i jest najbardziej malowniczy pod względem krajobrazowym oraz urozmaicony geomorfologicznie i geologicznie. Krzeszowice zajmują też całą jego szerokość .Większa część Gminy Krzeszowice wchodzi w skład Jurajskich Parków Krajobrazowych. Krzeszowice to gmina o wielofunkcyjnej strukturze gospodarczej. Jest obszarem bardzo interesującym z uwagi na środowisko naturalne. Znaczna część powierzchni, ok. 65%, objęta jest ochroną prawną. Prawie cała gmina znajduje się w zlewniach i strefach ochrony rzek Rudawy i Sanki, na których zlokalizowane są ujęcia wody pitnej dla miasta Krakowa. Ponadto południowo – wschodnia część Gminy znajduje się w południowej części obszaru głównego zbiornika wód podziemnych Częstochowa (E) GZWP nr 326 (Kleczkowski, 1990). Przeważająca zabudowa w gminie to zabudowa niska, jednorodzinna – wolnostojąca. Na terenie miasta Krzeszowice występuje również zabudowa wielorodzinna, średniej i wysokiej intensywności. Na obszarach wiejskich przewiduje się największą w gminie kumulację mieszkalnictwa jednorodzinnego, nie przewiduje się tu zabudowy wielorodzinnej w żadnej formie. Z analizy demograficznej wynika, iż budową nowych obiektów w gminie mogą być zainteresowani głównie inwestorzy spoza jej terenu . 2.2. Morfologia i hydrografia Pod względem morfologicznym Gmina Krzeszowice, położona jest w obrębie zachodniej części zapadliska Rowu Krzeszowickiego, przecinającego równoleżnikowo bruzdę morfologiczną południowej części Wyżyny Krakowskiej. Północną krawędź rowu stanowi rozległa, płytowa część Wyżyny Krakowskiej, o rzędnych od +360 m do +450 m n.p.m., a południową grzbiet zalesionego Garbu Tenczyńskiego, którego wzniesienia osiągają wysokość od +380 m do +411 m n.p.m. 5 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Istotną rolę w morfologii Rowu Krzeszowickiego odgrywają cieki wodne, które wypreparowały swoje doliny w utworach czwartorzędowych. Odpływ wód z omawianego obszaru odbywa się w kierunku południowo wschodnim, obszar gminy pokrywa sieć cieków zasilających Wisłę przez jej lewobrzeżne dopływy (potoki Rudno, Sanka, rzeka Rudawa). Na omawianym obszarze występują działy wodne II i III rzędu. Centralnie, południkowo przez obszar Krzeszowic, wzdłuż dyslokacji tektonicznej przepływa potok Krzeszówka, powstały z połączenia potoków Czernka i Eliaszówka. Potok Krzeszówka stanowi lewobrzeżny dopływ rzeki Rudawa. Dolina Krzeszówki początkowo jest wąska i stroma, rozszerzając się stopniowo w części południowej obszaru miasta. Poniżej Krzeszowic Krzeszówka zmienia swój bieg na wschodni, i w tym rejonie dopływa do niej potok Dulówka, którego źródła występują w rejonie Pisar i Karniowic. W Krzeszowicach uchodzi do Dulówki potok - Filipówka. Rudawka odwadnia doliny Racławki i Szklarki położone w północno-wschodniej części gminy. Do stałych zbiorników wodnych należą małe stawy na potokach Szklarka i Sanka, staw Wroński w Tenczynku. Reżim cieków występujących na terenie gminy cechują: przeciętne zasoby wodne, duża bezwładność hydrologiczna, objawiająca się mniejszą i powolniejszą zmiennością przepływów, przewaga wezbrań roztopowych nad letnimi, małe nasilenie procesów erozji koryt. Jednostki fizyczno - geograficzne Gmina Krzeszowice położona jest w granicach następujących jednostek fizyczno stratygraficznych: Płaskowyż Ojcowski, Rów Krzeszowicki i Pomost Krakowski. Płaskowyż Ojcowski wchodzi w skład Wyżyny Krakowskiej, jest rozległą wierzchowiną o złożonej budowie geologicznej. Płyta Ojcowska zbudowana jest z utworów paleozoicznych – dewonu i karbonu przykrytych osadami triasu i jury. Na zachód od Dubia osady mezozoiczne zachowały się fragmentarycznie, na wschód miąższość osadów jury wzrasta do kilkudziesięciu metrów. Powierzchnia zrównania rozpościera się na wysokości 400 – 460 m n.p.m. Jej kulminacją na omawianym obszarze jest Kowalska Góra o wys. 443 m n.p.m. Na znacznym obszarze występuje pokrywa warstwy lessu o miąższości do 10 m. W pokrywie lessowej wypreparowane zostały wąskie i głębokie doliny potoków Dulówka, Filipówka, Krzeszówka i Racławka. Potoki rozcinają powierzchnie terenu palczastymi dolinami o przebiegu południkowym. Jary (o głębokości do 7 m) mają nie wyrównane przekroje podłużne i charakteryzują się asymetrią poprzeczną - lewy brzeg jest zwykle łagodny zbudowany z osadów lessowych, prawy – stromy wypreparowany w skałach 6 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 węglanowych. W wielu dolinach występują holoceńskie progi martwicowe (do 10 m wys.), czasami w dolinach spotyka się głazy narzutowe czerwonego granitu skandynawskiego (do 1 m wys.). Poza dolinami potoków w morfologii płaskowyżu odznaczają się leje krasowe o wyglądzie mis lub stromościennych zapadlisk. Nad powierzchnią zrównania górują pagóry (twardziele), skałki i mogoty. Ostańce często podziurawione są jaskiniami. Obszerne bezodpływowe zagłębienia pomiędzy ostańcami wypełniają iły rezydualne i rumosz skalny. Od południa płaskowyż ogranicza próg tektoniczny, wchodzący w skład będzińsko krakowskiej strefy uskokowej; wyraźny, o jednolitej szerokości około 400 m na zachód od Krzeszowic oraz rozczłonkowany, o zmiennej szerokości na wschód od Krzeszowic. Stopień ten budują utwory od dewonu do kredy. Stanowi on północną granicę rowu krzeszowickiego. Rów Krzeszowicki jest rowem tektonicznym o szerokości 2-4 km. Dno rowu położone jest na wysokości 240 – 275 m n.p.m. Na omawianym obszarze rów ma przebieg równoleżnikowy. Rów rozwinął się wzdłuż dyslokacji Kraków - Będzin, na południe od niej. Południowym brzegiem rowu jest krawędź uskoku antytetycznego, którego skrzydło zrzucone stanowi dno rowu. Przy obu krawędziach występują stopnie pośrednie o szerokości od kilkudziesięciu do 200 m. Całkowity zrzut bloku budującego dno rowu, w stosunku do północnej krawędzi, wynosi 250-320m, a w stosunku do południowej krawędzi około 200250 m. Dno rowu wypełnione jest osadami kredy (do kilkunastu metrów miąższości), miocenu (do 50 m miąższości) i czwartorzędu. Wiek uskoków obrzeżających rów oceniono na mioceński. Grzbiet (Garb) Tenczyński jest to zrąb tektoniczny o złożonej budowie geologicznej, ograniczony od północy przez Rów Krzeszowicki. Szerokość jego sięga 8 km na linii Krzeszowice - Rybna. Obniżony jest w stosunku do północnej krawędzi Rowu Krzeszowickiego o 50-70 m. Krawędzie Grzbietu Tenczyńskiego mają charakter schodowy. W obrębie Grzbietu Tenczyńskiego wyróżnić można kilka bloków. Najwyższe położenie zajmuje blok Głuchówki - Frywałd z utworami wizenu (wychodnie karbonu) na powierzchni, stanowiący północną część płaskowyżu Sanki. Wzdłuż uskoku zalaskiego graniczy ze zrzuconym blokiem Tenczynka na północy, a na południu z obniżoną południową częścią płaskowyżu Sanki. Najwyższy punkt stanowi wzgórze w rejonie Rudna (408,5 m n.p.m.). 7 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 2.3. Budowa geologiczna i warunki hydrogeologiczne Stratygrafia i litologia W budowie geologicznej Gminy Krzeszowice występują wszystkie formacje od dewonu po czwartorzęd, a ich rozwój jest mniej lub bardziej kompletny. Utwory dewonu odsłaniają się na NE i N od Krzeszowic. Są to dolomity, wapienie, margle łupkowate i wapienie margliste dewonu środkowego i górnego. Wychodnie tych utworów występują we wsi Dubie, Dębnik oraz w dolinie potoku Racławka. Wychodnie utworów karbonu dolnego, wykształconego w facji wapienia węglowego można spotkać na powierzchni we wsiach Czatkowice, Czerna oraz dolinkach potoków Eliaszówka i Czernka. Utwory karbonu górnego odsłaniają się w dolinie rzeki Miękini. Są to iłowce, mułowce i piaskowce. Perm reprezentują melafiry i porfiry czerwonego spągowca. Obserwuje się je w południowej i południowo – zachodniej części Gminy, w kamieniołomie porfiru w Zalasiu i nieczynnym kamieniołomie melafiru w Rudnie. Trias reprezentują morskie utwory dolnego wapienia muszlowego, obejmujące warstwy gogolińskie dolne i górne oraz dolomity kruszconośne. Jura środkowa zbudowana jest z utworów piaszczysto-żwirowych, słabo scementowanych, których wychodnie stwierdzono w północno-wschodniej części miasta Krzeszowice. Utwory jury górnej, wykształcone w postaci wapieni skalistych, płytowych i ławicowych z krzemieniami i marglami, posiadają wychodnie w rejonie Olechówki oraz w południowej i południowo – zachodniej części Gminy, w Zalasiu i w Rudnie. Kredę reprezentują osady turonu (kampan), wapienie, margle z glaukonitem i opoki. Trzeciorzęd, wykształcony jest w postaci iłów piaszczystych i marglistych, gipsów, wapieni, zlepieńców oraz piasków ilastych miocenu środkowego. Utwory te tworzą kilka nierozdzielonych kompleksów. W północnej części gminy stwierdzono występowanie kompleksu zlepieńcowego, składającego się z okruchów wapieni jurajskich, krzemieni oraz otoczaków kwarcu z piaszczysto-marglistym lepiszczem. W części południowej, występuje kompleks iłowców marglistych i łupków ilastych. Czwartorzęd to osady plejstocenu i holocenu zbudowane z glin zwałowych, lessów, namułów oraz utworów piaszczystych i piaszczysto-żwirowych. Na przeważającej części gminy występują lessy, o miąższości sięgającej 15 m. W zachodniej części, w rejonie Woli Filipowskiej stwierdzono występowanie izolowanych płatów glin zwałowych o miąższości od kilku do kilkunastu metrów. Utwory piaszczyste i piaszczysto-żwirowe budują tarasy zalewowe w dolinach rzek. 8 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Warunki hydrogeologiczne Na obszarze Gminy Krzeszowice występują następujące poziomy wodonośne: czwartorzędowy, trzeciorzędowy, jurajsko-kredowy, permski, karboński i dewoński. Południowo-wschodnia część Gminy zlokalizowana jest w południowej części obszaru jurajskiego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Częstochowa (E) GZWP nr 326. Czwartorzędowy poziom wodonośny związany jest z piaszczystymi i piaszczystożwirowymi osadami plejstocenu i holocenu. Poziom wodonośny o zmiennej miąższości ograniczony jest spągiem zbudowanym z nieprzepuszczalnych iłów mioceńskich i stropem, zbudowanym głównie z glin zwałowych oraz mułków. Poziom wodonośny zasilany jest z infiltracji opadów atmosferycznych. Rozkład pola hydrodynamicznego zależy od ilości opadów, parametrów filtracji, jak również położenia lustra wody w ciekach powierzchniowych. Przepływ wód podziemnych zwrócony jest głównie w kierunku rzeki Miękinia, Czerna, Krzeszówka, Filipówka i Dulówka. Trzeciorzędowy poziom wodonośny o charakterze szczelinowym związany jest z występowaniem serii gipsowej - iłowców i gipsów południowej facji miocenu. Poziom wodonośny ograniczony jest spągiem zbudowanym z nieprzepuszczalnych iłowców marglistych górnego opolu i stropem, który budują iły miocenu. Zasilany jest wskutek bezpośredniej infiltracji opadów atmosferycznych na wychodniach serii gipsowej oraz pośrednio poprzez osady czwartorzędowe i serię łupków spirialisowych. Wody podziemne poziomu trzeciorzędowego, zaliczone do wód leczniczych, charakteryzuje podwyższona mineralizacja (około 2,8 g/dm3), podwyższona zawartość siarkowodoru i typ hydrogeochemiczny siarczanowo-wapniowo-magnezowy. Jurajsko-kredowy poziom wodonośny o charakterze szczelinowym i szczelinowoporowym występuje w obrębie utworów marglistych, marglisto-piaszczystych i piaszczystożwirowych kredy oraz wapieni jury. Warstwę wodonośną izolują od trzeciorzędowego poziomu wodonośnego nieprzepuszczalne iłowce margliste górnego opolu. W obrębie jurajsko-kredowego poziomu wodonośnego występują zarówno wody słodkie o niskiej mineralizacji, ujmowane otworem studziennym zlokalizowanym w południowej części Rowu Krzeszowickiego, jak również wody o podwyższonej mineralizacji, typu sodowo-chlorkowosiarczanowego, nawiercone otworem S-2 położonym w centrum Krzeszowic. Południowo-wschodnią część Gminy Krzeszowice obejmuje Główny Zbiornik Wód Podziemnych Częstochowa (E) nr 326 (Krzeszowice-Pilica) - Zbiornik jurajski, obejmuje obszar wychodni formacji jurajskiej pod zróżnicowanym, głównie przepuszczalnym nadkładem czwartorzędowym. Jest to przepływowy, odkryty, szczelinowo-krasowo-porowy zbiornik zbudowany z różnych litologicznie typów wapieni. Wody tego zbiornika łatwo 9 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 ulegają degradacji. Główne zagrożenie pochodzi ze strony gospodarki rolnej oraz innych zanieczyszczeń wielkoprzestrzennych. Permski poziom wodonośny, o charakterze szczelinowym, bardzo małej zasobności i niewielkim zasięgu powierzchniowym stwierdzono w okolicy Zalasu. Nawiercony został podczas eksploatacji porfiru w lakkolicie zalaskim. Dolnokarboński poziom wodonośny o charakterze szczelinowym i szczelinowokrasowym związany jest z węglanowymi utworami okolic Czatkowic, gdzie występują obfite źródła (wydajność sięgająca 60 dm3/s) zaopatrujące w wodę Krzeszowice (źródło dr Wróbla, Chuderskiego i Nowe). Wody górnokarbońskie występują głównie w rejonie Tenczynka i Rudna, nie są jednak szczegółowo rozpoznane i wykorzystywane. Dewoński poziom wodonośny, o charakterze szczelinowym i szczelinowo-krasowym rozpoznany w rejonie antykliny Dębnika (na północ od Krzeszowic). Występowanie źródeł wód poziomu dewońskiego stwierdzono w dolinach Czernki i Racławki. 2.4. Rzeźba terenu Teren Gminy Krzeszowice charakteryzuje się bardzo zróżnicowanym ukształtowaniem powierzchni terenu. Formy pochodzenia wodnolodowcowego równiny wodnolodowcowe występują lokalnie pomiędzy Tenczynkiem, Zalasem i Młoszową (poza granicami omawianego obszaru), jest to teren zalesiony (Puszcza Dulowska), obfitujący w bagna i torfy. Formy pochodzenia eolicznego pokrywy lessowe – zajmują znaczną część obszaru. Są silnie rozczłonkowane i pocięte głębokimi dolinami potoków, pokrywają Płaskowyż Ojcowski, Garb Tenczyński i wypełniają Rów Krzeszowicki. równiny piasków przewianych oraz wydmy – stanowią wypełnienie Niecki Dulowskiej rozwinięte na osadach wodnolodowcowych, drugą strefą piasków przewianych są okolice Niedźwiedziej Góry i Nawojowej Góry. Poza pokrywami piaszczystymi piaski występują w formie wydm w rejonie Tenczynka. Obszary występowania piasków eolicznych są porośnięte zwartymi lasami sosnowymi. Formy pochodzenia rzecznego 10 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 tarasy akumulacyjne – sieć dolinną tego obszaru można podzielić na dwie grupy - równoleżnikowe - szersze i rozleglejsze (Krzeszówka), wykorzystujące rowy tektoniczne odpreparowane z iłów mioceńskich oraz wąskie i głębokie doliny o przebiegu południkowym wcięte w wierzchowinę Płaskowyżu Tenczyńskiego lub rozcinające Grzbiet Terczyński. Są skierowane na południe lub południowy wschód, zwykle o łamanym przebiegu (Dulówka, Filipówka), mają doliny o charakterze wąwozów skalnych, z wypreparowanymi trzema poziomami tarasów rzecznych ,odpowiadających kolejnym etapom wzmożonej aktywności erozyjnej. Formy pochodzenia denudacyjnego powierzchnie trzeciorzędowych zrównań strukturalnych - zachowane na omawianym obszarze we fragmentach, wyznaczają rozległe poziomy wierzchowiny, w dużej mierze pokryte plejstoceńskimi lessami, najwyraźniej widoczne one są w północnym skrzydle rowu krzeszowickiego. pokrywy deluwialne – występują na zboczach głębszych dolin i wzniesieniach o różnym nachyleniu, tworzą je utwory piaszczyste z okruchami skał podłoża z niewielką domieszką skał pochodzenia skandynawskiego. osuwiska – występują sporadycznie i mają niewielkie rozmiary ,związane są zwykle z pokrywami lessowymi rozwiniętymi na podłożu mioceńskim. Formy o założeniach tektonicznych obszar charakteryzuje się licznym występowaniem trzeciorzędowych struktur tektoniki uskokowej - zrębów i rowów tektonicznych odpreparowanych z iłów mioceńskich. Północną i południową krawędź Rowu Krzeszowickiego wyznaczają bardzo wyraźne progi tektoniczne. Formy krasowe jaskinie licznie występujące w wapieniach oksfordu są krótkie, suche, rozwinięte poziomo o bogatej szacie naciekowej, główne skupiają się w dolinie Sanki, leje krasowe okrągłe lub owalne o średnicy do 20 m, głębokości do 10 m występują w obrębie pokrywy lessowej rozwiniętej na wapieniach jurajskich, mają charakter zapadlisk sufozyjnych , powstałych na skutek wmywania lessów w szczeliny systemu krasowego wapieni oksfordu, nagromadzenie tych form obserwuje się w okolicach Sanki i Głuchówek. Formy o nieoznaczonej lub różnej genezie 11 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 twardziele (monadoki) występują w zgrupowaniu koło Rudna, najwyższy ma 408,5 m n.p.m., ściany skalne występują w większości dolin przełomowych, dochodzą do 30 m wysokości, głazy narzutowe występują na obszarach utworów fluwioglacjalnych, najczęściej są to białe i czerwone granity skandynawskie ,rzadziej kwarcyty świętokrzyskie, wielkość największych dochodzi do 1,5 m średnicy. Formy antropogeniczne nasypy autostrady - biegną wzdłuż autostrady przebiegającej w południowej części gminy, hałdy i nasypy – związane są głównie z terenami zabudowy miejskiej Krzeszowic oraz dawnej lub aktualnej eksploatacji surowców mineralnych (kamieniołomy, piaskownie, glinianki) Czatkowic, Zalasu i Niedźwiedziej Góry, kamieniołomy – do największych sztucznych odsłonięć należą czynne kamieniołomy w Czatkowicach, Niedźwiedziej Górze, Dubiu i Zalasiu oraz nieczynne w Miękini, Rudnie, Zalasiu, glinianki i piaskownie występują w obrębie pasa wydm nadwiślańskich (rejon Zalasu), nie są eksploatowane przemysłowo. 2.5. Warunki klimatyczne Według Hessa obszar gminy położony jest w obrębie umiarkowanie ciepłego piętra klimatycznego. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi od 8,0 do 8,5°C, średnie temperatury lipca - 17°C, a stycznia - 3°C, okres bezprzymrozkowy wynosi około 150 dni, okres wegetacyjny - 220 dni. Obszar gminy odznacza się dużym zróżnicowaniem mezoklimatycznym co jest związane z bogatą rzeźbą terenu. Mezoklimat wierzchowiny wyżynnej jest wyraźnie chłodniejszy od terenów położonych niżej. Temperatury powietrza wykazują jednak znacznie mniejsze zróżnicowanie niż w dnach dolin, zwłaszcza mniejsze są różnice temperatur pomiędzy dniem i nocą, dzięki czemu znacznie rzadziej niż w dolinach występują tu przymrozki wiosenne i jesienne. Wyższe są tu sumy opadów - średnia roczna około 750 mm. Teren gminy jest dobrze przewietrzany, zwłaszcza zimą często występują silne wiatry z kierunków północno - zachodnich i wschodnich, powodujących zamiecie śnieżne i powstawanie zasp. Mezoklimat głębokich, wąskich dolin jurajskich odznacza się bardzo dużym zróżnicowaniem, zwłaszcza nasłonecznienia, stosunków termicznych i wilgotności. Bardzo 12 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 duże są wahania temperatury między dniem i nocą na skutek spływów chłodnego powietrza oraz różnic nasłonecznienia południowych i północnych zboczy. Kierunki wiatru w dolinach są modyfikowane przez przebieg ich osi, a jego prędkości są znacznie zredukowane. Cechy pośrednie między w/w skrajnymi typami mezoklimatów reprezentuje mezoklimat Rowu Krzeszowickiego. W związku ze spływem mas chłodnego powietrza z Wyżyny w kierunku obniżeń, panuje tu duże zróżnicowanie termiczne między dniem i nocą oraz związane z tym wczesne występowanie przymrozków jesiennych i późny zanik wiosennych. Częstym niekorzystnym zjawiskiem, utrudniającym pionowy ruch powietrza i samooczyszczanie atmosfery są inwersje temperatury, których zewnętrznym przejawem są zamglenia i mgły. Mgły występują głównie od października do marca, z maksimum w listopadzie (średnio ok. 50 dni w roku). Najczęstszy pionowy zasięg inwersji na skłonie Wyżyny sięga 280 m n.p.m. Zgodnie z podziałem Polski na dzielnice rolniczo - klimatyczne R. Gumińskiego obszar gminy leży w obrębie dzielnicy częstochowsko - kieleckiej. 2.6. Ludność Gmina Krzeszowice liczy 31,514 tys. mieszkańców, w tym miasto Krzeszowice zamieszkuje 10 tys. osób, obszar wiejski 21,514 tys. osób. Liczba mieszkańców Miasta Krzeszowice (stan na 30.06.2008r.): Os. Parkowe 2 365 Os. Centrum 2 454 Os. Jurajskie 2 577 Os. Nowy Świat 1019 Czatkowice 1 004 Żbik 581 Miasto łącznie: 10 000 Liczba mieszkańców sołectw Gminy Krzeszowice (stan na 30.06.2008 r.): Czerna 1 228 Dębnik 109 Dubie 199 Filipowice 2 102 Frywałd 268 Miękinia1 1238 Nawojowa Góra 1915 Nowa Góra 1640 Ostrężnica 1056 13 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Paczółtowice 785 Rudno 743 Sanka 1150 Siedlec 622 Tenczynek 3392 Wola Filipowska 2717 Zalas 2228 Żary 122 Sołectwa łącznie 21 514 Łącznie Gmina Krzeszowice 31 514 (dane UM Krzeszowice) W ciągu ostatniej dekady liczba ludności wahała się pomiędzy 31 400 a 31 514 wykazuje więc cechy struktury stabilnej o niewielkiej tendencji spadkowej/zwyżkowej. Saldo migracji według ostatnich danych było dodatnie i wynosiło 0,4 natomiast przyrost naturalny był ujemny. Wskaźniki te dotyczą liczb przypadających na 1000 mieszkańców. W zakresie struktury płci gmina cechuje się niewielką przewagą liczby kobiet w stosunku do liczby mężczyzn, co jest charakterystyczne dla gmin miejskich. 2.7. Sytuacja gospodarcza Gmina Krzeszowice zlokalizowana jest w obrębie strefy podmiejskiej Krakowa, co znajduje wyraz w jej wielofunkcyjnej strukturze gospodarczej i wieloaspektowych powiązaniach z tym miastem. Aktualnie w Krzeszowicach zarejestrowanych jest 2 900 podmiotów gospodarczych. Obserwuje się rosnący trend liczby zarejestrowanych przedsiębiorstw. W roku 2006 w Ewidencji Działalności Gospodarczej zarejestrowanych było 2 640 podmiotów gospodarczych, w roku 2007 – 2 704. Na terenie gminy działa ok. 60 dużych zakładów produkcyjnych, m.in. kopalnie eksploatujące złoża wapienia, porfiru i diabazu; centrum dystrybucji żywności mrożonej; zakład produkcji i dystrybucji wody źródlanej; centrum ogrodnicze; ośrodek rehabilitacji narządu ruchu; przedsiębiorstwo hodowli roślin ogrodniczych; firmy produkcyjne chemii budowlanej. Struktura branżowa na terenie gminy na przestrzeni ostatnich lat nie zmienia się i utrzymuje według poniższego przyporządkowania, handel – 40%, usługi – 40%. Pozostałe dziedziny gospodarki, tj. m.in. przetwórstwo przemysłowe i spożywcze, gastronomia, budownictwo, naprawy, pośrednictwo, ubezpieczenia, marketing stanowią 20%. Szczegółowo struktura branż na terenie Gminy Krzeszowice, wg stanu na koniec 2007 r. kształtuje się następująco: 14 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 handel – 978, w tym 3 obiekty wielkoobszarowe, usługi – 815, budownictwo – 150, naprawy – 25, przetwórstwo spożywcze – 23, przetwórstwo przemysłowe – 20, gastronomia – 20, inne – 673. W zakresie prowadzonej działalności gospodarczej dominuje przemysł wydobywczy, obejmujący przede wszystkim eksploatację surowców naturalnych (wapienie, porfiry, diabazy, dolomity) i wody lecznicze. Do największych zakładów przemysłowych należą : Kopalnia Wapienia „Czatkowice” Sp. z o.o. os. Czatkowice 248, 32-065 Krzeszowice, Kopalnie Porfiru i Diabazu Sp. z o.o. ul. Kościuszki 10, 32-065 Krzeszowice, Kopalnia Odkrywkowa Surowców Drogowych w Rudawie ul. Legionów Polskich – Kopalnia Dolomitu „Dubie” w Dubiu, Produkcja i Hodowla Roślin Ogrodniczych Sp. z o.o. ul. Żbicka 32, 32-065 Krzeszowice, Eden Springs Zakład Pracy Chronionej os. Czatkowice 254, 32-065 Krzeszowice, Zakład Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego w Tenczynku, Tenczynek 1, 32067 Tenczynek. W Krzeszowicach można skorzystać z usług 4 banków: Bank PeKaO S.A, Bank Spółdzielczy, Bank PKO BP S.A, Bank Ochrony Środowiska. Działają dwie stacje paliw oraz cztery z instalacją gazową. 2.8. Zaopatrzenie w energię cieplną, elektryczną i gaz Zaopatrzenie w energię cieplną na terenie gminy Krzeszowice odbywa się w oparciu o lokalne - zbiorcze i indywidualne kotłownie wykorzystujące paliwa stałe, gaz ziemny oraz olej opałowy. Sporadycznie występuje wykorzystywanie alternatywnych źródeł energii (np. energii słonecznej). Największymi dostawcami ciepła na terenie gminy są dwie kotłownie PiHRO ogrzewające własne obiekty oraz budynki mieszkalne SM „Nowość”. Ich moc wynosi 36,8 i 27,6 MW. Ponadto kotłownie zaopatrujące w ciepło i ciepłą wodę mieszkańców obiektów spółdzielni mieszkaniowej „Przyjaźń” (dot. budynków zabudowy wysokiej na os. Krakowskim i ul. Targowa). Kotłownie te zostały zmodernizowana w latach 2000 - 2004 na 15 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 nowoczesne, gazowe. Wymiana instalacji i kotłowni węglowych na gazowe prowadzona jest również sukcesywnie (od 1996 roku) przez Gminę w obiektach użyteczności publicznej, jak również przez administratora w obiektach administrowanych przez Zakład Administracji Budynków Komunalnych. Zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego dla nowo powstających obiektów zaleca się wykorzystanie ekologicznych, niskoemisyjnych nośników energii (prąd, gaz, lekki olej opałowy). Źródłem zasilania gminy w gaz są gazociągi wysokoprężne przebiegające przez jej teren oraz stacje redukcyjne gazu I stopnia w Krzeszowicach, Nawojowej Górze, Filipowicach i Tenczynku. Sieć średnioprężna dosilana jest ze stacji redukcyjnych poza terenem gminy – w Grojcu i w Rudawie. W ostatnich latach na terenie gminy Krzeszowice zrealizowano następujące inwestycje z zakresu modernizacji sieci gazowej: - przebudowa gazociągu w Nawojowej Górze obejmująca budowę gazociągu wysokiego ciśnienia DN 150 mm o długości ok. 80 m oraz budowę redukcyjno – pomiarowej stacji gazowej o przepustowości 8000 Nm3/h; - remont i przebudowa gazociągu wysokiego ciśnienia na odcinku ok. 6100m od odgałęzienia od S.R.P. Krzeszowice (tj. stacji redukcyjno – pomiarowej Krzeszowice) do punktu pomiarowego Wola Filipowska. 2.9. Komunikacja Gmina Krzeszowice posiada dogodne połączenie kolejowe i drogowe oraz dobrze rozwiniętą komunikację podmiejską. Cechuje się dobrym położeniem w stosunku do układu dróg głównych ponadregionalnych (autostrada A-4) i regionalnych (nr 79), co umożliwia gospodarczą aktywizację terenów przyległych. Przez teren Gminy Krzeszowice przebiega część rozbudowanej trasy międzynarodowej A4. W granicach Gminy znajduje się odcinek długości 11 km, na którym zlokalizowany jest węzeł zjazdowy w kierunku Krakowa. Przez teren Gminy Krzeszowice przebiega również 9 km odcinek drogi krajowej nr 79 (relacja: Warszawa - Kozienice Zwoleń - Sandomierz - Połaniec - Nowe Brzesko - Kraków - Trzebinia - Chrzanów Jaworzno - Katowice - Chorzów - Bytom), 3 km odcinek drogi wojewódzkiej nr 791 (relacja: Wanaty - Zawiercie - Ogrodzieniec - Olkusz - Trzebinia). Wykaz dróg powiatowych: Nr drogi K2123 K2124 Kierunkowy przebieg Frywałd- Nawojowa GóraMłynka Rudno-Wola Filipowska- Paryż Km w gminie W tym o naw. twardej 4,5 4,5 Lokalna 13,6 13,6 Lokalna Kategoria 16 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 K2127 K1035 K1032 K1034 K2188 Krzeszowice-Żbik- Siedlec 3,6 Rogatki-Obora-Brodła 4,5 Rudno-Nieporaz 1,3 Frywałd-Regulice 6,9 Tenczynek-Rudno 5,2 Kryspinów-Cholerzyn- MnikówK2189 2,2 Kopce Mydlniki-Balice-BrzoskwniaK2121 7,9 Krzeszowice K2125 Krzeszowice-Miękinia 7,5 K2126 Krzeszowice- Przeginia 7,0 K2129 Rudawa-Szklary-Jerzmanowice 3,0 K2186 Tenczynek-Czernichów 8,5 K1033 Alwernia-Rudno-Tenczynek 6,7 K2191 Mników-Czułów-Sanka 0,2 K1076 Krzeszowice-Czatkowice 7,6 Drogi powiatowe na terenie miasta Krzeszowice: 3,6 4,5 1,3 6,9 5,2 Lokalna Lokalna Lokalna Lokalna Lokalna 2,2 Lokalna 7,9 Zbiorcza 7,5 7,0 3,0 8,5 6,7 0,2 7,6 Zbiorcza Zbiorcza Zbiorcza Zbiorcza Zbiorcza Zbiorcza Zbiorcza ulice: Daszyńskiego, Grunwaldzka, Krakowska, Legionów Polskich, Miękińska, Ogrodowa, Rynek, Żbicka oraz ul. bez nazwy (odc. Krakowska- Kościuszki). Do dróg gminnych zalicza się drogi o znaczeniu lokalnym nie zaliczone do innych kategorii, stanowiące uzupełniającą sieć dróg służących miejscowym potrzebom, z wyłączeniem dróg wewnętrznych i dróg dojazdowych do pól i nieruchomości. Drogi gminne publiczne mają ok. 70 km łącznej długości. Drogi wewnętrzne - ok.120 km długości. W odległości 20 km od Krzeszowic znajduje się międzynarodowe lotnisko w Balicach. Dostępność autostrady A4 ma bez wątpienia zasadnicze, strategiczne znaczenie dla możliwości rozwoju Gminy. Przebieg tras komunikacyjnych przez teren Gminy stanowi zagrożenie dla jej klimatu akustycznego, stwarzając również potencjalne zagrożenie zanieczyszczenia wód podziemnych substancjami niebezpiecznymi. Przez teren Gminy Krzeszowice przebiega linia kolejowa Wrocław - Kraków Przemyśl. Potrzeby przewozu towarowego zaspokajają odcinki bocznic kolejowych: Krzeszowice - Czatkowice, Krzeszowice - Zalas. 2.10. Ruch turystyczny Obecnie Gmina dysponuje nielicznym, lecz prężnie rozwijającym się zapleczem turystycznym. Działalność sportową na terenie gminy prowadzą: Międzyszkolny Ośrodek 17 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Sportowy, Gminny Klub Sportowy „Świt”, 6 ludowych klubów sportowych, Parafialny Klub Sportowy „Sankowia” w Sance oraz 4 uczniowskie kluby sportowe. Do działań o charakterze związanym z upowszechnianiem kultury fizycznej i sportu włączają się także inne stowarzyszenia, organizując zawody oraz imprezy sportowe i rekreacyjne. Tabela 2.10.1. Baza sportowa na terenie Gminy: Lp. Miejscowość Baza sportowa 1 2 3 1 Czerna przy szkole podstawowej, w zaadaptowanym pomieszczeniu funkcjonuje zastępcza sala gimnastyczna o wym. 6,5 x 6,4 m; szkoła posiada również boisko do piłki siatkowej i piłki nożnej 2 Dębnik sołectwo posiada boisko do gry w piłkę nożną 3 Dubie sołectwo posiada boiska do gry w piłkę nożną i piłkę siatkową 18 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 1 2 4 Flipowice 5 Frywałd 6 Krzeszowice 7 Miękinia 8 Nowa Góra 9 Nawojowa Góra 10 Ostrężnica 11 Paczółtowice 12 Rudno 13 Sanka 3 przy szkole podstawowej, w zaadaptowanym pomieszczeniu szkoły, funkcjonuje zastępcza sala gimnastyczna o wym. 12,5 x 6 m, szkoła posiada również 2 boiska: do piłki ręcznej i siatkowej sołectwo nie posiada bazy sportowej 1. przy GKS „Świt” znajduje się stadion sportowy o wymiarach dużej płyty 105 x 70 m oraz płyty małej o wym. 97 x 60 m, GKS „Świt” dysponuje również salą sportową o wym. 24 x 12 m i siłownią 2. przy Gimnazjum w Krzeszowicach znajduje się hala widowiskowosportowa o wym. 42 x 22 m 3. przy Szkole Podstawowej w Krzeszowicach znajdują się 2 sale gimnastyczne: jedna o wym. 17,6 x 10,4 m, druga o wym. 8,8 x 5,95 m, bieżnia lekkoatletyczna oraz 2 boiska sportowe: uniwersalne do piłki ręcznej i koszykowej, do piłki siatkowej 4. przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych znajduje się sala gimnastyczna o wymiarach 22 x 11 m 5. Liceum Ogólnokształcące korzysta z boiska do piłki nożnej oraz boiska do siatkówki 6. od 2006 r. istnieje tzw. SKATE PARK 1. przy szkole podstawowej znajduje się zastępcza sala gimnastyczna o wym. 10,4 x 5,3 m, boisko uniwersalne do piłki koszykowej i siatkowej oraz boisko do piłki nożnej 2. w sołectwie funkcjonują również 2 boiska sportowe: do gry w piłkę nożną i piłkę siatkową przy zespole szkół funkcjonuje zastępcza sala gimnastyczna o wym. 10,9 x 5,7 m. W budowie jest hala sportowa (wym. części sportowej: 22 x 11 m) 1. przy szkole podstawowej znajduje się sala gimnastyczna o wym. 15,4 x 9,5 m oraz boisko uniwersalne do gier zespołowych 2. boisko do piłki nożnej + szatnie na stadionie LKS „Górzanka” w Nawojowej Górze 1. przy szkole podstawowej istnieje zastępcza sala gimnastyczna o wym. 10 x 7 m oraz uniwersalne boisko sportowe do gier zespołowych 2. boisko do gry w piłkę nożną oraz boisko uniwersalne do gry w piłkę siatkową i koszykową oraz szatnie posiada LKS „Jutrzenka” w Ostrężnicy 1. przy szkole podstawowej znajdują się 2 boiska sportowe: do piłki siatkowej i piłki ręcznej 2. w kompleksie Krakow Valley Golf&Country Club działa strzelnica sportowa dysponująca pięcioma stanowiskami strzelniczymi (na odległość do 25 i 50 m) 3. przy kompleksie istnieją również 2 trasy narciarskie o dł. 100 i 750 m. przy szkole podstawowej funkcjonuje boisko uniwersalne do gry w piłkę koszykowa, siatkową i ręczną 1. przy szkole podstawowej znajduje się sala gimnastyczna o wym. 12,8 x 5,8 m oraz boisko uniwersalne do piłki koszykowej i piłki ręcznej 2. przy Parafialnym Klubie Sportowym „Sankowia” znajduje się boisko do gry w piłkę nożną, boisko do piłki siatkowej plażowej, boisko treningowe i budynek socjalny oraz siłownia 19 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 1 2 14 Siedlec 15 Tenczynek 16 Wola Filipowska 17 Zalas 18 Żary 3 w sołectwie funkcjonuje boisko uniwersalne do gry w piłkę nożną, ręczną i siatkową 1. przy zespole szkół działa hala sportowa o wym. 30 x 18 m 2. przy LKS „Tęcza” w Tenczynku znajduje się mała sala gimnastyczna o wym. 5,7 x 17,7 m, szatnie oraz boiska: do gry w piłkę nożną, treningowe i uniwersalne 1. przy szkole podstawowej istnieje sala gimnastyczna o wym. 18 x 10 m oraz boiska do: gry w piłkę siatkową, koszykówkę i piłkę ręczną 2. przy LKS „Wolanka” w Woli Filipowskiej funkcjonuje boisko do gry w piłkę nożną + szatnie 1. przy szkole podstawowej znajduje się sala gimnastyczna o wym. 19,0 x 9,4 m oraz 2 boiska: uniwersalne do gry w piłkę siatkową i koszykówkę oraz do gry w piłkę ręczną 2. przy LKS „Victoria” Zalas funkcjonuje boisko sportowe do gry w piłkę nożną sołectwo posiada boisko do gry w piłkę nożną W najbliższych latach planuje się budowę sali gimnastycznej przy szkole podstawowej w Filipowicach, budowę boiska sportowego w Nowej Górze, dokończenie budowy sali gimnastycznej w Nowej Górze, dokończenie budowy placu zabaw dla dzieci i młodzieży przy Skate Parku w Krzeszowicach, budowę pawilonu socjalno – sportowego w Woli Filipowskiej oraz budowę kompleksu boisk sportowych ze sztuczną nawierzchnią w Krzeszowicach w ramach programu „Moje boisko. Orlik 2012”. Na terenie Gminy dominuje turystyka jednodniowa, indywidualna, oparta na weekendowych wyjazdach samochodowych. Wynika to z położenia Gminy oraz dostępności komunikacyjnej. Turystyka zbiorowa obejmuje głównie wycieczki szkolne oraz pielgrzymki do Klasztoru w Czernej. Gmina Krzeszowice jest właścicielem trzech kompleksów, które w niewielkim stopniu pełnią funkcje turystyczne: 1. pole namiotowe i Staw Wroński w Tenczynku, 2. zespół pałacowo-parkowy w Krzeszowicach, 3. nieczynne wyrobisko w Miękini. Obiekty 1 i 3 należą do oferty inwestycyjnej Gminy. Ponadto w bezpłatnym użytkowaniu znajdują się ruiny zamku „Tęczyn” w Rudnie, położone na działce nr 909/9/136/1 o powierzchni 1,7468 ha. Właścicielem obiektu jest Skarb Państwa. Gmina na mocy decyzji nr DL-o-40-40/96, wydanej przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w dniu 29.10.1996 r. nie ma możliwości przekazać go innemu podmiotowi w najem lub dzierżawę. Według planu zagospodarowania 20 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 przestrzennego obiekt znajduje się w terenie usług publicznych, tj. gruntów przeznaczonych pod zabudowę usługową o charakterze publicznym o zasięgu ponadlokalnym z zakresu oświaty, kultury, administracji, zdrowia, opieki społecznej i bezpieczeństwa. Do celów turystycznych wykorzystywane są także następujące obiekty noclegowe: 1. Hotel Villa Pacoldi - Krakow Valley Golf & Country Club, Paczółtowice 328 (40 miejsc), 2. Dom Wycieczkowy Świt, pl. F. Kulczyckiego 2 w Krzeszowicach (44 miejsca), 3. Ośrodek AGH, Miękinia 381 (40 miejsc), 5. Remiza OSP w Czernej (50 miejsc), 6. Remiza OSP, ul.Św.Floriana 3 w Krzeszowicach (4 miejsca), 7. Miejsca noclegowe przy Klasztorze Karmelitów Bosych w Czernej (63 miejsca), 8. Miejsca noclegowe przy siedzibie Zgromadzenia Sióstr Najświętszej Duszy Chrystusa Pana w Siedlcu, 9. Gospodarstwo agroturystyczne „NA STYRZE”, Maria Piekarczyk, Paczółtowice 11 (5 miejsc), 10. Gospodarstwo agroturystyczne „Pod Siwą Górką”, Dorota Kurdziel, Rudno 199 (4 miejsca), 11. Gospodarstwo agroturystyczne „Przy Leśniczówce”, Jarosław Janik, Czerna 119 (14 miejsc), 12. Gospodarstwo agroturystyczne „Kocierz”, Zbigniew Kot, Nawojowa Góra 615 (15 miejsc), 13. Gospodarstwo agroturystyczne „Leśny ogród”, Sylwia i Jan Kucharscy, Paczółtowice 176 (10 miejsc), 14. Gospodarstwo agroturystyczne „Przy Dolinie”, Halina Kaczmarczyk, Paczółtowice 302 (13 miejsc sezonowych), 15. Gospodarstwo agroturystyczne „Sami Swoi", Barbara i Katarzyna Kosobuckie, Zalas 505 (10 miejsc). Ofertą dla osób szukających aktywnych form wypoczynku są także: 1. kompleks golfowy Krakow Valley Golf & Country Club w Paczółtowicach wraz z wyciągiem narciarskim, 2. łowisko w Dubiu, założone jeszcze przez rodzinę Potockich, 3. łowiska w Tenczynku i Miękini (w gestii Krzeszowickiego Koła PZW), 4. sieć szlaków turystycznych: pieszych (39,7 km), rowerowych (118,7 km), spacerowych i dydaktycznych (32,9 km). 21 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Szlaki turystyczne Turystyka, rekreacja rozwijane na terenie Gminy bazują na jej wysokich walorach środowiskowych. Przez teren Gminy przebiegają następujące szlaki turystyczne: czerwony: Krzeszowice - Tenczynek Rzeczki - lasy tenczyńskie - Sanka Dolina Wrzosy - Poręb Żegoty - Okleśna, żółty: Krzeszowice - Tenczynek - zamek "Tenczyn" w Rudnie - Grojec Alwernia - Lipowiec - Chrzanów, niebieski: Zamek "Tenczyn" w Rudnie - Puszcza Dulowska - Dulowa PKP Chrzanów, zielony: Bukowa Góra - Nielepice - Rudawa, zielony: Czerna - Nowa Góra - Dolina Kamienic - Miękinia kamieniołom Szwedzka Droga - Bartlowa Góra - Krzeszowice, żółty: Krzeszowice - Czerna - lasy dębnickie - Dolina Racławki - Szklary Dolina Kobylańska - Dolina Bolechowicka - Ojców - Sąspów - Pieskowa Skała, zielony: Rudawa - Dubie - Dolina Racławki - Racławice - Kosmołów - Szlak Orlich Gniazd, czarny: Radwanowice - Grzybowa Góra - Szklary, niebieski: Nowa Góra - Stawiska - Paryż- Galman - Siersza - Chrzanów. Ponadto od 1998r., przy współpracy z PTTK, wytyczono szlaki rowerowe biorąc pod uwagę nie tylko ich funkcję rekreacyjną ale również poznawczą. Przebiegają praktycznie przez wszystkie miejsca interesujące turystycznie i krajoznawczo. Wytyczono szlak rowerowy zielony i czerwony. Układ szlaków rowerowych zaprojektowano w sposób umożliwiający odbywanie okrężnych wycieczek, zarówno w przez dojeżdżających samochodami (parkingi pod zamkiem Tenczyn i w pobliżu Leśniczówki Kopce, ewentualnie pod dworcem PKP w Krzeszowicach), jak i pociągiem. Istniejąca gęsta sieć dróg lokalnych oraz szlaków pieszych stwarzają dodatkowe warianty wycieczek, a także umożliwiają dowolne skrócenie trasy. Zgodnie ze Strategią Rozwoju Gminy Krzeszowice na lata 2003-2013 planuje się sukcesywny rozwój sieci szlaków rowerowych zgodnie z potrzebami i w oparciu o posiadane środki. 22 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 3. STAN ŚRODOWISKA NATURALNEGO GMINY KRZESZOWICE 3.1. Główne zagrożenia dla środowiska na obszarze Gminy Zagrożenie dla środowiska naturalnego Gminy Krzeszowice stanowią przede wszystkim zanieczyszczenia antropogeniczne, do których zalicza się „dzikie” wysypiska odpadów komunalnych, emisję zanieczyszczeń do atmosfery, ścieki sanitarne i przemysłowe. Emisja zanieczyszczeń z ognisk przemysłowych i komunalnych prowadzi do zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Migracja zanieczyszczeń wymywanych z „dzikich” wysypisk odpadów komunalnych może stanowić zagrożenie jakości gleb i wód podziemnych. Szczególne zagrożenie, stanowią jednak nieszczelne zbiorniki na fekalia, szamba. Wyciekające zanieczyszczenia mogą decydować o degradacji jakości ziemi i gleby zarówno związkami nieorganicznymi, takimi jak fosforany, amoniak, azotyny, azotany, ale również bakteriami, m.in. z grupy coli. Eksploatacja licznych surowców skalnych w obszarze Gminy skutkuje zwiększeniem ruchu komunikacyjnego, związanego z transportem urobku drogami gminnymi, powiatowymi, wojewódzką i drogą krajową oraz przekształceniem naturalnej rzeźby terenu z uwagi na odkrywkowy charakter prowadzonej eksploatacji. Negatywne oddziaływanie wydobycia na środowiska przejawia się w zmianie ukształtowania powierzchni terenu. Powyższy fakt wpływa jednocześnie na zmiany stosunków wodnych w otoczeniu obszarów prowadzonej eksploatacji. Ograniczenie ujemnego oddziaływania odkrywkowych zakładów górniczych na stan środowiska jest możliwe, poprzez prowadzenie sukcesywnej rekultywacji terenów poeksploatacyjnych. 3.2. Powietrze atmosferyczne Stan czystości powietrza atmosferycznego Przyczyną zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego mogą być źródła naturalne i antropogeniczne (wynikające z działalności człowieka). Na terenie Gminy nie stwierdzono istnienia naturalnych ognisk zanieczyszczenia, występują natomiast ogniska antropogeniczne, wynikające z prowadzonej działalności przemysłowej, niskiej emisji z budynków mieszkalnych, wzmożonego ruchu komunikacyjnego. Stężenia zanieczyszczeń występujące w powietrzu atmosferycznym są zależne od gęstości zaludnienia, stopnia urbanizacji i uprzemysłowienia poszczególnych rejonów. Są 23 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 zmienne w czasie, z uwagi na silne uzależnienie od lokalnych warunków meteorologicznych i topograficznych. Analizę stanu jakości powietrza atmosferycznego na terenie Gminy Krzeszowice opracowano na podstawie informacji zawartych w „Raporcie o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2006 roku” (Biblioteka Monitoringu Środowiska, 2007), Ocenie jakości powietrza w województwie małopolskim w 2007 r. oraz opracowaniach archiwalnych z 2003 r. WIOŚ w Krakowie. Zgodnie z ustaleniami w/w opracowań powiat krakowski został zaliczony do strefy C – w której poziom stężeń zanieczyszczeń powietrza występuje powyżej poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji i poziomów docelowych. Powyższy fakt wymaga działań polegających na: określeniu obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych oraz wartości dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji opracowanie programu ochrony powietrza POP. Stężenia zanieczyszczeń powietrza w punkcie pomiarowym zlokalizowanym w Woli Filipowskiej 613, na terenie Gminy Krzeszowice wykazały w roku 2002 stężenia średnioroczne: - dwutlenku siarki: 14 µg/m³, - dwutlenku azotu: 16 µg/m³, - pyłu zawieszonego: 21 µg/m³. W okresie czerwiec 2001 – maj 2002 r., na posterunku pomiarowym w Woli Filipowskiej stwierdzono w powietrzu atmosferycznym zawartość: - pyłu zawieszonego: 31,055 g/m² , - ołowiu: 7,915 g/m² , - kadmu: 1,605 g/m² . Pomiary wykonane w Woli Filipowskiej wykazały, najniższą zawartość zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym, spośród wszystkich punktów pomiarowych rozmieszczonych na terenie powiatu krakowskiego. Od roku 2003 w punkcie monitoringowym zlokalizowanym w Woli Filipowskiej badania zanieczyszczenia powietrza nie są wykonywane. Ogniska zanieczyszczeń Niska emisja Znaczącym problemem na terenie gminy jest „niska” emisja zanieczyszczeń do atmosfery pochodząca z indywidualnych gospodarstw domowych oraz zakładów produkcyjno 24 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 - usługowych. Okresem nasilonej emisji są miesiące jesienno - zimowe. Wielkość emitowanych zanieczyszczeń jest trudna do zbilansowania, z uwagi na brak stałych pomiarów. Zabezpieczenie energii cieplnej na terenie gminy Krzeszowice opiera się o lokalne i indywidualne kotłownie wykorzystujące paliwa stałe, gaz ziemny oraz olej opałowy. Poważny problem stanowi niekontrolowane spalanie różnego rodzaju odpadów w nieprzystosowanych do tego celu paleniskach. Największymi dostawcami ciepła na terenie gminy są kotłownie Produkcji i Hodowli Roślin Ogrodniczych w Krzeszowicach Sp. z o.o.. Ogrzewają one własne obiekty oraz budynki mieszkalne Spółdzielni Mieszkaniowej „Nowość”. W kotłowni wymienione zostały kotły węglowe opalane mazutem na kotły gazowe. Źródłem emisji zanieczyszczeń pyłowo – gazowych są dwie kotłownie technologiczne wyposażone w 5 kotłów wodnych, wysokotemperaturowych produkcji bułgarskiej typu BM – 4 o mocy 4 Gcal/h każdy tj. 4,65 MW i sprawności 85,5 % oraz dwa kotły firmy LOOS opalane gazem ziemnym o wydajności 9,30 MW (10,22 MWt) każdy oraz o sprawności 91 %. Kotły rozmieszczone są w dwóch kotłowniach w ten sposób, że w kotłowni nr 1 znajdują się trzy kotły olejowe i jeden kocioł gazowy, a w kotłowni nr 2 dwa kotły olejowe i jeden gazowy. Spaliny odprowadzane do czterech kominów. Roczny czas pracy poszczególnych emitorów to 8760 godzin, od marca do października obie kotłownie pracują z pełnym wykorzystaniem wszystkich kotłów, w pozostałym okresie roku wytwarzane ciepło zużywane jest na ogrzewanie budynków, produkcje ciepłej wody użytkowej i ogrzewanie kilku mniejszych szklarni hodowlanych. Podczas normalnej eksploatacji kotły pracują w cyklu kaskadowym, włączając się automatycznie w miarę aktualnego zapotrzebowania. Firma posiada aktualne pozwolenie na wprowadzanie zanieczyszczeń do atmosfery, z terminem obowiązywania do dnia 19 października 2017 r.. Łącznie dla obu kotłowni określona została max emisja: pyłu ogółem – 16,394 Mg/rok dwutlenku siarki – 140,643 Mg/rok tlenków azotu – 44,403 Mg/rok tlenku węgla – 10,335 Mg/rok Druga istniejąca na analizowanym terenie spółdzielnia mieszkaniowa „Przyjaźń”, po modernizacji systemów grzewczych, funkcjonuje w oparciu o nowoczesne kotłownie gazowe. Obiekty mieszkalne (3 bloki) Spółdzielni Mieszkaniowej „Naftobudowa” ogrzewane są za pomocą kotła węglowego. Obiekty użyteczności publicznej na terenie miasta korzystają z kotłów gazowych. 25 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Krzeszowice dla nowych obiektów zaleca stosowanie niskoemisyjnych nośników energii, takich jak: gaz, energia elektryczna, lekki olej opałowy. Zanieczyszczenia przemysłowe Na terenie Gminy Krzeszowice dominuje przemysł wydobywczy. Działalność w zakresie wydobycia surowców skalnych metodą odkrywkową prowadzą: Kopalnie Porfiru i Diabazu Sp. z o.o., ul T. Kościuszki 10, 32-065 Krzeszowice - Kopalnia Porfiru „Zalas” i Kopalnia Diabazu „Niedźwiedzia Góra”, Kopalnia Wapienia „Czatkowice” Sp. z o.o. os. Czatkowice 248, 32-065 Krzeszowice - Kopalnia Wapienia „Czatkowice”, Kopalnia Odkrywkowych Surowców Drogowych w Rudawie S.A. ul. Legionów Polskich 105, 32-064 Rudawa, w granicach Gminy Krzeszowice Zakład prowadzi wydobycie dolomitu w sołectwie Dubie – Kopalnia Dolomitu „Dubie”, Przedsiębiorstwo Transportowe „Varia Stone” Sp. z o.o., z/s ul. Krucza 16/22, 00-526 Warszawa - Kopalnia Wapienia Dewońskiego „Dębik I”, „Skalnik 04” Sp. z o.o. ul. Pabla Nerudy 3/3 01-926 Warszawa - Kopalnia Wapienia Dewońskiego „Dębnik”. Działalność wydobywcza surowców skalnych, powiązana z przeróbką kopalin, wpływa na występowanie emisji pyłów do atmosfery. Zasięg negatywnego oddziaływania w/w zakładów jest jednak ograniczony z uwagi na stosowane zraszanie urobku w zakładach przeróbczych oraz stosowanie systemów filtrowania, wyłapywania zanieczyszczeń (Czatkowice, Zalas). Zakłady posiadają ważne zezwolenia na emisję zanieczyszczeń do powietrza (z terminem obowiązywania do 31 grudnia 2015 r.). Poza zakładami wydobywczymi, emitorami zanieczyszczeń przemysłowych do atmosfery są również: PiHRO (Produkcja i Hodowla Roślin Ogrodniczych) Sp. z o.o. w Krzeszowicach, (kombinat szklarniowy o pow. ok. 15 ha pod szkłem, prowadzący produkcję ogrodniczą), obiekty zakładu ogrzewane są przez dwie kotłownie, Grupa „ELBUD – KAPRIN” Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Produkcji Materiałów Betonowych i Żelbetowych (zajmująca się produkcją prefabrykatów 26 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 betonowych żelbetowych) obiekty zakładu wyposażone w 3 kotły opalane paliwem stałym o nominalnej mocy cieplnej 3 x 930 kW, Firma Produkcyjno – Handlowa „BSG” Wola Filipowska (specjalizująca się w produkcji mebli), „ALCOR-ODLEW” Sp. z o.o. w Krzeszowicach prowadząca działalność w zakresie odzysku aluminium, instalacja do termicznego przekształcania, pozostałe podmioty – m.in. kilka piekarni zlokalizowanych w Krzeszowicach, Tenczynku, Zalasiu, Ostrężnicy, Woli Filipowskiej. Zanieczyszczenia komunikacyjne Zgodnie z informacjami zamieszczonymi w „Raporcie o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2006 roku” na obszarze Gminy nie występują przekroczenia standardów jakości powietrza (w zakresie substancji wykazanych, w opracowaniu). Niemniej jednak istotnym ogniskiem zanieczyszczeń na obszarze gminy są szlaki komunikacyjne, a w szczególności autostrada i droga krajowa nr 79. Wzdłuż ciągów komunikacyjnych koncentruje się emisja gazów i pyłów. Ponieważ wzdłuż w/w dróg nie są prowadzone pomiary monitoringowe, stąd nie jest możliwe precyzyjnie określenie przestrzennego zakresu emisji komunikacyjnych z dróg. Nasilenie ruchu komunikacyjnego jest coraz większe. Stan powietrza w związku z tym może ulec pogorszeniu. 3.3. Wody powierzchniowe i wody podziemne Wielkość i jakość zasobów wodnych należy do najważniejszych czynników wpływających na ogólny stan środowiska przyrodniczego. Możliwość racjonalnego wykorzystania dostępnych zasobów wody stanowi jeden z najważniejszych czynników rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy. Wielkość dostępnych aktualnie zasobów wody wynika z naturalnych procesów związanych z jej obiegiem w przyrodzie (poziom opadów atmosferycznych, zdolności retencyjne zlewni, warunki infiltracji wód – budowa geologiczna podłoża). Znaczący wpływ na zasoby wodne mają czynniki antropogeniczne (działalność przemysłowa, skażenie wód ściekami, melioracja terenów, regulacja cieków wodnych, zmiany struktury wykorzystywania gruntów, urbanizacja, zwiększenie ilości pobieranej wody). W związku z tym zachodzi konieczność przeciwdziałania niekorzystnym tendencjom prowadzącym do pogarszania jakości wody i ograniczania zasobów dyspozycyjnych. 27 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Wody powierzchniowe Prawie cała Gmina położna jest w granicach zlewni rzek Rudawa i Sanka, na których zlokalizowane są ujęcia wody pitnej dla miasta Krakowa. Decyzjami OŚ.III.6210-1-29/96 z dnia 09.01.1997 r. i OŚ.III.6210-1-5/97 z dnia 15.04.1997 r. Wojewody Krakowskiego wyznaczono strefy ochrony ujęć na tych rzekach. Na zachód od Woli Filipowskiej za przysiółkiem Stara Wola znajdują się źródła potoku Chechło, który odwadnia jedynie niewielki fragment obszaru gminy. Dorzecze Rudawy obejmuje północną i środkową część gminy. W jego skład wchodzą potoki: Czubrówka, Rudawka, Krzeszówka, Miękinka, Dulówka, Filipówka, Szklarka, Eliaszówka oraz 6 mniejszych potoków bez nazwy. Od południa płyną tylko niewielkie cieki w rejonie Tenczynka-Dorzecze Sanki na terenie gminy obejmuje tylko jej obszar źródliskowy w rejonie wsi Zalas, Sanka i Frywałd. Sanka odwadnia leżący na północ od niej garb Tenczyński. Z danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie, zawartych w „Raporcie o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2006 r.” wynika, iż rzeki Sanka i Rudawa prowadzą wody III klasy. Są to wody zadowalającej jakości, spełniają wymagania określone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A2. Wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują umiarkowany wpływ oddziaływań antropogenicznych. Niemniej jednak wody w.w. rzek wykazują jednocześnie wysoki poziom zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego, obserwowany wysokimi stężeniami azotanów. Wody podziemne Występujące w granicach gminy zbiorniki wód podziemnych są na ogół mało odporne na zanieczyszczenia. Najbardziej podatnymi na zanieczyszczenie są poziomy wodonośne czwartorzędowy i jurajski. Z uwagi na istnienie nieuregulowanej gospodarki wodnościekowej Gminy, szczególnie podatnym na zanieczyszczenia punktowe i obszarowe jest czwartorzędowy poziom wodonośny. Migracja zanieczyszczeń z tego poziomu może stanowić szczególne zagrożenia dla wód leczniczych występujących w utworach trzeciorzędu. Poziom jurajski, o charakterze szczelinowym, jest również w znacznym stopniu narażony na zanieczyszczenie, gdyż wychodnie jury w wielu miejscach występują na powierzchni terenu. Niemniej jednak, jakość wód podziemnych w skałach węglanowych jest zazwyczaj bardzo dobra. Na terenie gminy Krzeszowice są to wody nie wymagające uzdatniania, mieszczące się na pograniczu klas la i Ib (wg klasyfikacji PIOŚ). Wody poziomu jurajskiego należy uznać za zagrożone w bardzo wysokim stopniu. Zanieczyszczenie tych wód może przyczynić się do 28 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 skażenia innych poziomów wodonośnych będących z nim w więzi hydraulicznej, w szczególności poziomu karbońskiego i dewońskiego. W wysokim stopniu zagrożony jest również zbiornik triasowy, zbudowany z węglanowych skał wapienia muszlowego. Zbiornik permski (w porfirach) występuje na nieznacznym obszarze pod przykryciem utworów wapienno –marglistych. Na obszarze Gminy Krzeszowice powszechnie występują licznie źródła, z których część cechuje się wysoką wydajnością. Dominują źródła descensyjne, warstwowe, szczelinowe, krasowe i uskokowe. Najczęściej maja charakter mieszany, z przewagą szczelinowo-krasowych i krasowo-uskokowych. Źródła warstwowe występują głównie w utworach czwartorzędowych (piaski, lessy) na zboczach dolin rzecznych. Źródła szczelinowe przeważają w obrębie wychodni zwięzłych skał starszego, podtrzeciorzędowego podłoża. Źródła krasowe są bardzo liczne, związane z powszechnie występującymi skałami węglanowymi jury, triasu, karbonu i dewonu. Źródła uskokowe są rzadsze, związane ze strefami uskokowymi obrzeżającymi rowy tektoniczne. Wydajności źródeł są zróżnicowane. W przypadku źródeł krasowych ze wschodnich obrzeży omawianego obszaru wydajność waha się od 3,2 do 21,4 dm3/s. Obfite źródła szczelinowe wód karbońskich w Czatkowicach posiadają wydajność do 60 dm3/s. Gospodarka wodna Podstawowym źródłem zaopatrzenia Gminy Krzeszowice w wody pitne są ujęcia wód podziemnych. Wodociąg: „Krzeszowice” – pracuje na bazie ujęcia trzech źródeł w Czatkowicach (źródło dr Wróbla, Chuderskiego i Nowe); wodociąg „Nowa Góra – Miękinia” – wykorzystuje ujęcie źródlane w Nowej Górze; wodociąg „Filipowice” – bazuje na ujęciu w Filipowicach; Nowa Góra – Ostrężnica – Łany – Paryż – ujęciu Nowa GóraParyż; „Sanka – Frywałd – Baczyn”- na ujęciu w Sance; „Sanka – Głuchówki”- na ujęciu w Sance; „Rudno” – na ujęciu w Rudnie; „Zalas” – na ujęciu w Grojcu (gmina Alwernia), „Paczółtowice – Dębnik – Żary” – na ujęciu w Żarach i „Siedlec” – na bazie ujęcia w Siedlcu. Na terenie Gminy Krzeszowice całkowity odsetek mieszkańców podłączonych do sieci wodociągowej wynosi 100 %. Długość sieci wodociągowej wynosi ok. 434 km. Większość wody przesyłana jest za pomocą wodociągu grupowego, obejmującego Krzeszowice - miasto, Tenczynek, Nawojową Górę i część Woli Filipowskiej, pozostałe 30% jest dostarczane za pośrednictwem wodociągów wiejskich. 29 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Główne ujęcia wód podziemnych zasilające wodociągi na terenie Krzeszowic: Ujęcia podziemne: 1. Sanka – dla wodociągu Sanka, Frywałd, Baczyn, 2. Siedlec – dla wodociągu Siedlec, 3. Paryż – dla wodociągu Nowa Góra, Ostrężnica, Łany, Paryż, 4. Grojec – dla wodociągu Grojec i Zalas, 5. Rudno – dla wodociągu Rudno, 6. Filipowice – dla wodociągu Filipowice. Ujęcia powierzchniowe (źródła stokowe): 1. Sanka – dla wodociągu Sanka – Głuchówki, 2. Paczółtowice – dla wodociągu Paczółtowice, Żary, Dębnik, 3. Paryż – dla wodociągu Nowa Góra – Paryż, 4. Nowa Góra – dla wodociągu Nowa Góra – Miękinia, 5. Czatkowice : Źródło „Nowe” nr 1, Źródło „Wróbla” nr 2, Źródło „Chuderskiego” nr 3 – dla wodociągu Krzeszowice, Tenczynek, Nawojowa Góra. Zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym wydanym przez Wojewodę Małopolskiego z dnia 20.11.1998 r., znak OS.III.6210-1-78/98 wody z ujęcia „Nowe” pozyskiwane są również przez przedsiębiorstwo EDEN SPRINGS Sp. z o.o. .(pozwolenie wodnoprawne określa max pobór wody z ujęcia „Nowe” przez Burmistrza Miasta Krzeszowice w ilości 255 m3/h, a przez przedsiębiorstwo EDEN SPRINGS Sp. z o.o. – w ilości 10 m3/h). Ujęcia i wodociągi znajdują się w zarządzie Wodociągi i Kanalizacja Krzeszowice Sp. z o. o. Krzeszowice ul. Krakowska 85. W miejscowości Czerna ujęcia i wodociągi pozostają we władaniu następujących spółek wodnych: spółka wodna "Południe" Czerna 304 ( wszystkie uzgodnienia ) , spółka wodna Czerna "Skała I", Czerna 180 (wszystkie uzgodnienia) , spółka wodna "Wzgórze I" , Czerna 311 (wszystkie uzgodnienia), spółka wodna "Czerna Skała " Czerna 66 (wszystkie uzgodnienia), spółka wodna "Pod Buczyną", Czerna 175 (w trakcie uzgodnień ) , spółka wodna "Wzgórze II" , Czerna 314 ( w trakcie uzgodnień) , ujęcie dla Domu Pomocy Społecznej - aktualne pozwolenie wodno-prawne , ujęcie dla O.O. Karmelitów Bosych klasztor. 30 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Strefy ochronne ujęć wód Rzeki Sanka i Rudawa stanowią źródło zaopatrzenia w wodę Krakowa, stąd decyzjami OŚ 6210 - 1 - 29/96 2 dn. 09.01.1997 i OŚ. III 6210 - 1 - 5/97 z dn. 15.04.1997 Wojewody Krakowskiego wyznaczono strefy ochrony dla ujęć wód na tych rzekach. W granicach Gminy Krzeszowice wyznaczono strefy ochrony pośredniej: 1. dla rzeki Rudawy są to zarówno wewnętrzny jak i zewnętrzny obszar ochrony pośredniej; wewnętrzny - obejmujący wszystkie dopływy Rudawy na terenie Gminy tj. pas terenu przylegający do brzegów cieków, o szerokości od 300 do 500 m , zewnętrzny - obejmujący pozostały teren zlewni Rudawy, 2. dla Sanki obszar zewnętrzny strefy ochrony pośredniej - obejmujący zlewnię rzeki, 3. dla ujęć wody zlokalizowanych w osiedlu Czatkowice: źródło „Nowe”, źródło „Wróbla”, źródło „Chuderskiego” ustanowiona została strefa ochrony bezpośredniej i pośredniej zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym wydanym przez Wojewodę Małopolskiego z dnia 20.11.1998 r., znak OS.III.6210-1-78/98. Teren ochrony bezpośredniej ujęcia obejmuje obszar o wymiarach: - dla źródła „Chuderskiego” – 30 m x 30 m, - dla źródła „Dr Wróbla” – 10 m x 6 m, - dla źródła „Nowe” – 20 m x 20 m, Teren ochrony pośredniej ujęć obejmuje obszar ograniczony: - od południa – linią odległą o ok. 200 m od źródła „Nowe”, - od północy – linią odległą o ok. 100 m od źródła „Chuderskiego”, - od zachodu – wzdłuż nasypu kolejowego, - od wschodu – linia przebiegającą ok. 400 m od linii źródeł. Gospodarka ściekowa Na terenie gminy istnieje duża dysproporcja pomiędzy długością sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Odsetek mieszkańców gminy Krzeszowice korzystających z podłączenia do sieci kanalizacyjnej wynosi około 49,3%. Do miejscowości nie w pełni skanalizowanych należą: Czerna, Dubie, Filipowice, Frywałd, Miękinia, Nowa Góra, Nowa Góra – Łany, Ostrężnica, Rudno, Sanka, Siedlec, Zalas. Brak sieci kanalizacji sanitarnej na znacznym obszarze Gminy stwarza zagrożenie dla środowiska naturalnego. Na terenie Gminy zlokalizowane są cztery oczyszczalnie ścieków komunalnych: Centralna Oczyszczalnia Ścieków w Krzeszowicach, Oczyszczalnia Ścieków Rudno, Oczyszczalnia Ścieków Zalas, 31 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Oczyszczalnia Ścieków Żary. Do oczyszczalni dopływają ścieki kanalizacją ogólnospławną tzw. kolektorem krzeszowickim z terenu Krzeszowic oraz kanalizacją sanitarną tzw. kolektorem tenczyńskim z miejscowości Tenczynek oraz nowo wybudowanych systemów kanalizacyjnych w miejscowościach Nawojowa Góra i Wola Filipowska. Ilość ścieków odprowadzanych z oczyszczalni w 2007 r. oraz w I kw. 2008 r. wyniosła odpowiednio: 1 583 401 m3 (średnio 4 338 m3/dobę) i 402 229 m3 (średnio 4 420 m3/d). W tym ilość ścieków dowożonych beczkami asenizacyjnymi w analogicznym okresie wyniosła: 55 857 m3 i 12 403 m3. Jakość surowych ścieków komunalnych jako mieszaniny ścieków bytowogospodarczych oraz ścieków przemysłowych i wód opadowych dopływających do oczyszczalni ścieków zestawiono w tab. 3.3.1. Tab. 3.3.1. Parametry ścieków surowych dopływających do oczyszczalni ścieków w Krzeszowicach w 2007 r. (próbki średniodobowe). Wskaźnik Jednostka Stężenie średnie roczne Zakres stężeń BZT5 mg O2/L 208,92 120 - 370 ChZT mg O2/L 617,90 200 - 1300 Zawiesina ogólna mg/L 448,75 136 - 1080 Azot ogólny mg N/L 48,13 25,7 - 64,4 Fosfor ogólny mg P/L 10,91 5,8 - 18,2 Głównym wytwórcą ścieków przemysłowych w zlewni centralnej oczyszczalni ścieków w Krzeszowicach są zakłady: Produkcja i Hodowla Roślin Ogrodniczych – 15 688 m3 w 2007 r., Zakład Przetwórstwa Owocowo -Warzywnego Tenczynek – 4 154 m3 ścieków w 2007 r. Umowy z dostawcami ścieków zawierają zapisy dotyczące wymaganego składu i warunków wprowadzania ścieków do sieci kanalizacyjnej. Ścieki przemysłowe/produkcyjne kierowane do miejskiej sieci kanalizacyjnej stanowią z ostatnich latach ok. 15% wszystkich ścieków odprowadzanych do sieci. 32 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Tab. 3.3.2. Bilans zrzutu ścieków do kanalizacji w latach 2005 – 2007. Wyszczególnienie 2005 2006 2007 Odbiór ścieków [m3/rok] w tym: 499 491,9 541 968,0 537 003,4 Gospodarstwa domowe [m 3/rok] 373 308,9 394 339,2 392 553,6 47 258,0 51 072,0 55 857,0 22 598,8 18 866,8 18 386,3 56 326,2 77 690,0 70 206,5 Ścieki dowożone [m3/rok] Pozostali instytucjonalni odbiorcy Przemysłowi [m 3/rok] [m3/rok] Miejski system kanalizacji zasilany jest głównie przez blisko 15,5 tys. mieszkańców Gminy Krzeszowice. W 2007 r. w Centralnej Oczyszczalni Ścieków (COŚ) w Krzeszowicach oczyszczono ogółem 1 583,4 tys. m3 ścieków, z czego szacuje się, że blisko 70% dopływu stanowiły wody infiltracyjne, opadowe i „przypadkowe”. Tab. 3.3.3. Wskaźniki jakości odprowadzanych oczyszczonych ścieków z COŚ w Krzeszowicach w 2007 r. Wskaźnik Jednostka Stężenie średnie roczne Wartość dopuszczalna BZT5 mg O2/L 4,08 15 ChZT mg O2/L 23,1 125 Zawiesina ogólna mg/L 11,61 35 Azot ogólny mg N/L 16,9 15 Fosfor ogólny mg P/L 3,15 2 Na terenie nieskanalizowanym ścieki odprowadzane są do wybieralnych osadników gnilnych, opróżnianych przez wyspecjalizowane, posiadające stosowne zezwolenia firmy. Na terenie Gminy zarejestrowano oczyszczalnie przydomowe obsługujące obiekty użyteczności publicznej: Czerna (3) Paczółtowice (1) Krzeszowice - miasto (3) Zalas (1) oraz obsługujące posesje prywatne: Rudno(1), Tenczynek (1), Krzeszowice - miasto (1) Żbik (2), 33 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Intensyfikacja budowy kanalizacji na terenach wiejskich jest jednym z głównych założeń inwestycyjnych Gminy. Prace realizowane są zgodnie z założeniami „Studium wykonalności dla zadania: zapewnienie prawidłowej gospodarki ściekowej na terenie aglomeracji Krzeszowice – Dorzecze Rudawa” opracowanego w 2008 r. na zlecenie Burmistrza Gminy Krzeszowice. Wpłynie to w istotny sposób na zmniejszenie zagrożenia środowiska naturalnego. Odbiornikami wód opadowych z dróg i powierzchni utwardzonych są cieki wodne, zlokalizowane na tym terenie. Do oczyszczalni ścieków w Krzeszowicach ścieki deszczowe dopływają kanalizacją ogólnospławną. 3.4. Gleby Jakość gleb Na terenie Gminy Krzeszowice występuje kilka klas i gatunków gleb. Około 55% to gleby klasy IIIa i IIIb, a 34 % klasy IVa i IVb. Na wierzchowinach występują glinki lessowe o miąższości 4 - 8 m. Na nich rozwinęły się urodzajne gleby lessowe miejscami lessowe zbielicowane. Utwory lessowe uznawane są za „grunty słabe” z racji dużej wrażliwości na wodę, co przejawia się w szczególności skłonnością do osiadania zapadowego. W obszarach, gdzie brak jest pokrywy lessowej, rozwinęły się gleby próchnicze węglanowe, barwy czarnej o strukturze gruzełkowatej. Na łagodnych stokach występują gleby przejściowe między rędzinami a glebami próchniczno – węglanowymi. W południowej części gminy w rejonie sołectw Sanka, Frywałd i Zalas występują dodatkowo gleby piaszczyste i bielicowe. W dnach potoków i rowu Krzeszowickiego występują grunty rozwinięte na madach. Główne zagrożenia jakości gleb Gleby terenu Gminy narażone są na zagrożenia ilościowe i jakościowe. Nasilające się stale wpływy różnorodnych form działalności przemysłowej, rolniczej i urbanizacyjnej przyczyniają się do znacznych zmian w naturalnych warunkach glebowych. Zmiany te przejawiają się w formie degradacji pokrywy glebowej i prowadzą do wytworzenia gleb o zmienionym profilu i właściwościach fizykochemicznych. Procesy degradacji gleb występują przede wszystkim na terenach : budowlanych , przebiegu tras komunikacyjnych, przylegających do zakładów przemysłowych, 34 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 składowania odpadów. Przekształcenia mechaniczne gleb powodowane są przez zabudowę terenu, utwardzenie podłoża, zdjęcie pokrywy glebowej lub jej wymieszanie z elementami obcymi (np. gruzem budowlanym) oraz w wyniku formowania wkopów, nasypów i niwelacji terenu. Ważnym czynnikiem negatywnie oddziaływującym na jakość gleb jest imisja zanieczyszczeń z powietrza atmosferycznego oraz zanieczyszczenie odciekami i ściekami. Kwaśny odczyn gleb na gruntach rolnych wpływa na mobilność i fitotoksyczność pierwiastków śladowych. W związku z tym zaleca się ich wapnowanie. Gleby o odczynie obojętnym lub zasadowym stanowią 9% gruntów rolnych. Z uwagi na duże natężenie ruchu samochodowego, na terenach przylegających do dróg krajowych i wojewódzkich, wskazanym jest odstąpienie od uprawy roślin o zdolności kumulowania zanieczyszczeń w częściach jadalnych. W miejscach tych zalecana jest uprawa roślin przemysłowych, nasiennych oraz twardo skorupowych. Na terenie Gminy szczególnie zagrożone są tereny przylegające do drogi krajowej nr 79. Szczególnym rodzajem zagrożenia jakości gleb są procesy erozyjne. Na terenie Gminy występują lokalne przypadki form erozji glebowej. Informacje i zalecenia dotyczące ochrony jakości gleb, na terenach zagrożonych erozją, zawarte są w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego Gminy Krzeszowice oraz dokumentach źródłowych dla niniejszego planu tj. Ekofizjografii Gminy, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. 3.5. Zasoby kopalin Gminę Krzeszowice cechuje występowanie licznych złóż kopalin. Surowce energetyczne Węgiel kamienny Przez omawiany obszar przechodzi wschodnia granica Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. W rejonie naturalnych odsłonięć karbonu produktywnego w okolicach Tenczynka (obecnie nieczynna Kopalnia Krystyna I i II z XVIII w.) i Filipowic (warstwy florowskie, orzeskie, łaziskie i libiąskie), istniały w przeszłości płytkie kopalnie węgla kamiennego. Najstarsze z nich datują się na lata osiemdziesiąte XVIII w. (Tenczynek) oraz pierwszą połowę XIX w. (Filipowice). Pomimo istnienia udokumentowanych złóż kopalin w tym rejonie, aktualnie eksploatacja nie jest prowadzona z uwagi na małą opłacalność i możliwość negatywnego oddziaływania na środowisko. 35 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Surowce skalne Diabazy są przedmiotem ciągłej eksploatacji od 1909 r. w odkrywkowej Kopalni Diabazu zlokalizowanej w Niedźwiedziej Górze koło Krzeszowic. Diabazy tworzą żyłę pokładową o miąższości ponad 30 m. Ze względu na formę tektoniczną złoża oraz położenie w obrębie Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego, eksploatacja jest ograniczona i nie ma większych perspektyw rozwoju. Koncesja nr 47/93 na wydobywanie złoża diabazu „Niedźwiedzia Góra” wydana została przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa decyzją z dnia 22.04.1993 r. (z późn. zm.). Przedsiębiorcą wydobywającym kopalinę są Kopalnie Porfiru i Diabazu Sp. z o.o. w Krzeszowicach. Powierzchnia obszaru górniczego wynosi 636730 m2, a terenu górniczego – 1961194,50 m2. Termin obowiązywania koncesji - 31.12.2020 r. Teren górniczy „Niedźwiedzia Góra I” obejmuje tereny zalesione, należące do Lasów Państwowych i w większości jest niezabudowany. Położony jest w granicach Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego. Melafiry. Nieczynny kamieniołom melafiru znajduje się na zboczach wzgórza zamkowego w Rudnie. Porfiry występują w dwóch rejonach, w okolicy Miękini budują pokrywę lawową o miąższości od 13 do 27 m oraz w wielu punktach na obszarze tzw. lakkolitu zalaskiego, pomiędzy miejscowościami Zalas, Sanka i Głuchówki. Istnieją także drobne żyły porfirowe w okolicy Dubia, które poza tzw. trachitem z Siedlca nie mają praktycznego znaczenia. W Miękini wydobywanie czerwonej odmiany porfiru prowadzone było od 1852 r. Porfir był surowcem wykorzystywanym do produkcji kruszywa klasy I, II i III przeznaczonego dla celów budownictwa drogowego i kolejowego. Z uwagi na liczne spękania i tendencję do wietrzenia cechował się jednak gorszymi parametrami niż porfir zalaski. Eksploatacja złóż porfiru w Miękini została zakończona. W okolicy Zalasu eksploatacja porfiru prowadzona była w licznych małych łomach. W rejonie tym znajdują się liczne kamieniołomy różnobarwnego porfiru; w Sance, w dolinie Wrzosy znajduje się nieczynny kamieniołom „Orlej” – „Na Głuchówkach”. W kamieniołomie tym eksploatacja prowadzona była w drugiej połowie XIX w., zakończono ją w 1966 r. Obecnie jedynym miejscem wydobycia porfirów w Gminie Krzeszowice jest złoże w Zalasiu, gdzie występują trzy odmiany tej skały: rdzawoczerwona, zielonoszara i jasnoszarobiała. Koncesja nr 46/93 na wydobywanie złoża porfiru „Zalas” wydana została przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa decyzją z dnia 22.04.1993 r. (z późn. zm.). Przedsiębiorcą wydobywającym kopalinę są Kopalnie Porfiru i Diabazu Sp. z o.o. w Krzeszowicach. Powierzchnia obszaru górniczego „Zalas I” wynosi 36 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 725464 m2, a terenu górniczego - 3346584 m2. Termin obowiązywania koncesji 31.12.2043 r. Tufy i tufity porfirowe, zwane tufami filipowickimi, występują na NW od Krzeszowic w Karniowicach i Filipowicach. Eksploatowane były w małych łomach już od drugiej połowy XIX w. jako materiał wykorzystywany lokalnie do celów budowlanych. Tufy są cennym materiałem budowlanym ze względu na lekkość, dobrą urabialność, odporność na wpływy atmosferyczne i dobre własności izolacyjne. Mogą być wykorzystane jako materiał wykładzinowy elewacji budynków oraz jako materiał konstrukcyjny ścian i fundamentów. Przykłady takiego zastosowania można znaleźć w okolicach Krzeszowic oraz w Krakowie. Skład chemiczny tufów sprawia, że są one bardzo interesującym surowcem o potencjalnie różnorodnym zastosowaniu. Stwierdzono przydatność surowca do produkcji nawozów potasowo-fosforowych, a także ciemnego szkła opakowaniowego oraz w produkcji klinkieru cementowego. Aktualnie nie jest prowadzone wydobycie kopaliny. Wapień dewoński zwany potocznie „marmurem” dębnickim był znany i stosowany w całej Polsce i wielu krajach europejskich. Kopalnia Wapienia Dewońskiego Dębnik założona została prawdopodobnie przez króla Zygmunta Starego i królową Bonę. Czarny wapień dębnicki stanowi ozdobę wielu wnętrz kościołów, klasztorów i zamków polskich. Tym walorem, dzięki któremu był tak wysoko cenionym kamieniem dekoracyjnym, jest jego ciemnostalowa lub prawie czarna barwa, którą uzyskuje po wypolerowaniu. Niestety, przy zewnętrznym zastosowaniu, narażony na niszczące działanie czynników atmosferycznych, szybko traci swój największy atut — czarną barwę i piękny poler; staje się coraz jaśniejszy, matowy i dość łatwo ulega destrukcji. Z „marmuru” dębnickiego wykonywano ołtarze, portale, schody, posadzki, balaski, poręcze, tablice epitafijne, nagrobki, pomniki, misy na wodę święconą a nawet trumny. W barokowym klasztorze w Czernej i kościele św. Eliasza znajduje się wiele szczegółów architektonicznych i elementów wyposażenia z czarnego „marmuru” dębnickiego m.in. barokowy ołtarz, ciekawe antepedia w ołtarzach, epitafia w sieni prowadzącej do kościoła, portal głównej bramy klasztornej oraz portal wejściowy prowadzący do klasztornego kościoła. Złoże wapieni dębnickich, eksploatowane jest obecnie w dwóch zakładach górniczych, w Kopalni Wapienia Dewońskiego „Dębnik” oraz Kopalni Wapienia Dewońskiego „Dębnik I”. Koncesja nr 30/95 na wydobywanie złoża wapieni dewońskich „Dębnik” wydana została przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa decyzją z dnia 22.08.1995 r. (z późn. zm.). Przedsiębiorcą wydobywającym kopalinę jest „SKALNIK 04” 37 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Sp. z o.o. w Warszawie. Powierzchnia obszaru górniczego „Dębnik” wynosi 56942 m2, a terenu górniczego - 95134 m2. Koncesja wydana została na okres 20 lat. Koncesja nr 32/95 na wydobywanie złoża wapieni dewońskich „Dębnik I” wydana została przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa decyzją z dnia 30.08.1995 r. (z późn. zm.). Przedsiębiorcą wydobywającym kopalinę jest Przedsiębiorstwo Transportowe „Varia Stone” Sp. z o.o., w Warszawie. Powierzchnia obszaru górniczego „Dębnik I” wynosi 81895,64 m2, a terenu górniczego - 90128,11 m2. Koncesja wydana została na okres 14 lat. Teren górniczy obu sąsiadujących ze sobą złóż położony jest na obszarze Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie, sąsiaduje ze szczególnie chronionymi obiektami przyrodniczymi takimi jak rezerwat przyrody „Dolina Racławki” i „Dolina Eliaszówki”, a także z zespołem zabytkowym wsi Dębnik. Wapienie dolnego karbonu są eksploatowane w dużym, kilkupoziomowym kamieniołomie w Czatkowicach. Złoże rozpoznano w latach 1942-53. Duże trudności eksploatacyjne stwarzają zaburzenia tektoniczne stromo zalegających warstw, liczne zjawiska krasowe, zmienność litologiczna i chemiczna, lokalne sfery dolomityzacji i skrzemionkowania oraz silne zawodnienie złoża. Zwałowisko mas skalnych, zlokalizowane na najniższym poziomie kopalni stanowi potencjalny materiał do wykorzystania w budownictwie drogowym i kolejowym. Koncesja nr 25/96 na wydobywanie złoża wapieni karbońskich „Czatkowice” wydana została przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa decyzją z dnia 18.07.1996r (z późn. zm.). Przedsiębiorcą wydobywającym kopalinę jest Kopalnia Wapienia „Czatkowice” w Krzeszowicach. Powierzchnia obszaru górniczego „Czatkowice I” wynosi 1582567 m2, a terenu górniczego - 6891950 m2. Koncesja wydana została na okres 30 lat. Wapienie jury - dla celów przemysłowych przydatne są utwory tzw. jury białej - wapienie płytowe i skaliste, rzadziej ławicowe. Zajmują one dużą powierzchnie, stanowiąc najpowszechniejszy surowiec tego obszaru. Były wydobywane w wielu miejscach na skale lokalną (okolice Zalasu, Rudna) oraz na skale przemysłową w Krzeszowicach. Koło Krzeszowic eksploatowano do 1963 i 1967 roku złoża "Stara Sztolnia" i "Nawojowa Góra" (dokumentacja z 1956 r.). Złoża te zostały skreślone z bilansu. Wapienie oksfordu, występujące w nadkładzie porfiru w kamieniołomie w Zalasiu, mogą znaleźć zastosowanie w przemyśle cementowym jako surowiec wapienniczy. Niskie parametry fizycznomechaniczne dyskwalifikują je w drogownictwie i budownictwie. Dolomity (tzw. dolomity ze Zbrzy) eksploatowane są w Dubiu. Złoże to rozpoznano przed 1939 r. Kamieniołom położony jest w granicach Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie 38 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 i graniczy z rezerwatem przyrodniczym utworzonym dla dolin rzek Racławka i Czubrówka. Dolomit jest surowcem wykorzystywanym w budownictwie, w szczególności budownictwie drogowym. Niekorzystnym parametrem skały są duże wahania wytrzymałości na ściskanie spowodowane nierównomierną sylifikacją i dolomityzacją. Koncesja nr 12/98 na wydobywanie złoża dolomitu „Dubie” wydana została przez Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa decyzją z dnia 07.08.1998 r (z późn. zm.). Przedsiębiorcą wydobywającym kopalinę są Kopalnie Odkrywkowe Surowców Drogowych w Rudawie S.A. Powierzchnia obszaru górniczego „Dubie III” wynosi 0,249 km2, a terenu górniczego – 1,71 km2. Termin obowiązywania koncesji to 31.12.2025 r. Teren górniczy obejmuje grunty leśne Nadleśnictwa Krzeszowice, grunty prywatne wsi Dubie i Siedlec, administracyjnie podlegające Gminie Krzeszowice. Glinki kaolinitowe wydobywano od drugiej polowy XIX wieku koło Zalasu, Rudna, Czatkowic. Glinki zasobne w kaolinit barwy białej, żółtej i czerwonawej występują w serii piaszczysto-ilastej batonu. Złoża aktualnie nie są eksploatowane z uwagi na niską jakość surowca w stosunku do obecnie eksploatowanych złóż w Polsce (Dolny Śląsk), a także skomplikowaną budowę geologiczną obszaru. Gliny zwałowe wydobywane były w małych gliniankach jako materiał garncarski i do produkcji cegły budowlanej. Na terenie Gminy istnieją nieudokumentowane zasoby glin zwałowych, koło Tenczynka i w Niecce Dulowskiej. Obszary te objęte są w znacznej części formami ochrony przyrody lub terenami rolniczymi, co nie rokuje perspektyw eksploatacyjnych. Piaski akumulacji eolicznej ze strefą występowania pokryw piasków eolicznych, lokalnie wykształconych w formie wydm, związane jest występowanie potencjalnych złóż piasków budowlanych. Piaski nie są eksploatowane. Występowanie pokryw eolicznych w obrębie parków krajobrazowych eliminuje możliwość podjęcia eksploatacji przemysłowej. Lessy występują powszechnie na omawianym obszarze, nie stanowią jednak przedmiotu zainteresowania przemysłu wydobywczego. Krzemienie występujące w Nawojowej Górze w formie bul i płaskur w wapieniach oksfordu, mogą być wykorzystywane do produkcji materiałów ściernych. Występują również na wtórnym złożu w rejonie Grzbietu Tenczyńskiego. Krzemienie nie są aktualnie wydobywane. Wody lecznicze Znane są z rejonu Krzeszowic od XVII w. Zakład wodoleczniczy funkcjonuje od ponad 160 lat. Wody o typie siarczano-wapniowo-magnezowym, siarczkowe o podwyższonej mineralizacji ogólnej (około 2,8 g/dm3) wydobywane są jednym ujęciem „Zdrój Główny”, 39 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 zlokalizowanym w centrum Krzeszowic, na terenie tzw. Dzikich Plant przy Kościele Św. Marcina. Wody lecznicze, siarczkowe związane są z występowaniem serii gipsowej iłowców i gipsów południowej facji miocenu. Poziom wodonośny ograniczony jest spągiem zbudowanym z nieprzepuszczalnych iłowców marglistych górnego opolu i stropem, który budują iły miocenu. Zatwierdzone zasoby eksploatacyjne „Zdroju Głównego” w Krzeszowicach wynoszą 2,33 m3/h, przy depresji 3,4 m. Wody lecznicze w Krzeszowicach udostępnione zostały również otworem wiertniczym S-2. Są to wody o typie chlorkowo-sodowo-siarczanowym, mineralizacji ok. 3,1 g/l, występujące w utworach jurajsko-kredowych. Złoże obecnie nie jest eksploatowane. Wody siarczkowe Krzeszowic wykorzystywane są w lecznictwie schorzeń narządów ruchu (reumatyzm, urazy) i układu nerwowego. Wydobywanie kopaliny ze złoża „Krzeszowice I” prowadzone jest przez Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Ośrodek Rehabilitacji Narządu Ruchu „Krzeszowice” na podstawie koncesji nr 10/2000 wydanej przez Ministra Środowiska decyzją z dnia 31.10.2000 r. Powierzchnia obszaru i terenu górniczego „Krzeszowice I” wynosi 13607487 m2. Koncesja wydana została na okres 20 lat. Obszar górniczy zlokalizowany jest na terenie Jurajskich Parków Krajobrazowych i w ich otulinie. Na terenie Gminy istnieje dobra baza do rozwoju lecznictwa uzdrowiskowego. Szczególnie cenionym przez pacjentów jest NZOZ Ośrodek Rehabilitacji Narządu Ruchu „Krzeszowice”, posiadający koncesję na wydobywanie wód leczniczych. Wpływ działalności górniczej na środowisko Na obszarze Gminy Krzeszowice występują złoża surowców mineralnych oraz złoża wód leczniczych, których eksploatacja prowadzona jest z wykorzystaniem systemu odkrywkowego i otworowego. Konsekwencją prowadzonej działalności górniczej metodą odkrywkową, jest naruszenie naturalnych warunków przyrodniczych, co może powodować degradację środowiska naturalnego. Negatywne oddziaływanie wydobycia na środowisko przejawia się w zmianie ukształtowania powierzchni terenu. Powyższy fakt wpływa jednocześnie na zmiany stosunków wodnych w otoczeniu obszarów prowadzonej eksploatacji. Ograniczenie ujemnego oddziaływania odkrywkowych zakładów górniczych na stan środowiska jest możliwe, poprzez prowadzenie sukcesywnej rekultywacji terenów poeksploatacyjnych. Wydobywanie wód leczniczych, siarczkowych na terenie Gminy nie wpływa negatywnie na stan jakości środowiska. Wody siarczkowe eksploatowane są samoczynnie (na 40 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 zasadzie samowypływu), jednym ujęciem źródlanym „Zdrój Główny”. Wody lecznicze, stanowią szczególny rodzaj kopaliny, stąd winny podlegać szczególnej ochronie. Infiltracja zanieczyszczeń z „dzikich wysypisk odpadów” lub „nieszczelnych szamb” może stanowić poważne zagrożenie dla jakości tych wód. Migracja zanieczyszczeń w zbiorniku wód podziemnych przebiega bardzo powoli, stąd należy dołożyć wszelkich starań w celu ochrony przed niewłaściwym zagospodarowaniem obszarów zasilania wód podziemnych. Celowym jest również objęcie siecią kanalizacji sanitarnej terenów położonych w granicach obszaru górniczego utworzonego dla wód leczniczych. 3.6. Klimat akustyczny Zespół zjawisk akustycznych zachodzących w środowisku, określony za pomocą parametrów akustycznych czasu i przestrzeni nazywa się umownie klimatem akustycznym środowiska zewnętrznego. Uciążliwość hałasu dla organizmu zależy od natężenia dźwięku, jego częstotliwości i czasu trwania. Hałas stanowi jedno ze źródeł zanieczyszczenia środowiska, wzrastające w ostatnich latach w związku z rozwojem komunikacji, uprzemysłowieniem i postępującą urbanizacją. Odczuwany jest przez mieszkańców jako jeden z najbardziej uciążliwych czynników wpływających ujemnie na środowisko. Hałasem nazywa się każdy dźwięk, który w danych warunkach jest określony jako szkodliwy, uciążliwy lub przeszkadzający, niezależnie od jego parametrów fizycznych. Odczucie hałasu jest więc bardzo subiektywne i zależy od wrażliwości słuchowej poszczególnych osób. Podstawę prawną działań w zakresie ochrony przed hałasem stanowi przede wszystkim ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (t. j. z 2008 r. Dz. U. Nr 25 poz. 150 z późn. zm.). Artykuł 112 stwierdza: „Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności poprzez: utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie, zmniejszenie poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany, zapobieganiu jego powstawaniu lub przenikaniu do środowiska. Dodatkowo uwzględnić należy rozwiązania zgodne z wymaganiami ochrony środowiska zawarte w projektach budowlanych obiektów lokalizowanych w pobliżu tras komunikacyjnych w ramach tzw. charakterystyki ekologicznej obiektu. Wartości progowe poziomów hałasu określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 r. Nr 120, poz. 826). Wartości progowe poziomów hałasu wyrażone są za pomocą równoważonego poziomu hałasu i odnoszą się odrębnie dla dróg i linii kolejowych, odrębnie 41 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 dla pozostałych obiektów i grup źródeł hałasu, a także startów, lądowań i przelotów statków powietrznych, ustalając wartości dla pory dziennej i nocnej. Gdy eksploatacja instalacji powodującej hałas w środowisku przekracza dopuszczalne poziomy, wymagane jest uzyskanie pozwolenia na emitowanie hałasu do środowiska. W przypadku przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu w związku z eksploatacją dróg, linii kolejowych, tramwajowych, lotnisk oraz portów, zarządzający tymi obiektami zobowiązany jest do wykonywania pomiarów i sporządzania map akustycznych terenów na których występują przekroczenia i zastosowania odpowiednich zabezpieczeń akustycznych. Mapy akustyczne należy aktualizować co 5 lat. W związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej uwzględnione zostały również uwarunkowania zawarte w prawie wspólnotowym. Zagadnienia związane z hałasem podzielone zostały na cztery kategorie: emisje hałasu z pojazdów silnikowych: Dyrektywy 78/1015/EWG (motocykle) i 96/20/WE (pojazdy silnikowe) wprowadzające limity poziomu natężenia dźwięku, emisje hałasu ze sprzętu domowego: Dyrektywa ramowa 86/594/EWG, emisje hałasu ponaddźwiękowe), z samolotów: 89/629/EWG Dyrektywy (samoloty 80/51/EWG odrzutowe), (samoloty 92/14/EWG (ograniczenie eksploatacji samolotów), sprzęt i maszyny budowlane: Dyrektywa ramowa 84/532/EWG (dopuszczalne poziomy mocy akustycznej) oraz siedem dyrektyw „córek”: 84/533/EWG (sprężarki), 84/534/EWG (żurawie wieżowe), 84/535/EWG (generatory prądu), 85/537/EWG (kruszarki betonu), 85/538/EWG (kosiarki do trawy), 86/662/EWG (koparki hydrauliczne). Wyróżnia się trzy główne rodzaje hałasu, według źródła powstawania: hałas przemysłowy powodowany przez urządzenia i maszyny w obiektach przemysłowych i usługowych, hałas komunikacyjny pochodzący od środków transportu drogowego, kolejowego i lotniczego, hałas komunalny występujący w budynkach mieszkalnych, szczególnie wielorodzinnych i w obiektach użyteczności publicznej. Do najpowszechniejszych i najbardziej uciążliwych źródeł hałasu należy komunikacja drogowa. Środki transportu są ruchomymi źródłami hałasu decydującymi o parametrach klimatu akustycznego przede wszystkim na terenach zurbanizowanych. Zakłady przemysłowe i warsztaty usługowe są źródłami hałasu o ograniczonym zasięgu oddziaływania, wpływają 42 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 one na klimat akustyczny, jednakże wpływ ten ma charakter lokalny. Takie stacjonarne źródła hałasu mogą jednak powodować uciążliwości dla osób zamieszkujących w ich najbliższym sąsiedztwie. Hałas przemysłowy Hałas przemysłowy na terenie gminy stanowi zagrożenie o charakterze lokalnym, występuje głównie na terenach sąsiadujących z zakładami przemysłowymi. Przyczyną wzrostu uciążliwości tego rodzaju hałasu może być wzrost zabudowy obszarów sąsiadujących z terenami przemysłowymi. Poziom hałasu przemysłowego jest kształtowany indywidualnie dla każdego obiektu i zależy w szczególności od rodzaju przedsięwzięcia i zastosowanej technologii. Uciążliwość mogą powodować zakłady rzemieślnicze i usługowe zlokalizowane blisko zabudowy o charakterze mieszkalnym. Jednak ich wpływ na ogólny klimat akustyczny Gminy nie jest znaczący. Ogniskami hałasu i wibracji na terenie Gminy są przede wszystkim odkrywkowe zakłady górnicze w których eksploatacja prowadzona jest z wykorzystaniem materiałów wybuchowych oraz te które na swoim terenie posiadają zakłady przeróbcze. Należy tu wymienić w szczególności: Kopalnię Porfiru Zalas (hałas technologiczny), Kopalnię Wapienia Czatkowice, Kopalnię Dolomitu Dubie, Kopalnię Diabazu Niedźwiedzia Góra. Hałas komunikacyjny Do najpowszechniejszych i najbardziej uciążliwych ognisk hałasu należy komunikacja drogowa. Środki transportu są ruchomymi źródłami hałasu decydującymi o parametrach klimatu akustycznego przede wszystkim na terenach zurbanizowanych. Poziom dźwięku środków komunikacji drogowej jest wysoki i wynosi 75-90 dB, przy dopuszczalnych natężeniach hałasu w środowisku w otoczeniu budynków mieszkalnych do 45 dB w porze nocnej i do 55dB w porze dziennej. Przebieg tras kolejowych przez teren Gminy również decyduje o klimacie akustycznym Gminy. Źródłami ponadnormatywnego hałasu są przede wszystkim drogi o wzmożonym ruchu samochodowym (autostrada A4, droga krajowa nr 79). Wyróżnić należy również drogi powiatowe i gminne w Krzeszowicach – miasto, Czatkowicach, Sance, Dubiu, Zalasiu, Tenczynku, Niedźwiedziej Górze, którymi transportowany jest urobek z czynnych odkrywkowych zakładów górniczych. Na terenie Gminy są to drogi powiatowe: K2123 K2127 K1034 Frywałd- Nawojowa Góra-Młynka Krzeszowice-Żbik- Siedlec Frywałd-Regulice 43 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 K2188 K2121 K2125 K2129 K2186 K1033 K2191 K1076 Tenczynek-Rudno Mydlniki-Balice-Brzoskwinia-Krzeszowice Krzeszowice-Miękinia Rudawa-Szklary-Jerzmanowice Tenczynek-Czernichów Alwernia-Rudno-Tenczynek Mników-Czułów-Sanka Krzeszowice-Czatkowice W otoczeniu autostrady należy liczyć się z przekroczeniem wartości standardów klimatu akustycznego w odległości do 150 m. Szlaki drogowe klasy KG/KGP powodują przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu na granicy terenu komunikacyjnego o około 10 - 15 dB. Zasięg uciążliwości (ponadnormatywnego hałasu) sięga co najmniej ok 75 - 100 m od krawędzi jezdni. Ze względu na niskie natężenie ruchu na drogach powiatowych i gminnych, ich uciążliwość może być znacząca dla obiektów mieszkalnych w pierwszej linii zabudowy, przede wszystkim domów usytuowanych bliżej jezdni. 3.7. Wibracja Źródła wibracji można podzielić na dwa główne rodzaje: wibracje pochodzące od narzędzi i urządzeń, wibracje przenoszone z podłoża, np. z drgających platform, podłóg, siedzeń w pojazdach mechanicznych itp. Szkodliwość wibracji zależy od wielkości natężenia źródła, charakteru zmian w czasie oraz czasu działania. Na wibracje narażony jest każdy człowiek zarówno w pracy jak i w życiu codziennym. Wibracje i wstrząsy, podobnie jak hałas, przenoszone są przez wzbudzone do drgań konstrukcje budynków mieszkalnych. Skutkiem oddziaływania wibracji na człowieka są zmiany w układzie nerwowym, krążenia, narządach ruchu oraz układzie pokarmowym. Dlatego też wibracje należy zmniejszać lub likwidować w miejscach ich powstawania m.in. poprzez zmiany w konstrukcji aparatury i maszyn, stosowanie elastycznych podłoży (guma, korek), ekranów tłumiących wibracje itp. W przypadku Gminy Krzeszowice głównymi źródłami wibracji są zakłady górnicze w których prowadzona jest eksploatacja metodami strzałowymi: KW Czatkowice, KP Zalas, KD Niedźwiedzia Góra, KD Dubie. Zasięg oddziaływania w/w zakładów jest ograniczony i nie przekracza granic ustanowionych terenów górniczych. 44 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Głównym źródłem parasejsmicznych drgań w środowisku jest transport drogowy odbywający się autostradą A-4, drogą krajową 79 oraz drogami wojewódzkimi. Hałas i wibracje w otoczeniu dróg powodowane są natężeniem ruchu, strukturą i prędkością pojazdów oraz stanem nawierzchni. 3.8. Walory przyrodnicze Znaczna część powierzchni Gminy Krzeszowice objęta jest ochroną prawną (ok. 47% ). Ustanowione zostały 3 rezerwaty przyrody - Dolina Racławki i Dolina Eliaszówki położone w obrębie Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie, oraz rezerwat Dolina Potoku Rudno położony w obrębie Rudniańskiego Parku Krajobrazowego, 3 parki krajobrazowe - Dolinki Krakowskie obejmujący północną część Gminy Krzeszowice, Tenczyński Park Krajobrazowy obejmujący południową część gminy oraz Park Rudniański. Na obszarze miasta Krzeszowice istnieje 31 pomników przyrody, na obszarze wiejskim - 26. Na terenie Gminy Krzeszowice zlokalizowane są 3 stanowiska dokumentacyjne. Świat roślinny Szata roślinna obszaru gminy charakteryzuje się dużym urozmaiceniem typowym dla Jury Krakowsko - Częstochowskiej. Roślinność tu występującą podzielić można na : zbiorowiska leśne; roślinność kserotermiczną, naskalną i murawową, roślinność łąkową. W środowisku naturalnym zachowały się gatunki rozwijające się na wielkich masywach skalnych i skalistych zboczach Dolin Jurajskich. Roślinność na terenie gminy jest dość zróżnicowana i tworzy skomplikowane struktury przestrzenne. Na obszarach pól uprawnych występują zbiorowiska chwastów polnych. Osobną grupą są zbiorowiska naskalne, powstałe wtórnie na terenach leśnych. Powstały ziołorośla bogate w gatunki ciepłolubne. Obfitują one m.in. w rzadkie gatunki motyli. Zbiorowiska kserotermiczne znajdują się w silnym regresie. Na skutek zaprzestania użytkowania gospodarczego ulegają zarastaniu przez zarośla krzewiaste, jako stadium prowadzące do powrotu w te miejsca zbiorowisk leśnych. Łąki wilgotne dawniej dominujące w dnach dolin rzecznych, obecnie występują na znacznie mniejszych powierzchniach. Odznaczają się bogactwem gatunkowym i obecnością roślin rzadkich. Najbardziej rozpowszechnione są łąki mietlicowe. Na pozostałych obszarach łąki występują nielicznie, dominują łąki świeże należące do rajgrasowych. 45 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Biocenozy leśne Lasy stanowią 37% ogólnej powierzchni Gminy. Duże kompleksy leśne zachowały się w dolinie potoku Racławki oraz między doliną Szklarki, Racławki i Eliaszówki. Znaczne obszary zajęte przez lasy znajdują się na terenie Garbu Tenczyńskiego. Pokrywają duże obszary w rejonie Tenczynka, Niedźwiedziej Góry i obniżenia Dulowskiego. Pierwotne kompleksy leśne stanowią jedynie małe enklawy wśród lasów. Stwierdzono je w dolinach Racławki i Eliaszówki, na terenie Garbu Tenczyńskiego i w Niedźwiedziej Górze, Dubiu, Nawojowej Górze. Kompleks położony w okolicach Dubia obejmuje zbocza doliny Racławki oraz wzgórze między dolinami Racławki i Szklarki. Występują tu lasy bukowe z jodłą i bory mieszane. Zachował się naturalny układ przestrzenny zbiorowisk charakterystyczny dla dolin jurajskich. Kompleks leśny w Nawojowej Górze obejmuje bory sosnowe na piaskach, bory mieszane na podłożu lessowym oraz buczyny górskie rosnące na skalistych wzgórzach. W środowisku naturalnym zachowały się gatunki rozwijające się na wielkich masywach skalnych i skalistych zboczach dolin Jurajskich. Z uwagi na niedostępność zbiorowiska te zachowały się w niezłym stanie. Spośród zbiorowisk leśnych, najbardziej rozpowszechnione są fitocenozy grądu. Zajmują one strome, często skaliste zbocza dolin jurajskich oraz cieniste ich dna. W runie rosną liczne gatunki chronione. Zbliżone do grądów siedliska zajmują połacie buczyny karpackiej. Ogólny stan zdrowotny lasów jest dobry, nie widać istotnych zagrożeń dla ciągłości lasu, nie ma też masowego wypadania gatunków niezgodnych z siedliskiem . Powstające w drzewostanie luki są zarastane przez naturalne odnowienia gatunków leśnych . Tereny zieleni w mieście Obszarom zabudowy tradycyjnie towarzyszą charakterystyczne zbiorowiska roślinności segetalnej i ruderalnej. Obrazu szaty roślinnej dopełniają zespoły zieleni urządzonej. Zieleń urządzona - są to obszary różnej wielkości i rangi stworzone przez człowieka. Znaczenie tych obszarów jest wielorakie. Tereny zieleni urządzonej kształtują warunki przestrzenne i zdrowotne życia w Gminie, modyfikują klimat lokalny, wpływają na walory estetyczne krajobrazu, są miejscem wypoczynku i rekreacji dla mieszkańców. Stara, zabytkowa zieleń, kształtowana wraz z rozwojem Gminy posiada, wraz z architekturą której towarzyszy, walory historyczne. 46 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Na obszarze miasta Krzeszowice zlokalizowane są cztery „ogrody działkowe”, a na terenie gminy dodatkowo dwa, cztery tereny zieleni urządzonej na obszarze Miasta Krzeszowice: – Zabytkowy Park Pałacowy o pow. ok. 12,00 ha , – Park Bogackiego o pow. 0,73 ha , – Park Zofii o pow. ok. 0,80 ha , – tzw. Dzikie Planty o pow. 1,70 ha , oraz zieleniec w centrum Nowej Góry. W krajobrazie miasta znaczące miejsce zajmuje zieleń przydrożna. Świat zwierzęcy Fauna na obszarze gminy jest bardzo bogato reprezentowana przez liczne gatunki ssaków, płazów, ptaków i owadów. Zamieszkują tu liczne gatunki nietoperzy (podkowiec mały i duży, gacek wielkouch, mopek, nocki: duży, orzęsiony, łydkowaty i rudy; mroczek rudy, posrebrzany i pozłocisty.), gatunki rzadkie i chronione ptaków (puchacz, puszczyk, sowy: uszata, płomykówka i pójdźka, myszołów włochaty, gołąb siniak, trzcinniczek, zimorodek i inne). Z występujących gadów na uwagę zasługują padalec zwyczajny, zaskroniec zwyczajny, jaszczurka zwinka i żyworodna oraz gniewosz plamisty. Wśród płazów można wymienić traszkę zwyczajną i grzebieniastą, ropuchę zwyczajną i paskówkę oraz żaby zieloną, trawną i śmieszkę oraz kumaka nizinnego i górskiego. W potokach występują pstrągi strumieniowe, głowacze i strzeble potokowe. 3.9. Formy ochrony przyrody Na terenie Gminy Krzeszowice formy ochrony przyrody zajmują powierzchnię ok. 605 ha. Są to: Dolina Racławki i Dolina Eliaszówki położone w obrębie Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie, rezerwat Dolina Potoku Rudno położony jest w obrębie Rudniańskiego Parku Krajobrazowego. Rezerwaty Dolina Racławki ciągnie się na dł. ok. 7 km. Jest bardzo głęboka, nieomal w całości zalesiona. Na krawędzi lewego (wsch.) brzegu widoczne są wśród lasu białe skałki jurajskie. Rezerwat krajobrazowy, częściowy w dolinie utworzono w 1990 r. /Z. M.P.90.31.248/. Obejmuje on fragment doliny o pow. 472,66 ha między Dubiem i Paczółtowicami. Ochronie podlegają naturalne zróżnicowane zespoły buczyn, grądu, boru mieszanego oraz murawy kserotermiczne i naskalne. 47 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Dolina Eliaszówki ciągnie się na długości ok. 4 km u podnóża klasztoru w Czernej wzdłuż potoku Eliaszówka. W celu ochrony zespołu buczyny karpackiej i ciepłolubnej, lasu grądowego i łęgu olszowo-jedsionowego oraz skał wapiennych o różnorodnych formach w 1989 r. między Czerną i Paczółtowicami utworzony został rozległy /107,20 ha/ rezerwat leśny, częściowy /Z. M.P.89.9.77/. Dolina ta jest w całości zalesiona, o skalistych zboczach zbudowanych z wapienia karbońskiego. W części środkowej i dolnej pomiędzy Czatkowicami i Czerną najbardziej interesująca - o charakterze jaru, przez którego dno przerzucony jest z klasztoru w Czernej zrujnowany ale bardzo malowniczy most arkadowy - zwany „Diabeliskim Mostem” - wyglądem przypominający rzymskie akwedukty. W górnej części doliny występuje źródło św. Eliasza, zwane popularnie Źródłem Miłości. U wylotu doliny w Czatkowicach znajduje się duży, czynny kamieniołom wapienia. Rezerwat Potoku Rudno - utworzony w 2001 r. rezerwat leśno-krajobrazowy, częściowy obejmuje przełom rzeki Rudno między Zalasem i Rybną. Powierzchnia 95,94 ha (otulina 100,88 ha). Ochronie podlega tutaj fragment łęgu olszowego jednego z najlepiej zachowanych na Jurze Krakowskiej oraz stanowiska geologiczne znajdujące się przy starym kamieniołomie. Parki krajobrazowe Parki krajobrazowe to obszary objęte ochroną ze względu na cenne wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe. W zróżnicowanym środowisku przyrodniczym Gminy Krzeszowice istnieją warunki przyrodnicze, kulturowe, edukacyjne, historyczne i inne, które zadecydowały, iż na ok. 60% obszaru gminy wyznaczono granice aż trzech odrębnych parków krajobrazowych. Parki krajobrazowe wchodzą w skład Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych (powierzchnia na terenie gminy 9 141,8 ha – 65,6%). Są to następujące jednostki: Dolinki Krakowskie (powierzchnia w granicach gminy to 4986,0 ha – 35,8%) obejmujący zlewnię lewobrzeżnych dopływów Rudawy oraz dolną część Doliny Prądnika. Na terenie Gminy Krzeszowice leżą rezerwaty: a) Dolina Eliaszówki - rezerwat leśny o pow.107,2 ha, obejmujący część doliny potoku Eliaszówka. Chroni skaliste zbocza zbudowane z wapieni dolnokarbońskich i jurajskich, porośnięte naturalnymi drzewostanami (buczyna karpacka, grądy, łęgi olchowo-jesionowe). W dolinie wypływa kilka źródeł krasowych, m.in. źródło Św. Eliasza, które uznawane jest za zdrój o właściwościach leczniczych; b) Dolina Racławki - rezerwat krajobrazowy o pow.472,66 ha. Chroni duży kompleks naturalnego ekosystemu leśnego (łęg olszowy, 48 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 jaworzyna górska, grąd oraz buczyna karpacka). Rezerwat interesujący pod względem geologicznym, występują tu dolomity i wapienie wieku dewońskiego - najstarsze skały odsłaniające się na powierzchni w regionie krakowskim. W rezerwacie wytyczono 3 okrężne, geologiczne szlaki dydaktyczne: żółty o dł. ok.7 km, czerwony o dł. ok.6 km, niebieski o dł. ok.5 km. Węzeł szlaków znajduje się przy parkingu w miejscowości Dubie. Rezerwat jest częściowo udostępniony dla turystów niepełnosprawnych. Na terenie parku znajdują się pomniki przyrody: 3 buki koło klasztoru w Czernej, lipa obok klasztoru w Siedlcu. Park Tenczyński (powierzchnia w granicach gminy to 3 803,4 ha – 27,3%) obejmujący pasmo Garbu Tenczyńskiego, fragment Puszczy Dulowskiej oraz Rowu Krzeszowickiego. Na terenie parku znajdują się ruiny zamku "Tęczyn" w Rudnie oraz 2 stanowiska dokumentacyjne: a) kamieniołom "Nowa Krystyna" w Tenczynku. Utworzone w 1998 r., prezentuje piaskowce wapniste i wapienie piaszczyste z bogata fauną małży, ramienionogów i amonitów. b) odsłonięcie "Na Czerwieńcu" w Tenczynku. Utworzone w 1998 r., prezentuje skały wapienne, wapienno-piaszczyste i wapienie piaszczyste z bogatą fauną małży, ślimaków, ramienionogów i amonitów. Pomnikiem przyrody jest jawor rosnący na dziedzińcu zamku "Tęczyn". Park Rudniański (powierzchnia w granicach gminy to 352,4 ha – 2,5%). Pozostała (poza parkami) część gminy znajduje się w strefie ochronnej (otulinie) parków. Obejmuje zlewnię potoków Rudno i Brodła oraz las o dużej powierzchni. Na terenie Gminy Krzeszowice znajduje się niewielki fragment rezerwatu Dolina Potoku Rudno, utworzonego w 2001 r.. Jest to rezerwat leśno-krajobrazowy o pow. 95,94 ha., prezentujący unikalne zbiorowiska łęgu olszowego i olsu, charakterystyczne dla terenów podmokłych. W obrębie rezerwatu znajduje się nieczynny kamieniołom porfirów "Orlej". Na terenie miasta Krzeszowice istnieje 31 pomników przyrody, a na obszarze wiejskim - 26. Na terenie Gminy Krzeszowice zlokalizowane są 3 stanowiska dokumentacyjne. Ze względu na duży udział obszarów cennych przyrodniczo oraz posiadających wyjątkowe walory krajobrazowo-kulturowe w całkowitej powierzchni gminy, należy w pierwszej kolejności podjąć działania zmierzające do minimalizacji negatywnego wpływu odpadów i ścieków na środowisko oraz działania służące prawidłowemu postępowaniu z wytwarzanymi na tym terenie odpadami. 49 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Sieć ekologiczna Natura 2000 Celem utworzenia europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000 jest zachowanie różnorodności biologicznej krajów Unii Europejskiej poprzez ochronę siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej flory i fauny na jej terytorium. Jest tworzona w oparciu o dwie dyrektywy UE: Dyrektywę Rady 92/43/EWG z dn. 21.05.1992. r. w sprawie ochrony siedlisk naturalnych i dzikiej flory i fauny; Dyrektywę Rady 79/409/EWG z dnia 02.04.1979. r. w sprawie ochrony dziko żyjących ptaków. Na terenie Gminy Krzeszowice utworzone zostały w 2007 r. dwa Obszary Natura 2000: Dolinki Jurajskie, kod PLH 120005, Czerna, kod PLH120034. Obszar Natura 2000 – Dolinki Jurajskie, kod PLH 120005, swym zasięgiem obejmuje północno-wschodnią cześć Gminy Krzeszowice. Obszar w całości położony jest na terenie Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie (21245,32 ha; 1981), obejmując swym zasięgiem na terenie Gminy rezerwaty Dolina Eliaszówki i Dolina Racławki. Na teren ostoi składa się 9 enklaw, dobrze zachowanych pod względem przyrodniczym. Obejmują one obszar wyżynny, zbudowany z wapieni górnojurajskich, pokrytych warstwą lessu z wciętymi dolinami potoków, o charakterze skalistych jarów krasowych. Ich ujścia są zwykle zwężone i zamknięte skalnymi bramami, zaś zbocza urozmaicone różnorodnymi formami skalnymi, jak pojedyncze maczugi, bastiony lub masywy. Występują w nich liczne jaskinie z bogatą szatą naciekową. Wschodnie zbocza są przeważnie bardziej skaliste i strome. Wierzchowina pokryta jest głównie polami uprawnymi oraz niewielkimi kompleksami lasów grądowych i bukowych, które porastają też zbocza dolin. Wśród leśnych zbiorowisk roślinnych dominują różnorodne zespoły buczyn (żyzna buczyna karpacka, ciepłolubna buczyna storczykowa, kwaśna buczyna niżowa) i grądów, w mniejszym stopniu występują bory mieszane, łęgi olszowe oraz jaworzyna górska. Wąwozami płyną potoki i z nimi związane są płaty szuwarów i turzycowiska, a także łąki i pastwiska. Dolne partie zboczy dolin pokryte są murawami kserotermicznymi i ciepłolubnymi zaroślami. Jest to obszar o wysokiej bioróżnorodności. Stwierdzono tutaj 10 rodzajów siedlisk z Załącznika nr I do Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Najcenniejsze są murawy kserotermiczne, płaty buczyn, grądów i sporadycznie jaworzyn. Notowano tu obecność 8 gatunków z Załącznika nr II do Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Znajduje się tutaj locus classicus brzozy ojcowskiej, występują też licznie inne rzadkie i zagrożone gatunki roślin naczyniowych, 50 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 w tym prawnie chronione. Jest to miejsce występowania zagrożonych i chronionych gatunków zwierząt, w tym sześciu gatunków nietoperzy. Jedno z kilku stwierdzeń podkowca dużego w Polsce. Nadzór nad obszarem Natura 2000 – Dolinki Jurajskie sprawują: Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych w Krakowie, 31-227 Kraków, ul. Vetulaniego 1a; Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krakowie, 31-159 Kraków; Nadleśnictwo Krzeszowice, 32-080 Zabierzów, ul. Leśna 13. Obszar Natura 2000 – Czerna, kod PLH120034 o pow. 76.4 ha. Czerna leży na Wyżynie Olkuskiej, na północ od Krzeszowic. Obszar został uznany za warty włączenia go do Europejskiej sieci Natura 2000 ze względu na zlokalizowany tutaj Klasztor, wpisany do państwowego rejestru zabytków oraz występowanie trzech gatunków ssaków umieszczonych w Załączniku nr II do Dyrektywy Siedliskowej. Klasztor został wybudowany w XVII wieku i od tego czasu wykorzystywany jest do celów sakralnych przez zakon Karmelitów Bosych. Posadowiony jest nad doliną Eliaszówki, poza wsią. Przy Klasztorze znajduje się zabytkowa aleja starych drzew. Na terenie Klasztoru stwierdzono rzadki przypadek kolonii rozrodczej podkowca małego w obiekcie podziemnym (w tym wypadku jest to piwnica). Nazwa obszaru Natura 2000 pochodzi od miejscowości Czerna. Podkowiec mały to nietoperz należący do rzadko reprezentowanej w naszym kraju rodziny podkowcowatych (jedyny z przedstawicieli tej rodziny stale u nas występujący), jest jednocześnie jednym z najmniejszych nietoperzy występujących w Polsce (oraz najmniejszym europejskim podkowcem). Jego futerko na grzbiecie ma kolor jasnobrązowy, na stronie brzusznej natomiast jaśniejsze (szarawe), szpiczaste uszy i pyszczek barwy jasnej. Cechą charakterystyczną (od której pochodzi nazwa rodzajowa podkowców) jest narośl w kształcie podkowy. Siedliskiem tych ssaków są głównie tereny skaliste i leśne. Pożywienie stanowią dla nich głównie drobne owady i pająki. Żerują wśród zarośli, często blisko zbiorników wodnych chwytając pożywienie podczas lotu, lub zbierając pokarm z pni drzew lub powierzchni skał. Gatunek ten chroniony jest zarówno prawem krajowym jak i konwencjami międzynarodowymi, Konwencją Berneńską, Bońską, Dyrektywą Siedliskową. Umieszczony został ponadto w czerwonej księdze zwierząt jako gatunek o statusie zagrożony oraz na czerwonej liście IUCN – kat. VU (ang. vulnerable - narażony). 51 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 3.10. Rolnictwo Rolnictwo nie odgrywa znaczącej funkcji gospodarczej w gminie. Wynika to z dużego rozdrobnienia gruntów, jak również z faktu, iż znaczna część ludności była i jest zatrudniona w sąsiednich gminach, a zwłaszcza w mieście Krakowie i na Śląsku (w sektorze górniczym ). Z przeprowadzonej przez IUNG w Puławach punktowej waloryzacji rolniczej przestrzeni produkcyjnej, uwzględniającej takie elementy środowiska, jak gleby, warunki klimatyczne i wodne, a także rzeźbę terenu wynika, iż ogólne warunki sprzyjają rozwojowi rolnictwa. Wskaźnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla Gminy Krzeszowice wynosi 80,00. Wskaźnik bonitacji jakości i przydatności rolniczej 62, agroklimatu 11,0, rzeźby terenu 3,1, warunków wodnych 3,8. Daje to gminie 47 miejsce w województwie w zakresie przydatności rolniczej. Na terenie gminy przeważają gospodarstwa indywidualne, małoobszarowe. Rozdrobnienie gospodarstw jest bardzo duże, średnia powierzchnia wynosi ok. 1,80 ha. Gospodarstwa o powierzchni do 2,00 ha stanowią 83% ogólnej liczby gospodarstw, natomiast powyżej 15,00 ha to zaledwie 0,7 %. Strukturę agrarną znacznie pogarsza duża ilość działek rolnych (pow. < 1 ha). Większość gospodarstw nie posiada wyspecjalizowanego charakteru. W strukturze przeważa produkcja roślinna – dominuje uprawa zbóż: 73,22% powierzchni zasiewów oraz roślin okopowych: 14,2 %. Na terenie gminy działa kilka gospodarstw ogrodniczych, produkujących warzywa i kwiaty pod osłonami, wśród nich jedna kilkuhektarowa plantacja róż (w Siedlcu). Produkcja zwierzęca to przede wszystkim chów bydła i trzody chlewnej oraz kilka gospodarstw specjalistycznych: 8 kurników (w Nawojowej Górze, Żarach i na Woli Filipowskiej), chów bydła w Sance, gospodarstwa zajmujące się trzodą chlewną w Nawojowej Górze – 1 szt., w Żarach – 1 szt., gospodarstwo produkujące króliki rzeźne w Nawojowej Górze, pięć przetwórni mięsno-wędliniarskich (Siedlec, Czatkowice, Tenczynek, Sanka, Zalas) i gospodarstwo ekologiczne w Nowej Górze prowadzące chów bydła i kóz Gospodarstw prowadzących produkcję towarową jest niewiele, dominują gospodarstwa tradycyjne, wielokierunkowe, prowadzące gospodarstwa na własne potrzeby. Poza gospodarstwami indywidualnymi działalność rolniczą prowadzą Produkcja i Hodowla Roślin Ogrodniczych Spółka z o.o. w Krzeszowicach, posiadająca 12 ha upraw pod szkłem (ogórki i pomidory - również nasienne) oraz 109,38 ha gruntu, gdzie prowadzona jest hodowla warzyw i uprawa zbóż; Spółdzielcze Przedsiębiorstwo Produkcyjno-UsługowoHandlowe Agrokompleks w Sance prowadzące między innymi chów kur niosek i uprawę paszy na 24 ha gruntu. 52 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Rybactwem śródlądowym zajmują się między innymi dwa duże zakłady: Przedsiębiorstwo Produkcji i Hodowli Ryb Słodkowodnych w Krakowie , Zakład Pstrąga w Dubiu 32-064 Rudawa , Dubie 21 , Polski Związek Wędkarski Zarząd Okręgu w Krakowie Os. Szkolne 39, 31-978 Kraków Ośrodek Produkcji Ryb Łososiowych w Czatkowicach. Na terenie gminy Krzeszowice działa jedna ubojnia oraz pięć przetwórni mięsnowędliniarskich (Siedlec, Czatkowice, Tenczynek, Sanka, Zalas). 3.11. Źródła promieniowania elektromagnetycznego Złożone spektrum promieniowania elektromagnetycznego jest bardzo rozległe i obejmuje różne długości fal, od fal radiowych przez fale promieni podczerwonych, zakres widzialny i fale promieni nadfioletowych, do bardzo krótkich fal promieni rentgenowskich i promieni gamma. Z całego spektrum promieniowania elektromagnetycznego w sposób istotny oddziałują na organizmy tylko te, które są pochłaniane przez atomy, cząsteczki i struktury komórkowe. Z uwagi na sposób oddziaływania promieniowania na materię, widmo promieniowania elektromagnetycznego można podzielić na promieniowanie jonizujące i niejonizujące: promieniowanie jonizujące, występuje w wyniku użytkowania zarówno wzbogaconych, jak i naturalnych substancji promieniotwórczych w energetyce jądrowej, ochronie zdrowia, przemyśle, badaniach naukowych, promieniowanie niejonizujące występuje wokół linii energetycznych wysokiego napięcia, radiostacji, pracujących silników elektrycznych oraz instalacji przemysłowych, urządzeń łączności, domowego sprzętu elektrycznego, elektronicznego itp. Z punktu widzenia ochrony środowiska i zdrowia człowieka w zakresie promieniowania niejonizującego istotne są mikrofale, radiofale oraz fale o bardzo niskiej (VLF) i ekstremalnie niskiej częstotliwości (FW). Nadmierne dawki promieniowania działają szkodliwie na wszystkie organizmy żywe, dlatego też ochrona przed szkodliwym promieniowaniem jest jednym z ważnych zadań ochrony środowiska. Ogólną sytuację radiacyjną w środowisku charakteryzują obecnie następujące wielkości podstawowe: poziom promieniowania gamma, obrazujący zagrożenie zewnętrzne naturalnymi i sztucznymi źródłami promieniowania jonizującego, istniejące w środowisku lub wprowadzone przez człowieka, 53 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 stężenia naturalnych i sztucznych izotopów promieniotwórczych w komponentach środowiska, a w konsekwencji w artykułach spożywczych, obrazujące narażenie wewnętrzne ludzi w wyniku wchłonięcia izotopów drogą pokarmową. Promieniowanie jonizujące Promieniowanie jonizujące jest nieodłącznym elementem środowiska naturalnego, dociera z Kosmosu, z wnętrza Ziemi. Przy opracowywaniu zbiorczych ocen zagrożeń radiacyjnych dla ludzi i środowiska rozróżnia się zagrożenia pochodzące od radionuklidów naturalnych i sztucznych. Do najbardziej znanych należą izotopy uranu i toru, a także potasu, węgla i wodoru. Intensywność promieniowania wywołana naturalnymi pierwiastkami promieniotwórczymi jest różna w różnych miejscach. Radionuklidy pochodzenia sztucznego wytwarzane są przez różnego rodzaju urządzenia stosowane np. w diagnostyce medycznej, przemyśle, badaniach naukowych. Promieniowanie niejonizujące Zwykle źródłem promieniowania niejonizującego są : stacje radiowe, elektroenergetyczne linie napowietrzne wysokiego napięcia, stacje przekaźnikowe telefonii komórkowej (tab.3.12.1), urządzenia radiolokacyjne i radionawigacyjne. Należy mieć na uwadze, że oddziaływanie promieniowania niejonizującego na środowisko będzie stale wzrastać, co związane jest z postępem cywilizacyjnym. Na terenie Gminy źródłem promieniowania niejonizującego są przede wszystkim: główna stacja transformatorów w Woli Filipowskiej, sieci przesyłowe punkty sterowania TRAFO na terenie gminy. Zagrożenie promieniowaniem niejonizującym może być stosunkowo łatwo wyeliminowane lub ograniczone pod warunkiem zapewnienia odpowiedniej separacji przestrzennej człowieka od pól przekraczających określone wartości graniczne. 54 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Tabela 3.11.1. Wykaz stacji telefonii komórkowej na terenie Gminy Krzeszowice Nr działki 1 2 Operator Numer stacji bazowej telefonii komórkowej Ilość anten sektorowych i radioliniowych Izotropowa moc promieniowania [W] anten sektorowych Maksymalna izotropowa moc promieniowania [W] anten radiolinii 3 4 5 6 7 b. d. b. d. Nr ewidencyjny 129 Nowa Góra PTK Centertel Sp. z o. o. z/s w Warszawa 01230, ul. Skierniewicka 10a Polkomtel S.A.PLUS GSM ul. Postępu 3 02676 Warszawa Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o. Al. Jerozolimskie 181, 02-222 Warszawa - 3 pary anten sektorowych (antena nadawczo – odbiorcza i odbiorcza) na wysokości 45,5 m n.p.t. Nr BTS-51408.01 Paryż Centrum Miejsc owość - 7 anten radiolinii rozmieszczone na wysokości od 37,0 – 77,0 m n.p.t. - 3 anteny sektorowe, rozmieszczone na wysokości: 58,5; 32,0; 32,0 m n.p.t. - 2 anteny radiolinii rozmieszczone na wysokości 56,5 i 56,0 m n.p.t. - 3 anteny sektorowe, rozmieszczone na wysokości 52,5 (2 anteny) oraz 64,5 m n.p.t. (1 antena) - 1 antena radiolinii, zamieszczona na wysokości 26,0 m n.p.t. - 1 antena 1403 W - 2 anteny 1433 W - 2 anteny radiolinii o mocy 195 W i 162 W - 2 anteny 316 W Moc anteny 676,1 W - 1 antena 398 W 55 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 PTK Centertel Sp. z o. o. z/s w Warszawa 01230, ul. Skierniewicka 10a Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o. o. z/s w Warszawa 02222, Aleje Jerozolimskie 181 Polkomtel S.A.PLUS GSM ul. Postępu 3 02676 Warszawa BT – 22856 „NIEPORAZ RMF” 4 GSM 5403KWKR Sanka 3 PTK Centertel Sp. z o. o. z/s w Warszawa 01230, ul. Skierniewicka 10a 5 - 9 anten sektorowych (środek elektryczny na wysokości 39,0 m n.p.t. oraz 36,0 m n.p.t.) - 1 antena paraboliczna mikrolinii (środek elektryczny na wysokości 37,0 m n.p.t.) - 9 anten sektorowych (6 anten zawieszonych na wysokości 40,0 m n.p.t. oraz 3 anteny zawieszone na wysokości 25,0 m n.p.t.) - 17 anten radiolinii (zawieszonych na wysokości 9,5 – 36,0 m n.p.t.) - 6 anten sektorowych (na wysokości od 41,9 do 42,1 m n.p.t.) Nr 51140 Centrum ul. Żbickiej 32 Nr ewidencyjny 95/1 obręb Sanka Nr ewidencyjny 75/1 2 Nr ewidencyjny 1180/46 obręb Krzeszowice Krzeszowice Sanka Rudno 1 - 5 anten radiolinii (na wysokości od 76,7 do 77,5 m n.p.t.) 6 - 6 anten sektorowych typu BSA005. Maksymalna moc wypromieniowana izotropowo wynosi 724 W - 3 anteny sektorowe typu BSA001. Maksymalna moc wypromieniowana izotropowo wynosi 2643 W - 3 anteny 1002 W, - 3 anteny 1581 W, - 3 anteny tylko odbiorcze 7 - antena paraboliczna mikrolinii typu SB1-220 firmy RFS, Izotropowa moc promieniowania wynosi 245,5 W. - 1 antena 275W, - 1 antena 525W, - 1 antena 246W, - 5 anten 813W, - 2 anteny 776W, - 4 anteny 537W, - 1 antena 2570W, - 1 antena 1148W, - 1 antena 6457W - 3 anteny 1002,37W Od 218,78W do 676,08 W - 3 anteny 1124,68W Łączna ekwiwalentna moc 3 anteny sektorowe (zawieszone na promieniowania izotropowego wysokości od 60,91 do 61,29 m n.p.t.) stacji bazowej dla sieci ERA i PLUS wynosi 12905,58 [W] 56 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 PTK Centertel Sp. z o. o. z/s w Warszawie ul. Skierniewicka 10a Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o. o. z/s w Warszawa 02222, Aleje Jerozolimskie 181 Nr 2851 „Krzeszowice” na istniejącej wieży wodnej w Krzeszowicach 4 5 6 - 3 anteny sektorowe - 6 anten sektorowych (zawieszone na nadawczo – odbiorcze o wysokości 25,0 m n.p.t.) maksymalnej mocy 663W; - 3 anteny radiolinii (zawieszone na wysokości 27,0 m n.p.t.) - 3 anteny sektorowe nadawczo – odbiorcze o maksymalnej mocy 663 W 7 - 1 antena o maksymalnej mocy promieniowania izotropowego 364 W - 2 anteny o maksymalnej mocy promieniowania izotropowego 1480 W - 2 anteny o mocy 812,89W Nr 2890 Zalas 2 3 PTK Centertel Sp. z o. o. z/s w Warszawie ul. Skierniewicka 10a Stacja bazowa telefonii cyfrowej sieci ERA nr BTS- 51127.13 Zalas A4 Nr ewidencyjny 271 obręb Zalas Nr ewidencyjny 1614 obręb Krzeszowice 2 Nr ewidencyjny 1757 obręb Zalas Zalas Zalas Krzeszowice 1 - 7 anten sektorowych (6 anten zawieszonych na wysokości 45 m n.p.t. i 1 antena na wysokości 42,5 m n.p.t.) - 1 antena radiolinii (na wysokości 45,0 m n.p.t.) - 10 anten sektorowych (zawieszone na wysokości od 39,4 do 41,5 m n.p.t.) - 6 anten radiolinii (zawieszone na wysokości od 27,7 do 41,7 m n.p.t.) - 2 anteny o mocy 1625,66W - 2 anteny o mocy 1049,61 W Maksymalna moc 2692 W - 1 antena o mocy od 1025,19 W - 1 antena 206,35W - 3 anteny 931,17W - 3 anteny 1170,12W - 3 anteny 1322,60W - 4 anteny 2570,4W - 1 antena 8709,6W - 1 antena 33884,4 W 57 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 4. CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA, KIERUNKI I ZADANIA EKOLOGICZNE W rozdziałach 2 i 3 przedstawiono stan środowiska oraz uwarunkowań społecznogospodarczych na terenie Gminy Krzeszowice. Szczegółowo omówiono poszczególne elementy środowiska i towarzyszące im zagrożenia. Konieczne jest ustalenie głównych zasad polityki ekologicznej Gminy w odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska. Poniżej wyznaczono cele i kierunki działań zmierzających do poprawy poszczególnych elementów stanu środowiska lub utrzymania go na dotychczasowym poziomie. 4.1. Ochrona powietrza atmosferycznego Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości poprzez utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej dopuszczalnych poziomów lub zmniejszanie, jeżeli poziomy te nie są dotrzymane. Obowiązkiem Ministra Środowiska jest ustalenie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz warunków, w jakich ustala się poziomy tych substancji. Oceny jakości powietrza dokonuje się w strefach, które stanowią miasta i aglomeracje o liczbie ludności większej niż 250 tys. oraz obszary powiatów nie wchodzących w skład aglomeracji. Na podstawie wyników pomiarów wskazuje się strefy, gdzie następuje przekroczenie dopuszczalnych poziomów poszczególnych substancji. Klasyfikacji stref dokonuje się ze względu na kryterium zdrowia ludzi oraz ochrony roślin. Dla stref, w których nastąpią naruszenia, Wojewoda w porozumieniu ze Starostą określa program ochrony powietrza, mający na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych. Cel ekologiczny: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego. Kierunki i zadania długoterminowe: ograniczanie wielkości emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych, ograniczenie niskiej emisji pochodzącej ze źródeł zorganizowanych i indywidualnych, Do wdrożenie skutecznego systemu zarządzania ochroną środowiska. głównych atmosferycznego czynników zaliczyć wpływających należy wykorzystywanie na zanieczyszczenie tradycyjnych środowiska nośników energii (kopalnych) decydujących o niskiej i wysokiej emisji oraz intensywny ruch komunikacyjny. 58 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Głównym paliwem, które jest wykorzystywane w gospodarce komunalnej jest węgiel, przeważnie niskiej jakości, o dużym stopniu zasiarczenia. Zbyt niski jest jeszcze udział innych źródeł energii, w tym energii odnawialnej. Położenie obszaru Gminy w bliskiej odległości od terenów uprzemysłowionych (Trzebinia, Śląsk) decyduje, iż na jakość powietrza mają tutaj również wpływ zanieczyszczenia pochodzące z sąsiednich Gmin i powiatów. Kierunki i zadania krótkoterminowe: ograniczenie niskiej emisji poprzez modernizację i eliminację lokalnych kotłowni węglowych i indywidualnych palenisk domowych opalanych węglem lub koksem, wdrożenie programów likwidacji niskiej emisji: dotacje do wymiany kotłów opalanych węglem na kotły opalane paliwem tzw. czystym ekologicznie oraz dotacje do kolektorów słonecznych, prowadzenie działań na rzecz promocji ekologicznego transportu, modernizacja kotłowni węglowych w gminnych obiektach użyteczności publicznej, tworzenie pasów zieleni izolacyjnej w sąsiedztwie głównych szlaków komunikacyjnych, rozbudowa ścieżek rowerowych, promowanie proekologicznych źródeł ciepła, kontrola prowadzenia aktualnych pozwoleń na wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza, identyfikacja występowania i możliwości wykorzystania źródeł energii odnawialnej (m.in. energii słonecznej, zasobów wód podziemnych, ciepła gruntu, biogazu). termomodernizacja budynków stanowiących mienie Gminy oraz obiektów prywatnych, ograniczanie niskiej emisji poprzez zastosowanie paliw alternatywnych (wierzba, malwa, rzepak, słoma), kolektorów słonecznych, pomp ciepła lub kotłów gazowych nowej generacji, centralizacja systemu ciepłowniczego, prowadząca do likwidacji małych kotłowni i indywidualnych palenisk domowych, zorganizowanie wsparcia finansowego dla mieszkańców zamieniających ogrzewanie węglowe na bardziej ekologiczne i wykonujących inwestycje termomodernizacyjne, 59 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa w kontekście wykorzystania proekologicznych nośników energii i szkodliwości spalania materiałów odpadowych (szczególnie tworzyw sztucznych), wyprowadzenie ruchu tranzytowego z obszaru miasta (budowa obejść drogowych, obwodnic), przebudowa dróg o małej przepustowości, bieżąca modernizacja dróg i ciągów komunikacyjnych, rozbudowa transportu publicznego na terenie Gminy oraz zachęcanie mieszkańców do korzystania z tego rodzaju transportu, kontrola programu utylizacji azbestu. W zakresie ochrony powietrza do kompetencji Starosty Powiatu należy przede wszystkim wydawanie pozwoleń w drodze decyzji na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza oraz przyjmowanie zgłoszeń instalacji mogących negatywnie oddziaływać na środowisko, z których emisja nie wymaga pozwolenia. Dotychczas wydano 6 decyzji ustalających dopuszczalną emisję zanieczyszczeń pyłowo-gazowych dla następujących podmiotów lokalizowanych na terenie Gminy: Kopalnia Wapienia „Czatkowice” Sp. z o.o. w Krzeszowicach, os. Czatkowice 248, Kopalnie Porfiru i Diabazu Sp. z o. o. w Krzeszowicach ul. T. Kościuszki 10 – Kopalnia Porfiru „Zalas”, „Produkcja i Hodowla Roślin Ogrodniczych” Sp. z o.o. ul. Żbicka 32, 32-065 Krzeszowice, Grupa „ELBUD – KAPRIN” Sp. z o.o. Przedsiębiorstwo Produkcji Materiałów Betonowych i Żelbetowych ul. Zielona 7, 32-065 Krzeszowice, Firma Produkcyjno – Handlowa „BSG” Wola Filipowska, 32-065 Krzeszowice, ALCOR ODLEW Sp. z o.o. ul. Trzebińska 15, 32-065 Krzeszowice. Wszystkie większe podmioty gospodarcze emitujące zanieczyszczenia do powietrza powinny opracować i wdrażać programy zmierzające do ograniczenia emisji. Będą one obejmować wprowadzanie nowych, „czystych technologii”, modernizację procesów technologicznych oraz instalowanie urządzeń redukujących ilość emitowanych zanieczyszczeń. Szeroko powinna być także stosowana zasada najlepszych, dostępnych technik — BAT. W zakładach przemysłowych i usługowych powinny coraz częściej być wprowadzane systemy zarządzania (ISO, EMAS i in.), dające korzyści nie tylko w zakresie ochrony środowiska, ale również ekonomiczne. Ich wprowadzenie pozwoli na ograniczenie kosztów 60 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 produkcji m.in. poprzez oszczędne korzystanie z surowców, zmniejszenie zużycia energii i wody, minimalizację ilości powstających odpadów i podniesienie efektywności produkcji. Lokalne kotłownie, często o niskiej sprawności, pracujące dla potrzeb centralnego ogrzewania oraz piece używane w indywidualnych gospodarstwach domowych nie posiadają z reguły żadnych urządzeń redukujących emisję zanieczyszczeń do powietrza, co sprzyja „niskiej emisji” zanieczyszczeń do atmosfery. Poza węglem, w kotłowniach często spalane są różne odpady, co powoduje emisję specyficznych zanieczyszczeń w tym m.in. dioksyn. Z tego powodu ważna jest kontynuacja likwidacji i modernizacji starych, niskosprawnych kotłowni oraz wymiana wyeksploatowanych kotłów na urządzenia wysokosprawne. Węgiel powinien być zastępowany innymi, ekologicznymi nośnikami energii cieplnej (gaz ziemny, olej opałowy i in.). Za wskazaną należy uznać promocję działań ograniczających straty ciepła w budynkach. Termoizolacja prowadzona zarówno w skali indywidualnego odbiorcy, jak i zakładów przemysłowych może znacznie zredukować zużycie energii, co automatycznie ograniczy emisję zanieczyszczeń do powietrza. Jedną z metod ograniczenia niskiej emisji jest wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Alternatywą dla spalania paliw tradycyjnych jest wykorzystanie energii biomasy, energii geotermalnej, energii wód płynących, ciepła gruntu, energii wiatru i słońca. Emisja ze źródeł komunikacji stanowi istotne zagrożenie na obszarach miast i na terenach znajdujących się w bezpośrednim sąsiedztwie szlaków komunikacyjnych o dużym natężeniu ruchu pojazdów. Jej zmniejszenie nastąpi dzięki egzekwowaniu norm emisji spalin, niedopuszczaniu do ruchu pojazdów w złym stanie technicznym oraz nie posiadających katalizatorów. Konieczna jest także rozbudowa i modernizacja infrastruktury drogowej. Duże znaczenie będzie miało podniesienie standardu dróg i poprawa ich stanu technicznego. Jednym z istotnych czynników wpływających na jakość powietrza atmosferycznego będzie wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa w tym zakresie. Szczególną rolę powinny tu odegrać szkoły, środki masowego przekazu i pozarządowe organizacje ekologiczne wspierające działania samorządów. W tabeli 4.1.1 i 4.1.2 przedstawiono stopień realizacji zadań w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego w latach 2004 – 2007. W tabeli 4.1.3 wskazano zadania przewidziane do realizacji w latach 2008 – 2013 (zgodnie z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym Gminy Krzeszowice). 61 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Cel ekologiczny: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego na terenie Gminy do wymaganych standardów. Tabela 4.1.1. Zadania własne Gminy Lp Zadania 1. Modernizacja kotłowni węglowych w gminnych obiektach użyteczności publicznej 2. Opracowanie i wdrożenie systemu zbierania i gromadzenia informacji o zanieczyszczeniach wyemitowanych na terenie gminy 3. Modernizacja drogi Siedlec-Dębnik 4. Budowa ul. Św. Floriana 5. Promocja działań zmierzających do zmniejszenia niskiej emisji – termomodernizacja, zmiana nośników energii na niskoemisyjne , wykorzystanie alternatywnych źródeł energii . 6. Wdrożenie Programu Ograniczenia Niskiej Emisji Ocena realizacji zadania Zadanie w realizacji. Wprowadzono systemy informatyczne: Program EDOŚ – Ewidencja danych o dokumentach zawierających informacje o środowisku i jego ochronie od 2006r. Program GOMiG – Gospodarka odpadami na terenie miasta i gminy – od lipca 2007r. opracowany, grudzień 2008r. – plany zakończenia. Wycofano z realizacji. Inwestycja zrealizowana w 2004r. Zadania ciągłe Zadanie planowane do realizacji Tabela 4.1.2. Zadania koordynowane Lp Zadania 1. Poprawa stanu technicznego dróg na terenie gminy 2. Modernizacja skrzyżowania ul. Kościuszki, ul. 3-go Maja i ul. Św. Floriana 3. Współpraca w zakresie rozwoju monitoringu zanieczyszczeń powietrza 4. Modernizacja przemysłowych i gospodarczych źródeł emisji objętych indywidualnymi regulacjami administracyjnymi o dopuszczalnej emisji do wymaganych standardów Ocena realizacji zadania Zadanie ciągłe w realizacji Zadanie zrealizowane w 2004r. Zadanie ciągłe Zadanie ciągłe Przykład: Produkcja i Hodowla Roślin Ogrodniczych w Krzeszowicach Sp. z o.o. 32-065 Krzeszowice ul. Żbicka 32 - modernizacja kotłowni węglowej polegająca na wymianie kotłów węglowych opalanych mazutem na kotły gazowe. Planuje się dalszą modernizację kotłowni. Tabela 4.1.3. Zadania przewidziane do realizacji w latach 2008 – 2013 (zgodnie z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym Gminy Krzeszowice) Lp. Zadanie 1. Współudział w przebudowie odcinka drogi powiatowej – ul. Krakowska 2. Współudział w przebudowie odcinka drogi powiatowej – os. Czatkowice do KW Czatkowice Termin realizacji Realizatorzy 2008 - 2009 Burmistrz Gminy Krzeszowice 2008 Burmistrz Gminy Krzeszowice 62 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Termin realizacji Realizatorzy 2008 Burmistrz Gminy Krzeszowice 4. Budowa i modernizacja dróg gminnych 2008 - 2013 Burmistrz Gminy Krzeszowice 5. Termomodernizacja obiektów komunalnych 2008 - 2010 Burmistrz Gminy Krzeszowice 2008 Burmistrz Gminy Krzeszowice Lp. 3. Zadanie Współudział w budowie drogi powiatowej Dębnik Paczółtowice 6. Modernizacja szkoły w Ostrężnicy 4.2. Ochrona zasobów wodnych Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie ochrony wód powierzchniowych i podziemnych jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późn. zm.). W myśl zapisów ustawy, ochrona wód polega na zapewnieniu jak najlepszej ich jakości, w tym utrzymywaniu ilości wody na poziomie zapewniającym ochronę równowagi biologicznej. Szczególną uwagę zwraca się na ochronę wód podziemnych, polegającą na zmniejszaniu ryzyka zanieczyszczeniem poprzez ograniczanie oddziaływania na obszary ich zasilania oraz utrzymywaniu równowagi zasobów tych wód. Szczegółowe zasady ochrony wód powierzchniowych i podziemnych określa ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jednolity: Dz. U. z 2005 r. nr 239 poz. 2019 z późn. zm.) oraz ustawa z dnia 04.02.1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (tekst jednolity: z 2005 r. Dz. U. Nr 228, poz. 1947 z późn. zm.). Ustawa Prawo wodne reguluje kwestię gospodarowania wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi. Gospodarowanie wodami winno być prowadzone z zachowaniem zasady racjonalnego i całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, służącego utrzymaniu ich ilości i jakości na najwyższym poziomie. Ustawa Prawo geologiczne i górnicze reguluje m.in. zasady poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania solanek, wód leczniczych i termalnych, zasady dokumentowania zasobów ujęć wód podziemnych oraz ich ochrony. Cel ekologiczny: Poprawa jakości wód powierzchniowych oraz ochrona zasobów i jakości wód podziemnych. Kierunki i zadania długoterminowe: utworzenie systemu kształtowania i wykorzystania zasobów wodnych, 63 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 osiągnięcie właściwych standardów wód powierzchniowych pod względem jakościowym i ilościowym, zapewnienie mieszkańcom gminy dostępu do wody o odpowiedniej jakości i w niezbędnej ilości. Długofalowym celem polityki ekologicznej Polski w zakresie gospodarki wodnej jest osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wód zarówno pod względem jakościowym jak i ilościowym. Oznacza to, że wody powierzchniowe powinny pozostawać w stanie ukształtowanym przez przyrodę i jednocześnie, na wyznaczonych odcinkach lub akwenach, być przydatne do: wykorzystania w zbiorowym zaopatrzeniu w wodę do picia, bytowania ryb łososiowatych lub przynajmniej karpiowatych, spełniając także odpowiednie wymagania na obszarach chronionych. Zgodnie z wymogami dyrektywy UE 2000/60/WE - Ramowej Dyrektywy Wodnej w/w cele winny zostać osiągnięte do 2015 r. W myśl zapisów ustawy Prawo wodne konieczne jest w zlewisku Morza Bałtyckiego (do którego należy 99,7% powierzchni Polski) zapewnienie do 2015 r. 75% redukcji ładunku substancji biogennych ze ścieków komunalnych. Kierunki i zadania krótkoterminowe: docelowe objęcie systemem kanalizacji całego obszaru Gminy - zmniejszenie ilości ścieków komunalnych odprowadzanych bez oczyszczania poprzez rozszerzenie zasięgu sieci kanalizacyjnej, budowa lokalnych oczyszczalni ścieków, budowa nowych oraz modernizacja istniejących odcinków kanalizacji (kolektorów głównych i sieci rozdzielczych) pozwalających na eliminowanie możliwości niekontrolowanego odprowadzania zanieczyszczeń do środowiska, wspieranie działań lokalnych w zakresie ochrony wód oraz ochrony ujęć wody poprzez przestrzeganie zakazów, nakazów i ograniczeń w obrębie ustanowionych stref ochronnych, monitorowanie stanu ilościowego i jakościowego głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) oraz ich ochrona przed negatywnymi skutkami aktualnej i przyszłej działalności gospodarczej, ograniczanie i eliminowanie wykorzystania wód podziemnych do celów innych niż zaopatrzenie ludności w wodę pitną oraz do produkcji artykułów żywnościowych, 64 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 zapewnienie dostępu do wód powierzchniowych (egzekwowanie zakazu grodzenia nieruchomości w odległości mniejszej niż 1,5 m od linii brzegowej), opracowanie i wdrożenie systemu informowania społeczeństwa o jakości wody do picia, rozbudowa i modernizacja systemów dystrybucji i uzdatniania wody, sukcesywne ograniczanie negatywnego wpływu zanieczyszczeń obszarowych i ścieków opadowych do wód powierzchniowych, eliminacja nieszczelnych zbiorników na ścieki sanitarne (szamb), wymiana azbestowo-cementowych odcinków sieci wodociągowej, zmniejszenie awaryjności sieci wodociągowej i kanalizacyjnej poprzez stosowanie nowoczesnych materiałów i rozwiązań technicznych oraz intensyfikację napraw bieżących, ochrona ujęć wód, optymalizacja zużycia wody do celów socjalno-bytowych i gospodarczych, konserwacja i zagospodarowanie Stawu Wrońskiego w Tenczynku. Ustawa Prawo wodne wprowadza zintegrowany system zarządzania zasobami wodnymi, obejmujący zarówno wody podziemne, jak i powierzchniowe. Gospodarowanie wodami powinno uwzględniać zasadę wspólnych interesów i należy je realizować drogą współpracy administracji publicznej, zainteresowanych użytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczności tak, aby uzyskać maksymalne korzyści i usprawnić ochronę wód. Działania w zakresie gospodarki wodnej w Gminie koncentrować się będą na rozbudowie infrastruktury wodno-ściekowej. Jednym z koniecznych elementów poprzedzającym realizację prac będzie wymóg opracowywania dla każdego przedsięwzięcia: studium wykonalności, raportu oddziaływania na środowisko oraz projektu technicznego wraz z wymaganymi decyzjami. Zgodnie z wymogiem Dyrektywy 91/271/EWG do 2015 r. wszystkie aglomeracje o równoważnej liczbie mieszkańców powyżej 2000 RLM., winny zostać wyposażone w system kanalizacji zbiorczej zakończonej oczyszczalnią ścieków. Ponadto, w terminie do 2010 r. wymóg ten dotyczy aglomeracji o pow. 15 tys. RLM. W miejscach, gdzie budowa kanalizacji nie przyniosłaby korzyści dla środowiska lub spowodowała nadmierne koszty (np. przy rozproszonej zabudowie) dyrektywa dopuszcza zastosowanie indywidualnych rozwiązań pod warunkiem, że pozwolą one na osiągnięcie tego samego poziomu ochrony wód. Zgodnie z rozporządzeniem Wojewody Małopolskiego nr 37/06 z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie wyznaczenia aglomeracji Krzeszowice, Gmina Krzeszowice oznaczona została symbolem grupy aglomeracji: 1 o liczbie ludności 36 000 RLM (Lp. 475, PLMP020). 65 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Ponadto część Gminy ujęta została w rozporządzeniu Wojewody Małopolskiego nr 41/06 z dnia 19.06.2006r. w sprawie wyznaczenia aglomeracji Zabierzów – Niegoszowice - 7000 RLM; symbol grupy aglomeracji: 3 (Lp. 538, PLMP094) oraz rozporządzeniu Wojewody Małopolskiego nr 38/06 z dnia 14.06.2006 r. w sprawie wyznaczenia aglomeracji Krzeszowice – Zalas - 7000 RLM; symbol grupy: 3(Lp. 563, PLMP127). Wprowadzanie zintegrowanych systemów gospodarki wodnej polegać będzie na rozbudowie systemów kanalizacji i modernizacji istniejących oczyszczalni ścieków. Na obszarach, gdzie występuje rozproszona zabudowa działania te będą ukierunkowane na skanalizowanie i odprowadzenie ścieków do oczyszczalni indywidualnych. Objęcie całego terenu Gminy systemem kanalizacji sanitarnej zbiorczej przyczyni się nie tylko do poprawy jakości wód powierzchniowych, ale także zapobiegnie zanieczyszczeniu wód podziemnych. Jest to niezmiernie ważne w przypadku Gminy Krzeszowice ze względu na powszechne wykorzystywanie wód podziemnych do celów zaopatrzenia ludności w wody pitne oraz występowanie szczególnie cennych zasobów wód leczniczych. Ochrona jakości wód podziemnych ma na celu zmniejszenie przenikania zanieczyszczeń z powierzchni ziemi do warstw wodonośnych. W tej sytuacji konieczna jest przede wszystkim likwidacja lokalnych ognisk zanieczyszczeń (m.in. „dzikich wysypisk”, nieszczelnych zbiorników na ścieki sanitarne) oraz respektowanie w planowaniu przestrzennym oraz w działaniach inwestycyjnych wszelkich nakazów i prognoz dotyczących oddziaływania na środowisko projektowanego przedsięwzięcia. Ważnym elementem prognozowania stanu jakości wód podziemnych będzie system regionalnego i lokalnego monitoringu. Monitoring winien zapewnić stałe obserwacje dynamiki zmian jakościowych oraz wspomagać działania zmierzające do likwidacji lub ograniczenia ujemnego wpływu czynników antropogenicznych. W tabeli 4.2.1 i 4.2.2 przedstawiono ocenę realizacji zadań w zakresie ochrony wód w latach 2004 – 2007. W tabeli 4.2.3 wskazano zadania przewidziane do realizacji w latach 2008 – 2013 (zgodnie z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym Gminy Krzeszowice). Cel ekologiczny: Ochrona jakości i ilości wód podziemnych wraz z racjonalizacją ich wykorzystania. Przywrócenie jakości wód powierzchniowych do wymaganych standardów 66 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Tabela 4.2.1. Zadania własne Lp 1 Zadanie 2 Modernizacja sieci wodociągowej (wymiana ok.40% sieci – rur azbestowo-cementowych) 1. 2. Opracowanie koncepcji gospodarki wodno-ściekowej poprzez budowę oczyszczalni ścieków i kanalizacji: -zakończenie budowy sieci kanalizacyjnej w Tenczynku, - budowa sieci kanalizacyjnej w Woli Filipowskiej , -budowa sieci kanalizacyjnej w Nawojowej Górze, -budowa sieci kanalizacyjnej w Zalasiu (Zalas – zachód), - budowa oczyszczalni ścieków i kanalizacji w Rudnie, - budowa oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnej Zalas – wschód, - budowa sieci kanalizacyjnej w Krzeszowicach ul. Miękińska, - budowa sieci kanalizacyjnej w Miękini, - budowa sieci kanalizacyjnej w Paczółtowicach, - modernizacja kolektora kanalizacji ogólnospławnej w K-cach ul. Floriana i przejścia pod terenem PKP, - budowa sieci kanalizacyjnej w Filipowicach i Stawiskach, - budowa sieci kanalizacyjnej w Czatkowicach, -budowa sieci kanalizacyjnej w Czernej, -budowa sieci kanalizacyjnej w Nowej Górze, -budowa sieci kanalizacyjnej w Ostrężnicy i Łanach. Modernizacja i rozbudowa Centralnej Oczyszczalni Ścieków w Krzeszowicach 3. Ocena realizacji zadania 3 W trakcie realizacji. W 2005r. wymieniono 504m, 2006r. – 1412m, 2007r. – 1002m, 2008r. (do 27.08.2008r.) – 432m. Planowana rozbudowa sieci do 2010r. ma wynieść 1800m. Zadanie finansowane jest ze środków własnych spółki Wodociągi i Kanalizacja Krzeszowice Sp. z o. o. Inwestycje zrealizowane: -2004: Kanalizacja Zalas zachód. -2004 - 2005r. Kanalizacja Rudno etap I Oczyszczalnia Rudno 250 -2005 – 2006r. Kanalizacja sanitarna Wola Filipowska północ i Tenczynek Centrum część „B” i „C”. Kanalizacja Nawojowa Góra etap I a i część etapu III. Przepompownia ścieków Filipowice. Przepompownia ścieków ul. Bandurskiego. Kanalizacja Paczółtowice. Kanalizacja ul. Miękińska. -2007r. Budowa odcinka kanalizacji sanitarnej w Filipowicach. Budowa odcinka kanalizacji sanitarnej Miękinia Stawiska. Modernizacja Centralnej Oczyszczalni Ścieków - 2005/2006: - dostawa urządzeń i przebudowa stacji odwadniania osadu. 2007r.: - wykonano Koncepcję rozbudowy i modernizacji Centralnej Oczyszczalni Ścieków 67 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 1 2 3 Preferowanie systemów indywidualnych, zapewniających ochronę środowiska na terenach, gdzie budowa sieci kanalizacyjnej jest niemożliwa z uwagi na czynnik ekonomiczny lub techniczny 4. 5. 6. 7. Zadanie nie zrealizowane z uwagi na zapis w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Zapis miejscowego planu zagospodarowania z 2006r. par. 6, ust. 2 pkt.3) : „Na okres przejściowy do czasu realizacji kanalizacji zbiorczej dopuszcza się możliwość odprowadzenia ścieków do szczelnych zbiorników okresowo opróżnianych. Ewentualnie dopuszcza się realizację własnych wysokosprawnych, przydomowych oczyszczalni ścieków w miejscach, gdzie istnieje możliwość odprowadzenia ścieków oczyszczonych do pobliskiego cieku.” Opracowanie i wdrożenie systemu Zgodnie z ustawą o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę informowania społeczeństwa o jakości i zbiorowym odprowadzaniu ścieków spółka wody do picia Wodociągi i Kanalizacja Krzeszowice Sp. z o. o. realizująca zadanie informuje mieszkańców Gminy Krzeszowice o jakości wody dostarczanej do odbiorców poprzez media publiczne. Budowa systemu monitorowania Harmonogram monitorowania sporządzony jest przez jakości wody dostarczanej do Komórkę Laboratoryjną spółki Wodociągi i Kanalizacja wodociągów, stanu wód Krzeszowice. W ramach harmonogramu prowadzone powierzchniowych i podziemnych oraz są badania chemiczne, fizyczne i bakteriologiczne raz emisji zanieczyszczeń do tych wód na w miesiącu oraz dwa razy w roku badania zawartości bazie laboratorium spółki metali ciężkich, zlecane Akademii Rolniczej wodociągowo-kanalizacyjnej w Krakowie. Wspierania działań lokalnych w zakresie ochrony wód oraz ochrony Zadanie ciągłe w realizacji ujęć wody poprzez przestrzegania zakazów, nakazów i ograniczeń w obrębie ustanowionych stref ochronnych Tabela 4.2.2. Zadania koordynowane Lp Zadanie Ocena realizacji zadania 1 2 3 1. 2. Monitorowanie stanu ilościowego i jakościowego głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) oraz ich ochrona przed negatywnymi skutkami aktualnej i przyszłej działalności gospodarczej Ograniczanie i eliminowanie wykorzystania wód podziemnych do celów innych niż zaopatrzenie ludności w wodę pitną oraz do produkcji art. żywnościowych Zadanie ciągłe Zadanie ciągłe 68 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 1 2 Zapewnienie dostępu do powierzchniowych wód publicznych (egzekwowanie zakazu grodzenia nieruchomości w odległości mniejszej niż 1,5 m od linii brzegowej) 3. 3 Zadanie ciągłe, realizowane m.in. poprzez zapis w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego: Par. 6 ust.3 „Ustala się ogólne zasady zagospodarowania terenu obowiązujące na całym obszarze objętym planem w zakresie kształtowania ładu przestrzennego: pkt 1) Zabrania się grodzenia nieruchomości przyległych do powierzchniowych wód publicznych w odległości mniejszej niż 1,5 m od linii brzegu, a także zakazywania lub uniemożliwiania przechodzenia przez ten obszar”. Tabela 4.2.3. Zadania przewidziane do realizacji w latach 2008 – 2013 (zgodnie z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym Gminy Krzeszowice) Termin Lp Zadanie Realizatorzy realizacji Budowa sieci kanalizacyjnej w Gminie Krzeszowice – Burmistrz Gminy 1 2009 Rudno-etap II Krzeszowice 2 Budowa sieci kanalizacyjnej w Gminie Krzeszowice – Burmistrz Gminy 2009 – 2010 Zalas – wschód Oczyszczalnia Krzeszowice 3 Budowa sieci kanalizacyjnej w Gminie Krzeszowice – Burmistrz Gminy 2009 – 2010 Zalas – wschód Krzeszowice 4 Budowa sieci kanalizacyjnej w Gminie Krzeszowice – Burmistrz Gminy 2011 – 2013 Sanka Krzeszowice 5 Budowa sieci kanalizacyjnej w Gminie Krzeszowice – Burmistrz Gminy 2011 – 2013 Frywałd Krzeszowice 6 Budowa sieci kanalizacyjnej w Gminie Krzeszowice – Burmistrz Gminy 2011 – 2013 Siedlec Krzeszowice 7 Budowa sieci kanalizacyjnej w Gminie Krzeszowice – Burmistrz Gminy 2011 – 2013 Dubie Krzeszowice 8 Budowa sieci kanalizacyjnej w Gminie Krzeszowice – Burmistrz Gminy 2011 – 2013 Żary Krzeszowice Budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjnociśnieniowej w m. Nawojowa Góra-etap III Zadanie przewidziane do realizacji w ramach PO 2008 – 2013 Infrastruktura i Środowisko przez Spółkę „Wodociągi i Kanalizacja” 10 Budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjnociśnieniowej w m. Paczółtowice Zadanie przewidziane do realizacji w ramach PO 2008 – 2013 Infrastruktura i Środowisko przez Spółkę „Wodociągi i Kanalizacja” 11 realizacji w ramach PO Budowa sieci kanalizacyjnej w Gminie Krzeszowice 2008 – 2013 Infrastruktura i Środowisko os. Żbik przez Spółkę „Wodociągi 9 Zadanie przewidziane do i Kanalizacja” 12 Budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjnociśnieniowej w m. Filipowice Zadanie przewidziane do realizacji w ramach PO 2008 – 2013 Infrastruktura i Środowisko przez Spółkę „Wodociągi i Kanalizacja” 69 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Lp Zadanie Termin realizacji Realizatorzy Budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjnociśnieniowej w m. Wola Filipowska - Południe Zadanie przewidziane do realizacji w ramach PO 2008 – 2013 Infrastruktura i Środowisko przez Spółkę „Wodociągi i Kanalizacja” 14 Budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej w m. Miękinia Stawiska Zadanie przewidziane do realizacji w ramach PO 2008 – 2013 Infrastruktura i Środowisko przez Spółkę „Wodociągi i Kanalizacja” 15 Budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjnociśnieniowej w m. Miękinia-etap I Zadanie przewidziane do realizacji w ramach PO 2008 – 2013 Infrastruktura i Środowisko przez Spółkę „Wodociągi i Kanalizacja” Budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej m. Miękinia-etap II Zadanie przewidziane do realizacji w ramach PO 2008 – 2013 Infrastruktura i Środowisko przez Spółkę „Wodociągi i Kanalizacja” Budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej m. Krzeszowice ul. Miękińska Zadanie przewidziane do realizacji w ramach PO 2008 – 2013 Infrastruktura i Środowisko przez Spółkę „Wodociągi i Kanalizacja” 18 Budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjnociśnieniowej w m. Ostrężnica Zadanie przewidziane do realizacji w ramach PO 2008 – 2013 Infrastruktura i Środowisko przez Spółkę „Wodociągi i Kanalizacja” 19 Budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjnociśnieniowej w m. Nowa Góra - Łany Zadanie przewidziane do realizacji w ramach PO 2008 – 2013 Infrastruktura i Środowisko przez Spółkę „Wodociągi i Kanalizacja” Budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjnociśnieniowej w m. Czerna Zadanie przewidziane do realizacji w ramach PO 2008 – 2013 Infrastruktura i Środowisko przez Spółkę „Wodociągi i Kanalizacja” 21 Budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjnociśnieniowej w m. Czatkowice Górne Zadanie przewidziane do realizacji w ramach PO 2008 – 2013 Infrastruktura i Środowisko przez Spółkę „Wodociągi i Kanalizacja” 22 Budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjnociśnieniowej w m. Czatkowice Dolne Zadanie przewidziane do realizacji w ramach PO 2008 – 2013 Infrastruktura i Środowisko przez Spółkę „Wodociągi i Kanalizacja” Budowa kanalizacji sanitarnej grawitacyjnociśnieniowej w m. Nowa Góra Zadanie przewidziane do realizacji w ramach PO 2008 – 2013 Infrastruktura i Środowisko przez Spółkę „Wodociągi i Kanalizacja” 13 16 17 20 23 70 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Lp Zadanie Termin realizacji Realizatorzy 24 Modernizacja Centralnej Oczyszczalni Ścieków w Krzeszowicach Zadanie przewidziane do realizacji w ramach PO 2008 – 2013 Infrastruktura i Środowisko przez Spółkę „Wodociągi i Kanalizacja” 25 Modernizacja sieci wodociągowej 2008 - 2015 Krzeszowice Sp. z o.o. Wodociągi i Kanalizacja 4.3. Ochrona jakości gleb i ziemi Główne zasady oraz cele ochrony powierzchni ziemi określają przepisy ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t. j. z 2008 r. Dz. U. Nr 25 poz. 150 z późn. zm.). Istota działań ochronnych polega na zapobieganiu i przeciwdziałaniu niekorzystnym zmianom powierzchni ziemi, a w razie jej uszkodzenia lub zniszczenia – na przywróceniu do stanu właściwego. Zasadniczą jednak i zarazem najbardziej szczegółową regulacją dotyczącą problematyki ochrony zasobów i jakości gleb jest ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 121 poz. 1266 z późn. zm.). Celem ustawy jest zachowanie jak największego obszaru gruntów, poprawa ich wartości oraz pełne wykorzystanie dla potrzeb produkcji rolnej i leśnej. Ma on wprawdzie charakter gospodarczy, jednakże łączą się z nim także cele środowiskowe, bowiem grunty rolne i leśne należycie zagospodarowane są też pozytywnym elementem środowiska, podnoszącym jego wartość. Cel ekologiczny: Racjonalne wykorzystanie gleb i ziemi Kierunki i zadania długoterminowe: zagospodarowanie gleb w sposób adekwatny do ich jakości i klasy bonitacyjnej, promowanie i wdrażanie programów rolno-środowiskowych, ograniczenie czynników wpływających na degradację gleb i ziemi, rekultywacja w kierunku rolnym gleb zdegradowanych w kierunku leśnym i rekreacyjno-wypoczynkowym, właściwe kształtowanie ekosystemów rolnych z wykorzystaniem otaczających je systemów naturalnych i ich zdolności do autoregulacji m.in. poprzez wdrażanie programów rolno-środowiskowych, zachowanie naturalnych kompleksów łąk torfowych jako regulatora stosunków wodnych i klimatycznych przyległych do nich terenów. 71 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Kierunki i zadania krótkoterminowe: monitoring gleb, gromadzenie informacji o stanie zanieczyszczenia, rekultywacja terenów poprzemysłowych, reaktywowanie ich do dalszego użytkowania gospodarczego - zagospodarowanie kamieniołomu w Miękini, wyrobiska w Rudnie, okresowa aktualizacja rejestru terenów, na których stwierdzono przekroczenia standardów gleby lub ziemi, przeciwdziałanie degradacji chemicznej gleb poprzez ochronę powietrza i wód powierzchniowych, przeciwdziałanie erozji gleb poprzez stosowanie odpowiednich zabiegów na gruntach o nachyleniu powyżej 10%, ograniczanie erozji wodnej i wietrznej gleby poprzez możliwie jak najdłuższe utrzymywanie pokrywy roślinnej w postaci wprowadzenia upraw wieloletnich oraz wsiewek i poplonów, racjonalne stosowanie nawozów sztucznych i środków ochrony roślin na terenach rolnych i leśnych oraz stosowanie technik naturalnych (fito i agromelioracyjnych) w celu zwiększenia udziału materii organicznej w glebie, przywracanie gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym ich wartości użytkowych lub przyrodniczych, rekultywacja terenów poeksploatacyjnych, bieżąca likwidacja „dzikich wysypisk odpadów”, prowadzenie działalności edukacyjnej upowszechniającej zasady dobrej praktyki rolniczej, upowszechnienie zasad ochrony i podnoszenia walorów ekologicznych gleb określonych w „Kodeksie dobrej praktyki rolniczej”, realizacja programów rolno-środowiskowych, sukcesywne zwiększanie liczby gospodarstw ekologicznych, wprowadzających metody produkcji przyjazne środowisku oraz posiadających wymagany przepisami certyfikat. Ocenę realizacji zadań w zakresie ochrony gleb i ziemi w latach 2004 – 2007 przedstawiono w tabelach 4.3.1 i 4.3.2 Cel ekologiczny: Racjonalne wykorzystanie gleb wraz z ich ochroną i rekultywacją 72 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Tabela 4.3.1. Zadania własne Lp Zadania 1. Likwidacja dzikich wysypisk śmieci 2. Rekultywacja terenów poprzemysłowych reaktywowanie ich do dalszego użytkowania gospodarczego dot.: kamieniołomu Miękinia, wyrobiska w Rudnie, oraz byłego wysypiska śmieci w Krzeszowicach ul. Żbicka Wprowadzenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego granicy rolno – leśnej Zapobieganie niekorzystnym zmianom ukształtowania terenu, egzekwowanie zapisu z obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w tym zakresie . 3. 4. Ocena realizacji zadania Zadanie ciągłe, w trakcie realizacji. Finansowane ze środków Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska. W poszczególnych latach na cel ten przeznaczono: - 2004r. – 1860,00 zł - 2005r. – 2404,00 zł - 2006r. – 2653,19 zł - 2007r. – 5200,00 zł Oferty inwestycyjne. 2008r. - Zgłoszenie w Urzędzie Miasta Krakowa oferty inwestycyjnej do katalogu na targi Expo Real w Monachium – kamieniołom w Miękini, wyrobisko w Rudnie Zrekultywowano w kierunku rolnym – 2006-2007 r. wysypisko śmieci w Krzeszowicach W trakcie opracowywania studium, planowana aktualizacja miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Zadanie ciągłe, w realizacji. Tabela 4.3.2. Zadania koordynowane Lp 1. 2. 3. Zadania Wprowadzanie i upowszechnianie zasad rolnictwa ekologicznego oraz zasad Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej Wdrażanie programów rolnośrodowiskowych Monitoring gleb, gromadzenie informacji o stanie zanieczyszczenia gleb Ocena realizacji zadania Zadanie w realizacji, głównie przez Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Rozpowszechnianie informacji, komunikatów i ofert. Zadanie w realizacji, głównie przez Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Zadanie nie wykonane 4.4. Ochrona zasobów kopalin Podstawowym, aktem prawnym regulującym zasady poszukiwania i wydobywania kopalin w Polsce jest ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 228 poz. 1947 z późn. zm.). Na terenie Gminy Krzeszowice prowadzona jest działalność wydobywcza sześciu złóż surowców skalnych i jednego złoża wód leczniczych, na podstawie koncesji udzielonych na czas określony. W koncesjach określone zostały granice obszaru górniczego, tj. przestrzeń w granicach której przedsiębiorca jest upoważniony do wydobywania kopaliny oraz granice terenu górniczego, tj. obszaru w granicach którego mogą ujawnić się negatywne skutki prowadzonej działalności górniczej. 73 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Działalność górnicza prowadzona jest w następujących zakładach: Kopalnie Porfiru i Diabazu Spółka z o.o., ul T. Kościuszki 10, 32-065 Krzeszowice - Kopalnia Porfiru „Zalas” i Kopalnia Diabazu „Niedźwiedzia Góra”, Kopalnia Wapienia „Czatkowice” Spółka z o.o. os. Czatkowice 248, 32-065 Krzeszowice - Kopalnia Wapienia „Czatkowice”, Kopalnia Odkrywkowych Surowców Drogowych w Rudawie S.A. ul. Legionów Polskich 105, 32-064 Rudawa, w granicach Gminy Krzeszowice Zakład prowadzi wydobycie dolomitu w sołectwie Dubie – Kopalnia Dolomitu „Dubie”, Przedsiębiorstwo Transportowe „Varia Stone” Sp. z o.o., z/s ul. Krucza 16/22, 00-526 Warszawa - Kopalnia Wapienia Dewońskiego „Dębik I”, „Skalnik 04” Sp. z o.o. ul. Pabla Nerudy 3/3 01-926 Warszawa - Kopalnia Wapienia Dewońskiego „Dębnik”, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej – Ośrodek Rehabilitacji Narządu Ruchu „Krzeszowice” ul. Daszyńskiego 1, 32-065 Krzeszowice – eksploatacja Złoża wód siarczkowych „Krzeszowice I”. Cel ekologiczny: Racjonalna gospodarka zasobami złóż kopalin. Kierunki i zadania długo- i krótkoterminowe: racjonalne korzystanie z zasobów oraz zminimalizowanie niekorzystnych skutków eksploatacji, ochrona obszarów perspektywicznych występowania złóż kopalin, ochrona zasobów i jakości wód leczniczych sukcesywna rekultywacja terenów poeksploatacyjnych, zagospodarowania skały płonnej z hałd i składowisk, ograniczenie wpływu eksploatacji na obszary zabudowane, atrakcyjne turystycznie, o wysokich walorach przyrodniczych i rolniczych, bieżący monitoring wpływu eksploatacji kopalin na środowisko, ochrona obszarów udokumentowanych złóż kopalin przed zagospodarowaniem niezwiązanym z działalnością górniczą, maksymalne wykorzystanie zasobów kopalin. 74 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 4.5. Ochrona przed hałasem Ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności poprzez utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub, co najmniej na tym poziomie jak i na zmniejszaniu poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany. Głównymi źródłami emisji hałasu do środowiska na obszarze Gminy Krzeszowice są obiekty przemysłowe oraz ruch drogowy. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t. j. z 2008 r. Dz. U. Nr 25 poz. 150 z późn. zm.) definiuje podstawowe pojęcia z zakresu ochrony przed hałasem: emisja - wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody lub ziemi formy energii, takich jak hałas lub wibracje, hałas - dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz, poziom hałasu - równoważny poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB). Cel ekologiczny: Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców Gminy i spełnienie obowiązujących standardów w zakresie klimatu akustycznego. Kierunki i zadania długoterminowe: utrzymanie aktualnego natężenia hałasu w obszarach, gdzie sytuacja akustyczna jest korzystna, ograniczenie natężenia hałasu emitowanego przez środki transportu na terenach przylegających do głównych dróg, urządzenie pasów zieleni w liniach rozgraniczających drogi, budowa ekranów akustycznych, wyeliminowanie z użytkowania środków transportu, maszyn i urządzeń, emitujących hałas nie odpowiadający standardom, zintegrowanie działań w zakresie ochrony przed hałasem z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, prowadzenie działalności edukacyjnej o zagrożeniu środowiska i zdrowia ludzkiego hałasem. Zgodnie z przepisami ochrony środowiska bieżące przeciwdziałanie zagrożeniom dla klimatu akustycznego polegać będzie na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska. W planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym przewiduje możliwość ustanowienia stref ograniczonego użytkowania lub rozwiązań kompensujących negatywne oddziaływanie. Dla zakładów przemysłowych zlokalizowanych na terenie Gminy wydane zostały 3 decyzje 75 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 dotyczących emisji hałasu: Kopalnia Wapienia „Czatkowice” Sp. z o. o. w Krzeszowicach, os. Czatkowice 248, 32-065 Krzeszowice, Kopalnia Odkrywkowa Dolomitu „Dubie” w Dubiu, 32-063 Rudawa, Kopalnia Odkrywkowa Surowców Skalnych w Krzeszowicach – Kopalnia Porfiru „Zalas” ul. T. Kościuszki 10, 32-065 Krzeszowice. Dla osiągnięcia poprawy klimatu akustycznego i zmniejszenia skali narażenia mieszkańców Gminy Krzeszowice na ponadnormatywny poziom hałasu, podjęte działania muszą mieć charakter długofalowy uwzględniający stosowne programy naprawcze. Kierunki i zadania krótkoterminowe: poprawa stanu nawierzchni dróg, promocja komunikacji zbiorowej, budowa ekranów akustycznych (dot. miasta Krzeszowice, okolic autostrady A-4), zwiększenie liczby pasów zieleni izolacyjnej, stosowanie rozwiązań techniczno-organizacyjnych ograniczających hałas u jego źródła, stosowanie obudów dźwiękochłonnych na urządzenia i maszyny emitujące wysoki poziom hałasu, działania kontrolne pozwoleń na emisją hałasu, W tabelach 4.5.1 przedstawiono ocenę realizacji zadań w zakresie ochrony przed hałasem w latach 2004 – 2007. W tabeli 4.5.2 przewidywane zadania do realizacji na lata 2008 – 2013 (zgodnie z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym Gminy Krzeszowice). Cel ekologiczny: Ograniczenie uciążliwości hałasu. Tabela 4.5.1. Zdania koordynowane Lp. 1. 2. 3. 4. Zadania Budowa ekranów akustycznych przy drogach w rejonach wymagających takich zabezpieczeń Zwiększenie ilości izolacyjnych pasów zieleni wzdłuż dróg Opracowanie i wdrożenie systemu informowania społeczeństwa o stanie klimatu akustycznego. Wyeliminowanie z produkcji środków transportu, maszyn i urządzeń emitujących hałas przekraczający standardy Unii Europejskiej, stopniowe eliminowanie takich urządzeń z użytkowania . Ocena realizacji zadania Nie zrealizowano Nie zrealizowano Nie zrealizowano Zadanie ciągłe, w trakcie realizacji 76 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Tabela 4.5.2. Zadania przewidziane do realizacji w latach 2008 – 2013 (zgodnie z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym Gminy Krzeszowice) Termin Lp. Zadanie Realizatorzy realizacji Współudział w przebudowie odcinka drogi Burmistrz Gminy 1. 2008 - 2009 powiatowej – ul. Krakowska Krzeszowice Współudział w przebudowie odcinka drogi Burmistrz Gminy 2. powiatowej – os. Czatkowice do KW 2008 Krzeszowice Czatkowice Współudział w budowie drogi powiatowej Burmistrz Gminy 3. 2008 Dębnik - Paczółtowice Krzeszowice Burmistrz Gminy 4. Budowa i modernizacja dróg gminnych 2008 - 2013 Krzeszowice Krzeszowickie Centrum KomunikacyjneBurmistrz Gminy przebudowa i modernizacja infrastruktury i Krzeszowice 5. 2011 - 2013 przestrzeni publicznej dworca PKP i autobusowego Burmistrz Gminy 6. Zagospodarowanie centrum wsi Nowa Góra 2008 – 2009 Krzeszowice 7. Zagospodarowanie centrum wsi Paczółtowice 2009 – 2010 Burmistrz Gminy Krzeszowice 8. Zagospodarowanie centrum wsi Zalas 2009 – 2010 Burmistrz Gminy Krzeszowice 9. Zagospodarowanie centrum wsi Miękinia 2009 – 2010 Burmistrz Gminy Krzeszowice 4.6. Ochrona walorów przyrodniczych Ochrona przyrody ma na celu: utrzymywanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów, zachowanie różnorodności biologicznej, zachowanie dziedzictwa geologicznego, zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin lub zwierząt wraz z siedliskami poprzez utrzymywanie lub przywracanie ich do właściwego stanu, kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody. Ustawa o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 92 poz. 880 z późn. zm.) przewiduje: uwzględnianie wymagań ochrony przyrody w polityce ekologicznej państwa, programach ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju, przyjmowanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego, obejmowanie zasobów przyrody i jej składników formami ochrony przewidywanymi ustawą lub przepisami szczególnymi, opracowywanie i wykonywanie planów ochrony gatunków i ich siedlisk. 77 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Ochrona zasobów przyrody ma prowadzić do zachowania istniejącego jej stanu (różnorodności gatunkowej) oraz stwarzania warunków do jak najlepszego rozwoju. Ochrona lasów Podstawowymi przepisami prawnymi regulującymi zagadnienia gospodarki leśnej będącej w gestii samorządu powiatowego są: Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (t. j., Dz. U. z 2005 r. Nr 45 poz. 435 z późn. zm.), Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 121 poz. 1266 z późn. zm), Ustawa z dnia 8 czerwca 2001 r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (Dz. U. z 2001 r. Nr 73 poz. 764 z późn. zm.), Rozporządzenie Rady Wspólnot Europejskich Nr 2080/92 EWG określające m.in. wielkość i zakres wsparcia finansowego udzielanego właścicielom zalesiającym grunty rolne. Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach określa zasady zachowania, ochrony i powiększania zasobów leśnych oraz zasady gospodarki leśnej w powiązaniu z innymi elementami środowiska i gospodarką narodową. Przepisy ustawy stosuje się do lasów bez względu na formę ich własności. Ustawa definiuje pojęcie lasu i określa zasady prowadzenia zrównoważonej gospodarki leśnej według planu urządzenia lasu z uwzględnieniem m.in. następujących celów: zachowania lasów i korzystnego ich wpływu na klimat, powietrze, wodę, glebę, warunki życia i zdrowia człowieka oraz na równowagę przyrodniczą, ochrony lasów, zwłaszcza lasów i ekosystemów leśnych stanowiących naturalne fragmenty rodzimej przyrody lub lasów szczególnie cennych ze względu na zachowanie różnorodności przyrodniczej, zachowanie leśnych zasobów genetycznych, walory krajobrazowe, potrzeby nauki, racjonalnej gospodarki drewnem oraz surowcami i produktami ubocznego użytkowania lasu. Zgodnie z ustaleniami ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, ochrona gruntów leśnych polega na: ograniczaniu przeznaczania ich na cele nieleśne, zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów leśnych oraz szkodom w drzewostanach i produkcji leśnej powstających wskutek działalności nieleśnej i ruchów masowych ziemi, 78 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 przywracaniu wartości użytkowej gruntom które utraciły charakter gruntów leśnych, wskutek działalności nieleśnej, ograniczeniu zmian naturalnego charakteru powierzchni ziemi. Podstawowe zagrożenia i problemy w zakresie lesistości: wysokie zagrożenie pożarowe, któremu towarzyszy niedobór leśnych zbiorników retencyjnych, duże rozdrobnienie kompleksów leśnych w lasach niepaństwowych, niepełne wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych oraz nie realizowanie odnowień na gruntach przejściowo pozbawionych drzewostanów w tych lasach, kradzież drewna, zaśmiecanie terenów leśnych, niewystarczająca ilość infrastruktury turystycznej i komunalnej w sąsiedztwie lasów. Cel ekologiczny: Wzbogacenie i racjonalna eksploatacja zasobów leśnych Kierunki i zadania długoterminowe: wzrost lesistości Gminy poprzez zalesianie nieużytków i terenów zdegradowanych, ochrona zasobów leśnych i poprawa kondycji przyrodniczej obszarów leśnych oraz ich otulin, zapewnienie trwałości i wielofunkcyjności lasów, renaturalizacja obszarów leśnych, powiększanie różnorodności biologicznej w lasach na poziomie genetycznym i gatunkowym, poprawa zdrowotności i odporności drzewostanów. Kierunki i zadania krótkoterminowe: inwentaryzacja zasobów leśnych pod kątem ich stanu zdrowotnego, inwentaryzacja i weryfikacja klasyfikacji gruntów pod kątem pełnego uwzględnienia gruntów zalesionych i zadrzewionych oraz ujęcie granicy rolnoleśnej w planach zagospodarowania przestrzennego, zalesianie gruntów wyłączonych z użytkowania leśnego oraz nieużytków i terenów zdegradowanych i przekształconych, przebudowa drzewostanów zmienionych lub silnie uszkodzonych przez zanieczyszczenia środowiska, 79 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 zachowanie w stanie zbliżonym do naturalnego lub odtworzenie śródleśnych zbiorników i cieków wodnych, rozwijanie wielofunkcyjności oddziaływania na lasów środowisko i wzmocnienie (poprawa funkcji ich korzystnego wodochronnej, klimatotwórczej i glebochronnej), dostosowanie lasów i leśnictwa, w większym niż dotychczas zakresie, do pełnienia zróżnicowanych funkcji nie tylko przyrodniczych, ale także społecznych (np. turystycznych) - powszechne, choć sterowane, udostępnienie lasów społeczeństwu z zachowaniem zasady niedopuszczania do zagrożenia trwałości i jakości zasobów leśnych, ochrona gleb leśnych, a szczególnie substancji organicznej gleby, prowadzenie ciągłej kampanii edukacyjno – informacyjnej w celu podnoszenia świadomości społeczeństwa (w tym pracowników leśnictwa) w zakresie celów i korzyści trwałej i zrównoważonej gospodarki leśnej, rozwój edukacji i nauk leśnych, użytkowanie zasobów leśnych w sposób zgodny z zasadami ochrony przyrody, bioróżnorodności i krajobrazu, nadzór nad gospodarką leśną w lasach prywatnych, rekreacyjne użytkowanie i zagospodarowanie lasu, racjonalne przeznaczanie obszarów leśnych na cele nieleśne, stały monitoring środowiska leśnego w celu przeciwdziałania stanom niepożądanym (pożary, choroby, szkodniki), wprowadzanie naturalnych, ochronnych, przeciwpożarowych pasów na granicach terenów polno-leśnych, odnowa zieleni dolin rzecznych. Istotne znaczenie w ochronie lasów ma właściwe prowadzenie gospodarki leśnej. Zachowane fragmenty lasów o charakterze naturalnym, a w szczególności znajdujące się w ich obrębie powierzchnie przyrodniczo cenne powinny być wyłączone z pozyskiwania drewna. Obszary chronione i tereny zieleni urządzonej Cel ekologiczny: Ukształtowanie i ochrona gminnego systemu obszarów chronionych 80 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Kierunki i zadania długo- i krótkoterminowe: ochrona bioróżnorodności w ramach sieci NATURA 2000, odpowiednie eksponowanie i zagospodarowanie walorów przyrodniczych i kulturowych bez uszczerbku dla środowiska, utrzymanie i ochrona istniejących kompleksów leśnych (chronionych), wytypowanie obiektów ekologicznych, zespołów przyrodniczych do utworzenia przyrodniczo-krajobrazowych i użytków stanowisk dokumentacyjnych, renaturalizacja i poprawa stanu najcenniejszych, zniszczonych ekosystemów i siedlisk, szczególnie leśnych i wodno-błotnych, ochrona terenów przyrodniczo cennych przed niewłaściwym zainwestowaniem, ochrona istniejącej zieleni urządzonej, utrzymanie w stanie nie zainwestowanym obszarów otwartych o funkcji rolniczej, utrzymanie istniejących korytarzy ekologicznych, prowadzenie rekultywacji terenów poprzemysłowych w sposób nie zagrażający elementom wzbogacającym środowisko i nie zakłócający przebiegającej tam sukcesji, zapewnienie ochrony i racjonalnego gospodarowania różnorodnością biologiczną na całym terytorium gminy, ochrona lokalnych cieków wraz z przylegającymi pasami zieleni niskiej i wysokiej, wyznaczenie i oznakowanie szlaków turystyki pieszej, przystosowanych dla turystyki rowerowej oraz narciarstwa biegowego (w tym ścieżek dydaktycznych), rozbudowa infrastruktury technicznej i turystycznej służącej ochronie przyrody na styku z turystyką, podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy, Ochrona bioróżnorodności w ramach sieci NATURA 2000 ma być realizowana na zasadach zrównoważonego rozwoju, na podstawie planów ochrony, które wskażą kierunki i metody gospodarowania na tym terenie. Użytkowanie ziemi na tych obszarach nie może doprowadzić do zaniku siedliska lub gatunku (ze względu, na który obszar został włączony do sieci), pomniejszenia areału jego występowania lub do zmniejszenia liczebności tego gatunku. 81 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Na terenie Gminy Krzeszowice istnieje szereg miejsc i obiektów godnych objęcia prawną ochroną przyrody. Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody (art. 34) Rada Gminy może ustanawiać stanowiska użytków ekologicznych, stanowiska dokumentacyjne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe i pomniki przyrody. Obszary o dużych walorach przyrodniczych, podlegające prawnej ochronie, mogą być szczególnie atrakcyjne dla turystów. W połączeniu z bogatymi zasobami dziedzictwa kulturowego mogą stanowić podstawę do rozwoju różnych form turystyki, a zwłaszcza, turystyki zdrowotnej i agroturystyki. W tabeli 4.6.1 i 4.6.2 przedstawiono wyniki oceny realizacji zadań w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu w latach 2004 – 2007. Planowane do realizacji zadania na lata 2008 – 2013 (zgodnie z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym Gminy Krzeszowice) przedstawiono w tabeli 4.6.3. Cel ekologiczny: Ochrona przyrody i krajobrazu Tabela 4.6.1. Zadania własne Lp 1. 2. 3. 4. Zadania Ocena realizacji zadania Aktualizacja opracowania Ekofizjografia „Opracowanie Ekofizjograficzne dla Obszaru Miasta gminy i Gminy Krzeszowice” wykonane w lutym 2008r. na potrzeby projektu zmiany studium i miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Współpraca przy wdrażaniu na terenie W trakcie realizacji gminy obszarów sieci NATURA 2000 Kontrola przestrzegania przepisów o ochronie przyrody w trakcie Zadanie ciągłe, w trakcie realizacji gospodarczego wykorzystywania zasobów przyrody Promocja walorów przyrodniczych Zadanie ciągłe, w trakcie realizacji gminy Tabela 4.6.2. Zadania koordynowane Lp 1. 2. 3. Zadanie Współpraca przy wdrażaniu na terenie gminy obszarów chronionych sieci NATURA 2000 Prowadzenie gospodarki leśnej uwzględniającej wymogi ochrony prawnej konkretnych obszarów przyrodniczych Promowanie i wdrażanie programów rolno-środowiskowych Ocena realizacji zadania Obszary Natura 2000: - Czerna PLH 120034 - Dolinki Jurajskie PLH 120005 Uwzględnienie w sporządzeniu uproszczonego planu urządzania lasów ograniczeń w prowadzeniu gospodarki leśnej wynikających z potrzeb ochrony obszarów prawnie chronionych (Natura 2000, rezerwaty). Ogłoszono zamówienie na sporządzenie uproszczonego planu urządzania lasów na okres 20092018 Rozpowszechnianie informacji, komunikatów i ofert poprzez wywieszanie na tablicach ogłoszeń w Urzędzie Miejskim jak i w poszczególnych Sołectwach oraz publikowanie w Biuletynie Informacji Publicznej 82 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Lp 4. 5. Zadanie Ocena realizacji zadania Wzmożenie kontroli inspekcji ochrony środowiska w zakresie przestrzegania prawa ekologicznego na terenach cennych przyrodniczo Współpraca przy tworzeniu obiektu ochrony różnorodności geologicznej – Geopark Jurajski Zadanie ciągłe Zadanie nie zrealizowane Tabela 4.6.3. Zadania przewidziane do realizacji w latach 2008 – 2013 (zgodnie z Wieloletnim Planem Inwestycyjnym Gminy Krzeszowice) Termin Lp Zadanie Realizatorzy realizacji Burmistrz Gminy 11. Szlak pieszo-rowerowy „Nad Krzeszówką” 2009 -2010 Krzeszowice 12. Odnowa zabytkowego Pałacu Vauxhall – Krzeszowickiego Ośrodka Kultury 2008 -2010 Burmistrz Gminy Krzeszowice 13. Rewitalizacja Parku Bogackiego wraz z otoczeniem obiektów zabytkowych w centrum Krzeszowic 2008 -2009 Burmistrz Gminy Krzeszowice 14. Rewitalizacja Centrum Krzeszowic z przywróceniem funkcji obsługi turystyki uzdrowiskowej i kulturowej 2008 -2010 Burmistrz Gminy Krzeszowice 4.7. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo Ochrony Środowiska (t. j. z 2008 r. Dz. U. Nr 25 poz. 150 z późn. zm.) jest podstawowym aktem prawnym normującym zagadnienia związane z ochroną przed polami elektromagnetycznymi. Zgodnie z ustawą, ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na utrzymaniu poziomów pól elektromagnetycznych na poziomie nie przekraczającym dopuszczalnego, a w przypadku ich przekroczenia - na obniżeniu wartości tych pól przynajmniej do wartości dopuszczalnych. Istotnym elementem prawnym mającym wpływ na kształtowanie zakresu i skali oddziaływania źródeł promieniowania elektromagnetycznego na środowisko jest procedura lokalizacji i realizacji inwestycji. Szczególną uwagę należy zwrócić przed wyznaczeniem lokalizacji: stacji elektroenergetycznych lub linii elektroenergetycznych o napięciu znamionowym nie niższym niż 110 kV, instalacji radiokomunikacyjnych, radionawigacyjnych i radiolokacyjnych, emitujących pola elektromagnetyczne, których równoważna moc promieniowana izotropowego wynosi nie mniej niż 15 W, emitujące pola elektromagnetyczne o częstotliwościach od 30 kHz do 300 GHz. 83 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Cel ekologiczny: Ograniczenie i monitoring promieniowania elektromagnetycznego Kierunki i zadania długo- i krótkoterminowe: gromadzenie danych zawierających informacje o źródłach promieniowania oraz o stwierdzonych przekroczeniach dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych z podziałem na tereny przeznaczone pod zabudowę i mieszkaniową tereny dostępne dla ludności wykorzystując dane z państwowego monitoringu środowiska, działania towarzyszące, prowadzenie badań określających skalę zagrożenia promieniowaniem, preferowanie niekonfliktowych lokalizacji źródeł promieniowania. realizacji Ocenę zadań w zakresie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym w latach 2004 – 2007 przedstawiono w tabeli 4.7.1. Cel ekologiczny: Ograniczenie i monitoring promieniowania elektromagnetycznego Tabela 4.7.1. Zadania własne Lp 1. Zadania Inwentaryzacja źródeł emisji pól elektromagnetycznych i obszarów objętych ich oddziaływaniem Ocena realizacji zadania Sporządzono wykaz źródeł emisji pól elektromagnetycznych. Monitoring państwowy - WIOŚ 4.8. Edukacja ekologiczna Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa jest jednym z głównych czynników kształtowania zrównoważonego rozwoju. Zadanie to wpisuje się w podstawowe cele Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej (NSEE) oraz Narodowego Programu Edukacji Ekologicznej (NPEE). Cel ekologiczny: Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy, kształtowanie postaw proekologicznych oraz poczucia odpowiedzialności za jakość środowiska. Kierunki i zadania długoterminowe: podejmowanie działań edukacyjnych w szkołach z zakresu ochrony środowiska, rozszerzenie poziomu świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy Krzeszowice, 84 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 utrzymanie i rozbudowa ścieżek ekologicznych, rowerowych i tras turystycznych, organizowanie konkursów promujących racjonalne korzystanie ze środowiska, wdrożenie systemu zarządzania środowiskiem, promowanie walorów krajobrazowo-przyrodniczych Gminy Krzeszowice. Ogólne zobowiązania do prowadzenia edukacji ekologicznej określa ustawa Prawo ochrony środowiska. Ustanawia ona konieczność uwzględniania problematyki ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju w programach kształcenia ogólnego we wszystkich typach szkół. Obowiązek popularyzacji ochrony środowiska adresowany jest również do wszystkich środków masowego przekazu. Kierunki i zadania krótkoterminowe: prowadzenie aktywnych form edukacji ekologicznej młodzieży i dzieci, wspieranie finansowe i merytoryczne działań z zakresu edukacji ekologicznej prowadzonej w szkołach, wsparcie szkół w uzyskiwaniu pozabudżetowych środków na edukację ekologiczną, zapewnienie społeczeństwu niezbędnych informacji nt. stanu środowiska i działań na rzecz jego ochrony, współdziałanie władz gminnych z mediami w zakresie prezentacji stanu środowiska i pozytywnych przykładów działań podejmowanych na rzecz jego ochrony, prowadzenie działań w zakresie edukacji ekologicznej społeczności lokalnej, sukcesywne rozszerzanie działalności informacyjno-wydawniczej. 4.9. Źródła nadzwyczajnych zagrożeń środowiska i zdrowia ludzi Cel ekologiczny: Zapobieganie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska . Zwiększenie bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego. Katastrofy komunikacyjne W warunkach Gminy Krzeszowice nadzwyczajne zagrożenia środowiska wiążą się głównie z przewozem substancji niebezpiecznych szlakami komunikacyjnymi. Do najbardziej niebezpiecznych zalicza się: 85 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 autostradę A – 4 (Frywałd, Zalas, Rudno), drogę krajową nr 79 (Nawojowa Góra, Wola Filipowska, miasto Krzeszowice), magistralę kolejową Kraków – Katowice (Nawojowa Góra, Wola Filipowska, miasto Krzeszowice). Do najniebezpieczniejszych substancji przewożonych okresowo w/w drogami zaliczyć można: substancje ropopochodne, związki chloru, amoniaku oraz inne substancje mogące spowodować, w przypadku awarii, groźne zanieczyszczenie środowiska. Wykaz obiektów zlokalizowanych w granicach gminy Krzeszowice na terenie których mogą znajdować się substancje niebezpieczne (np. materiały wybuchowe) oraz substancje ropopochodne: 1. Kopalnia Wapienia Czatkowice Sp. z o.o., 32-065 Krzeszowice os. Czatkowice 248, 2. Kopalnie Porfiru i Diabazu Sp. z o.o. , 32-065 Krzeszowice ul. Kościuszki 10, 3. 2 Stacje paliw PKN ORLEN S.A., zlokalizowane przy ul. Kościuszki, 32-065 Krzeszowice, 4. Stacja paliw Spółdzielnia AGROKOMPLEKS, 32-067 Tenczynek, Sanka, 5. Produkcja i Hodowla Roślin Ogrodniczych Sp. z o.o., 32-065 Krzeszowice ul. Żbicka 32, 6. Stacja paliw LPG, 32-065 Krzeszowice ul. Kościuszki, 7. Stacja paliw LPG, 32-065 Krzeszowice, Wola Filipowska. Zagrożenie powodziowe Na terenie gminy potencjalnie zagrożony powodzią jest obszar o pow. ok. 42,1 ha – 3% powierzchni całkowitej gminy. Miejsca zagrożone powodzią na terenie gminy: Sołectwo Tenczynek – potok „Olszówka” na dł. 2 km, zbiornik Staw Wroński, Sołectwo Czerna – potok Czernka, Sołectwo Dubie – rejon „Doliny Racławki”. 5. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE Przedstawione w rozdziale 4 cele polityki ekologicznej Gminy Krzeszowice są zgodne z założeniami II Polityki Ekologicznej Państwa oraz z założeniami „Programu Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2007 - 2014” oraz „Programu Ochrony Środowiska Powiatu Krakowskiego”. 86 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Program działań niezbędnych dla realizacji polityki ekologicznej Gminy w zakresie ochrony środowiska, powinien być osiągnięty poprzez realizację następujących celów: poprawa jakości powietrza atmosferycznego, poprawa jakości wód powierzchniowych oraz ochrona zasobów i jakości wód podziemnych, racjonalne wykorzystanie gleb i ziemi, racjonalna gospodarka zasobami złóż kopalin, zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców Gminy i dopełnienie obowiązujących standardów w zakresie klimatu akustycznego, uporządkowanie gospodarki odpadami, wzbogacenie i racjonalna eksploatacja zasobów leśnych, ukształtowanie i ochrona gminnego systemu obszarów chronionych, ograniczenie i monitoring promieniowania elektromagnetycznego, podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy, kształtowanie postaw proekologicznych oraz poczucia odpowiedzialności za jakość środowiska. Realizacja wyznaczonych celów, kierunków i zadań ekologicznych, w odniesieniu do poszczególnych elementów środowiska naturalnego, pozwoli na wypełnianie zadań określonych w Polityce Ekologicznej Państwa. Zadania z zakresu gospodarki odpadami przyjęte dla osiągnięcia celu - uporządkowania gospodarki odpadami, są szczegółowo omówione w odrębnym opracowaniu i stanowią treść „Planu Gospodarki Odpadami Gminy Krzeszowice”. Realizacja poszczególnych zadań jest zgodna z ustaleniami Wieloletniego Planu Inwestycyjnego Gminy Krzeszowice na lata 2008-2013, przyjętego do realizacji Uchwałą Rady Miejskiej Krzeszowice Nr XXIV/171/2008 z dnia 21 sierpnia 2008 roku. Aktualny stan środowiska w Gminie Krzeszowice wymaga realizacji przedsięwzięć proekologicznych, inwestycyjnych oraz nieinwestycyjnych. Poniżej przedstawiono listę zadań priorytetowych z podziałem planowanych przedsięwzięć z uwagi na cele ekologiczne, zapewniających maksymalne korzyści dla poprawy jakości środowiska naturalnego. 87 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 CEL EKOLOGICZNY: Poprawa jakości wód powierzchniowych oraz ochrona zasobów i ilości wód podziemnych Tabela 5.1. Zadania własne Lp. Zadanie Termin realizacji Realizatorzy Koszt (zł) Źródła finansowania 1 2 3 4 5 6 7 1. Modernizacja sieci wodociągowej ( wymiana ok.40% sieci – rury azbestowocementowe ) 2008 - 2015 Administrator sieci 150 tys. Środki własne , WFOŚiGW , środki unijne Racjonalne korzystanie z zasobów wodnych , poprawa ekonomiki przedsiębiorstw wodociągowych 2009 Gmina 5 mln Środki własne , WFOŚiGW , środki unijne Poprawa jakości wód i gleb Środki unijne, środki własne spółki Poprawa jakości wód i gleb Poprawa gospodarki wodno – ściekowej poprzez budowę kanalizacji: 2. - Rudno – etap II - ul. Miękińska Miękinia – etap I Miękinia – etap II Nowa Góra – Łany - - Ostrężnica - Wola Filipowska – Południe Miękinia – Stawiska Filipowice 37 mln 2008 – 2013 - Nowa Góra Czatkowice Górne Czatkowice Dolne Czerna - Nawojowa Góra – etap III Paczółtowice os. Żbik Efekty działań i uwagi Zadanie przewidziane do realizacji w ramach PO Infrastruktura i Środowisko przez Spółkę „Wodociągi i Kanalizacja” 39,6 mln 36,2 mln 29,8 mln 88 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 1 2 2 3 - Zalas – wschód OCZYSZCZALNIA Zalas – wschód 2009 – 2010 - Sanka Frywałd Siedlec Dubie Żary 2011 – 2013 4 5 6 7 3,05 mln 12,2 mln Gmina 3,5 mln 3,5 mln 1,1 mln 0,7 mln 0,9 mln Budżet Gminy, środki unijne, inne źródła Poprawa jakości wód i gleb 2008 – 2010 Zadanie przewidziane do realizacji w ramach PO Infrastruktura i Środowisko przez Spółkę „Wodociągi i Kanalizacja Krzeszowice” 20,9 mln Środki własne Spółki, środki unijne Poprawa jakości wód i gleb Zadanie ciągłe Wodociągi i Kanalizacja Krzeszowice Sp. z o.o. 1 tys./rok Środki własne spółki Wyższa świadomość mieszkańców - Budżet gminy , dotacje , środki unijne Poprawa jakości wód , zwiększenie skuteczności kontroli ich jakości - Bezinwestycyjne 3. Modernizacja i rozbudowa Centralnej Oczyszczalni Ścieków w Krzeszowicach 4. Opracowanie i wdrożenie systemu informowania społeczeństwa o jakości wody do picia 5. Budowa systemu monitorowania jakości wody dostarczanej do wodociągów , stanu wód powierzchniowych i podziemnych oraz emisji zanieczyszczeń do tych wód na bazie laboratorium spółki wodociągowokanalizacyjnej 2008 - 2010 Gmina , Wodociągi i Kanalizacja Krzeszowice Sp. z o.o. 6. Wspieranie działań lokalnych w zakresie ochrony wód oraz ochrony ujęć wody poprzez przestrzegania zakazów, nakazów i ograniczeń w obrębie ustanowionych stref ochronnych Zadanie ciągłe Gmina Poprawa jakości wód 89 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Tabela 5.2. Zadania koordynowane Lp. Zadanie 1. Monitorowanie stanu ilościowego i jakościowego głównych zbiorników wód podziemnych (GZWP) oraz ich ochrona przed negatywnymi skutkami aktualnej i przyszłej działalności gospodarczej 2. Ograniczanie i eliminowanie wykorzystania wód podziemnych do celów innych niż zaopatrzenie ludności w wodę pitną oraz do produkcji art. żywnościowych 3. Zapewnienie dostępu do powierzchniowych wód publicznych (egzekwowanie zakazu grodzenia nieruchomości w odl. mniejszej niż 1,5 m od linii brzegowej) Termin realizacji Realizatorzy Koordynatorzy Zadanie ciągłe WIOŚ, RZGW, Zakłady przemysłowe Zadanie ciągłe Zakłady przemysłowe, Województwo, Starostwo, WIOŚ Zadanie ciągłe MZMiUW, RZGW, Gmina Koszt (zł) Źródła finansowania Efekty działań i uwagi 20 tys. Środki budżetowe, śr. unijne, śr. własne zakładów przemysłowych Utworzenia bazy danych o źródłach zanieczyszczenia, większa troska użytkowników wód o stan wód podziemnych - - Środki własne Ochrona i racjonalne zakładów wykorzystanie wód przemysłowych, podziemnych środki unijne Środki własne jednostek realizujących Udostępnienie wód publicznych, umożliwienie prawidłowej konserwacji cieków 90 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 CEL EKOLOGICZNY: Ochrona przyrody i krajobrazu Tabela nr 5.3. Zadania własne Lp. Zadania Termin realizacji Realizatorzy Koszt (zł) Źródło finansowania 1 2 3 4 5 6 1. Aktualizacja opracowania Ekofizjografia gminy 2008 - 2009 Gmina 15 tys. 2. Przywrócenie równowagi przyrodniczej w produkcji rolniczej terenu, preferowanie rolnictwa ekologicznego i zintegrowanego 2008 - 2015 Przedsiębiorcy, rolnicy, Gmina 10 tys. Kontrola przestrzegania przepisów o ochronie przyrody w trakcie gospodarczego wykorzystywania zasobów przyrody 2008 – 2015 Gmina, WIOŚ, Starostwo 10 tys. Środki własne 3. Środki własne Środki własne 4. Promocja walorów przyrodniczych gminy 2008 - 2015 Gmina 10 tys. Środki własne jednostek realizujących 5. Rekultywacja stawu w Żarach 2009 - 2010 Gmina 148 tys. Środki własne, środki zewnętrzne Efekty 7 Zinwentaryzowanie wartości przyrodniczych Gminy Utrzymanie urozmaiconego krajobrazu rolniczego oraz równowagi przyrodniczej Zwiększenie skuteczności egzekwowania przepisów prawa Wyższa świadomość mieszkańców nt przyrody, lepsze warunki do zdrowego wypoczynku Ochrona krajobrazu , Ochrona gatunkowa (płazów, gadów, owadów, mięczaków, skorupiaków), wzrost bioróżnorodności. Zachowanie unikalnego dla połudn. cz. Wyżyny KrakowskoCzęstochowskiej biotopu Obiekt dydaktyczny 91 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 1 2 3 4 5 6 7 6. Wykonanie koncepcji remontu i odbudowy Stawu Wrońskiego w Tenczynki (tzw. studium wykonalności) 2008 Gmina 25 tys. Środki własne, środki unijne, inne źródła Ochrona krajobrazu, Ochrona gatunkowa (płazów, gadów, owadów, mięczaków, skorupiaków), wzrost bioróżnorodności 7. Zagospodarowanie Stawu Wrońskiego w Tenczynku 2008 - 2012 Gmina 300 tys. Środki własne, środki unijne, inne źródła Ochrona krajobrazu 8. Rewitalizacja Parku Bogackiego i Dzikich Plant – tereny zieleni w mieście 2008 2007 - 2011 Gmina Projekt 40 tys. Wykonanie 1 200 tys. zł Środki własne, środki unijne, inne źródła Ochrona krajobrazu Tabela 5.4. Zadania koordynowane Lp. Zadanie 1 2 1. Współpraca przy wdrażaniu na terenie gminy obszarów chronionych sieci NATURA 2000 2. Prowadzenie gospodarki leśnej uwzględniającej wymogi ochrony prawnej konkretnych obszarów przyrodniczych 3. Promowanie i wdrażanie programów rolnośrodowiskowych Termin realizacji 3 Realizatorzy Koordynatorzy 4 2008 – 2015 Wojewódzki Konserwator Przyrody, Zarząd Dyrekcji Parków Krajobrazowych, Gmina Koszt (zł) 5 Źródło finansowania 6 Efekty 7 20 tys. Środki jednostek realizujących, środki unijne Ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody 2008 -2015 Nadleśnictwo Krzeszowice, właściciele lasów prywatnych 50 tys. Budżet Państwa środki własne właścicieli lasów, fundusze celowe Zgodność gospodarki leśnej z wymogami ochrony przyrody 2008 - 2015 ARiMR, Małopolski Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego 20 tys. Środki własne jednostek realizujących Zgodność gospodarki rolnej z wymogami ochrony przyrody 92 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 1 4. 2 Wzmożenie kontroli inspekcji ochrony środowiska w zakresie przestrzegania prawa ekologicznego na terenach cennych przyrodniczo 3 4 5 6 2008 – 2015 WIOŚ 20 tys. Budżet Państwa 7 Dobry stan środowiska przyrodniczego CEL EKOLOGICZNY: Racjonalne wykorzystanie gleb i ziemi. Tabela 5.5. Zadania własne Lp. Zadania Termin realizacji Realizatorzy Koszt (zł ) Źródło finansowania Efekty 1 2 3 4 5 6 7 1. Likwidacja dzikich wysypisk śmieci 2008 2015 Gmina 240 tys. Środki własne, GFOŚ Ochrona jakości gleb 2. Wdrożenie efektywnego systemu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (makulatura, szkło, tworzywa, metale) 2008 2009 Gmina, podmioty gospodarcze 200 tys. Środki własne, inne źródła Ochrona jakości gleb 3. Wprowadzanie i upowszechnianie zasad rolnictwa ekologicznego 2008 2015 Gmina 10 tys. Środki własne Ochrona jakości gleb 4. Rekultywacja terenów poprzemysłowych reaktywowanie ich do dalszego użytkowania gospodarczego dot.: kamieniołomu Miękinia, wyrobiska w Rudnie 2008 2015 Gmina, podmioty użytkujące teren - Środki własne jednostek odtworzenie wartości użytkowej gleb realizujących, oraz zwiększenie powierzchni środki budżetowe zorganizowanej gospodarczo Starostwa i inne środki unijne 93 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 1 2 5. Wprowadzenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego granicy rolno – leśnej Zapobieganie niekorzystnym zmianom ukształtowania terenu, 6. egzekwowanie zapisu z obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w tym zakresie 3 4 5 6 7 2008 - 2009 Gmina 40 tys. Środki własne, środki budżetowe Wojewody Ochrona i racjonalne wykorzystanie gleb zadanie ciągłe Gmina, Starostwo - Bezinwestycyjne Ochrona powierzchni ziemi Tabela 5.6. Zadania koordynowane Lp. Zadania 1. Wprowadzanie i upowszechnianie zasad rolnictwa ekologicznego oraz zasad Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej 2. Wdrażanie programów rolnośrodowiskowych 3. Monitoring gleb, gromadzenie informacji o stanie zanieczyszczenia gleb Termin realizacji 2008 - 2015 Realizatorzy Koordynatorzy Rolnicy i rolnicze podmioty gospodarcze, Gmina, MODR w Karniowicach 2008 – 2015 ARiMR, MODR Zadanie ciągłe Starostwo WIOŚ, Stacje chemiczno rolnicze Koszt (zł) Źródło finansowania Efekty 10 tys. Środki własne jednostek realizujących Ochrona i racjonalne zagospodarowanie gleb, zmniejszenie rolniczego zanieczyszczenia gleb 50 tys. 20 tys. Środki własne jednostek Ochrona i racjonalne realizujących, środki zagospodarowanie gleb unijne Środki własne jednostek realizujących Utworzenie banku danych umożliwiającego kontrolę elementów środowiska 94 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 CEL EKOLOGICZNY: Poprawa jakości powietrza atmosferycznego na terenie Gminy do wymaganych standardów. Tabela 5.7. Zadania własne i koordynowane Lp. Zadania Termin realizacji Realizatorzy Koszt (zł ) Źródła finansowania Efekty działań i uwagi 1 2 3 4 5 6 7 Zmniejszenie zanieczyszczenia Utworzenie bazy danych umożliwiającej sprawniejszą kontrolę 1. Modernizacja kotłowni węglowych w gminnych obiektach użyteczności publicznej 2008 - 2010 Gmina 300 tys. Budżet gminy, środki unijne, kredyt na inwestycje ekologiczne 2. Opracowanie i wdrożenie systemu zbierania i gromadzenia informacji o zanieczyszczeniach wyemitowanych na terenie gminy 2011 - 2012 Gmina 30 tys. Budżet gminy 3. Promocja działań zmierzających do zmniejszenia niskiej emisji – termomodernizacja, zmiana nośników energii na niskoemisyjne, wykorzystanie alternatywnych źródeł energii Zadania ciągłe Gmina - Środki jednostek realizujących Zmniejszenie zanieczyszczenia 4. Program oszczędzania energii elektrycznej 2008 - 2009 Gmina 2 mln Budżet gminy, inne źródła Zmniejszenie zanieczyszczenia 5. Wdrożenie programu likwidacji niskiej emisji 2009 - 2015 Gmina, Starosta 1 mln Budżet gminy, Zmniejszenie środki unijne, inne zanieczyszczenia źródła 95 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 1 2 3 4 5 6 6. Poprawa stanu technicznego dróg na terenie gminy: - Współudział w przebudowie odcinka drogi powiatowej - ul. Krakowska - Współudział w przebudowie odcinka drogi powiatowej - os. Czatkowice do KW Czatkowice - Współudział w budowie drogi powiatowej - Dębnik – Paczółtowice - Budowa chodników w Gminie Krzeszowice - Budowa i modernizacja dróg gminnych - Budowa kładki nad bocznicą kolejową do Kopalni Wapienia Czatkowice w ciągu ul. Żbickiej (os. Ćmany) 7. 8. 7 Zadanie ciągłe Administratorzy dróg, Gmina 10 mln Środki własne jednostek realizujących, środki unijne Zmniejszenie emisji komunikacyjnej Współpraca w zakresie rozwoju monitoringu zanieczyszczeń powietrza Zadanie ciągłe WIOŚ, Starosta, Gmina 10 tys. Środki budżetowe Utworzenie jednolitej bazy danych Modernizacja przemysłowych i gospodarczych źródeł emisji objętych indywidualnymi regulacjami administracyjnymi o dopuszczalnej emisji do wymaganych standardów Zadanie ciągłe Podmioty gospodarcze - Środki jednostek realizujących, kredyty, dotacje Zmniejszenie emisji gospodarczej , poprawa jakości powietrza 96 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 CEL EKOLOGICZNY : Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców Gminy i spełnienie obowiązujących standardów w zakresie klimatu akustycznego. Tabela 5.8. Zdania koordynowane Lp. Zadania Termin realizacji Realizatorzy Koordynatorzy Koszt (zł) Źródło finansowania 1. Budowa ekranów akustycznych przy drogach w rejonach wymagających takich zabezpieczeń Zadanie ciągłe do 2015 Administratorzy dróg 80 tys. Środki jednostek realizujących Zmniejszenie komunikacyjnej uciążliwości akustycznej 2. Zwiększenie ilości izolacyjnych pasów zieleni wzdłuż dróg 2008 - 2015 Administratorzy dróg 50 tys. Środki jednostek realizujących Zmniejszenie hałasu oraz zanieczyszczeń wzdłuż ciągów komunikacyjnych 3. Opracowanie i wdrożenie systemu informowania społeczeństwa o stanie klimatu akustycznego 2008 - 2015 WIOŚ 30 tys. Środki własne jednostek realizujących Wzrost świadomości i wiedzy społeczeństwa 4. Wyeliminowanie z produkcji środków transportu, maszyn i urządzeń emitujących hałas przekraczający standardy Unii Europejskiej, stopniowe eliminowanie takich urządzeń z użytkowania 2010 - 2015 Producenci, WIOŚ - Środki własne jednostek realizujących Poprawa warunków pracy w zakresie klimatu akustycznego Efekty działań i uwagi 97 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 CEL EKOLOGICZNY: Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców Gminy i spełnienie obowiązujących standardów w zakresie klimatu akustycznego. Ograniczenie i monitoring promieniowania elektromagnetycznego. Tabela 5.9. Zadania własne Lp. Zadania Termin realizacji Realizatorzy Koszt (zł ) Źródło finansowania Efekty działań i uwagi 1. Inwentaryzacja źródeł uciążliwości akustycznej 2010 - 2012 Gmina 15 tys. Środki własne Baza danych dla określenia klimatu akustycznego gminy 2. Inwentaryzacja źródeł emisji pól elektromagnetycznych i obszarów objętych ich oddziaływaniem 2009 - 2010 Gmina 5 tys. Środki własne Baza danych o źródłach emisji pól elektromagnetycznych CEL EKOLOGICZNY: Zapobieganie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska. Zwiększenie bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego. Tabela 5.10. Zadania własne Realizatorzy 1. Inwentaryzacja źródeł stanowiących potencjalne zagrożenie dla środowiska i życia ludzi 2012 - 2013 Gmina, Ochotnicza Straż Pożarna 9 tys. Środki własne Rozpoznanie i określenie zagrożeń, stworzenie bazy danych, lepszy stan bezpieczeństwa 2. Aktualizacja gminnego planu zapobiegania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska 2008 – 2015 Gmina 5 tys. Środki własne Monitorowanie zagrożeń, zwiększenie bezpieczeństwa 3. Aktualizacja planu operacyjnoratowniczego dla Gminy 2008 - 2015 Gmina 7 tys. Środki własne Poprawa stanu bezpieczeństwa Zadania Koszt (zł ) Źródło finansowania Termin realizacji Lp. Efekty działań 98 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Tabela 5.11. Zadania koordynowane Lp. Zadania 1. Rozeznanie potrzeb i możliwości działań inwestycyjnych i organizacyjnych dla zmniejszenia zagrożeń lokalnymi podtopieniami 2. Działania edukacyjne dla ogółu ludności Gminy w zakresie postępowania w przypadku wystąpienia poważnej awarii i zapobiegania im 3. Wyłączenie transportu tranzytowego substancji niebezpiecznych poza zwartą zabudowę miasta i wsi 4. Realizacja Programu EKODACH – demontaż i utylizacja azbestowych pokryć dachowych Termin realizacji Realizatorzy , koordynatorzy Koszt (zł) 2008 – 2010 Gmina, MZMiUW, RZGW 2 tys. Baza danych, Środki własne jednostek zwiększenie realizujących bezpieczeństwa 2008 - 2015 Gmina, OSP, zakłady przemysłowe, Starosta 20 tys. Podnoszenie Środki własne jednostek świadomości realizujących mieszkańców 2010 - 2015 Zarządy dróg, Wojewoda, Starosta 2008 - 2015 Właściciele lub zarządcy obiektów budowlanych, Gmina, Starosta Źródło finansowania 30 tys. Środki budżetowe 800 tys. 50 % Środki własne, 50 % Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Efekty działań Zwiększenie bezpieczeństwa, ograniczenie wystąpienia zagrożeń Usuwanie potencjalnych źródeł zanieczyszczeń 99 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 CEL EKOLOGICZNY: Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy, kształtowanie postaw proekologicznych oraz poczucia odpowiedzialności za jakość środowiska. Tabela 5.12 Zadania własne Lp. Zadania Termin realizacji Realizatorzy Koszt. (zł ) Źródła finansowania 2008 – 2015 Gmina 15 tys. Środki własne, środki unijne Środku jednostek realizujących 1. Organizacja i rozwój systemu informatycznego o środowisku i jego ochronie 2. Organizacja szkoleń, warsztatów Zadanie ciągłe Gmina i jej jednostki oświatowe i kulturalne 20 tys. 3. Organizacja imprez masowych (np. Dzień Ziemi, Sprzątanie Świata) Zadanie ciągłe Gmina i jej jednostki oświatowe, kulturalne 10 tys. Termin realizacji Realizatorzy , koordynatorzy Koszt (zł) Źródła finansowania 2008- 2015 WIOŚ, media 10 tys. WFOŚiGW, środki unijne Zadanie ciągłe Gmina, MODR, ARiMR, organizacje pozarządowe - Środki jednostek realizujących, środki unijne Efekty działań Wyższy stan świadomości ekologicznej ludności Wzrost wiedzy i świadomości społecznej nt środowiska Środki jednostek Wzrost wiedzy realizujących, sponsorzy ekologicznej Tabela 5.13.Zadania koordynowane Lp. Zadania 1. Prezentacja treści ekologicznych w mediach 2. Organizacja szkoleń, warsztatów, Rozpowszechnianie publikacji o treści ekologicznej Efekty działań Uwrażliwienie społeczeństwa na sprawy środowiska Wzrost wiedzy o stanie środowiska i działaniach na rzecz jego ochrony 100 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 6. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY POLITYKI EKOLOGICZNEJ Efektywność działań w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego zależy w dużej mierze, od polityki i rozwiązań przyjętych na szczeblu lokalnym. Program Ochrony Środowiska Gminy Krzeszowice jest dokumentem planowania strategicznego, zakładającym cele i kierunki polityki ekologicznej samorządu Gminy i określającym wynikające z niej działania. Program nie jest dokumentem decyzyjnym, ale wspomagającym działania decyzyjne Gminy. Program powinien być wykorzystywany, jako instrument strategicznego zarządzania Gminą w zakresie ochrony środowiska, jako podstawa tworzenia programów operacyjnych i zawierania umów, porozumień z innymi jednostkami administracji i podmiotami gospodarczymi. Przygotowana aktualizacja Programu stanowi przesłankę konstruowania budżetu gminy i jest podstawą do ubiegania się o fundusze pomocowe ze źródeł krajowych i Unii Europejskiej. Poszczególne wytyczne, zawarte w niniejszej aktualizacji Programu powinny być respektowane i uwzględniane w zadaniach i planach szczegółowych oraz w działaniach inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska. Program służyć będzie koordynacji działań związanych z ochroną środowiska Gminy Krzeszowice. Realizacja zasady zrównoważonego rozwoju jest zgodna z II Polityką Ekologiczną Państwa. Polityka ekologiczna Gminy będzie realizowana przy zastosowaniu instrumentów: prawnych, finansowych, społecznych. 6.1. Instrumenty prawne Instrumenty prawne służące realizacji polityki ekologicznej Gminy to: 1. pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii: pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, pozwolenia wodnoprawne na szczególne korzystanie z wód i budowę urządzeń wodnych, pozwolenia na wytwarzanie odpadów, programy gospodarki odpadami niebezpiecznymi, informacje dotyczące ilości wytwarzanych odpadów, decyzje ustalające kierunek rekultywacji terenów zdegradowanych i poeksploatacyjnych, pozwolenia na emitowanie hałasu do środowiska, pozwolenia na emitowanie pól elektromagnetycznych, pozwolenia zintegrowane, 101 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 2. decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia; koncesje geologiczne wydawane na poszukiwanie, rozpoznanie i wydobywanie złóż kopalin, 3. decyzje organów kontrolnych w związku z realizacją monitoringu środowiska. Organami ochrony środowiska, zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska są Minister Środowiska, Marszałek Województwa, Wojewoda, Starosta Powiatowy, Sejmik Województwa oraz Wójt Burmistrz lub Prezydent Miasta. Zakres kompetencyjny organów ochrony środowiska określa Tytuł VII Organy administracji oraz instytucje ochrony środowiska ustawy Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z ustawą Prawo geologiczne i górnicze koncesje na poszukiwanie, rozpoznawanie lub wydobywanie kopalin wydawane są przez organy ochrony środowiska – Ministra Środowiska, Marszałka Województwa lub Starostę Powiatowego. Minister Środowiska jest organem właściwym do wydawania koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie złóż kopalin podstawowych lub kopalin zaliczonych rozporządzeniem MŚ do kopalin podstawowych. Na poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin pospolitych, w zależności od skali przedsięwzięcia, koncesji udziel Marszałek Województwa lub Starosta Powiatowy. Jednym ze szczególnych instrumentów prawnych są decyzje organów kontrolnych (WIOŚ, SANEPID) realizujących pomiary i badania związane z monitoringiem środowiska. 6.2. Instrumenty finansowe Realizacja celów ekologicznych, możliwa jest poprzez wykorzystanie m.in.: środków publicznych - pochodzących z budżetu gminy lub pozabudżetowych instytucji publicznych, środków prywatnych - środków własnych inwestora/przedsiębiorcy, środków publiczno-prywatnych - pochodzących z budżetu gminy oraz pozabudżetowych instytucji publicznych lub środków własnych inwestora. Formy finansowania inwestycji ekologicznych: udział własny Gminy lub przedsiębiorstwa, zobowiązania kapitałowe (kredyty, pożyczki, obligacje, leasing), udział kapitałowy – (akcje i udział w spółkach), dotacje. 102 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 KRAJOWE ŹRÓDŁA WSPÓŁFINANSOWANIA INWESTYCJI Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA Gminne i Powiatowe Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Środki gminnych i powiatowych funduszy są przeznaczane na projekty tzw. „miękkie” niewymagające znacznych nakładów finansowych. Beneficjentami tych środków mogą być przede wszystkim instytucje i urzędy, organizacje pozarządowe oraz osoby fizyczne. Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. z 2008 r. Dz. U. Nr 25 poz. 150 z późn. zm.) środki gminnych oraz powiatowych funduszy mogą zostać wykorzystane na realizację zadań z zakresu prawidłowego gospodarowania odpadami. Środki gminnych funduszy mogą być wykorzystywane na: 1. edukację ekologiczną oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady zrównoważonego rozwoju, 2. wspomaganie realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska, 3. wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz badań stanu środowiska, a także systemów pomiarowych zużycia wody i ciepła, 4. realizowanie zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych, służących ochronie środowiska i gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urządzeń ochrony przeciwpowodziowej i obiektów małej retencji wodnej, 5. urządzanie i utrzymywanie terenów zieleni, zadrzewień, zakrzewień oraz parków, 6. realizację przedsięwzięć związanych z gospodarką odpadami, 7. wspieranie działań przeciwdziałających zanieczyszczeniom, 8. profilaktykę zdrowotną dzieci na obszarach, na których występują przekroczenia standardów jakości środowiska, 9. wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc dla wprowadzania bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii, 10. wspieranie ekologicznych form transportu, 11. działania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpośrednio oddziałujące na stan gleby, powietrza i wód, w szczególności na prowadzenie gospodarstw rolnych produkujących metodami ekologicznymi położonych na obszarach szczególnie chronionych na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody, 103 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 12. inne zadania ustalone przez radę gminy, służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej, wynikające z zasady zrównoważonego rozwoju, w tym na programy ochrony środowiska. Środki powiatowych funduszy przeznacza się na wspomaganie działalności wymienionej powyżej w pkt 1-11 oraz na: 1. realizację przedsięwzięć związanych z ochroną powierzchni ziemi, 2. inne zadania ustalone przez radę powiatu, służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej, wynikające z zasady zrównoważonego rozwoju, w tym na programy ochrony środowiska. Finansowanie określonych celów ekologicznych jest możliwe ze środków funduszy ochrony środowiska na zasadach określonych ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t. j. z 2008 r. Dz. U. Nr 25 poz. 150 z późn. zm.). Dotyczy to głównie zadań o relatywnie niskich kosztach inwestycyjnych. Środki pozyskiwane z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz z Powiatowego i Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zapewniają wsparcie finansowania inwestycji, zgodnie zasadami przyjętymi w tych funduszach. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Wnioskodawcami ubiegającymi się o środki finansowe z NFOŚiGW mogą być m.in.: jednostki samorządu terytorialnego, przedsiębiorstwa, instytucje i urzędy, organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia), administracja państwowa, osoby fizyczne. W NFOŚiGW stosowane są trzy formy dofinansowywania: 1. udzielanie oprocentowanych pożyczek; 2. udostępnianie środków finansowych bankom z przeznaczeniem na udzielanie kredytów na wskazane przez Narodowy Fundusz programy i przedsięwzięcia; 3. przyznawanie dotacji; 4. dokonywanie dopłat do oprocentowania preferencyjnych kredytów bankowych i pożyczek; 104 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 5. poręczanie spłaty kredytów oraz zwrotu środków przyznanych przez rządy państw obcych i organizacje międzynarodowe, przeznaczonych na realizacje zadań ochrony środowiska i gospodarki wodnej; 6. przekazywanie środków jednostkom budżetowym; 7. nagrody za działalność na rzecz ochrony środowiska i gospodarki wodnej, niezwiązaną z wykonywaniem obowiązków pracowników administracji rządowej i samorządowej. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej może finansować we współpracy z bankami poprzez linie kredytowe: budowę małych oraz przydomowych oczyszczalni ścieków, budowę kanalizacji sanitarnej, zagospodarowanie odpadów, ograniczenie emisji spalin poprzez dostosowanie silników wysokoprężnych do paliwa gazowego lub wymiany silników na mniej emisyjne w komunikacji zbiorowej, inwestycje w zakresie odnawialnych źródeł energii, usuwanie wyrobów zawierających azbest, budowę ścieżek rowerowych, ograniczenie hałasu, termomodernizację, czystszą produkcję, uszczelnianie i hermetyzacja przeładunku i dystrybucji paliw, inwestycje służące ograniczeniu zużycia energii elektrycznej, systemów ciepłowniczych, budowę lub modernizację stacji uzdatniania wody. [źródło: www.nfosigw.gov.pl] Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) w Krakowie Naczelnym zadaniem Wojewódzkiego Funduszu jest dofinansowanie inwestycji i innych działań na rzecz ochrony środowiska oraz takie zarządzanie posiadanymi środkami finansowymi, aby maksymalnie je pomnożyć, zapewnić ciągłość finansowania i stworzyć optymalne warunki dla realizacji idei ochrony środowiska w województwie małopolskim. Główne zadania i kierunki działalności Funduszu wyznaczane są przez Radę Nadzorczą w przyjętym i corocznie aktualizowanym planie działalności oraz w liście 105 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 przedsięwzięć priorytetowych w dziedzinie ochrony środowiska i gospodarki wodnej województwa małopolskiego. Fundusz stosuje jawne zobiektywizowane procedury rozpatrywania wniosków i kryteria ich oceny, ujęte w Cykl Rozpatrywania Wniosków i Wyboru Zadań. Dla każdego działania tego cyklu przewidziane są określone procedury. Fundusz operuje zestawem formularzy dokumentów, których przygotowanie i przedstawienie jest podstawą i warunkiem podejmowania decyzji na kolejnych etapach ich rozpatrywania. Każdy wnioskodawca, chcący zgłosić wniosek z własnej inicjatywy, otrzymuje w Biurze Funduszu informacje o procedurach postępowania Funduszu przy rozpatrywaniu wniosków i wyborze zadań, o zasadach udzielania i umarzania pożyczek oraz udzielania dotacji, a także wykaz priorytetów Funduszu na dany rok oraz Kartę Informacyjną Zadania, odpowiednią dla typu zadania, którego wniosek będzie dotyczył. Fundusz stosuje kilka wersji Kart Informacyjnych dla zadań inwestycyjnych – w czterech zakresach: gospodarki wodno-ściekowej, ochrony powietrza, termomodernizacji, gospodarki odpadami. Środki Wojewódzkiego Funduszu przeznacza się na wspomaganie następującej działalności: 1. edukację ekologiczną oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady zrównoważonego rozwoju, 2. wspomaganie realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska, 3. wspomaganie innych systemów kontrolnych i pomiarowych oraz badań stanu środowiska, a także systemów pomiarowych zużycia wody i ciepła, 4. wspomaganie systemów gromadzenia i przetwarzania danych związanych z dostępem do informacji o środowisku, 5. realizowanie zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych, służących ochronie środowiska i gospodarce wodnej, w tym instalacji lub urządzeń ochrony przeciwpowodziowej i obiektów małej retencji wodnej, 6. przedsięwzięcia związane z ochroną przyrody, w tym urządzanie i utrzymanie terenów zieleni, zadrzewień, zakrzewień oraz parków, 7. przedsięwzięcia związane z gospodarką odpadami i ochroną powierzchni ziemi, 8. przedsięwzięcia związane z ochroną powietrza, 106 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 9. przedsięwzięcia związane z ochroną wód, 10. profilaktykę zdrowotną dzieci na obszarach, na których występują przekroczenia standardów jakości środowiska, 11. wspieranie wykorzystania lokalnych źródeł energii odnawialnej oraz pomoc przy wprowadzaniu bardziej przyjaznych dla środowiska nośników energii, 12. wspieranie ekologicznych form transportu, 13. działania z zakresu rolnictwa ekologicznego bezpośrednio oddziałujące na stan gleby, powietrza i wód, w szczególności na prowadzenie gospodarstw rolnych produkujących metodami ekologicznymi położonych na obszarach szczególnie chronionych na podstawie przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 oraz z 2005 r. Nr 113, poz. 954 i Nr 130, poz. 1087). Środki Wojewódzkiego Funduszu przeznacza się także na dofinansowywanie: 1. inwestycji ekologicznych realizowanych ze środków pochodzących z Unii Europejskiej oraz funduszy krajowych, 2. działań związanych z utrzymaniem i zachowaniem parków oraz ogrodów, będących przedmiotem ochrony na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, 3. badań, upowszechniania ich wyników, a także postępu technicznego w zakresie ochrony środowiska i gospodarki wodnej, 4. opracowywania i wdrażania nowych technik i technologii, w szczególności dotyczących ograniczania emisji i zużycia wody, a także efektywnego wykorzystywania paliw, 5. zapobiegania lub usuwania skutków zanieczyszczenia środowiska, w przypadku gdy nie można ustalić podmiotu za nie odpowiedzialnego, 6. systemu kontroli wnoszenia przewidzianych ustawą opłat za korzystanie ze środowiska, a w szczególności tworzenia baz danych podmiotów korzystających ze środowiska obowiązanych do ponoszenia opłat, 7. opracowywania planów służących gospodarowaniu zasobami wodnymi oraz utworzenia katastru wodnego, 8. prowadzenia obserwacji terenów zagrożonych ruchami masowymi ziemi oraz terenów, na których występują te ruchy, 9. innych zadań służących ochronie środowiska i gospodarce wodnej, wynikających z zasady zrównoważonego rozwoju, ustalonych w planie działalności Wojewódzkiego Funduszu, w tym na programy ochrony 107 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 środowiska, programy ochrony powietrza, programy ochrony przed hałasem, plany gospodarki odpadami, plany działań krótkoterminowych, o których mowa w art. 92 ust. 1 ustawy, a także na realizację powyższych planów i programów, 10. zadań związanych ze zwiększeniem lesistości kraju oraz zapobieganiem i likwidacją szkód w lasach spowodowanych przez czynniki biotyczne i abiotyczne, 11. opracowań planów ochrony obszarów objętych ochroną na podstawie ustawy o ochronie przyrody oraz prowadzenie monitoringu przyrodniczego, 12. działań, o których mowa w ustawie z dnia 8 czerwca 2001 r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (Dz. U. Nr 73, poz. 764 oraz z 2003 r. Nr 46, poz. 392), w tym pokrywanie kosztów sporządzania planów zalesień oraz kosztów sadzonek przekazanych rolnikom w celu zalesienia gruntów rolnych, 13. przeciwdziałania klęskom żywiołowym i likwidacji ich skutków dla środowiska, 14. działań polegających na zapobieganiu i likwidacji poważnych awarii i ich skutków, 15. kosztów gospodarowania odpadami z wypadków, o których mowa w art. 17b ust. 5 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.). Środki finansowe z pożyczki i dotacji przekazywane są wyłącznie na realizację dyspozycji płatniczych wystawionych każdorazowo na dotowanego lub pożyczkobiorcę. W uzasadnionych przypadkach środki finansowe mogą być przekazywane na jednostki zależne od dotowanego lub pożyczkobiorcy (na podstawie rachunków wystawionych na te jednostki). Inwestor przedkłada Funduszowi do wglądu oryginały faktur sporządzone przez wykonawcę lub dostawcę. W przypadku zadań inwestycyjnych faktury muszą być sprawdzone przez inspektora nadzoru. Dotacja lub pożyczka może być wypłacona zaliczkowo do wysokości 20% wartości zadania, gdy bez zaliczki nie jest możliwe przystąpienie do ich realizacji. Dotowany, któremu dotacja została przekazana zaliczkowo, obowiązany jest rozliczyć i wpłacić na rachunek Funduszu kwoty uzyskane z oprocentowania tych środków na własnym rachunku bankowym. Fundusz nie finansuje kwot zabezpieczeń wynikających z zawartych umów między inwestorem a wykonawcą. W przypadku rozliczania zadań fakturami VAT Fundusz wypłaca inwestorowi do kwoty netto z faktury VAT, a w przypadku rachunków do kwoty brutto. 108 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Uruchomienie dofinansowania ze środków Funduszu może nastąpić pod warunkiem wykazania przez wnioskodawcę, że zostało zapewnione pełne zbilansowanie finansowania kosztów zadania. Dotacja udzielona ze środków Funduszu nie może przekroczyć 40% kosztów zadania, z wyłączeniem zalesiania, zadrzewiania i zakrzewiania oraz budowy ekranów biologicznych, prac pielęgnacyjnych związanych z utrzymaniem pomników przyrody i parków ustanowionych przez Radę Gminy oraz parków i ogrodów będących przedmiotem ochrony na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, prenumeraty czasopism dla dzieci i młodzieży na wniosek Kuratorium Oświaty lub jednostek edukacyjnych samorządu województwa, edukacji ekologicznej i propagowania działań proekologicznych wyłanianych w drodze konkursu, zapobiegania nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska i ich likwidacji, opracowanie planów ochrony obszarów objętych ochroną na podstawie ustawy o ochronie przyrody oraz prowadzeniu monitoringu przyrodniczego, (w tym aktywna ochrona bio i georóżnorodności) - dla których dotacja stanowić może do 60% kosztów zadania. W uzasadnionych wypadkach Rada Nadzorcza może podjąć decyzję o przyznaniu wyższej dotacji – do 90% kosztów zadania. Dotacje na zadania z zakresu edukacji ekologicznej powtarzające się corocznie wynoszą do 20% kosztów zadania. Zarząd może udzielić dotacji powyżej 40% wysokości kosztów zadania, jeżeli jej wielkość nie przekracza kwoty określonej odrębną uchwałą Rady Nadzorczej. Podstawy przekazania środków finansowych nie mogą stanowić dyspozycje płatnicze wystawione przed datą podjęcia decyzji w przedmiocie dofinansowania. Szczegółowych informacji w zakresie zasad przyznawania pożyczek i dofinansowania uzyskać można na stronie internetowej: www.wfos.krakow.pl. Fundacja EkoFundusz EkoFundusz jest fundacją powołaną w 1992 r. przez Skarb Państwa, reprezentowany przez Ministra Finansów, dla efektywnego zarządzania środkami finansowymi pochodzącymi z zamiany części zagranicznego długu na wspieranie przedsięwzięć w ochronie środowiska (tzw. ekokonwersja długu). Dotychczas decyzję o ekokonwersji polskiego długu podjęły Stany Zjednoczone, Francja, Szwajcaria, Włochy, Szwecja (do końca 2003 r.) i Norwegia. Zadaniem Fundacji jest finansowanie przedsięwzięć w dziedzinie ochrony środowiska, które mają nie tylko istotne znaczenie w skali regionu czy kraju, ale także wpływają na osiągnięcie celów ekologicznych w skali europejskiej, a nawet światowej uznanych za priorytetowe przez społeczność międzynarodową. 109 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 W Statucie EkoFunduszu pięć sektorów uznanych zostało za dziedziny priorytetowe. Są nimi: 1. Ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu oraz eliminacja niskich źródeł ich emisji (ochrona powietrza). 2. Ograniczenie dopływu zanieczyszczeń do Bałtyku oraz ochrona zasobów wody pitnej (ochrona wód). 3. Ograniczenie emisji gazów powodujących zmiany klimatu Ziemi (ochrona klimatu). 4. Ochrona różnorodności biologicznej (ochrona przyrody). 5. Racjonalizacja gospodarki odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych. Poniżej wymienione zostały typy projektów, które mogą ubiegać się o dofinansowanie EkoFunduszu w poszczególnych sektorach priorytetowych: Sektor I - Ochrona powietrza likwidacja niskich źródeł emisji w miastach o udokumentowanym ponadnormatywnym stężeniu dwutlenku siarki; budowa kotłów z paleniskami fluidalnymi; budowa turbin gazowo-parowych (preferowane będą układy wykorzystujące biogaz, gaz odpadowy lub lokalne złoża gazu ziemnego); zmniejszenie emisji zanieczyszczeń atmosfery z pojazdów samochodowych w miastach (jedynie modernizacja taboru komunikacji miejskiej w ramach systemu dopłat). Sektor II - Ochrona wód budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków oraz budowa sieci kanalizacyjnej w ramach Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych w aglomeracjach o równoważnej liczbie mieszkańców (RLM) 15 - 100 tys., położonych bezpośrednio nad Bałtykiem lub w zlewniach: Zalewu Wiślanego, Zalewu Szczecińskiego, rzek Przymorza, Wisły – poniżej ujścia Brdy, Odry – poniżej ujścia Warty; budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków oraz budowa sieci kanalizacyjnych w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM mających wpływ na jakość wody pitnej dla mieszkańców Warszawy i Krakowa; 110 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków oraz budowa sieci kanalizacyjnych niezbędnych dla zachowania czystości jezior o dużej wartości przyrodniczej lub wód w obrębie parków narodowych i rezerwatów przyrody; budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków oraz sieci kanalizacyjnych na obszarach Głównych Zbiorników Wód Podziemnych – lista priorytetowa EkoFunduszu; budowa instalacji do utylizacji osadów ściekowych w komunalnych oczyszczalniach ścieków. Sektor III - Ochrona klimatu oszczędność energii w miejskich systemach zaopatrzenia w ciepło (jedynie w ramach konkursu na oszczędność energii w systemach ogrzewczych); wykorzystanie biomasy do celów energetycznych w sektorze komunalnobytowym i w zakładach przemysłowych; gospodarcze wykorzystanie biogazu z sektora rolniczego, z wysypisk odpadów komunalnych i z oczyszczalni ścieków oraz gazu odpadowego z procesów przemysłowych; wykorzystanie energii solarnej (panele fotowoltaiczne oraz kolektory słoneczne w ramach systemu dopłat); wykorzystanie płytkiej geotermii (pompy ciepła); promocja technologii ogniw paliwowych; wykorzystanie energii odpadowej z procesów przemysłowych i z procesów spalania. Sektor IV - Ochrona przyrody ochrona gatunków fauny i flory zagrożonych wyginięciem; ochrona cennych przyrodniczo obszarów wodno-błotnych; czynna ochrona przyrody w parkach narodowych i krajobrazowych; ochrona obszarów Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000; budowa infrastruktury edukacji ekologicznej w parkach narodowych; dostosowanie składu gatunkowego lasu do siedlisk w parkach narodowych i w ich otulinach oraz w rezerwatach przyrody. 111 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Sektor V - Gospodarka odpadami organizacja kompleksowych systemów zbiórki, recyklingu i zagospodarowania odpadów komunalnych obsługujących 50 - 250 tys. mieszkańców; technologie przerobu odpadów biodegradowalnych pochodzących z gospodarki komunalnej; unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych; budowa instalacji do recyklingu odpadów komunalnych i niebezpiecznych; modernizacja technologii przemysłowych prowadząca do eliminacji powstawania odpadów niebezpiecznych (tzw. „czyste technologie”). Środki EkoFunduszu mają charakter bezzwrotnej pomocy zagranicznej i stosuje się do nich preferencje wynikające z obowiązujących przepisów. EkoFundusz nie dofinansowuje projektów dotyczących prowadzenia badań naukowych, akcji monitoringowych, konferencji i sympozjów oraz innych form działalności edukacyjnej. Wszystkie wnioski o dofinansowanie oceniane są według obowiązujących procedur EkoFunduszu na podstawie kryteriów: ekologicznego, technologicznego, ekonomicznego i organizacyjnego. Aby otrzymać dotację wszystkie te oceny muszą być pozytywne, a wnioskodawca musi wykazać się wiarygodnością finansową, a także zapewnieniem pełnego finansowania projektu w części nie objętej dotacją EkoFunduszu. EkoFundusz może wspierać finansowo zarówno projekty dopiero rozpoczynane, jak i będące w fazie realizacji, jeżeli ich zaawansowanie finansowe nie przekracza 60% w dniu złożenia wniosku do EkoFunduszu. EkoFundusz nie finansuje projektów, które uzyskały, bądź starają się o dotację z Funduszu Spójności, Regionalnych Programów Operacyjnych (dawny Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Unii Europejskiej), a także z Funduszu EOG (tzw. fundusz norweski). Beneficjentami EkoFunduszu mogą być: samorządy, przedsiębiorcy, instytucje, społeczne organizacje ekologiczne, dyrekcje parków narodowych i krajobrazowych, placówki oświatowe, edukacyjne, placówki służby zdrowia oraz spółdzielnie mieszkaniowe. 112 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Beneficjentami mogą być właściciele zakładów zajmujących się gospodarką odpadami w tym samorządy lokalne oraz przedsiębiorstwa komunalne, które spełniają funkcje komunalne, niezależnie od struktury własności. FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ Komisja Europejska wnosi, aby priorytety polityki strukturalnej w latach 2007-2013 były osiągane w ramach trzech nowych celów: konwergencja, regionalna konkurencyjność i zatrudnienie, współpraca terytorialna. Źródłami finansowania nowej polityki są trzy fundusze: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Fundusz Spójności. Narodowa Strategia Spójności (NSS) (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) to dokument strategiczny określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy unijnych, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności w ramach budżetu Wspólnoty na lata 2007–13. Celem strategicznym NSS (NSRO) jest „tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej”. Cel strategiczny osiągany będzie poprzez realizację horyzontalnych celów szczegółowych. Celami horyzontalnymi NSS (NSRO) są: poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa, poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej, budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski, podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług, wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej, 113 ich AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich. Obok działań o charakterze prawnym, fiskalnym i instytucjonalnym cele NSRO będą realizowane za pomocą Programów Operacyjnych (PO), zarządzanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO), zarządzanych przez Zarządy poszczególnych Województw i projektów współfinansowanych ze strony instrumentów strukturalnych, tj.: Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko – EFRR i FS Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka – EFRR Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki – EFS 16 Regionalnych Programów Operacyjnych – EFRR Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej – EFRR Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna – EFRR Programów Operacyjnych Europejskiej Współpracy Terytorialnej – EFRR Łączna suma środków zaangażowanych w realizację NSRO w latach 2007-2013 wyniesie około 85,56 mld euro. Z tytułu realizacji NSRO średniorocznie (do roku 2015) będzie wydatkowe około 9,5 mld euro, co odpowiada około 5% produktu krajowego brutto. Z tej sumy: 67,3 mld euro będzie pochodziło z budżetu UE, 11,86 mld euro z krajowych środków publicznych (w tym ok. 5,93 mld euro z budżetu państwa), ok. 6,4 mld euro zostanie zaangażowanych ze strony podmiotów prywatnych. Szczegółowy podział funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w Polsce w układzie poszczególnych programów operacyjnych kształtuje się w następujący sposób: PO Infrastruktura i Środowisko – 41,3% całości środków (27,8 mld euro), 16 Regionalnych Programów Operacyjnych – 23,8% całości środków (15,9 mld euro), PO Kapitał Ludzki – 14,4% całości środków (9,7 mld euro), PO Innowacyjna Gospodarka –12,3% całości środków (8,3 mld euro), PO Rozwój Polski Wschodniej – 3,4% całości środków (2,3 mld euro), PO Pomoc Techniczna - 0,8% całości środków (0,5 mld euro), PO Europejskiej Współpracy Terytorialnej - (0,7 mld euro). 114 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko jest jednym z programów operacyjnych stanowiących instrumenty realizacji Narodowej Strategii Spójności na lata 2007-2013. Strategia ta zakłada znaczne przyspieszenie rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, wzrost zatrudnienia oraz zwiększenie spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej z pozostałymi krajami UE. Dnia 1 sierpnia 2006 roku Rada Ministrów zaakceptowała kierunkowo projekt Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Głównym celem Programu jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia społeczeństwa, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. Ponadto Program zakłada realizację pięciu celów szczegółowych: 1. budowę infrastruktury zapewniającej, że rozwój gospodarczy Polski będzie dokonywał się przy równoczesnym zachowaniu i poprawie stanu środowiska naturalnego, 2. zwiększenie dostępności głównych ośrodków gospodarczych w Polsce poprzez powiązanie ich siecią autostrad i dróg ekspresowych oraz alternatywnych wobec transportu drogowego środków transportu, 3. zapewnienie długookresowego bezpieczeństwa energetycznego Polski poprzez dywersyfikację dostaw, zmniejszenie energochłonności gospodarki i rozwój odnawialnych źródeł energii, 4. wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa narodowego o znaczeniu światowym i europejskim dla zwiększenia atrakcyjności Polski, 5. wspieranie utrzymania dobrego poziomu zdrowia siły roboczej. W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko realizowanych jest 15 priorytetów: 1. gospodarka wodno-ściekowa, 2. gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi, 3. bezpieczeństwo ekologiczne, 4. przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska, 5. ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych, 6. transeuropejskie sieci transportowe TEN-T, 7. transport przyjazny środowisku, 8. bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe, 115 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 9. infrastruktura drogowa w Polsce wschodniej, 10. infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku, 11. bezpieczeństwo energetyczne, 12. kultura i dziedzictwo kulturowe, 13. bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia, 14. pomoc techniczna dla wsparcia procesu zarządzania Programem oraz upowszechnienia wiedzy na temat wsparcia ze środków Unii Europejskiej, 15. pomoc techniczna dla wsparcia zdolności instytucjonalnych w instytucjach uczestniczących we wdrażaniu priorytetów współfinansowanych z Funduszu Spójności. Obecny zakres priorytetów i działań stanowi projekt dokumentu. Ostateczny zakres uzależniony będzie od przebiegu konsultacji społecznych oraz negocjacji z Komisją Europejską. Instytucją Zarządzającą Programem Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko jest minister właściwy ds. rozwoju regionalnego, który wykonuje swoje funkcje przy pomocy Departamentu Koordynacji Programów Infrastrukturalnych w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego. Na realizację Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 zostanie przeznaczonych 26 054,7 mln euro. Ze środków Unii Europejskiej będzie pochodziło 21 275,2 mln euro (w tym ze środków Funduszu Spójności – 18 927,6 mln euro oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – 2 347,6 mln euro), z publicznych środków krajowych – 3 754,5 mln euro, a ze środków prywatnych 1 025 mln euro. Program Operacyjny „Infrastruktura i Środowisko” będzie wspierać projekty środowiskowe z zakresu: 1. Gospodarki wodno – ściekowej: Realizowane będą kompleksowe inwestycje komunalne dotyczące rozbudowy infrastruktury wodno – ściekowej, czyli m.in. budowa, rozbudowa, modernizacja systemów kanalizacji i oczyszczalni ścieków; kwota do dyspozycji z Funduszu Spójności: 2 475,0 mln euro. Beneficjenci: przede wszystkim jednostki samorządu terytorialnego i ich związki. 2. Gospodarki odpadami i ochrony powierzchni ziemi: Głównym celem jest zwiększenie korzyści gospodarczych poprzez zmniejszenie udziału odpadów komunalnych składowanych i rekultywację terenów zdegradowanych oraz ochronę brzegów morskich. W zakresie gospodarki odpadami wspierane będą działania w zakresie zapobiegania oraz ograniczania wytwarzania odpadów komunalnych, wdrażania technologii odzysku, w tym recyklingu, wdrażania technologii ostatecznego unieszkodliwiania odpadów 116 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 komunalnych, a także likwidacji zagrożeń wynikających ze składowania odpadów oraz rekultywacja terenów zdegradowanych. Beneficjenci: przede wszystkim jednostki samorządu terytorialnego i ich związki. 3. Bezpieczeństwa ekologicznego: Wspierane będą projekty, dzięki którym zwiększy się ilość zasobów wodnych na potrzeby ludności i gospodarki kraju; ponadto wsparcie uzyskają projekty dotyczące ochrony przed powodziami i innymi katastrofami naturalnymi oraz przedsięwzięcia obejmujące obserwację i kontrolę stanu środowiska; kwota do dyspozycji z Funduszu Spójności: 495,0 mln euro. 4. Dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska: Przedsiębiorstwa będą mogły ubiegać się o dofinansowanie inwestycji z zakresu gospodarki wodno – ściekowej, gospodarki odpadami, ochrony powietrza, wspierane będą też projekty z zakresu systemów zarządzania środowiskowego oraz projekty dotyczące wsparcia dla przedsiębiorstw we wdrażaniu najlepszych dostępnych technik (BAT); kwota do dyspozycji z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: 200,0 mln euro. 5. Ochrony przyrody i edukacji ekologicznej: Realizowane będą projekty, których celem będzie ograniczenie degradacji środowiska naturalnego oraz ochrona różnorodności biologicznej; wspierane będą również „miękkie” projekty z zakresu edukacji ekologicznej; kwota do dyspozycji z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: 89,8 mln euro. Warunki konieczne do uzyskania wsparcia finansowego: spełnianie przez przedsięwzięcie inwestycyjne kryteriów określonych w dokumentach programowych i innych dokumentach pomocniczych, przygotowanie przez wnioskodawcę dokumentacji (studium wykonalności, wniosek aplikacyjny) spełniającej określone wymogi, przeprowadzenie postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, uzyskanie wymaganych decyzji administracyjnych. Podejmowanie decyzji o dofinansowaniu: Podejmowanie decyzji na poziomie Komisji Europejskiej dla projektów o wartości powyżej 25 mln euro, 117 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Podejmowanie decyzji na poziomie krajowym przez Ministerstwo Środowiska dla projektów o wartości poniżej 25 mln euro, Decyzja uzależniona od jakości przedłożonej dokumentacji i spełnienia przez projekt parametrów określonych w dokumentach programowych i uzupełniających. Wsparcie z Programu Infrastruktura i Środowisko otrzymają zarówno samorządy i przedsiębiorcy, jak również m.in. organizacje pozarządowe, urzędy morskie, parki narodowe i szeroki wachlarz innego rodzaju beneficjentów. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata 2007-2013 Oś priorytetowa III. Działanie: „Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej”. W ramach działania przeznaczone są środki na tworzenie systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych. Beneficjenci: jednostki samorządu terytorialnego, jednostki wykonujące zadania jednostek samorządu terytorialnego, operatorzy sieci energetycznych. Program LIFE+ Realizacja programu wspólnotowego LIFE+ poświęconego wyłącznie zagadnieniom związanym z ochroną środowiska rozpocznie się w 2007 roku wraz z wejściem w życie Rozporządzenia o LIFE+. Program LIFE+ umożliwi realizację projektów z zakresu trzech komponentów: przyroda i różnorodność biologiczna (projekty dotyczące wdrażania dyrektywy Ptasiej i dyrektywy Siedliskowej), polityka i zarządzanie w zakresie ochrony środowiska (projekty z zakresu ochrony środowiska, zapobiegania zmianom klimatycznym, ochrony zdrowia i polepszania jakości wykorzystania zasobów życia oraz naturalnych projekty z zakresu i gospodarki zrównoważonego odpadami - komponent stanowi połączenie byłego komponentu LIFE-Środowisko oraz programu Forest focus), informacja i komunikacja (projekty informacyjne i komunikacyjne, kampanie na rzecz zwiększania świadomości ekologicznej w społeczeństwie, w tym kampanie na temat zapobiegania pożarom lasów oraz wymiana najlepszych doświadczeń i praktyk). 118 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Pułapy dofinansowania dla projektów: 50% kosztów kwalifikowanych - podstawowy maksymalny poziom dofinansowania 75% kosztów kwalifikowanych - możliwy poziom dofinansowania w wyjątkowych, uzasadnionych przypadkach dla projektów z komponentu 1 (Przyroda i Bioróżnorodność) 30% kosztów kwalifikowanych - poziom dofinansowania dla projektów, które przynoszą zysk i ubiegają się o wsparcie z komponentu 2 (Polityka środowiskowa i zarządzanie) Dotacje z LIFE+ dla ekologicznych organizacji pozarządowych: W ramach części budżetu LIFE+ będącego w dyspozycji Komisji Europejskiej ekologiczne organizacje pozarządowe, które działają minimum w trzech krajach UE, będą mogły ubiegać się o dotacje w wysokości 70% kosztów kwalifikowanych. Działania dotowane muszą mieć związek z propagowaniem polityki UE w zakresie ochrony przyrody i środowiska. Dofinansowywane będą mogły być działania operacyjne organizacji pozarządowych koncentrujące się na ochronie i wspieraniu środowiska na poziomie europejskim. Komisja Europejska raz w roku będzie ogłaszać „call for proposals” - czyli nabór projektów. Informacje na temat grantów przyznawanych przez Komisję Europejską oraz kryteria ich przyznawania organizacjom pozarządowym zostaną zamieszczone na stronach internetowych Komisji Europejskiej poświęconych Funduszowi LIFE+ pod adresem: LIFE - the Financial Instrument for the Environment Fundusz Norweski/Mechanizm Finansowy EOG Dnia 2 stycznia 2007 r. rozpoczął się drugi nabór wniosków o dofinansowanie projektów z Mechanizmu Finansowego EOG i Norweskiego Mechanizmu Finansowego, który trwał do 16 kwietnia 2007 r., ale planowane są następne terminy składania wniosków. Do Mechanizmów Finansowych EOG mogą składać wnioski: gminy, związki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego (JST) przedsiębiorstwa komunalne i inne jednostki komunalne jednostki służby zdrowia firmy (podmioty mające os. prawną) 119 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 kościoły i związki wyznaniowe organizacje pozarządowe (stowarzyszenia, fundacje i towarzystwa) instytucje naukowe i badawcze, instytucje środowiskowe organizacje społeczne i organizacje społecznego partnerstwa publicznoprywatnego. Dofinansowanie z Funduszu Norweskiego można zdobyć na: ochrona środowiska (np. budowa i modernizacja infrastruktury; oczyszczalnie ścieków i kanalizacja, zbiórka odpadów; szkolenia) ochrona dziedzictwa kulturowego, w tym odnowa miast (np. budowa i rozbudowa instytucji kultury, konserwacja zbiorów, infrastruktura zabytkowych części miast) rozwój zasobów ludzkich (np. szkolenia pracowników administracji samorządowej, wsparcie doradztwa i informacji dla JST i organizacji pozarządowych) opieka zdrowotna (np. na programy profilaktyczne, na promocję zdrowia, inwestycje) dotacje na badania naukowe (np. projekty badawcze, współpraca w zakresie nauki i technologii) wzmacnianie sądownictwa (np. budowa i modernizacja przejść granicznych, wdrażanie systemów informatycznych i sieci, szkolenia) polityka regionalna i działania transgraniczne (np. transfer wiedzy, staże pracowników administracji) pomoc techniczna przy wdrażaniu prawa UE (np. informacja i promocja, wsparcie procesu monitoringu, oceny i kontroli). 6.3. Instrumenty społeczne Ważnym elementem skutecznego zarządzania środowiskiem jest świadomość ekologiczna społeczeństwa. Właściwa informacja przyspiesza proces edukacji. W przypadku osiągnięcia właściwego poziomu edukacji, komunikacja z grupami zadaniowymi jest łatwiejsza, a przekazywane informacje są właściwie odbierane i wykorzystywane. Rzetelna informacja o stanie środowiska i działaniach na rzecz jego ochrony, a także umiejętność porozumiewania się ze społeczeństwem są niezbędne dla sukcesu realizowanej polityki ekologicznej. Gmina, przy wsparciu organizacji ekologicznych oraz placówek oświatowych 120 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 i badawczych, powinny zapewnić odpowiednie wsparcie medialne, zadbać o sprzyjającą atmosferę oraz promować wyniki akcji na rzecz ochrony środowiska. Tradycyjne instrumenty, takie jak pozwolenia oraz system opłat i kar nie spełnią całego zakresu celów i zadań wyznaczonych przez władze samorządowe Gminy. Każda grupa zadaniowa (jednostka realizująca zadanie oraz mieszkańcy gminy) ponosi odpowiedzialność za zapewnienie jak najlepszego stanu środowiska naturalnego i zapobieganie poważnym awariom. Mieszkańcy Gminy powinni być informowani o zadaniach poprzez prasę, biuletyny, czy też poprzez działalność pozarządowych organizacji ekologicznych. Kampania informacyjno-edukacyjna w szkołach Szkoły mają bardzo szerokie możliwości włączenia się w proces informacyjnoedukacyjny związany z problematyką ochrony środowiska. W tym zakresie możliwe są zarówno formy zajęć lekcyjnych, jak i pozalekcyjnych. Szkoła powinna: inicjować i korzystać z kontaktów z władzami samorządowymi oraz innymi reprezentantami społeczności lokalnej; szkołami wyższymi; jednostkami badawczymi; terenowymi ośrodkami edukacji ekologicznej i innymi instytucjami i organizacjami (w tym z pozarządowymi organizacjami ekologicznymi), inicjować oraz uczestniczyć w krajowych i międzynarodowych programach edukacji ekologicznej, stale podejmować i rozszerzać zakres praktycznych działań na rzecz ochrony środowiska w szkole i jej otoczeniu, eksponować pozytywną rolę dzieci w edukacji ekologicznej dorosłych, prowadzić edukacje ekologiczną w terenie. Dla osiągnięcia tych celów szkoła powinna wprowadzić różne formy działań bezpośrednio skierowanych na pobudzenie świadomości, podnoszenie poziomu wiedzy i wyrabianie umiejętności wśród dzieci i młodzieży, a pośrednio również u wszystkich mieszkańców Gminy. Spośród zalecanych form należy wymienić, miedzy innymi: ścieżki tematyczne w ramach przedmiotu Środowisko w nauczaniu początkowym oraz w klasach wyższych w ramach poszczególnych przedmiotów, badania ankietowe dzieci i młodzieży, 121 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 rozmowy i spotkania z ciekawymi ludźmi (przedstawiciele władz lokalnych, zakładów przemysłowych, organizacji ekologicznych, jednostek badawczych), konkursy plastyczne, literackie, konkursy zbiórki surowców wtórnych, przedstawienia teatralne, happeningi ekologiczne, festyny, aukcje, pokazy, dni otwarte w zakładach przemysłowych i w jednostkach badawczych, współpraca i wymiana doświadczeń z innymi szkołami poprzez internet, kluby młodego ekologa. Kampania informacyjno-edukacyjna dla podmiotów gospodarczych Główny ciężar działań informacyjno-szkoleniowych dla podmiotów gospodarczych z terenu Gminy powinny przejąć izby gospodarcze, izby rzemieślnicze, cechy, kongregacje kupieckie, itp. Zakres szkoleń powinien obejmować, między innymi: zagadnienia prawne, obowiązki podmiotów gospodarczych w zakresie ochrony środowiska, zagadnienia związane ze stosowaniem najlepszych dostępnych technik, zagadnienia związane z obniżaniem materiałochłonności, wodochłonności i energochłonności procesów technologicznych, zagadnienia związane z możliwością pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych, gospodarkę odpadami przemysłowymi wraz z recyklingiem odpadów. Zdecydowana większość osób czynnych zawodowo ma bezpośredni wpływ na stan środowiska. Wynika to z mniej lub bardziej świadomych decyzji podejmowanych na każdym stanowisku pracy. Realizacja zadań związanych z ochroną środowiska w znacznej mierze zależna jest, więc od konkretnych działań podejmowanych w zakładach pracy. Skuteczność tych działań wymaga spełnienia następujących warunków: wiedza o ochronie środowiska w miejscu pracy powinna być upowszechniana przez kierownictwo zakładu, specjalistyczne służby pracownicze i związki zawodowe, włączając w to program doskonalenia zawodowego kadry oraz elementy edukacji środowiskowej związanej ze specyfiką prowadzonej działalności, w programach szkoleniowych służb BHP, w zakładach pracy, należy podjąć tematykę skutków oddziaływania zakładów pracy na lokalne środowisko i zdrowie ludzi w zakresie ochrony środowiska, 122 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 we wszystkich działaniach promocyjnych należy zwrócić uwagę na technologie i rozwiązania przyjazne środowisku. Kampania informacyjno-edukacyjna prowadzona przez organizacje społeczne Działania pozarządowych organizacji ekologicznych polegają głównie na: kształtowaniu świadomości ekologicznej osób zaangażowanych w działania społeczne, przybliżaniu społeczeństwu istoty i znaczenia problemów ekologicznych, wpływaniu na osoby i instytucje odpowiedzialne za podejmowanie decyzji dotyczących zarządzania środowiskiem, propagowaniu humanistycznego i kulturowego wzorca ekologii. Współpraca władz Gminy oraz przedsiębiorstw oraz włączenie się społecznych organizacji ekologicznych w proces informacyjno-edukacyjny jest ukierunkowana na: prowadzenie szkoleń dla nauczycieli, urzędników, przedsiębiorców, działaczy samorządu terytorialnego i mieszkańców, przygotowywanie i kolportaż materiałów informacyjno-edukacyjnych dla mieszkańców, organizowanie konkursów, wystaw, prelekcji, prowadzenie różnego rodzaju kampanii ekologicznych. 7. ZARZĄDZANIE I MONITORING REALIZACJI PROGRAMU 7.1. Zarządzanie programem ochrony środowiska Podstawową zasadą realizacji Programu Ochrony Środowiska Gminy Krzeszowice powinna być zasada zrównoważonego rozwoju. Program skierowany jest w szczególności do: podmiotów uczestniczących w organizacji i zarządzaniu programem, podmioty realizujące zadania programu, podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty programu, społeczność Gminy, jako główny podmiot odbierający wyniki działań programu. W II Polityce Ekologicznej Państwa do szczególnie ważnych mierników realizacji polityki ekologicznej zaliczono: stopień zmniejszenia różnicy (w %) między faktycznym zanieczyszczeniem środowiska a naukowo uzasadnionym dopuszczalnym (ładunkiem krytycznym), 123 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 ilość zużywanej energii, materiałów, wody oraz ilość wytwarzanych odpadów i emitowanych zanieczyszczeń w przeliczeniu na jednostkę dochodu narodowego lub wielkość produkcji (wyrażoną w wielkościach fizycznych lub wartością sprzedaną), stosunek kosztów do uzyskiwanych efektów ekologicznych (dla oceny Programów i projektów inwestycyjnych w ochronie środowiska). Wskaźniki te powinny być gromadzone i wykorzystywane w celu oceny realizacji polityki ekologicznej. Poza wymienionymi wyżej miernikami stosowane są również wskaźniki: wskaźniki społeczno-ekonomiczne, wskaźniki stanu środowiska i zmiany presji na środowisko, wskaźniki aktywności państwa i społeczeństwa. Celem realizacji zadań Programu Ochrony Środowiska Gminy Krzeszowice jest poprawa stanu środowiska naturalnego. Zmiany wartości wskaźników charakteryzujących elementy środowiska będą wymiernym efektem realizacji Programu. Problemy związane z realizacją Programu ochrony środowiska powinny być rozpatrywane w ramach obrad Rady Gminy z częstotliwością co najmniej 2 razy w roku. Podstawą oceny efektywności wdrażania Programu Ochrony Środowiska jest wynik prowadzonego monitoringu. Monitoring dostarcza informacji na podstawie, których można ocenić, czy stan środowiska ulega poprawie czy pogorszeniu. W pracach kontrolujących wyróżniamy: monitoring jakości środowiska, monitoring polityki środowiskowej. 7.2. Monitoring środowiska Monitoring środowiska może być traktowany jako system kontroli stanu środowiska, dostarczający informacji o efektach wszystkich działań na rzecz jego ochrony. Jest narzędziem wspomagającym prawne, finansowe i społeczne instrumenty zarządzania środowiskiem. Zakres, sposób i częstotliwość prowadzenia badań monitoringowych jest określony odpowiednimi rozporządzeniami oraz wskazówkami i wytycznymi, dostępnymi w literaturze, w odniesieniu do poszczególnych komponentów środowiska. Badania stanu środowiska realizowane są w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska koordynowanego przez organy Inspekcji Ochrony Środowiska. Prace badawcze wchodzą w skład systemu pozyskiwania, gromadzenia, przetwarzania i udostępniania 124 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 informacji o środowisku pozwalającym na ocenę prawidłowości realizowanej polityki ekologicznej. Ocenie podlegają oddzielnie poszczególne elementy środowiska: monitoring wód powierzchniowych, monitoring wód podziemnych, monitoring zbiorników zaporowych, monitoring wody pitnej, monitoring jakości powietrza, monitoring gleb, monitoring hałasu, i inne. 7.3. Monitoring polityki środowiskowej Monitoring polityki ochrony środowiska polega na dokonywaniu w regularnych odstępach czasu oceny realizacji założeń Programu Ochrony Środowiska, poprzez: określenie stopnia wykonania zadań, określenia stopnia realizacji przyjętych celów, oceny rozbieżności pomiędzy celami i zadaniami, analizy przyczyn powstałych rozbieżności. Najważniejszym wskaźnikiem osiągnięć Gminy jest monitorowanie stopnia realizacji zadań. Koordynator wdrażania Programu powinien, co dwa lata oceniać stopień wdrożenia Programu Ochrony Środowiska Gminy Krzeszowice. Wyniki oceny, rozbieżności pomiędzy celami i analiza przyczyny tych rozbieżności będą stanowiły wkład do opracowania aktualizacji Programu Ochrony Środowiska. Istotnym elementem jest rozważenie możliwości stworzenia odrębnego stanowiska pracy przeznaczonego do monitorowania realizacji Programu Ochrony Środowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami Pomiar stopnia realizacji Programu powinien odbywać się poprzez wskaźniki realizacji (mierniki). Mierniki, przydatne przy monitorowaniu polityki ekologicznej Gminy, zestawiono w tabeli 7.3.1. Wyróżnia się trzy rodzaje wskaźników (mierników): presji, stanu i reakcji. Wskaźniki presji wywieranej na środowisko odnoszą się do tych form działalności, które zmniejszają ilość i jakość zasobów środowiska, przy czym możliwe jest rozróżnienie: wskaźników presji bezpośredniej, wyrażonej w kategoriach emisji zanieczyszczeń lub konsumpcji zasobów środowiska, wskaźników presji pośredniej, opisujących te szkodliwe formy działalności ludzkiej, które w efekcie prowadzą do wywierania presji bezpośredniej. 125 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 Wskaźniki stanu odnoszą się do jakości środowiska i jakości jego zasobów; odnoszą się do ostatecznych celów realizacji Programu i powinny być konstruowane w sposób umożliwiający dokonanie przeglądowej oceny stanu środowiska i zmian dokonujących się w czasie. Wskaźniki reakcji wskazują, w jakim stopniu społeczeństwo zainteresowane jest odpowiedzią na stan środowiska; reakcja społeczna dotyczyć może indywidualnych i kolektywnych działań prowadzących do ograniczenia, opanowania lub uniknięcia negatywnego oddziaływania na środowisko, ewentualnie powstrzymanie postępującej już degradacji środowiska. Tabela 7.3.1. Mierniki stopnia realizacji „Programu Ochrony Środowiska Gminy Krzeszowice na lata 2008 - 2013”. Dziedzina Cel Mierniki 1 2 3 Wzbogacenie i racjonalna gospodarka zasobami leśnymi, Ochrona walorów przyrodniczych Ukształtowanie i ochrona gminnego systemu obszarów chronionych Ochrona zasobów kopalin Ochrona wód Racjonalna gospodarka zasobami złóż kopalin Poprawa jakości wód powierzchniowych oraz ochrona zasobów i jakości wód podziemnych Ochrona powietrza atmosferycznego Poprawa jakości powietrza atmosferycznego Ochrona gleb i ziemi Racjonalne wykorzystanie gleb i ziemi Ochrona przed hałasem Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym Zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców Gminy i spełnienie obowiązujących standardów w zakresie klimatu akustycznego Ograniczenie i monitoring promieniowania elektromagnetycznego wzrost lesistości; przyrost terenów zrekultywowanych w kierunku leśnym, powierzchnia obszarów chronionych; zachowanie naturalnych ekosystemów, powierzchnia użytków rolnych objętych programem rolnośrodowiskowym; wskaźnik wykorzystania zasobów przemysłowych, sukcesywna rekultywacja terenów poeksploatacyjnych ocena jakości wód powierzchniowych, ocena jakość wód podziemnych, zwykłych i leczniczych, wzrost liczby mieszkańców przyłączonych do sieci kanalizacyjnej, likwidacja „dzikich wysypisk odpadów” oraz nieszczelnych zbiorników na fekalia „szamb” obniżenie wielkość emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych; stopień redukcji zanieczyszczeń; wzrost udziału energii odnawialnej jakość gleb przerost terenów zrekultywowanych w kierunku rolnym obniżenie natężenia hałasu, jakość klimatu akustycznego ograniczenie wpływu promieniowania elektromagnetycznego na mieszkańców 126 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 1 Poważne awarie przemysłowe Edukacja ekologiczna 2 Zmniejszenie zagrożenia mieszkańców i środowiska skutek awarii przemysłowych i transportu substancji niebezpiecznych Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy, Kształtowanie postaw proekologicznych oraz poczucia odpowiedzialności za jakość środowiska 3 ilość opracowanych zewnętrznych planów operacyjno-ratunkowych; liczba zdarzeń o znamionach poważnej awarii przemysłowej. ilość uczestników akcji, kampanii, szkoleń i in., liczba interwencji środowiskowych zgłaszanych przez mieszkańców, Bezpośrednim wskaźnikiem zaawansowania realizacji zadań przedstawionych w Programie będzie wysokość ponoszonych nakładów finansowych. Uzyskane efekty rzeczowe, zweryfikowane przez ocenę stanu jakości i dotrzymywania norm środowiskowych przeprowadzoną w ramach systemu monitoringu, ilustrować będą stopień zaawansowania realizacji Programu i umożliwią dokonywanie na bieżąco niezbędnych korekt w tym dokumencie. 127 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 8. STRESZCZENIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE Niniejsza aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Gminy Krzeszowice opracowana została w trybie i na zasadach określonych w ustawie Prawo ochrony środowiska. Cele ekologiczne określone w Programie są zgodne z założeniami II Polityki Ekologicznej Państwa oraz założeniami „Programu Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego” oraz „Programu Ochrony Środowiska Powiatu Krakowskiego”. Opracowanie określa kierunki i zadania proekologiczne na lata 2008 – 2015. Zagadnienia gospodarki odpadami ujęte zostały w osobnym dokumencie - Planie Gospodarki Odpadami w Gminie Krzeszowice, stanowiącym integralną część Programu Ochrony Środowiska. Program Ochrony Środowiska Gminy Krzeszowice jest dokumentem planowania strategicznego, stawiającym cele i kierunki polityki ekologicznej samorządu Gminy i określającym wynikające z niej działania. Program nie jest dokumentem decyzyjnym, ale wspomagającym działania decyzyjne. Opracowanie niniejsze winno być wykorzystywane, jako instrument strategicznego zarządzania Gminą w zakresie ochrony środowiska, podstawą tworzenia programów operacyjnych, zawierania umów oraz porozumień z innymi jednostkami administracji i podmiotami gospodarczymi. Założenia niniejszego Programu powinny zostać uwzględnione w procesie przygotowywania budżetu Gminy. Podstawowym, długoterminowym celem Programu Ochrony Środowiska Gminy Krzeszowice jest osiągnięcie zrównoważonego rozwoju uwzględniającego potrzebę ochrony środowiska. W pracy przedstawiono podstawowe cele ekologiczne na okres 2008 – 2015, w odniesieniu do poszczególnych komponentów środowiska. Są to: ochrona powietrza atmosferycznego – zachowanie dobrej jakości powietrza atmosferycznego, ochrona wód – poprawa jakości wód powierzchniowych oraz ochrona zasobów i jakości wód podziemnych, ochrona gleb i ziemi – racjonalne wykorzystanie gleb i ziemi, ochrona zasobów kopalin – racjonalna gospodarka zasobami złóż kopalin, ochrona przed hałasem – zmniejszenie uciążliwości hałasu dla mieszkańców Gminy i spełnienie obowiązujących standardów w zakresie klimatu akustycznego, ochrona walorów przyrodniczych – wzbogacenie i racjonalna eksploatacja zasobów leśnych, ukształtowanie i ochrona gminnego systemu obszarów chronionych, 128 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym – ograniczenie monitoring promieniowania elektromagnetycznego, edukacja ekologiczna – podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy, kształtowanie postaw proekologicznych oraz poczucia odpowiedzialności za jakość środowiska. Realizacja celów ekologicznych, kierunków i zadań długo- i krótkoterminowych w odniesieniu do poszczególnych komponentów środowiska przyczyni się do poprawy standardów jakości życia mieszkańców Gminy Krzeszowice. Pozwoli jednocześnie na ograniczenie wpływu czynników antropogenicznych na stan środowiska naturalnego. 9. SPIS WYKORZYSTANYCH MATERIAŁÓW 1. Ankiety dla opracowania programu ochrony środowisk i planu gospodarki odpadami dla Gminy Krzeszowice. 2. Dyrektywa 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych. 3. Dyrektywy UE 2000/60/WE - Ramowa Dyrektywa Wodna. 4. Ekofizjografia Gminy. 5. Główny Urząd Statystyczny, 2005; Ochrona Środowiska, Materiały i opracowania statystyczne, Warszawa. 6. II Polityka Ekologiczna Państwa. Warszawa, czerwiec 2000. 7. Informacje przekazane przez Urząd Gminy Krzeszowice. 8. Kleczkowski A.S. (red.), 1984 - Ochrona wód podziemnych. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 328. 9. Kleczkowski A.S. 1990 (red.) – Mapa obszarów Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) w Polsce wymagających szczególnej ochrony. Skala 1:500 000. Instytut Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej AGH, Kraków. 10. Malinowski J. (red), 1991 – Hydrogeologia – Budowa geologiczna Polski. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa. 11. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Gminy Krzeszowice. 12. Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003–2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007–2010. Warszawa, grudzień 2002. 13. Program Ochrony Środowiska Powiatu Krakowskiego, 2004. 14. Program Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego. 15. Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa na lata 2002–2010, Warszawa listopad 2002. 129 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 16. Projekt „Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych – aktualizacja 2008”. 17. Raport o stanie środowiska w Województwie Małopolskim w roku 2006 – Biblioteka Monitoringu Środowiska, Kraków 2007. 18. Raport o stanie środowiska w województwie małopolskim w 2006 roku. (Biblioteka Monitoringu Środowiska, 2007), Ocenie jakości powietrza w województwie małopolskim w 2007 r. oraz opracowaniach archiwalnych z 2003 r. WIOŚ w Krakowie. 19. Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 r. Nr 120, poz. 826). 20. Rozporządzenie Rady Wspólnot Europejskich Nr 2080/92 EWG określające m.in. wielkość i zakres wsparcia finansowego udzielanego właścicielom zalesiającym grunty rolne. 21. Rozporządzenie Wojewody Małopolskiego nr 37/06 z dnia 14 czerwca 2006r. w sprawie wyznaczenia aglomeracji Krzeszowice. 22. Rozporządzenie Wojewody Małopolskiego nr 41/06 z dnia 19.06.2006r. w sprawie wyznaczenia aglomeracji Zabierzów – Niegoszowice. (dotyczy części gminy Krzeszowice). 23. Rozporządzenie Wojewody Małopolskiego nr 38/06 z dnia 14.06.2006r. w sprawie wyznaczenia aglomeracji Krzeszowice – Zalas. 24. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. 25. Studium wykonalności dla zadania: zapewnienie prawidłowej gospodarki ściekowej na terenie aglomeracji Krzeszowice – Dorzecze Rudawa - 2008 r. 26. Uchwała Rady Miasta Krzeszowice Nr XLIX/368/2006 z dnia 27 kwietnia 2006 roku. 27. Uchwała Rady Miasta Krzeszowice Nr XLV/373/2006 z dnia 25 maja 2006 roku. 28. Uchwałą Nr XXIV/171/2008 z dnia 21 sierpnia 2008 roku Rady Miejskiej w Krzeszowicach w sprawie Wieloletniego Planu Inwestycyjnego na lata 2008-2013. 29. Ustawa o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 92 poz. 880 z późn. zm.). 30. Ustawa z dnia 04.02.1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (tekst jednolity z 2005 r. Dz. U. Nr 228, poz. 1947 z późn. zm.). 31. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (t. j. z 2008 r. Dz. U. Nr 25 poz. 150 z późn. zm.). 32. Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (t. j., Dz. U. z 2005 r. Nr 45 poz. 435 z późn. zm.). 130 AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY KRZESZOWICE NA LATA 2008 – 2015 33. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 121 poz. 1266 z późn. zm). 34. Ustawa z dnia 8 czerwca 2001 r. o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia (Dz. U. z 2001 r. Nr 73 poz. 764 z późn. zm.). 35. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. nr 239 poz. 2019 z późn. zm.). 36. Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn. zm.). 37. Zarządzenie Burmistrza Nr 140/2006 z dnia 14 czerwca 2006 roku. 131
