Problematyka egzaminu licencjackiego 1. Historia kultury rosyjskiej

Problematyka egzaminu licencjackiego
1. Historia kultury rosyjskiej
Filary kultury bizantyjskiej: antropologia monastyczna, liturgiczne źródła sztuki,
chrześcijańskie cesarstwo. Ruskie percepcje bizantyjskiego modelu kultury. Stary obrzęd. Przemiany
cywilizacyjne czasów Piotra I. Rola Oświecenia w Rosji.
Samodzierżawie jako zjawisko kulturowe. (Kultura epoki Aleksandra I. Państwo i
społeczeństwo za panowania Mikołaja I. Cenzura, czasopiśmiennictwo, teatr. Historia i historiozofia
w antynomii: Rosja – Zachód.) Słowianofile i okcydentaliści. Liberalizm. Radykalizm
raznoczyńców. Polemika wokół modelu kultury szlacheckiej i zbędnego człowieka. Szkoła
naturalna, „realna krytyka”, realistyczna sztuka, eksperymenty w dziedzinie przyrodoznawstwa.
Koncepcje „czystej sztuki”, „czystej filozofii”.
Rola inteligencji w rozwoju ideologii rewolucji i utopii socjalizmu. Panslawizm. Koncepcje M.
Danilewskiego, K. Leontjewa, W. Sołowjowa. Modernizm w kulturze - filozofia i metafizyka jako
wyznaczniki kultury. Rola odrodzenia religijnego. Znaczenie tomu „Wiechi”.
Marksizm-leninizm. Mechanizmy zniewalania człowieka w państwie radzieckim. Homo
sovieticus. Utopizm i utopia komunistyczna. Związek Pisarzy Radzieckich. Cenzura. Realizm
socjalistyczny w sztuce. Samizdat, tamizdat. Żydzi w kulturze ZSRR. Dysydenci. Emigracja
rosyjska. Życie kulturalne współczesnej Rosji.
2. Historia literatury rosyjskiej
Barok w literaturze rosyjskiej. Literatura XVIII wieku - klasycyzm, sentymentalizm.
Romantyzm i realizm w literaturze XIX wieku. Twórczość Puszkina, Lermontowa, Gogola,
Turgieniewa, Gonczarowa, Dostojewskiego, Tołstoja, Czechowa. Symbolizm – „starsi” i „młodsi”
symboliści. Akmeizm i futuryzm. Pisarze wobec rewolucji i rzeczywistości porewolucyjnej. Realizm
socjalistyczny. Autorzy poza nurtem socrealizmu. Antyutopia. Literatura czasów odwilży. Utwory
samizdatu i tamizdatu. Literatura łagrowa. Rosyjska literatura emigracyjna. Zjawiska literackie po
rozpadzie ZSRR. Literatura najnowsza.
3. Historia Rosji i ZSRR
Ruś Kijowska; ziemie ruskie pod panowaniem Mongołów; Wielkie Księstwo
Moskiewskie. Okres „Wielkiej Smuty”; Rosja za pierwszych Romanowów. Od Piotra I do
Katarzyny II. Rosja w XIX w.: wojny z Napoleonem, powstanie dekabrystów, wojna krymska
i jej skutki, reformy Aleksandra II, „kontrreformy” Aleksandra III. Mikołaj II - rewolucja
1905 r., Rosja w czasie I wojny światowej i rewolucji lutowej. Przejęcie władzy przez
bolszewików; wojna domowa, komunizm wojenny. NEP, industrializacja i kolektywizacja
rolnictwa, wielkie czystki. Polityka zagraniczna ZSRR w l. 1917-1939. ZSRR w czasie II
wojny światowej. ZSRR w latach 1945-1956. „Odwilż” Chruszczowa. ZSRR w czasach
Breżniewa - „epoka zastoju”. Pierestrojka i głasnost' Gorbaczowa. Rozpad ZSRR.
4. Wstęp do kulturoznawstwa
Treść i zakres pojęcia kultura. Sposoby definiowania kultury. Kultura wobec cywilizacji.
Kultura w ujęciu filozoficznym, socjologicznym, psychologicznym. Historia a teoria kultury. Fakty
kulturowe. Podstawowe pojęcia używane do kulturoznawczego opisu kultury (cecha, temat, wzór,
ewolucja, dyfuzja, akulturacja).
5. Mentalność Rosyjska
Czynniki kształtujące mentalność rosyjską. Pojęcie „dusza rosyjska”. Polski stereotyp
Rosjanina. Rosyjski stereotyp Polaka. Społecznie uwarunkowane warianty rosyjskich wizji świata:
mentalność szlachecka, chłopska, kupiecka, urzędnicza, inteligencka. Mentalność bolszewicka.
Mentalność łagrowa. „Nowi Rosjanie”.