Procesy pamięci

Procesy pamięci
Pamięć

Pamięć jest procesem odpowiedzialnym za rejestrowanie,
przechowywanie i odtwarzanie doświadczenia/informacji
Pamięć jako zdolność
Pamięć jako proces
Element psychicznego
„wyposażenia” jednostki,
wykazujący duże różnice
indywidualne
Sposób kodowania doświadczenia,
stanowiący uniwersalną właściwość
człowieka
Składnik inteligencji
Faza przetwarzania informacji
Składa się z wielu zdolności
specyficznych, np. p. wzrokowej,
słuchowej
Składa się z wielu faz, ich liczba
zależy od szczegółowości opisu, w
najogólniejszym rozumieniu – faza
zapamiętywania, przechowywania i
odtwarzania informacji
Można ją doskonalić
Można doskonalić niektóre fazy
procesu pamięciowego, np. fazę
odtwarzania
2
Mechanizmy pamięci

Zapamiętywanie (kodowanie)

Przechowywanie

Odtwarzanie (wydobywanie, przypominanie)
Copywrite © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004
Metafory stosowane
w badaniach nad pamięcią
Metafora śladu stopy na piasku
 Metafora „magnetofonowa”
 Metafora „komputerowa”

4
Podstawowe rodzaje pamięci



Pamięć ultrakrótka (sensoryczna)
Pamięć krótkotrwała (operacyjna)
Pamięć długotrwała
 Pamięć deklaratywna
 Semantyczna
 Epizodyczna
 Pamięć niedeklaratywna
 Pamięć proceduralna
 Nieświadoma – np. habituacja i sensytyzacja
5
Model systemu pamięciowego człowieka
Z: HUMAN MEMORY: STRUCTURES AND PROCESSES,
Roberta L. Klatzy. © 1975, 1980 by W. H. Freeman and Company
Pamięć sensoryczna
Kodowanie w pamięci sensorycznej
 Przechowywanie: ile i jak długo?
 Przekazywanie do pamięci krótkotrwałej

Pamięć krótkotrwała
Kodowanie w pamięci krótkotrwałej
 Przechowywanie w pamięci
krótkotrwałej
 Przetwarzanie w pamięci krótkotrwałej
 Wydobywanie z pamięci krótkotrwałej

Przetwarzanie w pamięci
krótkotrwałej
Porcjowanie
 Powtarzanie

Kodowanie w pamięci
długotrwałej
Organizacja według znaczenia
 Mnemonika
 Specyficzność kodowania

właściwość
P. operacyjna
P. długotrwała
Czas
przechowywania
Kilkanaście minut
Nieograniczony
Pojemność
7+2 jednostek
informacyjnych
Sięga do 187 miliardów
bitów informacji
Zapamiętywanie
Szybkie, bez
wysiłku
automatyczne
Powtórki
wewnętrzne
Wymaga zaangażowania
i uwagi
Akustyczny lub
wzrokowy
Semantyczny lub
wzrokowy
Duża; zapomniane
informacje znikają
bezpowrotnie
Łatwy
Informacje zapomniane
pozornie, odzyskiwane
spontanicznie
Powolny
Podobieństwo
akustyczne
Podobieństwo
semantyczne lub
wzrokowe
Utrwalanie materiału
Format
zapamiętywanych
informacji
Wrażliwość na
zapominanie
Dostęp
Czynniki
powodujące
interferencję
Wykrycie wewnętrznej
struktury lub znaczenia
11
Pamiętanie jako proces wytwórczy
Schematy
 Zeznania naocznych świadków

Krzywa zapominania Ebbinghausa
Krzywa ta pokazuje, ile bezsensownych sylab pamiętają osoby
posługujące się metodą zaoszczędzania, gdy bada się je
w okresie 30 dni. Krzywa opada szybko, a następnie osiąga plateau
Dlaczego zapominamy?
Zanikanie śladów pamięciowych
 Interferencja
 Nieskuteczne wydobywanie
 Motywowane zapominanie

Zapominanie



hamowanie retroaktywne – nakładanie się później
zapamiętanych informacji na informacje wcześniej
zapamiętane,
hamowanie proaktywne – wcześniej nabyta
informacja utrudnia zapamiętanie nowej
informacji
Stopień hamowania zależy od podobieństwa
materiałów.
Metody przypominania
Rozpoznawanie i odtwarzanie:
 Procedura zaoszczędzenia Ebbinghausa,
która wskazuje że znane wyrazy (elementy)
szybciej zapamiętujemy niż zupełnie nowe.

Strategie pamięciowe mnemotechniki

Grupowanie
Akronimy
Akrostychy
Metoda słów – wieszaków
Metoda miejsc

Co jeszcze?







„Zewnętrzne” sposoby usprawniania pamięci,
Różnorodność zapamiętywanego materiału
Przerwy w zapamiętywaniu
17
Zasada logicznego kojarzenia
dom
 drzewo
 ptak
 pies
 trawa
 purpurowy

żółty
zielony
gniazdo
tygrys
namiot
podkowa
Grupowanie







– polega na dzieleniu informacji w grupy (kategorie). Ilość grup zależy
od ilości informacji jakie chcemy zapamiętać oraz możliwości
przyporządkowania ich do odrębnych kategorii.
Przykład: mamy do zapamiętania taką oto listę zakupów:
ser, cebula, masło, sałata, chusteczki higieniczne, mleko, ogórek, pasta
do zębów, rzodkiewki, jogurt, żel pod prysznic, pomidory,
papier toaletowy, ziemniaki
to możemy podzielić na kategorie (grupy):
nabiał: ser, masło, mleko, jogurt
warzywa: cebula, sałata, ogórek, rzodkiewki, pomidory, ziemniaki,
chemia: chusteczki higieniczne, pasta do zębów, żel pod prysznic,
papier toaletowy
PORCJOWANIE (CHUNKING)


– process polegajacy na ponownym zakodowaniu
pojedynczych elementów przez grupowanie na
podstawie jakiejś zasady organizacji (np.
podobieństwo językowe, rym, indywidualny kod
grupowanie
181379256460
181 379 256 460
Porcjowanie
3,4 9,2,5,6,1,4,9,3,5
 3:49,2 (rekord na milę) 56:14 (czas na 10
mil)
 9:35 (2 mile w wolnym tempie)

Akronimy









Moja
Wiecznie
Zapracowana
Mama
Jutro
Sama
Ugotuje
Nam
Pomidorówkę
Merkury
Wenus
Ziemia
Mars
Jupiter
Saturn
Uran
Neptun
Pluton
Akrostychy



Przykład:
Do zapamiętania gama kolorów:
Czerwony, Żółty, Zielony, Niebieski, Fioletowy
Czarownik Żywo Zaczarował Niebiańską Firankę
Do zapamiętania melodia składającą się z dźwięków:
E, C, G, B, D
Emisja Chóralnego Głosu Była Doskonała
Metoda słów – „wieszaków”



Słowa – „wieszaki”
1 – drzewo
2 – łabędź
3 – koniczyna
4 – krzesło
5 – hak
6 – słoń
7 – król
8 – kobieta w ciąży
9 – dolina
10 – Flip i Flap
Metoda słów – „wieszaków”
Do zapamiętania: mózg, papierosy, bańka mydlana, wybrzeże, komórka,
burak, król, ciężarna kobieta, dolina, grobowiec, więc łączymy je ze
słowami wieszakami.
1 – wielkie drzewo, które zamiast korony ma olbrzymi mózg,
2 – łabędź stoi na ulicy paląc papierosa, a przechodzący ludzie podziwiając
go wrzucają mu pieniądze do kapelusika,
3 – na pięknej koniczynie leży wielka mydlana bańka,
4 – siedzisz na krześle czytając książkę a nad wybrzeżem morza,
5 – pirat zamiast ręki ma hak na którym trzyma telefon komórkowy,
6 – malutki różowy słoń zajada ogromnego soczystego buraka,
7 – król złomu zamiast berła trzyma zardzewiała kosę,
8 – kobieta w ciąży siedzi w herbaciarni i odmierza czas zaparzenia się
herbaty za pomocą klepsydry,
9 – nad rajską doliną fruwa sobie malutki niebieski balonik balon na kiju,
10 – Flip i Flap stoją nad grobowcem i odprawiają pogrzeb zdechłej żabie.
Metoda miejsc

– zapamiętywanie przez skojarzenie
elementów z jakąś sekwencja znanych nam
miejsc
D
X
C
J
H
L
B
G
Y
Procedura uzupełniania

Pocedur uzupełniania wyrazów (Duke,
1995)
V_S_ _PL_ _T
 A_C_ _ME_ _S
 R_ E_ _P_S_ _L_ _A

Czynniki wpływające na zapamiętywanie:

efekt pierwszeństwa (początku) – informacje na
początku materiału są lepiej zapamiętywane

efekt świeżości (końca) – informacja na końcu
materiału są lepiej zapamiętywane.
Prawidłowości pamięci:



prawo Ebbinghausa – liczba powtórek
niezbędnych do zapamiętania materiału rośnie
wraz z jego długością
prawo Josta – aby powtarzanie było skuteczne
(aby zapamiętać materiał) powtórki muszą być
rozłożone w czasie
aktywne odtwarzanie zwiększa tempo
zapamiętywania