mini ogród

MINI OGRÓD
Warto polubić zieleninę - to kopalnia składników odżywczych!
Ze względu na bogactwo witamin i minerałów zawartych w zielonych warzywach warto
zadbać o to, by znalazły się one każdego dnia na naszych talerzach. Brak działki lub
ogródka nie stanowi ograniczenia do uprawy warzyw i ziół. Rośliny oferowane w serii
Mini Ogród można hodować na balkonie i tarasie, w donicach i skrzynkach na parapecie,
do czego serdecznie zachęcamy. Warzywa mogą być ozdobą balkonu i tworzyć
kompozycje, w których łączy się gatunki użytkowe z ozdobnymi - to ostatnio jest bardzo
modny trend. Ważne tylko, aby dopasować je pod względem wymagań.
Do serii wybraliśmy gatunki warzyw łatwe w uprawie, do zbioru w długim
okresie lub do wielokrotnego wysiewu w ciągu sezonu. Wiele z tych warzyw
można wysiewać od wczesnej wiosny do
późnej jesieni kiedy jest duże
zapotrzebowanie na witaminy i nowalijki. Należy pamiętać, że rośliny w
pojemnikach wymagają częstego podlewania, odpowiedniego nawożenia i
zbierania dojrzałych plonów. Na ograniczonej powierzchni balkonu czy tarasu warto
wykorzystać trzy wymiary. Powieszone na ścianie pojemniki, wiszące koszyki i półki
doskonale nadają się do uprawy nie tylko roślin zwisających. Na podłodze można
ustawić doniczki, skrzynki, misy, beczki itp. Pnącza rozpiąć na kratach. Na balkonach
położonych na wysokich piętrach konieczne są zabezpieczenia roślin przed wiatrem
(obciążenie pojemników –warstwa grubego żwiru na powierzchni ziemi, dobór roślin o
wąskich liściach). Należy często zmieniać ustawienie kompozycji, tak aby dostarczać
roślinom jak najwięcej światła. Wszystkie rośliny w pojemnikach są narażone na zmiany
warunków atmosferycznych. Nawet obficie podlewane w pełnym słońcu bardzo szybko
wysychają, a kiedy tylko znajdą się w cieniu, następuje gwałtowny spadek temperatury.
Rośliny możemy jesienią przenieść, jeśli rosły w pojemnikach albo posiać świeże
nasiona. Korzystniej jednak wysiewać nasiona na wiosnę, gdyż lepiej kiełkują i można je
uprawiać na oknie. Pamiętajmy także, że jeśli balkon znajduje się w sąsiedztwie
ruchliwej ulicy, pełnej kurzu i spalin, na pewno nie warto na nim uprawiać
warzyw, gdyż wchłoną wszystkie szkodliwe substancje.
WIADOMOŚCI OGÓLNE
Rodzaje pojemników do uprawy
Możemy wykorzystać najróżniejsze naczynia, pojemniki np. opakowania po mleku,
sokach, butelki po napojach, puszki po kawie, kubeczki po jogurtach, stare skrzynki na
owoce, stare kalosze. Doniczki są bardzo wygodne, ponieważ można łatwo tworzyć
atrakcyjne kompozycje roślinne, dowolnie zmieniając ustawienie z roślinami. Średnica
doniczki dla pojedynczej, małej rośliny nie powinna być mniejsza niż 15 cm. Skrzynki
pozwalają na oszczędność miejsca. Można je wieszać na balustradzie balkonu, stawiać na
parapecie okiennym. Jest na nich miejsce dla kilku roślin. W misach można sadzić zioła o
płytkim
systemie
korzeniowym.
W
wiszących
pojemnikach
-
ceramicznych,
drewnianych lub plastikowych, w drucianych i wiklinowych koszach można sadzić
rośliny o długich wiotkich pędach. Rośliny takie jak pomidor, papryka wymagają
większych pojemników ze względu na swój rozmiar. Sałata, niewysokie zioła i rośliny
nadają się do standardowych skrzynek, bo mają mały system korzeniowy. Należy
pamiętać, że im większy pojemnik tym lepiej dla rośliny – roślina ma więcej
składników odżywczych z ziemi i podłoże tak szybko nie przesycha.
Podłoże
www.prowadzedom.pl
Większość roślin wymaga podłoża żyznego (próchnicznego) i przepuszczalnego.
Najodpowiedniejsze są: ziemia uniwersalna składająca się z ziemi gliniastej, torfu i
przekompostowanej kory, oraz podłoża torfowe, czyli mieszanki ziemi gliniastej i torfu,
nieco wzbogacone nawozem (wszystkie dostępne w sklepach ogrodniczych). Do uprawy
w pojemnikach można użyć też ziemi z ogrodu. Aby nie zbijała się w twardą bryłę,
trzeba dodać materiału rozluźniającego: piasku, torfu, kompostu lub mielonej kory (na
dwie części ziemi, jedna część materiału rozluźniającego). Aby poprawić właściwości
podłoża proponujemy zastosować hydrożel z nawozem PlantiCo, który zwiększa
chłonność wody w podłożu jak również dostarcza niezbędnych składników odżywczych.
Granulki hydrożelu chłoną wodę, którą potem wykorzystują rośliny.
Drenaż
www.prowadzedom.pl
Nawet najlepsze podłoże nie zapewni dobrego rozwoju roślin, jeżeli w pojemniku będzie
zbierać się woda. Zalane korzenie nie mogą pobierać niezbędnego tlenu ani składników
pokarmowych. Powodzenie uprawy
w pojemnikach zależy więc od właściwego
drenażu. W doniczce należy położyć na otworze odpływowym kawałek stłuczonej
doniczki lub nieduży płaski kamień, a na dno około dwóch centymetrów żwiru lub
tłucznia ceglanego, dzięki czemu otwór odpływowy nie ulegnie zatkaniu.
W skrzynkach i dużych pojemnikach jeden otwór odpływowy nie wystarczy - trzeba
zrobić ich kilka. Na dno należy nasypać warstwę 5-10 cm drobnego żwiru, keramzytu
lub kawałków tłucznia ceglanego, a na tym położyć włókninę, która zapobiegnie
zamulaniu drenażu drobnymi cząstkami podłoża. W pojemnikach wiszących nie można
na dnie kłaść warstwy drenażu, ponieważ zwiększyłby się ich ciężar. Aby zapewnić
roślinom odpowiednie stosunki wodne w podłożu, w dnie pojemnika należy zrobić wiele
otworów, przez które odpłynie nadmiar wody. Dno koszy drucianych i wiklinowych
najlepiej wyłożyć folią z kilkoma otworami.
Nawożenie
Nawożenie w pojemnikach należy stosować z umiarem. Przenawożenie nie tylko
szkodzi, ale osłabia ich aromat i zwiększa podatność na choroby i szkodniki. Przed
nawożeniem podłoże należy zwilżyć wodą. Roślinom wystarczają zazwyczaj składniki
odżywcze zawarte w podłożu, w którym zostały posadzone. Gdy jednak w czasie
wegetacji na roślinach wystąpią objawy niedoboru składników pokarmowych -
żółknięcie czy drobnienie liści albo słabe odrastanie pędów po cięciu - wystarczy zasilić
glebę płynnym nawozem dla roślin doniczkowych, w stężeniu równym połowie dawki
zalecanej na opakowaniu. Idealnym nawozem do warzyw uprawianych w pojemnikach
jest biohumus. Jest to płynny nawóz organiczny – nie ma możliwości jego
przedawkowania. Poprawia strukturę gleby oraz wzmacnia system obronny roślin.
Można go stosować przy każdym podlewaniu.
www.prowadzedom.pl
Podlewanie
W uprawach pojemnikowych należy rośliny nawadniać zgodnie z zasadą, że podłoże
nigdy nie powinno całkowicie wysychać. Dotyczy to zwłaszcza roślin o dużych lub
mięsistych liściach, gdyż niedobór wody sprawia, że szybko więdną. Woda stojąca na
podstawce również wpływa niekorzystnie na rośliny. Na balkonie i tarasie podlewa się
regularnie, ale niezbyt obficie. Te na parapecie okiennym muszą być podlewane częściej,
ponieważ powietrze w pomieszczeniach jest suche i roślina nie może - jak to się dzieje
na zewnątrz - pobierać wody z powietrza liśćmi. Do podlewania można używać wody z
sieci wodociągowej ("odstanej" - czyli pozostawionej w otwartym naczyniu co najmniej
na dobę) lub wody studziennej. Ważne, aby miała temperaturę pokojową. Podczas
upałów należy podlewać rano i wieczorem, nigdy w południe. Niezbędne jest też
spryskiwanie roślin (rano) tą samą wodą, którą przeznaczamy do podlewania albo wodą
przegotowaną. W dni chłodne i deszczowe podlewanie trzeba ograniczyć.
Siew nasion
Po wysianiu, patyczkiem do szaszłyków delikatnie powciskać nasiona na odpowiednią
głębokość w zależności od gatunku rośliny (głębokość siewu podana na opakowaniu), a
jeśli nie byłoby to wykonalne, ostrożnie przysypać je ziemią.
www.prowadzedom.pl
ZBIORY
Pamiętajmy aby nie obrywać dużych liści z dołu rośliny – są to swego rodzaju
panele słoneczne i pozbawiona ich roślina ograniczy swój wzrost. W przypadku sałat
zbieramy liście zewnętrzne – pobudzi to roślinę to wykształcania nowych. Jeśli chodzi o
zbiór ziół – zbieramy najmłodsze liście z samej góry. Pobudza to roślinę to wytwarzania
nowych liści .
Bazylia (Ocimum basilicum)
Bazylia to roślina jednoroczna z rodziny jasnotowatych (Labiatae), która pochodzi z Azji
Południowej, Środkowego Wschodu i Afryki. Dziś uprawia się ją niemalże na całym
świecie w 150 odmianach. Bazylia jest jednym z najpopularniejszych ziół używanych w
kuchni. Słodki, korzenny smak, przypominający zapachem goździki podkreśla zapach i
smak potraw. Świeże liście bazylii dodaje się do surówek i sałatek warzywnych. W
przypadku potraw podawanych na gorąco lepiej jest używać suszonego ziela. Dodaje się
je do pieczeni wieprzowych i baranich, potraw z koniny, ryb, gulaszy, flaków oraz zup,
np. grochowej, grzybowej, fasolowej czy krupniku. Bazylia nadaje niesamowity aromat
marynatom z ogórków, dyni, a także pasztetom, kiełbasom, twarogom, omletom,
jajecznicy oraz kotletom z różnych rodzajów mięsa. Można nimi przyprawiać pasty
twarogowe, majonezy, masła, a nawet ocet. Jest niezastąpioną przyprawą kuchni
włoskiej. Dodaje się ją do makaronów, pizzy, potraw z pomidorów. Stanowi główny
składnik pesto. Ponadto przyprawia się nią kapustę oraz potrawy z nasion roślin
strączkowych. Z bazylii produkuje się oryginalne w smaku lody i wyroby czekoladowe
(np. trufle), a także przyprawia likiery. Bazylię najlepiej dodawać do potraw pod koniec
gotowania lub smażenia, gdyż wysoka temperatura niszczy jej smak.
Liście bazylii mają intensywnie zielony kolor. Bazylia poprawia trawienie (pobudza
wydzielanie soku żołądkowego), łagodzi wzdęcia i kolkę, wykazuje działanie
przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, poprawia apetyt. Stosuje się ją również jako środek
zapobiegający wymiotom i nudnościom. Uważa się, że bazylia posiada także
właściwości przeciwdepresyjne, wykazując działanie zbliżone do melisy,
przeciwgorączkowe - łagodnie obniża wysoką temperaturę i rozgrzewa organizm.
Bazylia, razem z rozmarynem, tymiankiem, szałwią, miętą pieprzową, cząbrem
ogrodowym i majerankiem, należy do ziół prowansalskich.
Uprawa
Wysiew nasion bezpośrednio do doniczki na głębokość 0,2-0,5 cm
Po wysianiu zraszajmy podłoże, zakryjmy podziurkowaną, folią spożywczą albo kloszem
z przeźroczystej, plastikowej butelki, która stworzy wewnątrz specyficzny mikroklimat,
a całość należy umieścić na południowym parapecie okiennym. Roślina ciepłolubna,
potrzebuje ok.18oC do wschodów. Po 2 tygodniach, gdy będziemy pewni iż młode
roślinki się przyjęły będziemy mogli zdjąć klosz i czekać na rozwój dojrzałej rośliny
około 6 tygodni (szczególnie jeśli są to miesiące zimowe). Młode listki zrywamy
pamiętając aby zostawiać kilka listków na roślinie w celu zapewnienia dalszego
wzrostu.
Uprawa doniczkowa na parapecie okiennym zimą jest nieco bardziej skomplikowana ze
względu na warunki świetlne panujące w mieszkaniu.
Bazylię w domu uprawiamy na parapecie zachodnim, wschodnim lub
południowym, a zimą najlepiej przenieść ją na parapet południowy, gdyż z braku
światła szybko marnieje i ginie. Możliwe jest doświetlanie roślin specjalnymi lampami.
W okresie zimowym rośliny wymagają min. 5 godz. światła słonecznego lub 12 godz.
sztucznego dziennie.
Ciekawostki
We Francji nazywana jest "królewskim zielem". Na Haiti poświęcona jest bogini miłości
Erzulie. W Azji nasiona kilku odmian bazylii moczy się w wodzie, w celu uzyskania
galarety używanej do sporządzania napojów i deserów. W kościele prawosławnym
bazylię używa się do przygotowania wody święconej. Olejek eteryczny, pozyskiwany z
bazylii, używany jest do wyrobu perfum i mydła. Ponadto doniczka z bazylią,
postawiona na parapecie, skutecznie odstrasza owady, m.in. komary. Sok z liści bazylii
przynosi ulgę w przypadku pogryzienia przez owady.
Burak ćwikłowy na cięte listki (Beta vulgaris)
Według naukowców liście botwiny zawierają substancje o działaniu podobnym do
estrogenów, czyli hormonów młodości, piękna i seksu. Botwina była wykorzystywana
jako warzywo już w IV w. p.n.e.! Korzyści z jedzenia ciemnozielonych listków,
poprzetykanych bladoróżowymi nitkami, są ogromne.
Botwinka, czyli młode listki buraka ćwikłowego, zawiera więcej witamin niż korzeń,
zwłaszcza A i C, żelaza, wapnia (patrz tabelka poniżej). Ze względu na zawartość żelaza
jest wskazana szczególnie dla wegetarian. Botwinka pobudza apetyt, koi nerwy,
odkwasza (wysoka zawartość wapnia i potasu) i odtruwa organizm. Jest łatwostrawna i
odświeżająca, dlatego warto ją jeść podczas infekcji, przeziębień, podwyższonej
temperatury.
Zamieszczona poniżej tabelka jasno pokazuje przewagę liści nad korzeniami pod
względem zawartości składników odżywczych. Tylko w trzech kategoriach korzenie
uzyskują wyższe wyniki niż liście i jest to wartość kalorii, węglowodanów i cukrów. To
za sprawą tych trzech elementów korzenie wydają się nam smaczniejsze niż nać. Na
przykład zawartość wapnia w zielonej części buraka jest siedem razy większa niż
w korzeniu, a zawartość witaminy A – aż 192 razy większa.
Składniki odżywcze w 100g buraka
Korzeń Zielenina
Kalorie
43,00
22,00
Węglowodany (g)
9,56
4,33
Białka (g)
Tłuszcze - ogółem (g)
33Błonnik – ogółem (g)
1,61
0,17
2,80
2,20
0,13
3,70
Składniki odżywcze w 100g buraka
Korzeń Zielenina
Cukier – ogółem (g)
6,76
6,76
Magnez (mg)
23,00
70,00
Wapń (mg)
Żelazo (mg)
Fosfor (mg)
Potas (mg)
Sód (mg)
Cynk (mg)
Miedź (mg)
Mangan (mg)
Selen (mg)
Witamina C (mg)
Tiamina (mg)
Ryboflawina (mg)
Niacyna (mg)
Witamina B6 (mg)
Witamina A (IU)
Retinol (mcg)
Witamina E (mg)
Witamina K (mcg)
16,00
0,80
40,00
117,00
2,57
41,00
325,00 762,00
78,00
0,35
0,08
0,33
0,70
4,90
0,03
0,04
0,33
0,07
33,00
0,00
0,04
0,20
226,00
0,38
0,19
0,39
0,90
30,00
0,10
0,22
0,40
0,11
6326,00
0,00
1,50
400,00
Uprawa
Uprawa buraków ćwikłowych na cięte listki nie jest zbyt trudna. Nasiona wysiewamy na
głębokość ok. 2 cm. Kiełkowanie następuje po 10-12 dniach w temperaturze min. 80C.
Młode listki wrażliwe są na przymrozki. W tej fazie mają duże zapotrzebowanie na
wodę, nie wolno dopuszczać do przesuszenia podłoża.
Buraczane listki o długości 5 – 10 cm nadają się do zbioru i stają się składnikiem
różnych sałatek liściowych, nadają się do kanapek. Dla zapewnienia ciągłych zbiorów
nasiona należy wysiewać co kilka tygodni.
Cykoria liściowa na cięte listki
(Cichorium intybus)
Młode listki
Rośnie na terytorium całego kraju. Tworzy krzewinki o sztywnych, silnie rozgałęzionych
łodygach. Występuje na przydrożach, miedzach, pastwiskach, na podłożu kamienistym i
piaszczystym. W okresie kwitnienia pojawiają się okazałe błękitne kwiaty. Cykoria to
jednak nie tylko pospolity chwast, lecz także cenna roślina lecznicza i
magiczna. Wg średniowiecznych czarownic pomagała w rzucaniu zaklęć
czyniących zło. Surowcem leczniczym jest korzeń oraz liście (zawierające
np. kwas walerianowy). Stosowana głównie jako środek pobudzający
apetyt oraz moczopędny, korzystnie wpływa na cały organizm:
aktywizuje działanie wątroby, poprawia przemianę materii.
Dzięki zawartości goryczki - intybiny i inuliny - wpływa dodatnio na tworzenie się
czerwonych ciałek krwi. Cykoria jest też zasadotwórcza. Zawiera m.in. sód, potas,
magnez, mangan, żelazo, miedź, cynk, fosfor, chlor, karoten, witaminy: B1, B2, C i kwasy:
nikotynowy, szczawiowy. Kryje w sobie bogactwo smaku i witamin. Jedząc ją
zaspokajasz dzienne zapotrzebowanie organizmu na witaminę A i C, dzięki którym
chronisz swój organizm przed infekcjami, przeziębieniami, a także w naturalny sposób
wspomagasz odbudowę błon komórkowych skóry. Cykoria to także źródło manganu,
który pomaga usprawniać metabolizm i przemianę tłuszczów, żelaza niezbędnego do
wytwarzania hemoglobiny, potasu wspomagającego przemianę materii czy fosforu
ważnego budulca kości i zębów. Cykoria zawiera też beta-karoten, który pozytywnie
wpływa na koloryt i zdrowie skóry. Jest niskokaloryczna i dobrze wpływa na nerki,
trawienie, skórę.
Uprawa
Do upraw doniczkowych wybierane zostają odmiany cykorii o delikatnych liściach
nadające się do ciągłej uprawy i wysiewu co kilka tygodni. Cykorię najlepiej uprawiać w
podłożu przepuszczalnym. Temperatura optymalna 120C-180C, ale nie wyższa niż 260C i
nie niższa niż 40C. Wschody następują po 5-7 dniach, w temperaturze ok.100 C. Szybko
rośnie (40 dni), można ciąć wielokrotnie. Ma duże wymagania wodne na każdym etapie
rozwoju. Pierwsze listki ścinamy kiedy mają wielkość 5-10 cm. Są blado zielone,
zaokrąglone, delikatne w smaku. W następnych zbiorach liście są już grubsze, mniej
słodkie. Cykl wegetacyjny 40-180 dni.
Endywia kędzierzawa na cięte listki (Cichorium endivia)
Endywia to warzywo liściowe blisko spokrewnione z sałatą. Częścią jadalną są liście o
charakterystycznym, lekko gorzkawym smaku, które przewyższają swą wartością odżywczą
liście sałaty, zawierają bowiem więcej witaminy C i składników mineralnych. W naszym
kraju endywia jest rośliną raczej mało znaną. Prawdopodobną przyczyną tego jest lekko
gorzki smak tego warzywa. Jednak nie zapominajmy, że substancje nadające gorzki smak
liściom endywii czy cykorii mają dodatkowe, prozdrowotne działanie. Spożywanie liści
endywii wpływa korzystnie na nasze procesy trawienne. Zawierają one również sole
potasu, wapnia i żelaza, łatwo przyswajalne białko i cukry oraz witaminy z grupy B i
prowitaminę A. Zawartość witaminy C wynosi średnio 40-50 mg/100 g świeżej masy, zaś u
sałat zazwyczaj wynosi ona do 30 mg/100 g. Warzywo jest bogatym źródłem soli
mineralnych (m.in. żelaza i potasu), witaminy A, witamin z grupy B oraz beta-karotenu. W
kuchni jest przyrządzana jako pożywniejszy substytut sałaty. Jest dobra na dolegliwości
trawienne, pobudza apetyt. Endywię spożywa się głównie na surowo, toteż zachowuje ona
w pełni swoje wartości odżywcze.
Uprawa
Do uprawy doniczkowej wybierano specjalne odmiany endywii, które nadają się do ciągłej
uprawy i wysiewu, który można powtarzać co kilka tygodni. Endywia ma bardzo
dekoracyjne, fryzowane liście i jest dodatkowo bardzo interesującą ozdobą balkonu, tarasu,
ogrodu. Uprawa endywii na cięte listki nie nastręcza wielu trudności, jest bowiem bardzo
podobna do uprawy sałaty. Wschody po 4-10 dniach w temperaturze ok.150C. Rośnie
bardzo szybko dzięki czemu jest bardzo wydajna i nadaje się do produkcji „baby leaf”. Po
cięciu bardzo szybko się regeneruje. Ma dość duże wymagania wodne ze względu na
stosunkowo nieduży system korzeniowy. Niedobór wody niekorzystnie odbija się na
wzroście i smaku liści endywii, które stają się bardziej gorzkie. Z kolei nadmiar wody może
powodować nadmierne występowanie chorób np. mokra zgnilizna bakteryjna. Dobrze znosi
stanowisko słoneczne jak i półcieniste. Optymalna temperatura uprawy to 100C-200C, w
wysokich temperaturach wybija w pędy kwiatostanowe i liście stają się gorzkie. Bardzo
dobrze znosi przymrozki do -90C i jeśli doniczki wstawimy do pomieszczenia to będziemy
dłużej cieszyć się smakiem świeżych ziół. Cykl wegetacyjny 40-110 dni.
Koper ogrodowy (Anethum graveolens)
Pierzaste gałązki kopru zawierają 0,5–1% olejku eterycznego, który wpływa na lepsze
wydzielanie soków żołądkowych, poprawia trawienie i przyswajanie pokarmów
poprzez hamowanie rozwoju szkodliwych drobnoustrojów w jelitach, ponadto działa
wiatropędnie. Koper jest bogaty w witaminy i beta-karoten.
www.prowadzedom.pl
Najlepiej komponuje się z zupami, ziemniakami, ogórkami, serami i rybami.
Uprawa
Warto go wysiewać od początku kwietnia do połowy września, mniej więcej co miesiąc ze
względu na krótki okres wegetacyjny (45-50 dni). Wystarczy rozrzucić nasiona na ziemię i
przykryć je cieniutką warstwą podłoża. Koperek nie wymaga niemal żadnej pielęgnacji.
Trzeba jedynie zadbać, żeby skrzynki stały w miejscu słonecznym, osłoniętym od
wiatru, a gleba była zawsze wilgotna. Gdy rośliny osiągną wysokość ok.20cm można
zrywać pierwsze listki. Dla zapewnienia ciągłych zbiorów należy wysiewać nasiona co 2-3
tygodnie. Wymaga słonecznego stanowiska i obfitego podlewania.
Papryka ostra (Capsicum
annuum)
Papryka poprawia procesy trawienne, łagodzi wzdęcia i zaparcia, wpływa pozytywnie
na nasze ogólne samopoczucie, kondycję układu nerwowego, a nawet kości i mięśni.
Owoce ostrej papryki hamują łaknienie – są szczególnie polecane podczas odchudzania.
Papryka ostra ceniona jest w szczególności w gorących strefach klimatycznych. Wynika
to z tego, że wpływa ona na uaktywnianie się naturalnego systemu chłodzenia naszego
organizmu. Badania wykazały, że kapsaicyna – ostry związek zawarty w chili,
przyśpiesza metabolizm i zwiększa spalanie tłuszczu. Owoce ostrej papryki mają
korzystny wpływ na układ krążenia, obniżając poziom cholesterolu, trójglicerydów oraz
rozpuszczając skrzepy. Ponadto korzystnie pobudzają krążenie krwi. W społecznościach,
gdzie spożywa się znaczne ilości tej ostrej przyprawy, obserwuje się mniej ataków
serca, udarów czy zatorów.
Papryka to witaminowa rekordzistka! Papryka czerwona zawiera mnóstwo beta-
karotenu i Wit. C, która wzmacnia odporność i pomaga walczyć ze zmarszczkami
(witaminy C w papryce jest pięciokrotnie więcej niż w cytrynie). Zawiera spore ilości
kwasu foliowego i Wit. E, zwana witaminą młodości.
Uprawa
Papryka jest nieco trudniejsza w uprawie, ale nie należy się tym zniechęcać. Ma bardzo
duże wymagania względem ciepła - aby prawidłowo się rozwijała powinniśmy
zapewnić jej ok. 19-270C w dzień, oraz ok. 16-180C w nocy. Dlatego paprykę należy
uprawiać tylko na ciepłym, słonecznym balkonie. W połowie marca wysiewamy
nasiona. Jeśli to ma być uprawa pojemnikowa to możemy zrobić ją w dwoma sposobami.
Po pierwsze możemy wysiać bezpośrednio do dużego, pojemnika docelowego 2- 3
nasiona, po wschodach pozostawić jedną najsilniejszą roślinę, resztę usunąć. Dalej
postępujemy tak samo jak przy uprawie z rozsady. Po drugie możemy zrobić rozsadę.
Wysiewamy nasiona ok. 5szt. najlepiej do niewielkiego pojemnika np. podstawka od
www.prowadzedom.pl
doniczki wypełnionej uniwersalnym podłożem do warzyw albo wysiać po jednym
nasionku do pojemnika (zdjęcie).
W tym przypadku nie będziemy musieli pikować roślin. Pojemnik stawiamy w ciepłym
miejscu w domu, pamiętając o częstym zraszaniu podłoża. Do wchodów siewki nie
potrzebują światła słonecznego, ale należy zapewnić temperaturę ok.160C i po 15-20
dniach będą wschody.
Kiedy siewki będą miały po 2 okółki liści (po ok.3 tygodniach) przepikujmy je do
osobnych pojemników np. jednorazowych kubeczków po serkach, jogurtach (tj. w
przypadku kiedy mieliśmy wysiane kilka nasion w jeden pojemnik) i wtedy już
stawiamy w dobrze oświetlonym miejscu.
Kiedy rośliny osiągną wysokość ok. 25 cm, możemy je wysadzać po jednej roślinie do
doniczki (im większy pojemnik tym lepiej). Przed wystawieniem roślin na zewnątrz ( po
15 maja) należy je zahartować, otwierając okno na kilka godzin dziennie. Aby
przygotować dobrą rozsadę, potrzebujemy ok. 2 miesięcy – po tym czasie powinny
pojawiać się pierwsze pączki kwiatowe. Gdy papryka urośnie należy zapewnić jej
podpórkę, aby łodygi na wietrznym balkonie się nie połamały. Z jednego krzaczka
będziemy mieli około 20-30 szt. owoców.
Dojrzałe, czerwone papryczki
mrozić.
możemy też suszyć na zapas lub drobno pokrojone
Przy krojeniu ostrej papryki trzeba uważać aby nie dotknąć oczu lub
błon
śluzowych
nosa,
najlepiej
czynność
jednorazowych rękawiczkach.
Pietruszka gładka (Petroselinum crispum)
tą
wykonywać
w
Pietruszka kędzierzawa (Petroselinum crispum)
Jej walory znano już w
starożytności, ale wówczas
stosowano ją wyłącznie jako lek .
Już żyjący ponad 400 lat temu
botanik pisał, że natka „kamień
wypędza, krusząc go w nerkach i
pęcherzu”, pomaga na „krzyża
bolenie i pacierza”.
W istocie łagodzi nerwobóle,
działa moczopędnie, pomaga w
leczeniu kamicy moczowej. Zawiera olejek eteryczny, którego główne składniki to apiol i
mirystycyna. Obie substancje to dobre środki dezynfekujące i moczopędne. Zielone listki
poprawiają trawienie, przynoszą ulgę przy gwałtownej fermentacji w jelitach, odtruwają
organizm.
Nać pietruszki doskonale wzmacnia, regeneruje włosowate naczynia krwionośne,
zapobiega anemii i krzywicy w 100 g jest 6 mg żelaza i 133 mg witaminy C (więcej niż w
cytrusach). Świetnie wpływa na wzrok i cerę, bo zawiera beta-karoten i 3,1 mg witaminy
E. Natka obfituje też w kwas foliowy, a ponadto w sole mineralne: magnez, wapń, potas,
fosfor, cynk, miedź i mangan. Żucie listków
poleca się palaczom, bo natychmiast poprawia
nieświeży oddech. Łyżeczka natki dziennie
zaspokaja nieomal wszystkie nasze potrzeby
witaminowe. Natka pietruszki ułatwia
przyswajanie żelaza (nawet 2–4-krotnie) z
innych produktów, zarówno roślinnych, jak i zwierzęcych. Natkę pietruszki możemy
stosować na surowo do wszelkich potraw zimnych jak kanapki, sałatki, surówki, serki.
Możemy posypywać potrawy ciepłe zupy, kasze, ziemniaki, sosy. Nie gotować – traci
wtedy składniki odżywcze. Osoby ze schorzeniami nerek i kobiety w ciąży powinny
ograniczyć spożycie natki do 2 łyżeczek dziennie.
Poniższa tabelka jasno pokazuje przewagę liści nad korzeniami pod względem
zawartości składników odżywczych. Tylko w trzech kategoriach korzenie uzyskują
wyższe wyniki niż liście i jest to wartość kalorii, węglowodanów i cukrów. To za sprawą
tych trzech elementów korzenie wydają się nam smaczniejsze niż nać. Na przykład
zawartość wapnia w zielonej części pietruszki jest 4 razy większa niż w korzeniu,
a zawartość żelaza 10 razy większa, witaminy C -8 razy większa, jest ponadto ogromna
zawartość Wit A i K. Nie da się zignorować tych zdumiewających różnic w zawartości
składników odżywczych w tych dwóch częściach roślin.
Pietruszka, zawartość w 100 gramach
Składniki odżywcze
korzeń
Zielenina
Kalorie
75,00
36,00
Węglowodany (g)
17,99
6,33
Białka (g)
Tłuszcze - ogółem (g)
33Błonnik – ogółem (g)
Cukier – ogółem (g)
Wapń (mg)
Żelazo (mg)
Magnez (mg)
Fosfor (mg)
Potas (mg)
Sód (mg)
Cynk (mg)
Miedź (mg)
Mangan (mg)
Selen (mg)
Witamina C (mg)
Tiamina (mg)
Ryboflawina (mg)
Niacyna (mg)
Witamina B6 (mg)
Witamina A (IU)
Retinol (mcg)
Witamina E (mg)
Witamina K (mcg)
1,20
0,30
4,90
4,80
36,00
0,59
29,00
71,00
375,00
10,00
0,59
0,12
0,56
1,80
17,00
0,09
0,05
0,70
0.09
0,00
0,00
1,49
22,50
2,97
0,79
3,30
0,85
138,00
6,20
50,00
58,00
554,00
56,00
1,07
0,15
0,16
0,10
133,00
0,09
0,10
0,31
0.09
8424,00
0,00
3,10
1640,00
Uprawa
Jest to roślina do uprawy przez cały rok, preferuje pełne słońce ale dobrze znosi półcień.
Nasiona pietruszki do skiełkowania potrzebują kilka tygodni (14-28 dni) i temperatury
ok. 50C, jeśli podłoże jest chłodne to nawet potrzeba 6 tyg. Aby przyśpieszyć kiełkowanie
nasion, przed siewem można je moczyć przez dobę w wodzie o temperaturze pokojowej.
Na zbiór późny od zimy do wiosny pietruszkę naciową wysiewamy w lipcu. Zbieramy
duże liście zewnętrzne a pozwalamy dojrzewać nowym liściom wewnętrznym do
ciągłego zbioru. Aby uzyskać większe rośliny pozostawiamy po kilka w pojemniku.
Pietruszka wymaga obfitego podlewania.
Pomidory typ cherry
www.prowadzedom.pl
www.prowadzedom.pl
(Lycopersicon esculentum)
Lubiane przez wielu pomidorki koktajlowe są dość prostym do uprawy na balkonie
smakołykiem. Dodatkowo czerwone lub żółte owoce są piękną ozdobą balkonu. Do
szczęścia trzeba im – słońca, wody i trochę nawozu – to powinno wystarczyć większości
odmian pomidorów koktajlowych.
Uprawa
Wysiew nasion pomidorków koktajlowych
www.prowadzedom.pl
Nasiona pomidorów koktajlowych należy wysiać na przełomie marca i kwietnia.
Postępujemy podobnie jak przy uprawie papryki ostrej. Mogą być dwa sposoby uprawy
pomidorów w pojemnikach. Pierwszy sposób-nasiona możemy wysiać bezpośrednio do
dużych, docelowych pojemników po 2-3 nasiona w jeden pojemnik. Po wschodach
usuwamy najsłabsze rośliny, zostawiamy jedną najsilniejszą. Wtedy będą rosły bez
przesadzania przez cały sezon w tym samym pojemniku. Drugi sposób – przygotowania
rozsady (siew nasion do małych pojemników, przesadzanie młodych roślin fazie 2-3
listków do pojemników np. po jogurtach ).
www.prowadzedom.pl Przepikowana rozsada pomidora
Postępowanie po wysianiu nasion jest podobne w obu sposobach. A mianowicie
delikatnie podlewamy i nakrywamy całość folią spożywczą tą przeźroczystą, nie
aluminiową. W ten sposób tworzymy roślinkom warunki „szklarniowe”, w których
najszybciej wykiełkują. Trzeba jednak pamiętać o tym, aby nasiona miały dopływ
powietrza – w tym celu folię dziurkujemy np. wykałaczką. Optymalna temperatura do
kiełkowania pomidorów wynosi powyżej15- 200C i po ok. 10 dniach nastąpią wschody.
Sadzonki pomidorów koktajlowych wystawiamy na dwór w połowie maja, gdy nie ma
już ryzyka przymrozków. Przed wystawieniem roślin na zewnątrz należy je zahartować,
otwierając okno na kilka godzin dziennie. W naszej serii do uprawy na balkonach
wybrano niższe odmiany pomidorków, gdyż te wyższe mogą piąć się w górę nawet do
kilku metrów.
Pomidory należy sadzić do pojemników docelowych o co najmniej 20cm głębokości (im
większy pojemnik tym lepiej). Oczywiście na dnie doniczki robimy najpierw warstwę
drenażu. Jeśli chodzi o ziemię to w sprzedaży są specjalne mieszanki do warzyw,
pomidorki koktajlowe rosną równie dobrze w zwykłej ziemi do kwiatów balkonowych.
Nawozić można co 10-14 dni nawozami naturalnymi – kupionymi w sklepie (najlepsze
są takie z przewagą potasu) lub np. wyciągiem z pokrzyw.
Pomidorki koktajlowe – owocowanie
Do dojrzewania owoców potrzebne jest przede wszystkim słońce. Roślina stojąca w
cieniu będzie wymagała dużo więcej czasu aby wykształcić dojrzałe owoce. Pomidor jest
rośliną ciepłolubną, wymaga stanowiska
słonecznego, osłoniętego od wiatru.
www.prowadzedom.pl
Sąsiedztwo
Pomidory dobrze czują się w sąsiedztwie innych warzyw, szczególnie czosnku i cebuli,
które dodatkowo pomogą odstraszyć szkodniki. Można też siać pietruszkę naciową,
seler listkowy, szpinak, różne gatunki sałat, koper i inne. Nie należy natomiast sadzić
pomidorów w jednym pojemniku razem z ogórkami.
PORTULAKA ( Portulaca sativa)
Warzywo liściowe wywodzące się z Grecji oraz dalekiej Azji Przedniej, rozpościerającej
się aż po zachodnie Himalaje. Już starożytni Egipcjanie traktowali portulakę z honorami,
stosując jako warzywo i roślinę leczniczą. Swoją premierę w Europie portulaka miała w
średniowieczu. Z biegiem czasu zaczęła jednak coraz bardziej popadać w zapomnienie.
Grono znawców i amatorów tego delikatesu jest obecnie bardzo szczupłe, nie ma się
więc co dziwić, iż uprawa portulaki należy do rzadkości.
Liście i pędy portulaki zawierają duże ilości orzechowo-cytrynowego, orzeźwiającego
soku o lekkich właściwościach oczyszczających. Jest to warzywo wspomagające
trawienie. Roślina o wielu leczniczych właściwościach min. przeciwnowotworowych i
przeciwmiażdżycowych. Liście przyrządza się jak szpinak, a mięsiste łodygi jak szparagi.
Jest też oryginalnym składnikiem sałatek, nadając im lekko kwaskowy smak. Roślina ta
jest bogatym źródłem antyoksydantów, omega 3 (0,2 do 0,38 g na 100 g)), witamin A i C
(wit. C w 100g liści jest aż 22mg) oraz wapnia, żelaza, sodu, potasu i magnezu. Do
pozostałych składników należą witaminy B1, B2 , B6 , prowitamina A i podstawowe
składniki odżywcze, czyli węglowodany, białko. Należy do podstawowych warzyw w
kuchni greckiej, spożywana na surowo, np. z ogórkiem i w towarzystwie innych sałat.
Jednak mało się o niej słyszy, raczej się nie uprawia w przydomowych ogródkach, mimo
iż jest niewymagająca.
Uprawa
Portulaka to rosnąca w szybkim tempie roślina jednoroczna, która tworzy czerwonawą
łodygę długości 30-60 cm. Ścieląca się łodyga w późniejszym okresie rośnie w górę,
osiągając wysokość 15-40cm. Wyrastające z niej mięsiste liście są doskonałe do sałatek.
Zbiór pędów po kilku tygodniach. Roślina ta nadaje się do uprawy zarówno w ogródku
jak i w większych donicach i skrzynkach na balkonie. Nasion nie należy przykrywać
ziemią tylko lekko przygnieść. Wymagają wysokiej temperatury kiełkowania 20-25°C.
Pierwszy zbiór po kilku tygodniach aż do fazy kwitnienia. Lubi wilgoć ale nie znosi
nadmiaru wody i preferuje słoneczne miejsca. Roślinę tę w ciągu sezonu wegetacyjnego
można siać kilkakrotnie.
ROSZPONKA
(Valerianella locusta)
Gatunek rośliny jednorocznej lub dwuletniej należącej do rodziny kozłkowatych. Jej
ojczyzną jest Europa i Azja Mniejsza. Roszponka ma ciekawy, neutralny, lekko
orzechowy smak odmienny od pozostałych gatunków, dlatego tak świetnie komponuje
się z innymi sałatami. Jest bardzo wartościowym warzywem, ponieważ w czasie zimy
dostarcza związków mineralnych żelaza, a także witamin A i C oraz witaminy z grupy B.
Często określa się ją jako witaminową bombę na wiosnę i zimę. Roszponkę spożywa się
na surowo jako warzywo. Z jej liści przyrządza się smaczne sałatki, dodaje do omletów,
zup, past lub przyrządza z octem i oliwą.
Uprawa
Uprawa jest prosta, a rozety można zbierać już po 2-3
miesiącach. Nasiona wysiewamy na głębokość 1 cm w trzech
cyklach ; III-IV na zbiór wiosenny, VII-VIII na zbiór jesienny,
IX-X na zbiór zimowy. Latem roszponki nie uprawiamy, bo w
tym okresie niemal od razu tworzy pęd kwiatostanowy.
Warzywo to lubi podłoże nieprzesychające. Może przetrwać
balkonie.
mróz do -70C. Roszponkę uprawiamy w ogrodzie (wiosną lub
jesienią), ale możemy ją też uprawiać w pojemnikach na
CIEKAWOSTKA
Nie każdy wie, że roszponka w 100g ma więcej potasu niż pomidor!
Rukola
(Eruca sativa)
W naturze rośnie w rejonach basenu morza Śródziemnego, a także w Afryce i w Azji. W
Europie występuje głównie w Hiszpanii i we Włoszech. Może dorastać nawet do 75cm
wysokości. Ma charakterystyczne, lekko poszarpane ciemnozielone liście o pieprznym
smaku. Rukola ma szerokie zastosowanie w kuchni. Na surowo można ją dodawać do
wszelakich sałatek, na kanapki, do dekoracji potraw oraz do sosów, pizzy, mięs. Nie
należy jej poddawać długiej obróbce termicznej więc dodajemy ją na koniec gotowania
czy pieczenia, lub po prostu parzymy liście i dodajemy do gotowej potrawy. Nadaje
niepowtarzalny smak potrawom, szczególnie dobrze smakuje z owocami morza i serami.
Ale dodawać ją można właściwie do wszystkiego. Jadalne są również jej kwiaty i
nasiona, których można używać jako przyprawy. Rukola zawiera żelazo i wapń, a poza
tym: potas, kwas foliowy oraz aminokwasy siarkowe – cenne dla naszych włosów i
paznokci. Aminokwasy siarkowe są też odpowiedzialne za jej lekko pikantny smak.
Stanowi ciekawe urozmaicenie delikatnych gatunków sałat – sałaty masłowej czy
roszponki. Rukola ma działanie bakteriobójcze, dlatego warto po nią sięgać szczególnie
jesienią czy zimą, kiedy nasza naturalna odporność może być nieco osłabiona.
Uprawa
Uprawa rukoli jest bardzo prosta nie ma szczególnych wymagań co do gleby, można ją
bez problemu uprawiać w pojemnikach na balkonie w zwykłej, uniwersalnej ziemi.
Trzeba regularnie ją podlewać, bo gdy ma za mało wody, staje się bardzo gorzka, a więc
niesmaczna. Rukola bardzo szybko rośnie, kiełkuje 6-8 dni po wysiewie w optymalnych
warunkach 100C i bardzo szybko osiąga wysokość ok.4 cm. Potrzebuje stanowiska lekko
zacienionego – w pełnym słońcu będzie zbyt szybko kwitnąć. Wysiewać można ją
przez cały sezon – od wiosny do jesieni. Można powtarzać siew co 2-3 tyg. aby
zapewnić sobie stały dostęp świeżych liści .
Zbiór - Rukola w pojemniku na balkonie nadaje się do zbioru,
gdy osiągnie ok.12 cm Listki zbieramy zanim roślina
zakwitnie – potem mogą stać się gorzkie. Obrywamy liście
od spodu rośliny (jak przy wszystkich sałatach) pobudzając ją
jednocześnie do wytwarzania nowych. Liście zbierane latem
mają bardziej intensywny, pieprzny smak. Listki młode,
zbierane na wiosnę są delikatniejsze w smaku.
Sałata Lollo rossa (Lactuca sativa)
Sałata Lollo Bionda (Lactuca sativa)
To dwie nietypowe ze względu na formę liści, odmiany sałaty, które w Polsce stają coraz
bardziej popularne.
Obie wywodzą się z Włoch i tam są powszechnie uprawiane.
Sałata jest wartościowym składnikiem menu ze względu na dużą zawartość jodu, który
obniża cholesterol, chroniąc przed miażdżycą. Jod wzmacnia również układ
odpornościowy i przyspiesza tempo przemiany materii. Wbrew ogólnej opinii, sałata
wcale nie jest uboga w wartości odżywcze – ma ich całkiem sporo, a wśród nich głównie
witaminy i składniki mineralne. Przede wszystkim witaminę C, E (należące do
przeciwutleniaczy zapobiegających starzeniu się organizmu), a także wapń, magnez,
potas czy kwas foliowy, szczególnie ważny dla kobiet w wieku rozrodczym i w ciąży.
Dodatkowo jest źródłem błonnika pokarmowego – naturalnej szczotki czyszczącej nasz
przewód pokarmowy oraz regulującej trawienie. Sałata jest lekkostrawna, dlatego osoby
o wrażliwym żołądku mogą bez przeszkód po nią sięgać. Dodatkowo ma wiele walorów jest trwała, jędrna i chrupiąca. Nadaje się praktycznie do wszystkiego.
Lollo rossa – odmiana o ciemnoczerwonych lub bordowych liściach,
karbowanych na brzegach. W porównaniu z sałatą głowiastą czy
endywią, sałata Lollo rossa zawiera mniej składników odżywczych.
Nie ma jednak wątpliwości, że także ten gatunek, to zdrowe i
wartościowe uzupełnienie dobrze skomponowanej diety. Lollo rossa jest źródłem
węglowodanów, potasu, wapnia i fosforu. Jest też bogata w witaminy: A, B1, B2, C i kwas
nikotynowy. A w 100 gramach tej sałaty jest tylko 21 kcal. Jej postrzępione liście
składają się w małe główki, dzięki czemu wyglądają jak puszyste kule. Liście są dość
twarde i dobrze się przechowują. Lollo rossa świetnie pasuje do mięsa cielęcego,
drobiowego czy wątróbki, grzybów i ostrych serów.
Lollo Bionda
to odmiana włoskiej, karbowanej sałaty o bardzo smacznych,
jasnozielonych liściach. Wspaniały składnik sałatek o cierpkim,
orzechowym smaku jak i ozdoba potraw. Zaleca się mieszanie z
sałatami delikatniejszymi w smaku. Można podawać do każdego
rodzaju dań. Liście sałaty Lollo Bionda mają barwę jasnozieloną lub
żółtawą, są mocno karbowane na brzegach.
Uprawa
Sałatę możemy wysiewać do skrzynek, wtedy zagęszczenie roślin będzie większe i
rośliny będą zdecydowanie mniejsze. Możemy używać jej we wczesnej fazie wzrostu.
Chcąc uzyskać większe główki, rozsadę należy przesadzić pojedynczo do dużych
doniczek, skrzynek i uprawiać je na balkonie, tarasie jak również w ogrodzie
rozstawiając je w dobrze naświetlonych miejscach. Aby przyspieszyć uprawę sałat
można przygotować rozsadę w warunkach domowych już w lutym lub marcu. Nasiona
wysiewamy do płytkich pojemników,
przykrywamy je cienką warstwą ziemi i
delikatnie podlewamy. Pojemniki
ustawiamy na parapecie okiennym, tak
aby rośliny miały dostęp do światła i
ciepła. Gdy siewki wykształcą pierwsze
listki przesadzamy je do pojemników o średnicy
ok. 5 cm,
www.prowadzedom.pl
a jak nadejdzie odpowiednia pora wysadzamy na
miejsce stałe do warzywnika lub uprawiajmy w dużych donicach na balkonie lub tarasie.
Zrywamy liście tylko zewnętrzne, środkowe są potrzebne do
rozwoju, a roślina będzie wciąż odrastać i to w szybkim tempie.
Nasiona można wysiewać 2 – 3-krotnie co 14 dni i w ten sposób
mamy wciąż świeże listki. Najważniejszym zabiegiem
pielęgnacyjnym jest podlewanie. Sałacie nie może zabraknąć
wody, zwłaszcza w upalne dni. Sałata potrzebuje do kiełkowania
min 50C, wschody następują po 6-8 dniach. Sałata wymaga
słonecznego stanowiska.
Nie zaleca się uprawy sałaty w okresie letnim, gdyż
szybko wybija w pędy kwiatostanowe.
Sałata rzymska (Lactuca sativa)
Sałata rzymska ze względu na
podłużny kształt liści
nazwana niegdyś długolistną
była prawdopodobnie pierwszą sałatą, jaką sprowadziła do Polski królowa Bona w
pierwszej połowie XVI w. Kiedy jednak zawitały do nas także inne sałaty, powoli odeszła
w zapomnienie. Ostatnimi czasy — między innymi dzięki mediom — zwiększa się
zainteresowanie konsumentów nowinkami kulinarnymi ze świata.
Sałata rzymska tworzy bardzo luźne, wydłużone główki albo
tylko duże rozety liści. Sałata rzymska pod względem
żywieniowym jest najwartościowszą z sałat. Ma bardzo
dobry smak, zewnętrzne liście są nieco gorzkawe (mają tak
zwany orzechowy posmak), ale okrywające i wewnętrzne —
bardzo słodkie. Jest równie trwała jak sałata lodowa, a w
dodatku znacznie bogatsza pod względem składników
odżywczych. Zawiera około 7% suchej masy i ma tylko 16
kcal/100 g, ale za to dużo błonnika, aminokwasów, białek
(1,6%) i węglowodanów (>2%). Jest źródłem wielu witamin m.in. z grupy B (B1, B2),
witaminy PP, C, beta-karotenu oraz składników mineralnych wapnia, żelaza czy fosforu.
Wysoka zawartość białka powoduje, że cieszy się ona dużym powodzeniem wśród
kulturystów. Jeżeli chodzi o zawartość azotanów to stwierdzono, że ich ilość jest
znacznie niższa w roślinach uprawianych w doniczkach niż w gruncie.
Uprawa
Uprawa sałaty rzymskiej nie różni się od uprawy sałaty głowiastej. Nadaje się lepiej do
uprawy w miesiącach letnich, gdyż jest
wytrzymalsza na upały i nie wybija tak
szybko w pędy kwiatowe. Wymaga gleby
żyznej i wilgotnej. Sałatę możemy wysiewać
do skrzynek, wtedy zagęszczenie roślin
będzie większe i rośliny będą zdecydowanie
mniejsze. Chcąc uzyskać większe główki rozsadę należy przesadzić
pojedynczo do dużych doniczek, skrzynek i uprawiać je na
balkonie, tarasie jak również w ogrodzie, rozstawiając je w dobrze nasłonecznionych
miejscach. Aby przyspieszyć uprawę sałaty można przygotować rozsadę w warunkach
domowych już w lutym lub marcu. Nasiona wysiewamy do płytkich pojemników,
przykrywamy je cienką warstwą ziemi i delikatnie podlewamy. Pojemniki ustawiamy na
parapecie okiennym, tak aby rośliny miały dostęp do światła i ciepła. Gdy siewki
wykształcą pierwsze listki przesadzamy je do pojemników o średnicy ok. 5 cm, a gdy
nadejdzie odpowiednia pora wysadzamy na miejsce stałe do warzywnika lub
uprawiamy w dużych donicach na balkonie lub tarasie. Sałata wymaga słonecznego
stanowiska. Listki możemy już zrywać we wczesnej fazie wzrostu.
Sałaty na cięte listki (Lactuca sativa)
Młode listki
Dojrzałe listki
W naszej serii MINI OGRODU mamy trzy rodzaje sałat na cięte listki; z
gładkimi zielonymi, kędzierzawymi zielonymi i czerwonymi kędzierzawymi
listkami.
Sałata to samo zdrowie, dlatego warto jeść świeże, młode listki. Są podstawą
niskokalorycznych diet i kuracji odchudzających. Posiadają znikome ilości kalorii, około
14 kcal/100g produktu. Ponadto dużo cennych składników odżywczych, jak: żelazo,
wapń, magnez i potas, a także witaminy: A, E, D, C i kwas foliowy - bardzo ważny przede
wszystkim dla kobiet w ciąży. Witaminy C, E ,należące do przeciwutleniaczy
zapobiegających starzeniu się organizmu. Dodatkowo jest źródłem błonnika
pokarmowego.
Sałata to bardzo "towarzyska" roślina, doskonale komponuje się z innymi warzywami,
roślinami strączkowymi, zbożami, orzechami czy mięsami i produktami mlecznymi. Nie
wymaga wielu przypraw, ale zwykłe dodajemy do niej soli, pieprzu, oliwy, majonezu lub
innego sosu. Stosujemy ją do przyrządzania dań głównych, sałatek, kanapek, przystawek
oraz garnirowania wielu potraw.
Uprawa
Na cięte listki wybrano specjalne odmiany sałat szybkorosnących do uprawy przez cały
rok. Odmiany te nie tworzą główek. Polecane do upraw w ogrodach lub skrzynkach na
balkonach, tarasach i parapetach okiennych od wczesnej wiosny do późnej jesieni.
Wszystkie te odmiany sałaty mają krótki okres wegetacji i pierwsze liście można zbierać
już po 4-6 tygodniach gdy osiągną 8 -10cm. Listki będą odrastały po ścięciu należy tylko
zostawić serce rośliny. Nasiona warto wysiewać sukcesywnie w małych ilościach - dzięki
czemu plony zbieramy stopniowo, unikając w ten sposób "klęski urodzaju”. W
warunkach domowych (wysiew do skrzynek, doniczek) może być uprawiana w okresie
zimowym, ale musimy zapewnić jej dodatkowe doświetlenie. Sałata wymaga
słonecznego stanowiska.
Czy wiesz, że...
Zbyt długie moczenie liści sałaty w wodzie powoduje wypłukiwanie składników
www.prowadzedom.pl
Mieszanki na cięte listki
www.prowadzedom.pl
Warto też sięgać po mieszanki, które są bogatsze w składniki mineralne i witaminy,
niż pojedyncza główka sałaty. Różnorodna dieta zapewni nam więcej wartości
odżywczych, a dodatkowo będzie ciekawsza. Mieszanki skomponowano z gatunków i
odmian na cięte listki szybkorosnących i nadających się do wysiewu w ciągu całego
sezonu wegetacyjnego.
Uprawa
Nasiona należy wysiewać do pojemników zawierających uniwersalny substrat do
warzyw. W celu poprawienia właściwości podłoża polecamy hydrożel z nawozem
PlantiCo. Pierwszy zbiór po kilku tygodniach, gdy listki osiągną wielkość 6-10 cm.
Delikatne w smaku liście mogą być zbierane od wczesnej fazy (cięte listki - „Baby leaf”).
Aby zapewnić ciągłe zbiory należy wysiewać nasiona co kilka tygodni. Sałata wymaga
słonecznego stanowiska. Poszczególne gatunki roślin użyte do mieszanek opisane były
we wcześniejszych kategoriach.
Kolorowe cięte listki - mieszanka różnych sałat na cięte listki
Aromatyczne cięte listki (CYKORIA ,RUKOLA ,SAŁATA ,ROKIETTA)
Pikantne cięte listki (MIZUNA,CYKORIA,ENDYWIA,SAŁATA)
W skład mieszanki Pikantne cięte listki wchodzi sałata Mizuna, która do tej
pory nie była opisana na naszej stronie.
Mizuna pochodzi z Chin, ceniona i często używana jest w Japonii i innych krajach
azjatyckich. Należy do roślin jednorocznych kapustnych, nazywana jest musztardą
japońską. Z wyglądu przypomina nieco rukolę, jednak w smaku jej postrzępione liście
mają nieco mniej goryczki tak charakterystycznej dla rukoli. Jej smak jest wyrazisty,
pikantny lekko musztardowy. Znajduje bardzo szerokie zastosowanie w kuchni, bo może
być używana w zupach, gotowana na parze, podsmażana na mocno rozgrzanym oleju
sama lub z innymi warzywami, z mięsem, rybą, a także może być spożywana na surowo
jako składnik np. sałatki. Z tego powodu najlepiej mizunę łączyć z innymi sałatami,
bardziej neutralnymi i delikatniejszymi. Jadalne są liście, łodygi, kwiaty i nasiona. Dzięki
postrzępionym, drobnym listkom roślina ma efektowny wygląd i jest ozdobą balkonu i
ogrodu.
Uprawa
Mizuna podobnie jak pozostałe składniki mieszanki pikantnej jest łatwa w uprawie.
Lubi wilgoć, żyzną glebę. Nadaje się do uprawy w pojemnikach jak również do ogrodu.
Ma niewielkie wymagania cieplne (optymalna temp.18-20oC, znosi przymrozki do -5oC),
można ją siać do pojemników już od wczesnej wiosny. Kiełkuje w optymalnych
warunkach już po 4-10 dniach. Jeśli młode, delikatne listki mizuny wysiane w mieszance
będziemy wycinać stopniowo to okres wegetacji i tym samym zbiór listków może trwać
nawet 5-6 miesięcy. Pełny rozwój na zbiór rozet liściowych następuje po ok. 40 dniach.
Seler listkowy (Apium graveolens)
Seler (Apium graveolens), należący do rodziny selerowatych (Apiaceae) jest rośliną znaną
od tysięcy lat. Już Homer w "Odysei" (850 rok p.n.e.) wspomina o tym warzywie. Jego
lecznicze właściwości znane są od czasów starożytnych. Uprawne formy pochodzą od dziko
rosnącego selera błotnego, który występuje w wilgotnych rejonach w całej Europie, Azji
Mniejszej, na Kaukazie i w Himalajach. Początkowo traktowano go jako lek — we Francji
znany od IX wieku. W 1600 r. opisali go botanicy włoscy i szwajcarscy. Ulepszany przez
hodowców stawał się coraz popularniejszym warzywem. Do Ameryki zawieźli go koloniści
w 1806 roku. Obecnie seler jest znany i ceniony, a w uprawie znajdują się trzy jego formy.
Formy selera, znacznie różnią się od siebie: seler korzeniowy (Apium graveolens L. var.
rapaceum), najpopularniejszy u nas — jego częścią użytkową jest mięsisty korzeń
spichrzowy, seler naciowy (A. graveolens var. dulce) — jadalne są mięsiste ogonki
liściowe i seler listkowy (A. graveolens var. secalinum) — częścią użytkową są bardzo
aromatyczne, całe liście z delikatnymi ogonkami. Są one znakomitym dodatkiem do
różnych potraw, zarówno w stanie świeżym, jak i po wysuszeniu (np. do zup, dań
mięsnych, zapiekanek, itp.). Blaszki i ogonki selera listkowego mają znacznie więcej
witaminy C (powyżej 100 mg w 100 g), betakarotenu (powyżej 3 mg w 100 g), witamin
z grupy B, witaminy K oraz potasu, wapnia i magnezu niż seler naciowy.
Uprawa
Uprawa selera listkowego – nasiona możemy wysiewać
bezpośrednio do docelowych pojemników (pojemność ok.1,5 dm3)
lub możemy robić rozsadę i pojedyncze rośliny (rozsady)
wysadzamy później do większych doniczek. Pojemniki wystawiamy
na zewnątrz dopiero po 15 maja po wcześniejszym zahartowaniu
roślin, gdyż seler jest ciepłolubny, wrażliwy na chłody.
Temperatura poniżej 100C przez okres 2-3 tyg. powoduje wybijanie
w pędy kwiatostanowe. Pierwsze zbiory selera listkowego przeprowadza się już po 40
dniach od daty siewu. Liście po ścięciu odrastają ponownie i mogą być zbierane
wielokrotnie podczas sezonu. Okres wegetacji 70-80 dni. Po 5 tygodniach uprawy trzeba
zacząć zasilać rośliny 0,05–0,1% roztworem nawozu wieloskładnikowego
z mikroelementami. Pierwszym objawem niedożywienia są jasne obwódki i żółknięcie
najstarszych liści, które należy usunąć i sukcesywnie dokarmiać rośliny.
Szczypiorek
(Allium schoenoprasum)
Chętnie używany podczas Wielkanocy szczypiorek, powinien gościć na stołach nie tylko
od święta. Ten rodzaj rośliny cechuje bowiem wysoka wartość odżywcza, więc taki
niepozorny dodatek wkomponowany do wybranych potraw,
może wpłynąć zbawiennie na zdrowie. Szczypiorek pobudza
apetyt, ułatwia trawienie oraz ma lekkie działanie
przeczyszczające. Specyficzny smak i zapach nadają mu
związki siarki, które mają lecznicze właściwości, obniżają
ciśnienie krwi. Zawiera karoten, kwas foliowy, witaminy C,
B1, B2, a także potas, sód, wapń, magnez, fosfor, kwas
krzemowy i chlor, olejki eteryczne, które pobudzają
przemianę materii. Do spożycia można wykorzystywać nie
tylko liście, ale również liliowe, zebrane w główki kwiaty, które kwitną w połowie lata.
Dodaje się je do surówek, sałatek, potraw z jajek, past i serów. Szczypiorek jest
niskokaloryczny, bo w 100 g znajduje się jedynie 30 kalorii, więc dodawanie go do
ulubionych posiłków z pewnością nie wpłynie destruktywnie na sylwetkę. Ze względu
na lekko słony smak można używać go zamiast soli, co z kolei przyczynia się to
minimalizowania gromadzącej się wody w organizmie.
Uprawa
Uprawa w doniczce
Doniczkę napełnić ziemią (ziemia uniwersalna z piaskiem), tak aby cała doniczka była
przykryta. Wysiać na całą powierzchnie równomiernie nasiona i przykryć delikatnie
lekką warstwą ziemi, na grubość około 0,5 cm. Jeżeli ziemia jest bardzo sucha, doniczkę
wstawić do naczynia napełnionego wodą, tak aby nasiąkła. Od góry należy także
delikatnie zalewać wodą, tylko nie wypłukać nasion. Po około trzech tygodniach zacznie
pojawiać się szczypiorek. Po każdym ścinaniu powinien być on coraz grubszy. Można
lekko przycinać, ale robiąc możliwie najmniejsze rany. Rośliny tolerują niskie
temperatury.
www.prowadzedom.pl
UWAGA! Jeśli dopuścimy do tego, by ziemia przeschła, straci ona właściwości nasiąkania
i utrzymania wilgoci. U góry sucha a na dole mokra - sprawi, że szczypiorek mimo
wilgoci zacznie usychać i gnić jednocześnie.
www.prowadzedom.pl
Szpinak
(Spinacia oleracea)
Szpinak należy do rodziny komosowatych. Warzywo jest rośliną jednoroczną. Najlepsze
do jedzenia są młode liście szpinaku. Poza tym, że dobrze smakują, zawierają również
dużo witaminy C, A, E, K, witamin z grupy B, wapnia, fosforu, żelaza, karotenu, kwasu
foliowego jak i mikroelementów (jod, mangan). Korzystnie wpływają na nasz organizm,
chroniąc przed krzywicą, anemią, chorobami serca, nowotworami. Młode listki
lepiej jadać na surowo, np. w sałatkach. Jego jedyną wadą jest kwas szczawiowy, który
hamuje wchłanianie wapnia i żelaza dlatego podczas przyrządzania należy dodać nieco
mleka. Wapń z mleka zwiąże się z kwasem szczawiowym i wytrąci się szczawian wapnia,
zapobiegnie to utracie wapnia z organizmu, ale przyczyniają się do tworzenia kamieni
nerkowych i żółciowych toteż spożywanie szpinaku powinny
ograniczyć osoby chorujące na nerki, żołądek, reumatyzm czy
artretyzm.
Uprawa
Szpinak można uprawiać w doniczkach, pojemnikach i skrzynkach
na balkonie.
Najlepszym miejscem do uprawy szpinaku jest stanowisko nasłonecznione. Szpinak lubi
też wilgoć, dlatego przesuszone podłoże, zbyt wysoka temperatura spowodują wybijanie
w pędy kwiatostanowe, wytworzą się gorzkie, skórzaste liście. Szpinak, który zakwitł nie
nadaje się już do przyrządzania potraw. Optymalna temperatura uprawy 15-180C, młode
siewki znoszą temperaturę -60C, dlatego możliwy jest wysiew wczesną wiosną. Szpinak
wysiany w marcu zbiera się w pierwszych dniach czerwca, posiany w sierpniu zbieramy
w listopadzie, a ten z września będzie dobry do jedzenia za rok w maju. Nie należy
uprawiać latem, ponieważ w wysokiej temperaturze rośliny wybijają w pędy
kwiatostanowe i liście tracą na wartości. Nasiona wysiewa się płytko i nie za gęsto, po 23 ziarenka na doniczkę. Wschody następują po ok.10-14 dniach. Czynność tą możemy
powtarzać co 2-3 tygodnie i wtedy mamy stały dostęp do młodych listków „baby leaf”.
Szpinak rośnie bardzo szybko z nasion po ok. 4-6 tyg. można zrywać już pierwsze
zewnętrzne listki. Sadzonki w skrzynkach powinny być w odległości około siedmiu
centymetrów jedna od drugiej. Szpinak nie lubi przegrzanego, suchego powietrza. W
takich warunkach trzeba zraszać rośliny.
www.prowadzedom.pl
Życzymy udanych upraw doniczkowych
Prosimy o podzielenie się swoimi pomysłami,
uwagami i doświadczeniami ogrodniczymi oraz
nadsyłanie zrobionych przez siebie ciekawych
zdjęć.