Wspólne polityki sem. I wykład 5

Wspólne polityki
sem. I wykład 5
Poszerzenie o kraje EŚW
Prowadzący: Dr P. Koryś
• O czym będzie mowa:
– RWPG i bloki współpracy gospodarczej w
Europie
– Kryzys komunizmu i nowa architektura
polityczna Europy Wschodniej
– Przygotowania do integracji
– Dostosowania
– Negocjacje, referenda i poszerzenie
RWPG – konkurencyjny projekt
integracyjny?
•
•
Powstała w 1949 roku (przed EWWiS), jako odpowiedź na OEEC.
Utworzyły ją:
•
Członkami Rady później (w wyniku „procesu poszerzania”) zostały: Albania, NRD, Mongolia, Kuba, Wietnam (byli także obserwatorzy i członkowie
stowarzyszeni)
Cele /realizowane w ramach rozwoju gospodarek socjalistycznych/ (zgodnie z zapisami statutu):
–
•
–
–
–
–
–
•
Duża powierzchnia
Znaczne zasoby ludności
Podobny model gospodarki
Możliwości poszerzania
RWPG nie zrealizowała celów integracyjnych ponieważ:
–
–
–
–
–
–
•
Coroczna Sesja Rady jako organ naczelny
Komitet Wykonawczy
Sekretariat
Komisje branżowe
Potencjał RWPG:
–
–
–
–
•
Rozwój gospodarek narodowych państw członkowskich;
Przyspieszenie postępu technicznego;
Industrializacja;
Wzrost wydajności pracy;
Podniesienie dobrobytu.
Instytucjonalizacja:
–
–
–
–
•
Bułgaria, Czechosłowacja, Polska, Rumunia, Węgry, ZSRR
Proces był centralnie kierowany, zabrakło realnych zachęt do integracji
Współpraca w wymianie zagranicznej miała opierać się na długookresowych umowach handlowych o charakterze dwustronnym (brak działań na rzecz
wspólnego rynku)
Ustalanie cen i model rozliczeń były korzystne dla ZSRR, ale nie krajów satelickich (rubel transferowy)
Konwergencja rozwoju gospodarek nie następowała
Kooperacja wewnątrz-branżowa była słabo wspierana
W rzeczywistości była wyłącznie narzędziem sowieckiej polityki imperialnej
Rozpad RWPG
–
–
–
Słabnięcie powiązań w ramach RWPG w l. 1980 (narastający kryzys gospodarek socjalistycznych, ucieczka od rubla transferowego)
Ustanie kooperacji w ramach RWPG (1989-1990)
Rozwiązanie RWPG (1991)
Europejskie bloki współpracy
gospodarczej (późne lata 1980)
Kryzys i upadek komunizmu w
Europie Wschodniej
• Kryzys naftowy i jego długookresowe
konsekwencje dla ZSRR
• Wojna w Afganistanie, gwiezdne wojny i
kłopoty gospodarcze ZSRR
• Solidarność i stan wojenny w Polsce
• Glasnost i Pierestrojka
• Rozpad imperium (1989-1991)
Nowa architektura polityczna Europy
Środkowo-Wschodniej po roku 1989
• Byłe państwa satelickie, które uzyskały suwerenność
(lata 1989-1990)
–
–
–
–
–
–
Polska
Czechosłowacja (rozpad na Czechy i Słowację)
Węgry
Rumunia
Bułgaria
NRD (proces zjednoczenia Niemiec)
• Rozpad Jugosławii
• Rozpad ZSRR (1991) i powstanie nowych suwerennych
państw, w tym Rosji, Ukrainy, Białorusi, państw Pribaltiki
• Nowe granice stref wpływów w EŚW
Przemiany polityczne i gospodarcze w
Europie Środkowo-Wschodniej. Polska,
Czechy i Słowacja, Węgry
• Reformy rynkowe
• Prywatyzacja
• Demokratyczne wybory i proces
utrwalania demokracji (powtarzalność 5przymiotnikowych wyborów)
• Przystąpienie do NATO
Przemiany polityczne i gospodarcze w
Europie Środkowo-Wschodniej. Kraje
bałkańskie
•Rozpad w wyniku napięć etnicznych
•Wojny wewnętrzne
•Nowe państwa na mapie Europy
Przemiany polityczne i gospodarcze w
Europie Środkowo-Wschodniej.
Pozostałości imperium
• Procesy odśrodkowe
– Rozpad ZSRR
– Europejskie dążenia państw nadbałtyckich
– Wzrost znaczenia Islamu w krajach kaukaskich,
wojny czeczeńskie
• Próby re-integracji imperium
– Wspólnota Niepodległych Państw (Rosja, Ukraina,
Białoruś, republiki zakaukaskie, Gruzja /do 2009
roku/)
– ZBiR (cele: głęboka integracja polityczna,
gospodarcza i walutowa)
Państwa Europy Wschodniej
wobec Zachodu przed rokiem 1989
• Kredyty i wzrost kooperacji gospodarczej z
Zachodem w l. 1970.
– Kwestia transferu innowacji
• Kryzys współpracy w ramach RWPG
• Polityczne wsparcie Zachodu dla
demokratyzacji Europy Wschodniej
• Koniec lat 1980. – stosunki dyplomatyczne
z EWG
• Przełom roku 1989
W stronę integracji –
przygotowania w regionie
•
CEFTA jako przedsionek integracji
–
–
–
–
–
•
Wspólne starania o przyjęcie do UE:
–
–
•
Zawiązana w 1992 przez Czechosłowację, Polskę i Węgry (by powstrzymać rozpad handlu
w regionie po rozwiązaniu RWPG). Spadki w eksporcie i imporcie wzajemnym krajów
przekraczały w 1992 roku 40% w porównaniu z 1988.
Jednym z kryteriów uczestnictwa było porozumienie o stowarzyszeniu z UE (początkowo z
zapewnieniem o przyszłym członkostwie, ale ta zasada została osłabiona podczas spotkania
członków w 2005 roku w Zagrzebiu)
Celem było znoszenie ceł (typowa strefa wolnego handlu)
Skład (przesuwanie na południe wraz z poszerzaniem UE):
Polska 1992-2004; Węgry 1992-2004; Czechosłowacja: Czechy Słowacja 19922004; Słowenia 1996-2004; Rumunia 1997-2007; Bułgaria 1999-2007; Chorwacja 2003; Macedonia 2006-; Albania 2007-; Bośnia i Hercegowina 2007-; Mołdawia 2007; Czarnogóra 2007-; Serbia 2007-; Kosowo 2007-.
Państwa opuszczały CEFTA w momencie wstąpienia do UE. W 2006 roku porozumienie
stało się elementem Paktu Stabilności dla Europy Południowo-Wschodniej nadzorowanego
przez UE.
ustalenie kryteriów integracji na szczycie RE w Kopenhadze (1993) dla państw
stowarzyszonych z EŚW
Negocjacje, europejska strategia przedczłonkowska wobec krajów EŚW (zwłaszcza Polski,
Węgier, Czech, Słowenii i Estonii, z którymi najpierw rozpoczęły się negocjacje)
Wspólny akces (1 maja 2004)
Proces akcesyjny (na przykładzie
Polski)
•
•
•
•
•
•
•
•
Układ Europejski – stowarzyszenie z UE – 1991 (ratyfikowany 1992)
Ustalenie strategii akcesji (w Polsce tzw. Biała Księga) – 1992
Powstaje UKIE jako agenda rządowa odpowiedzialna za proces akcesji
Screening zgodności prawa wewnętrznego ze wspólnotowym
Narodowa Strategia Integracji (1997) określający przyjmowanie regulacji wspólnotowych
Partnerstwo dla członkostwa (od 1998) – dokument przyjmowany przez Radę UE określający
priorytetowe działania i środki pomocowe umożliwiające ich realizację oraz warunki ich uzyskania
Sprawozdania z procesu dostosowań (corocznie od 1998)
Pomoc przedakcesyjna (działała już przed 1989)
–
–
–
•
Decyzje polityczne UE w sprawie rozszerzenia (1999-2001)
–
–
–
•
•
•
•
SAPARD
PHARE
ISPA
Agenda 2000
Traktat Nicejski
Deklaracja dotycząca przyszłości Unii
Negocjacje przedakcesyjne (1998-2002)
Referendum w sprawie ratyfikacji Traktatu i akcesji
Podpisanie Traktatu Akcesyjnego (Ateny, 2002)
1 maja 2004 – traktat o przystąpieniu wchodzi w życie
Negocjacje
•
Aplikacje o członkostwo w UE
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
•
Malta: 16.07.1990
Węgry: 31.03.1994
Polska: 05.04.1994
Słwacja: 27.06.1995
Łotwa: 13.10.1995
Estonia: 24.11.1995
Litwa: 08.12.1995
Czechy: 17.01.1996
Słowenia: 10.06.1996
Rumunia: 22.06.1995
Bułgaria: 14.12.1995
Negocjacje:
–
Rozpoczęcie
•
•
–
Węgry, Polska, Estonia, Czechy, Cypr, Słowenia: 31.03.1998
Rumunia, Słowacja, Litwa, Łotwa, Bułgaria, Malta: 13.10.1999
Zamknięcie procesu negocjacji wszystkich krajów poza Rumunią i Bułgarią w 2002 roku (do
2000 roku zamknięto 25 z 30 obszarów negocjacyjnych dla Polski, pozostałe 5 w następnych
latach, negocjacje domknięto na szczycie w Kopenhadze)
Poszerzenie Unii Europejskiej
• Traktat akcesyjny (2003) podpisany w Atenach,
zatwierdzony przez Parlament Europejski i (zgodnie z
procedurą jednogłośnie) przez Radę Unii Europejskiej
• Ratyfikacja Traktatu przez państwa członkowskie
(Irlandia – referendum, pozostałe państwa w
głosowaniach parlamentarnych)
• Ratyfikacja w państwach kandydujących:
– Traktat ratyfikowany przez parlamenty poza Polską, gdzie
przeprowadzono
– Referendum w Polsce (59% uprawnionych wzięło udział w
głosowaniu, 77% wyraziło zgodę na przystąpienie Polski do UE,
co pozwoliło dokończyć procedurę ratyfikacyjną)
• Przystąpienie 10 do UE
• Druga część poszerzenia: Bułgaria i Rumunia (2007)
Nowe wyzwania
• Kwestia konwergencji i pomocy rozwojowej
• Kwestia europejskiego rynku pracy i
swobodnego przepływu siły roboczej
• Kwestia instytucji europejskich
• Kwestia nowej mapy interesów
• Kwestia pogłebiania integracji
– Integracja monetarna
– Dwie prędkości integracji
– Traktat konstytucyjny i reforma UE