Szkolenie pamięci

„Pamięć jest straszliwa. Człowiek może o czymś zapomnieć – ona nie. Po prostu odkłada rzeczy do
odpowiednich przegródek. Przechowuje dla ciebie różne sprawy albo je przed tobą skrywa – i kiedy chce, to
Ci to przypomina. Wydaje ci się, że jesteś panem swojej pamięci, ale jest odwrotnie – pamięć jest twoim
panem”
John Irving
Każdy z nas obdarzony jest pamięcią, czyli funkcją, a zarazem zdolnością umysłu do przechowywania i
odtwarzania informacji. Dokładne zdefiniowanie pamięci jest niezwykle trudne i powinno się rozpocząć od
precyzyjnego określenia pojęcia mózgu, jego struktur i funkcji. Możemy powiedzieć krótko, że pamięć jest
procesem odpowiedzialnym za rejestrowanie, przechowywanie i odtwarzanie doświadczenia. Dzięki niej
możemy zapamiętać nowe informacje, przypomnieć sobie coś, co wydarzyło się kilka lat wcześniej, odwołać się
do emocji i historii z dzieciństwa.
Trzy zadania
Pamięć służy nam do zapamiętywania, magazynowania i odtwarzania. Pierwsze następuje pod wpływem jakiegoś
skojarzenia, drugie polega na zatrzymaniu zapamiętanych informacji w układzie nerwowym. Trzecie zaś i
najbardziej skomplikowane działa na zasadzie wstukiwania hasła w internetową wyszukiwarkę. Niektórzy
pamiętają dane informacje tylko chwilę po ich zapamiętaniu. Inni pamiętają przez długi czas, a czasem do końca
życia. Istnieją również osoby, posiadające niezwykle rzadką pamięć fotograficzną, dzieki której potrafią
precyzyjnie odtworzyć układy stu plam przypadkowo rzuconych na białą kartkę papieru.
Rodzaje pamięci
Ultrakrótka pamięć (sensoryczna) istnieje zaledwie przez kilka sekund lub ułamek sekundy.
Pamięć krótkotrwała lub operacyjna analizuje i interpretuje informacje, a następnie je koduje w pamięci
długotrwałej. Ona też przypomina, czyli odtwarza przechowywane informacje. Jeśli czegoś nie zarejestrujemy
świadomie na tym etapie, tracimy to bezpowrotnie.
Długotrwała pamięć przechowuje wiedzę. Aby ją uruchomić, musimy wydobyć dane z pamięci krótkotrwałej,
które nie zawsze są łatwo dostępne. Luka w pamięci długotrwałej na ogół oznacza tylko brak sposobu, jak się
dostać do danej informacji.
Mówimy też o pamięci wzrokowej, słuchowej i ruchowej. Posługiwanie się nimi zależy od indywidualnych
predyspozycji.
W lepszym zrozumieniu tego, jak funkcjonuje nasza pamięć może pomóc jeden z magazynowych modeli pamięci
(Sperling, 1960; Atkinson i Shiffrin, 1968). Jest to model strukturalny, który przedstawia modułowy rozkład
pamięci, biorąc pod uwagę zarówno ilość zapamiętywanych informacji, jak i czas ich przechowywania. Według
tego modelu pamięć składa się z trzech współzależnych od siebie magazynów. Pomiędzy magazynami zachodzi
relacja komplementarna, co oznacza, że zapis każdej nowej informacji jest w danym magazynie
warunkowany aktywnością poprzedniego, np. możliwy jest transfer z pamięci sensorycznej do pamięci
krótkotrwałej a następnie utrwalenie zapisu w ostatnim z magazynów - pamięci długotrwałej (nie jest
możliwy bezpośredni zapis w pamięci krótkotrwałej bez wcześniejszego przetworzenia informacji w pamięci
sensorycznej, jak również nie ma możliwości bezpośredniego zapisu informacji z pamięci sensorycznej w
pamięci długotrwałej – z ominięciem pamięci krótkotrwałej). Każdy magazyn posiada inne właściwości w
zakresie rejestrowania, przechowywania i odtwarzania informacji.
Pamięć sensoryczna(ultrakrótka) jest magazynem opierającym się na receptywnych właściwościach zmysłu
wzroku i słuchu. Pamięć sensoryczna o modalności wzrokowej to nic innego jak obraz rzeczywistości, który przez
krótki czas (ok. 0,5 s) pozostaje na siatkówce oka, po czym znika – niektóre z informacji transportowane są wprost
z niej do pamięci krótkotrwałej. Natomiast pamięć sensoryczna o modalności słuchowej wykorzystuje właściwości
anatomiczne ucha środkowego, w którym poprzez zmianę fal dźwiękowych w drgania mechaniczne dochodzi do
wzmocnienia sygnału, przez co może on być przez krótki czas słyszalny nawet po zaniku źródła dźwięku (widmo
dźwięku).
Pamięć krótkotrwała, zwana niekiedy roboczą, to magazyn, w którym przez krótki czas przechowywane są te
informacje, którym nadaliśmy wyższy priorytet niż pozostałym, mniej istotnym informacjom. Im większe
skoncentrowanie uwagi na danym elemencie, tym wyższy jest jego subiektywny stopień ważności. Elementy w
pamięci krótkotrwałej przechowywane mogą być od kilku sekund aż do kilkunastu minut. Dużym ograniczeniem
tej pamięci jest jej pojemność. Określa się, że liczba elementów, które jednocześnie mogą zajmować przestrzeń
pamięci krótkotrwałej to 7, z uwzględniającą różnice indywidualne tolerancją +/- 2 elementów.
Niektóre informacje z pamięci krótkotrwałej mogą być przeniesione do pamięci długotrwałej i tam trwale zapisane.
Od czego zależy nasza pamięć
Byłoby jednak za pięknie, gdybyśmy mogli uczyć się bez żadnego wysiłku. Kondycję naszego umysłu
zawdzięczamy nie tylko relaksowi i wystarczającej ilości snu. Nasz mózg potrzebuje bodźców. Wtedy działa coraz
sprawniej. To prawda, że z każdą chwilą tracimy komórki nerwowe. Pamięć jednak zależy nie od ich liczby, tylko
od jakości połączeń między nimi. Neurony, które nie wytworzyły połączeń, obumierają. Nowe połączenia powstają
pod wpływem nowych wrażeń i doświadczeń. Ich ślady trwają przez całe życie – w “skrytkach”, których nie
umiemy otwierać na zawołanie. Dlatego by uruchomić pamięć, trzeba ją stale odświeżać, pracować nad nią –
przypominać sobie i powtarzać, powtarzać, powtarzać.
Prawa i lewa półkula
Przez wiele lat uważano, że za proces uczenia się odpowiada lewa półkula mózgu, zwana logiczną. W latach
osiemdziesiątych ub. w. na uniwersytecie w Hamburgu odkryto, że uruchomienie prawej półkuli mózgu
podwyższa kilkakrotnie możliwości poznawcze i znacznie zwiększa zdolność zapamiętywania. Ludzie w pełni
wykorzystujący prawą półkulę są nie tylko bardziej twórczy i sprawniej rozwiązują różne problemy, ale częściej
się uśmiechają i lepiej śpią.
Kiedy się uczymy, obie półkule mózgu powinny pracować synchronicznie. Wtedy każda z nich osiąga. Tajemnica
polega na tym, że zsynchronizowanie pracy obu półkul wywołuje głębokie odprężenie – czyli stan, w którym, jak
już sobie powiedzieliśmy, wiedza najłatwiej nam wchodzi do głowy.
Za co odpowiadają półkule mózgu?
Lewa – nasz policjant i cenzor:
 poczucie czasu
Prawa – nasz błazen i artysta:
 poczucie rytmu i przestrzeni (wymiarów, proporcji)









porządek, kolejność
zdolności matematyczno-techniczne
myślenie logiczne,
mowa, czytanie i pisanie, układanie zdań
przetwarzanie informacji po kolei
analizowanie
postrzeganie szczegółów
krytykowanie, osądzanie
nakazy i zakazy
 zdolności kreatywne i artystyczne
 wyobraźnia i intuicja
 poczucie humoru
 myślenie obrazami
 operowanie symbolami i kolorami
 widzenie “całościowe”
 skłonność do syntetyzowania
 zachowania spontaniczne
Jak synchronizować obie półkule mózgu?








idąc, pochylać się i dotykać na przemian prawym łokciem do lewego kolana – i odwrotnie
sięgać za siebie lewą ręką do prawej stopy – i odwrotnie
posługiwać się lewą (lub prawą, jeśli nie jest dominująca) ręką – włączać nią światło, myć zęby, jeść
pisać lewą ręką
pisać w lustrzanym odbiciu (jak Leonardo da Vinci)
dużo rysować i malować
pisać i rysować obiema rękami równocześnie
nauczyć się żonglowania - wchodzić tyłem po schodach
Co usprawnia pamięć i sprzyja pracy mózgu

















pozytywne nastawienie – nigdy nie mów “nie mogę”, “nie uda mi się”
częste przerwy w nauce
zdrowe odżywianie produktami naturalnymi, pozbawionymi chemii
picie odpowiedniej ilości dobrej wody (jest niezbędna dla mózgu, ułatwia myślenie)
dostarczanie sobie odpowiedniej ilości witamin i minerałów, zwłaszcza magnezu
jedzenie węglowodanów (mózg potrzebuje glukozy)
unikanie używek
stałe uczenie się nowych rzeczy i stawianie sobie nowych zadań pamięciowych – uczenie się nowego
języka, zapamiętywanie numerów, dowcipów, szczegółów czyjegoś wyglądu
ćwiczenie wyobraźni – czytanie książek, słuchanie reportaży radiowych i tworzenie obrazów w głowie
uważna obserwacja otoczenia w każdej chwili – chłonięcie wszystkimi zmysłami
przypominanie sobie wydarzeń z przeszłości i jak największej liczby szczegółów
prowadzenie pamiętnika i używanie przy tym rysunków i symboli
powtarzanie, zanim się zacznie zapominać
akceptowanie zmian
docenianie humorystycznej strony życia – uczmy się tego od dzieci, które się śmieją 250 razy dziennie,
podczas gdy dorośli tylko 15 razy
ruch – uprawianie regularnych ćwiczeń fizycznych, zarówno relaksacyjnych, jak i energetyzujących, które
zwiększają przepływ krwi przez mózg i usuwają z organizmu hormony stresu niszczące pamięć
notowanie za pomocą map myśli – hasłowo, graficznie, a nie pełnymi zdaniami
Ćwiczenia usprawniające naszą pamięć







„Dom pamięci” - wyobraź sobie dom z wieloma pomieszczeniami, w których umieszcza się (w wyobraźni)
kolejne informacje. Przy odtwarzaniu tych informacji trzeba otwierać kolejne drzwi tego domu. Taki
sposób zapamiętywania rozwija także wyobraźnię.
Rozwiązuj krzyżówki i zagadki logiczne, baw się w quizy i skojarzenia.
Graj w gry planszowe, a także popularne gry typu „zapamiętaj” .
Ucz się na pamięć wierszy, numerów telefonów, listę zakupów rób w pamięci Wykonuj ćwiczenia oparte
na skojarzeniach, czyli twórz w wyobraźni historyjki.
Ucz się języków obcych.
Stwórz bank pamięci. Nagraj, lub zapisz zapamiętywane wiadomości i co jakiś czas spróbuj sprawdzić
swoją pamięć, powtarzając je.
Wykorzystaj sztukę do ćwiczenia pamięci.


Ucz się grać na pianinie, śpiewać, malować.
Wykonuj ćwiczenia fizyczne, zwłaszcza na świeżym powietrzu, poprawiają one ukrwienie i dotleniają
mózg, co dobrze wpływa na pamięć.
,,Matką wiedzy jest pamięć, matką pamięci – metoda.”
Ajschylos
Kluczem do lepszej pamięci, efektywnej nauki, pracy , osiągania sukcesów życiowych a nawet zdrowia
zarówno psychicznego jak i fizycznego jest koncentracja.
Koncentracja to umiejętność skupienia uwagi i skierowania jej na określoną myśl, przedmiot, zagadnienie,
wydarzenie, sytuację, zjawisko, bodziec i utrzymywanie jej w czasie.
Gry i zabawy, które poprawiają pamięć i koncentrację:
MUCHA
LICZBY
KOSTKI
KARTY
SCRABLE
ANAGRAMY
RYSOWANIE
Przestawialność uwagi z błędami
1
2
3
1
4
3
7
4
4
1
1
4
4
5
5
9
4
5
9
4
3
9
9
2
4
1
5
4
9
5
5
4
4
9
9
2
2
1
3
2
5
3
5
8
8
3
3
1
21
13
34
21
55
34
99
55
55
54
54
09
09
63
63
72
35
63
98
36
34
98
33
34
5
1
1
4
4
7
7
7
7
0
0
7
7
3
3
4
4
9
9
5
5
4
4
1
29
64
93
29
93
22
22
15
15
37
52
16
68
52
52
20
72
52
34
72
06
34
34
40