Plan wynikowy nauczania podstaw przedsiębiorczości Program: „Ekonomia Stosowana” (nr dopuszczenia programu: DKOS – 4015 – 177/02) Podręcznik: praca zbiorowa pod red. prof. dr. hab. M. Belki: „Ekonomia Stosowana", wyd. FMP, Warszawa 1. Człowiek – istota ekonomiczna (3 godz.) Temat Co to znaczy być przedsiębiorczym? Wybór – to wcale nie jest takie proste! l.godz. 2 1 Treści Motywy aktywności człowieka. Moje zasoby - mocne i słabe strony własnej osobowości. Zdolność do wyznaczania sobie celów i zadań oraz do podejmowania ich realizacji. Ograniczoność zasobów i konieczność wyboru Koszt alternatywny. Racjonalny wybór. Czynniki produkcji. Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: -dokonać trafnej samooceny, -rozpoznać czynniki i przeszkody sprzyjające realizacji swoich planów, -świadomie wyznaczać swoje cele, -porównywać koszty podejmowania realizacji celów, -wskazywać motywy aktywności człowieka, -charakteryzować zasoby swoje i środowiska, -wyjaśnić pojęcia: koszt alternatywny, racjonalny wybór; -wymienić i opisać czynniki produkcji, -wyjaśnić pojęcia: mikroi makroekonomia. -skomentować hierarchię potrzeb według piramidy potrzeb Maslowa, -analizować krzywą możliwości produkcyjnych, podając przykłady z życia codziennego. 2. Gospodarka rynkowa (2 godz.) Temat Systemy ekonomiczne Gospodarka rynkowa l.godz. 1 1 Treści Systemy ekonomiczne: gospodarka rynkowa i centralnie planowana Transformacja systemowa w Polsce Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: -nazywać, identyfikować i charakteryzować systemy ekonomiczne, -opisać na czym polega Filary wolnej przedsiębiorczości transformacja systemowa Rola zysków w Polsce, Jakie możliwości daje mi -wymienić filary gospodarki funkcjonowanie w systemie gospodarki rynkowej, rynkowej i czego ode mnie -określać korzyści i wymagania, wymaga? jakie stwarza gospodarka rynkowa. -określić przyczyny transformacji systemowej w Polsce, -wskazać, jakie są korzyści i koszty przekształceń systemowych w Polsce, -wyjaśnić jaki wpływ na efektywność gospodarowania ma system ekonomiczny, -podać przykłady krajów, w których występowały (lub występują) poznane systemy ekonomiczne, -wskazać zalety i wady tych systemów. 3. Rynek – popyt, podaż i cena (5 godz.) Temat Mechanizmu rynkowy-jak to działa? l.godz. 2 Treści Ceny w gospodarce rynkowej Prawo popytu. Prawo podaży Jak zmienia się popyt i podaż? 2 Popyt i jego zmiany. Elastyczność popytu Podaż i jej zmiany. Elastyczność podaży Mechanizm ustalania cen Konkurencja na rynku 1 Konkurencja doskonała, monopol, oligopol Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: -zdefiniować pojęcie popytu, -zdefiniować pojęcie podaży, -wyjaśnić wahania popytu wraz ze zmianą ceny oraz sformułować prawo popytu, -wyjaśnić wahania podaży wraz ze zmianą ceny oraz sformułować prawo podaży, -wykreślić krzywą popytu i krzywą podaży, - na podstawie krzywych popytu i podaży ustalić cenę równowagi, -objaśniać pojęcie użyteczności krańcowej, -obliczyć elastyczność popytu, -opisać czynniki wpływające na elastyczność cenową popytu, -charakteryzować różne rodzaje rynków, - analizować konsekwencje braku równowagi na rynku. - wymienić i opisać pozacenowe czynniki wpływające na popyt i podaż -opisać mechanizm ustalania ceny, - wyjaśnić pojęcie elastyczności cenowej popytu i podaży, -identyfikować rodzaje rynku (monopol, oligopol, konkurencja doskonała). 4. Budżet domowy (2 godz.) Temat l.godz. Budżet domowy 1 Jak równoważyć budżet domowy? 1 Treści Budżet domowy Źródła dochodu Efektywne wykorzystanie pieniędzy Inicjatywność i odpowiedzialność człowieka Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: -uzasadnić potrzebę planowania budżetu, -wskazywać i charakteryzować źródła dochodów, - wskazywać i charakteryzować podstawowe kategorie wydatków, -analizować i prezentować potrzeby wszystkich członków rodziny, -analizować, jak można zmieniać dochody i modyfikować wydatki. -analizować strukturę wydatków gospodarstwa domowego, -dostrzegać związek między wysokością dochodów a strukturą wydatków, -zaplanować budżet domowy, -wskazywać konsekwencje nieracjonalnego gospodarowania budżetem domowym. 5. Konsument i jego prawa (3 godz.) Temat Wpływ reklamy na decyzje konsumenta l.godz. 1 Treści Jak oddziałuje reklama? Korzyści wynikające z reklamy. Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: -wskazać funkcje reklamy, -przedstawić wpływ reklamy na decyzje konsumenta, -rozróżniać strategie reklamowe, -analizować swoje zachowanie w sytuacjach konfliktowych, Udane zakupy 1 Asertywny konsument 1 Dlaczego trzeba chronić konsumenta? - wskazywać , jak należy Prawa konsumenta korzystać z reklam, -wyjaśnić kim jest konsument, -wymienić prawa konsumenta, -uzasadnić potrzebę ochrony praw konsumenta, -wymienić instytucje Zachowania asertywne wspomagające ochronę Umiejętność egzekwowania swoich konsumenta w Polsce, praw konsumenckich -identyfikować zachowania bierne, asertywne i agresywne. -wymienić podstawowe zasady prowadzenia negocjacji, -wskazać procedury związane z egzekwowaniem praw konsumenckich. 6. Oszczędności, kredyty, inwestycje (3 godz.) Temat l.godz. Formy oszczędzania i inwestowania 2 Jak korzystać z kredytu? 7. Ubezpieczenia (2 godz.) 1 Treści Znaczenie oszczędności i inwestycji w gospodarce Formy oszczędzania i inwestowania. Racjonalność podejmowania decyzji. Ryzyko i zysk Warunki uzyskania kredytu Koszty kredytu Kredyty konsumenckie Rzetelność ofert kredytowych-ich porównanie. Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: - wyjaśnić znaczenie oszczędności w gospodarce, -wymienić formy oszczędzania, -obliczyć odsetki od lokaty terminowej ( z kapitalizacją oraz bez), -wskazać sposoby inwestowania, -porównać różne oferty bankowe dot. lokat, -określić, na czym polega ryzyko danej inwestycji; - wskazać warunki ubiegania się o kredyt, - wymienić przykłady kosztów kredytu, -wskazać wady i zalety korzystania z kredytu. -korzystając z różnych źródeł, dokonać wyboru oferty ROR oraz uzasadnić wybór, -szacować zysk i ryzyko planowanej inwestycji, -korzystając z różnych źródeł, dokonać wyboru oferty kredytowej oraz uzasadnić wybór, -oszacować koszty kredytu, -dokonać porównania ofert kredytowych, -scharakteryzować rodzaje kredytów konsumenckich, -scharakteryzować czynniki wpływające na przyznanie kredytu. Temat Przezorny zawsze ubezpieczony… Ubezpieczenia społeczne l.godz. 1 1 Treści Ubezpieczenia majątkowe Ubezpieczenia zdrowotne OC, AC, NW, KL Ubezpieczenia społeczne Ekonomiczny sens emerytury Sposoby finansowego zabezpieczenia na starość Jak podjąć decyzję o funduszu emerytalnym? Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: -wymienić rodzaje ubezpieczeń, -wyjaśniać sens ubezpieczeń majątkowych, zdrowotnych, komunikacyjnych, -scharakteryzować poszczególne rodzaje ubezpieczeń, -analizować podstawowe dane zawarte w polisie ubezpieczeniowej, -uzasadnić konieczność ponoszenia odpowiedzialności za swoje warunki życia na emeryturze, -oszacować wysokość składki ubezpieczeniowej, -opisać model ustalania składki ubezpieczeniowej, -wskazać i stosować kryteria do analizy oferty firm ubezpieczeniowych, -dokonać wyboru optymalnej dla siebie formy ubezpieczenia, -scharakteryzować podstawy systemu emerytalnego obowiązującego w Polsce, -przeanalizować i porównać różne oferty ubezpieczenia emerytalnego. 8. Giełda papierów wartościowych (3 godz.) Temat Giełda Papierów Wartościowych Czy można bezpiecznie inwestować na giełdzie? l.godz. 1 2 Treści Giełda i jej rodzaje Giełda jako miejsce inwestowania Ocena potencjalnego zysku i ryzyka Ryzyko jako jedna z potrzeb człowieka Giełdy na świecie. Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: -wymienić rodzaje giełd, -wyjaśnić funkcje giełdy w gospodarce,, -wyjaśnić pojęcia: akcja, giełda, dywidenda, kurs akcji, rynek pierwotny, rynek wtórny -czytać tabele giełdowe. -opisać zasady bezpiecznego inwestowania na giełdzie. -opisać zasady składania zleceń, -wymienić i opisać podstawowe indeksy giełdowe, -przeprowadzić analizę zysku i ryzyka związanego z inwestowaniem na giełdzie. 9. Przedsiębiorstwo w gospodarce (3 godz.) Temat Podstawy prawne prowadzenia działalności gospodarczej l.godz. 2 Treści Podstawowe Podstawowe regulacje prawne dot. Uczeń potrafi: prowadzenia działalności gospodarczej. Wymagania Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: Czy biznes może być etyczny? 1 Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw Wady oraz zalety małych i średnich przedsiębiorstw Jakie przedsiębiorstwa dominują w UE? Finansowanie przedsiębiorstwa Etyka w biznesie – przykłady etycznego postępowania w biznesie. -wymienić podstawowe akty prawne dot. prowadzenia działalności gospodarczej - wyjaśnić pojęcie działalności gospodarczej, -identyfikować podstawowe formy własności, -wskazywać podstawowe formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw, -wskazywać istotne cech różnych form organizacyjnoprawnych przedsiębiorstw -wskazywać wady i zalety małych i średnich przedsiębiorstw, -podać przykłady etycznego postępowania w biznesie. -uzasadnić wybór określonej formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa, - opisać strukturę spółki z ograniczoną odpowiedzialnościa, -opisać strukturę spółki akcyjnej, -wskazywać źródła finansowania działalności gospodarczej, -wskazywać przyczyny niepowodzeń małych i średnich firm, -wymienić przykłady form organizacyjno-prawnych przedsiębiorstw w UE. 10. Organizacja i zarządzanie firmą (3 godz.) Temat Dobrze zorganizowany zespół Jak skutecznie zarządzać firmą? l.godz. 1 2 Treści Organizacja pracy w zespole Rodzaje zadań w grupie Znaczenie informacji w zarządzaniu firmą Organizacja pracy Style kierowania Rola podziału pracy i znaczenie pracy zespołowej Cele i zasady pracy zespołowej Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: -określić zasady organizacji pracy własnej i zespołu, -scharakteryzować podstawowe reguły budowania dobrych relacji z innymi, -określić zachowania sprzyjające skutecznemu wywieraniu wpływu na innych, -omówić podstawowe zasady pracy w zespole, -rozróżniać rodzaje zadań w grupie, -rozróżniać style kierowania, -uzasadnić znaczenie pracy grupowej dla prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstwa. -analizować korzyści wynikające z pracy zespołowej, -stosować podstawowe zasady pracy w zespole, -wyjaśnić funkcje kierowania, -scharakteryzować różne style kierowania, -dokonać oceny efektywności różnych stylów zarządzania -określać rolę lidera w organizowaniu aktywności grupy, -uzasadnić potrzebę brania odpowiedzialności za podjęte działania. 11. Gospodarowanie w firmie (6 godz.) Temat Majątek firmy l.godz. 1 Przychody, koszty i zyski 1 Rozliczenia finansowe firmy 2 Działania marketingowe w firmie 2 Treści Wymagania Podstawowe Majątek firmy i źródła jego pochodzenia Uczeń potrafi: Przychody, koszty, zysk Koszty uzyskania przychodów Dochód przedsiębiorstwa Produkcja i wydajność pracy Prawo malejących przychodów Rentowność przedsięwzięcia gospodarczego Formy opodatkowania przedsiębiorstw Zasady rozliczeń finansowych Obliczanie wyniku finansowego Narzędzia marketingowe w zarządzaniu przedsiębiorstwem Budowanie strategii marketingowej Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: -rozróżniać składniki majątku przedsiębiorstwa -rozróżniać źródła finansowania majątku, -wyjaśnić takie pojęcia, jak: produkcja, wydajność, przychody, koszty, dochód, utarg, zysk, -wskazywać czynniki wpływające na wydajność pracy, -rozróżniać pojęcie wydatku i kosztu, -wskazywać przykłady kosztów stałych i zmiennych, -obliczać wynik finansowy na prostych przykładach, -wskazywać, jakie dokumenty finansowe powinna prowadzić firma (dokumenty podatkowe oraz ZUS-owskie), -opisać zasady rozliczeń obowiązujące małe przedsiębiorstwa , -wymienić podstawowe narzędzia marketingowe, -uzasadnić potrzebę działań marketingowych w przedsiębiorstwie. -sporządzić prosty bilans, -analizować wpływ zmian wielkości produkcji na kształtowanie się kosztów, -interpretować krzywe kosztów przeciętnych i krańcowych, -obliczyć próg rentowności dla prostego przedsięwzięcia gospodarczego, -dokonać analizy rentowności przedsięwzięcia, -wskazać wady i zalety poszczególnych form opodatkowania, -dobrać narzędzia marketingowe dla przykładowych przedsięwzięć. 12. Jak założyć firmę? (3 godz.) Temat Jak założyć firmę? l.godz. 1 Treści Procedura uruchamiania działalności gospodarczej Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: Planowanie działalności gospodarczej 2 Instytucje wspierające małe i średnie przedsiębiorstwa Cechy przedsiębiorcy i ich kształtowanie Instytucje wspierające małe przedsiębiorstwa w UE Planowanie działalności gospodarczej – biznesplan Analiza SWOT -opisać procedurę uruchamiania działalności gospodarczej, -wymienić elementy biznesplanu, -uzasadnić potrzebę sporządzania biznesplanu, -wskazywać w swojej miejscowości instytucje wspierające małe przedsiębiorstwa. -wyszukiwać w Internecie informacje o instytucjach wspierających małe przedsiębiorstwa, -opracować prosty biznesplan, -przewidywać opłacalność przedsięwzięcia gospodarczego. 13. Rynek pracy (4 godz.) Temat Funkcjonowanie rynku pracy l.godz. 1 Jak ubiegać się o pracę? 2 Formy zatrudnienia 1 Treści Podaż i popyt na pracę Zasób pracy, tendencje zmian Ubieganie się o pracę Dokumenty aplikacyjne – list motywacyjny, CV Rozmowa kwalifikacyjna Zawieranie i rozwiązywanie umowy o pracę Inne formy zatrudnienia Legalna praca w UE Prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: -wskazać kto tworzy popyt i podaż na rynku pracy, -wymienić czynniki wpływające na popyt i podaż na rynku pracy, -opisać specyfikę lokalnego rynku pracy, -uzasadnić konieczność planowania własnej kariery zawodowej, -przygotować list motywacyjny -opracować własne curriculum vitae, -umiejętnie dokonać autoprezentacji, - zaprezentować się podczas rozmowy kwalifikacyjnej , -przedstawić podstawowe prawa pracownika i obowiązki pracodawcy, -wskazać podstawowe zasady nawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy, -wymienić różne formy zatrudnienia. - opisać czynniki wpływające na popyt i podaż na rynku pracy, -wskazać, gdzie szukać aktualnych informacji dotyczących rynku pracy oraz prawa pracy, -planować swoją drogę edukacyjną i zawodową, -wskazać istotne cechy typowych form zatrudnienia raz wyjaśniać różnice pomiędzy nimi, -opisać możliwości i warunki podejmowania zatrudnienia w krajach UE. 14. Bezrobocie (2 godz.) Temat Charakterystyka bezrobocia Aktywne poszukiwanie pracy l.godz. 1 1 Treści Wymagania Podstawowe Bezrobocie – pojęcie, przyczyny, rodzaje Uczeń potrafi: Bezrobocie w Polsce i na świecie Społeczne, ekonomiczne -wyjaśnić pojęcie bezrobocia, i psychologiczne aspekty pozostawania -określić jego rodzaje bez pracy i przyczyny, -wyjaśnić na czym polega aktywne poszukiwanie pracy, Aktywne poszukiwanie pracy -wskazać, jaka pomoc Instytucje wspierające osoby przysługuje osobom poszukujące pracy i pozostające bez pozostającym bez pracy pracy. i w jaki sposób należy się Pomoc bezrobotnym w UE. o nią ubiegać. Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: -opisać konsekwencje pozostawania bez pracy, -wymieniać metody przeciwdziałania bezrobociu, -obliczyć stopę bezrobocia, -planować i wdrażać osobistą aktywność w celu przeciwdziałania własnemu bezrobociu. 15. Rola państwa (2 godz.) Temat Rola państwa w gospodarce rynkowej Jestem odpowiedzialny za siebie l.godz. 1 1 Treści Cele państwa i możliwości ich realizacji Funkcje państwa Zakres ingerencji państwa Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: -wskazywać funkcje i cele państwa w gospodarce, Czy sam odpowiadam za swoje losy, czy -wskazywać ograniczenia w możliwości ich realizacji też odpowiada za mnie państwo? przez państwo, -przedstawić istotne różnice w podejściu liberałów i etatystów do roli państwa w gospodarce rynkowej. -opisać ograniczenia w możliwościach realizacji celów państwa, -wskazywać, w jakim stopniu decyzje jednostki, a nie decyzje państwa, wpływają na jej losy. 16. Dobrobyt (3 godz.) Temat l.godz. Treści Wymagania Podstawowe Ponadpodstawowe Jak mierzyć wzrost gospodarczy? Wzrost gospodarczy-porównania międzynarodowe 2 1 Obieg okrężny w gospodarce Mierniki wzrostu gospodarczego - PKB, PNB, PNN Czynniki wzrostu dochodu Porównania międzynarodowe Uczeń potrafi: Uczeń potrafi: -wyjaśnić pojęcie wzrostu gospodarczego, -omówić relacje m. podmiotami występującymi w obiegu okrężnym, -wymienić podstawowe mierniki wzrostu gospodarczego, -scharakteryzować mierniki: PKB, PNB, PNN, -porównywać ich wartości dla różnych państw, -wymienić czynniki sprzyjające wzrostowi gospodarczemu. -opisać konsekwencje zerwania relacji m. podmiotami występującymi w obiegu okrężnym, -wyjaśnić różnicę pomiędzy dochodem nominalnym i realnym, -ocenić wzrost gospodarczy w wybranych krajach, -na podstawie mierników wzrostu gospodarczego wskazywać konsekwencje takiego wzrostu. 17. Pieniądz i instytucje finansowe (3 godz.) Temat Pieniądz w gospodarce l.godz. 1 Treści Istota pieniądza Formy pieniądza Cechy i funkcje pieniądza Nierównowaga na rynku pieniężnym 1 Inflacja, stopa inflacji Deflacja Instytucje finansowe 1 Finansowe instytucje bankowe i pozabankowe System bankowy w Polsce Rola NBP Kreacja pieniądza Euro Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: -wyjaśnić pojęcie pieniądza, -wskazać formy pieniądza, -opisać cechy i funkcje pieniądza, -wyjaśnić na czym polega inflacja i deflacja, -wymienić rodzaje inflacji, -objaśniać funkcjonowanie systemu bankowego, -wymienić funkcje banku centralnego, -wyjaśnić pojęcie polityki monetarnej, -rożróżniać bankowe i pozabankowe instytucje finansowe, -wskazywać pozabankowe instytucje finansowe. -obliczać CPI oraz stopę inflacji, -analizować wielkość stopy inflacji, -wyjaśnić wpływ inflacji na gospodarkę, - analizować wielkość podaży pieniądza, -wyjaśnić na czym polega kreacja pieniądza, -opisać i rozpoznawać narzędzia polityki monetarnej państwa, -scharakteryzować wpływ polityki monetarnej na życie gospodarcze kraju, - określić ograniczenia polityki monetarnej, -omówić znaczenie wprowadzenia euro. 18. Budżet i polityka gospodarcza (4 godz.) Temat Budżet państwa l.godz. 2 Treści Budżet państwa Podatki Deficyt budżetowy oraz dług publiczny Budżety samorządowe 1 Budżety samorządowe Cykl koniunkturalny 1 Pojęcie cyklu koniunkturalnego Fazy cyklu koniunkturalnego Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: -wyjaśnić pojęcia: budżet państwa, budżet samorządowy, deficyt budżetowy, dług publiczny, cykl koniunkturalny -określić źródła dochodów państwa, -wymienić przykładowe kategorie wydatków państwa, - wymienić i opisać fazy cyklu koninkturalnego, -wyjaśnić wpływ polityki fiskalnej na życie gospodarcze kraju. -wskazać sposoby finansowania deficytu budżetowego, -wskazać konsekwencje występowania deficytu budżetowego i długu publicznego dla gospodarki, -opisać i rozpoznawać narzędzia polityki fiskalnej państwa. 19. Gospodarka globalna (2 godz.) Temat Wymiana handlowa Globalizacja gospodarki l.godz. 1 1 Treści Korzyści z wymiany handlowej Ograniczenia w handlu Integracja gospodarcza Globalizacja gospodarki e-Biznes Polska w UE Wymagania Podstawowe Uczeń potrafi: Ponadpodstawowe Uczeń potrafi: -wskazać korzyści i zagrożenia wynikające ze współpracy międzynarodowej, - wskazać przyczyny i konsekwencje ograniczeń w handlu, -wyjaśnić pojęcie globalizacji gospodarki i wskazać jej następstwa, -wskazać korzyści i zagrożenia wynikające z integracji z UE. -wskazać różnicę pomiędzy przewagą komparatywną i absolutną, -wyjaśnić zasady kształtowania kursu walutowego, -wymienić i scharakteryzować najważniejsze międzynarodowe instytucje finansowe. Razem: dyspozycji nauczyciela: 58 godz. 4 godz. _________________________________ RAZEM: 62 godz.