Idea MKEKOFIL. 2016

Młodzieżowa Konferencja Ekofilozoficzna
„Do serca przytul psa…”
Poznań 15 czerwca 2016 r.
Idea konferencji
Tegorocznej, szóstej z kolei, konferencji z cyklu „Młodzi o ekologii” przyświecać będzie myśl
znakomitego filozofa i teologa Alberta Schweitzera: „Jestem życiem, które pragnie żyć,
pośród życia, które pragnie żyć”. Jest to bez wątpienia myśl etyczna łącząca w całość wszelką
bioróżnorodność. Wskazująca na wolę życia istoty, która mówi i istoty, która pozostaje niema.
Jest to wreszcie myśl, która dziś odczytana poprzez pryzmat rozwijających się badań
biologicznych, szczególnie zaś etologii, socjobiologii czy genetyki pozwala na rewizję filozoficznoetycznego poglądu na temat zwierząt. Dziś mimo wielu toczonych sporów na temat praw zwierząt,
dyskusji wokół relacji człowiek-zwierzę, odchodzi się zdecydowanie od kartezjańskiego obrazu zwierząt
- bezrozumnych i bezdusznych automatów. Zrywa się z ich przedmiotowym traktowaniem. Na gruncie
rozważań moralnych zwierzę jako istota doznająca uczuć, wrażliwa na cierpienie zyskuje status
podmiotowy. Duże znaczenie odegrała tu doktryna utylitaryzmu. Jej główny przedstawiciel Jeremy
Bentham głosił, iż „należy pytać nie o to, czy zwierzęta mogą rozumować ani czy mogą mówić, lecz czy
mogą cierpieć”. Inny etyk Peter Singer, propagujący ideę wyzwolenia zwierząt, rozwija tę myśl
twierdząc, że „ból jest bólem i przynależność do różnych gatunków nie zmienia faktu jego odczuwania”.
W znacznie wcześniejszej myśli Darwina, rozwijanej w tym duchu, czytamy, że rozwój kultury moralnej
człowieka jest swoistą historią współczucia, które osiąga swój szczyt w objęciu współczuciem również
zwierząt. Te i inne wyrażane myśli wprowadzać będą nas w dyskusję, często bardzo zróżnicowaną, na
temat postawy jaką ludzie winni prezentować i prezentują w stosunku do zwierząt. Praktyka pokazuje,
że człowiek nie przestał funkcjonować z pozycji siły i myślenia, które określa się jako postawa
szowinizmu gatunkowego (ang. speciesism czy pol. gatunksizm), postawy antropocentrycznego błędu
perspektywy patrzenia . Dlatego ciągle wskazuje się na potrzebę podejmowania dyskusji o wpływie
postrzegania zwierząt na sposób ich traktowania. Musimy uświadomić sobie, że mamy jeszcze ciągle
do czynienia z poglądami, które nacechowane są absolutną ignorancją, a zwierzę jest w konsekwencji
traktowane jedynie jak rzecz, przedmiot rozrywki i zabawy (jakże często niezwykle okrutnej) czy też
towar albo rentowny produkt hodowlany. Rozumność człowieka, w konsekwencji tych poglądów, łączy
się z bezwzględnym panowaniem a nie opieką i odpowiedzialnością. Odwołując się do antropologii
porównawczej czy do kognitywistyki winniśmy poszerzyć naszą wiedzę o zdolnościach poznawczych
zwierząt, dostrzec w nich istoty obdarzone inteligencją, posiadające własne wartości, protokulturę. To
wymaga odpowiedzi na pytanie czy dyskusja o umysłach zwierząt to naukowa ekstrawagancja czy
doniosłe pole badań nauk szczególowych i filozofii. Wnikliwa analiza języka, który stosujemy może być
również polem do dyskusji o tym jaki jest nasz rzeczywisty obraz zwierząt i jak ten obraz mógłby się
zmieniać w zależności od form i słów używanych
.
Realizując temat konferencji będziemy tak naszkicowane myślenie o zwierzętach łączyć z szeroko
rozumianym myśleniem ekologicznym odwołującym się do idei zrównoważonego rozwoju. Będzie to
próba kolejnego dialogu pomiędzy młodymi ludźmi myślącymi na wzór humanistyczny a myślącymi
scjentystycznie, wykorzystującymi dane nauk szczegółowych. Ta swoista synergia pozwoli nam
odpowiedzieć może na najważniejsze pytania: Czy człowiek nie jest skazany na dobro? Czy szkodząc
innym istotom żywym nie szkodzi sobie?