scenariusz zajęć terenowych nr 2

SCENARIUSZ ZAJĘĆ TERENOWYCH NR 2
Temat: Skały najbliższej okolicy
Program: Przyroda w klasach 4 – 6. Błaszczyk E. i in. 1999. WSiP S.A., Warszawa.
Nr DKW – 4014-39/99
Hasło programu: Miejsce człowieka w środowisku
Cele:
poziom wiadomości:
uczeń zna:
-
rodzaje skał
-
różnice między skałą luźną
-
zwięzłą, litą
-
skały najbliższej okolicy
-
nazwy podstawowych skał.
poziom umiejętności:
uczeń potrafi:
-
klasyfikować skały na luźne
-
zwięzłe, lite
-
wskazać różnice między poszczególnymi rodzajami skał
-
rozpoznać i scharakteryzować skały najbliższej okolicy
-
rozpoznać przy pomocy zestawu do klasyfikacji skał i minerałów podstawowe skały
Czas: 5 godzin lekcyjnych
Przeznaczenie: klasa IV
Metody: pogadanka, obserwacja, elementy pokazu, ćwiczenia techniczne, gra dydaktyczna
Środki dydaktyczne: karta pracy, dłuta, młotki, zestaw do klasyfikacji skał i minerałów,
sznurek, woreczki, szarfy, gwizdek.
- 1 Przebieg zająć:
1. Planowanie i przygotowanie
Po wyjściu ze szkoły i zajęciu miejsc w minibusie, uczniowie zostają
poinformowani o trasie i celu zajęć.
Każdy z uczniów otrzymuje kartę pracy, gdzie (zad. 1) znajduje się mapa topograficzna
Jaworzna z naniesioną trasą wycieczki.
Dalej (zad. 2) znajduje się regulamin określający zasady bezpiecznego poruszania się
i pracy w kamieniołomie. Nauczyciel omawia kolejne punkty regulaminu.
2. Przeprowadzenie
Po przybyciu na miejsce i zejściu do kamieniołomu nauczyciel jeszcze raz
przypomina o zasadach BHP i przeprowadza krótką pogadankę na temat rodzajów skał
i różnic między nimi. Uczniowie otwierają kartę pracy (zad. 3) przedstawiającą
powyższe klasyfikację skał.
Tłumaczy widoczny warstwowy układ skał zaleganiem ich w kolejnych epokach
dziejów ziemi. Uczniowie otwierają kartę pracy (zad. 4), w której znajduje się tabela
przedstawiająca skały Jaworzna zalegające w poszczególnych okresach i erach Ziemi.
Nauczyciel objaśnia tabelę. Nauczyciel proponuje Nauczyciel proponuje „na
rozgrzewkę” grę dydaktyczną „Gorączka Złota” (opis w materiałach dla nauczyciela).
Następnie uczniowie podzieleni na te same grupy mają za zadanie zgromadzić 3 różne
skały z terenu kamieniołomu, rozpoznać je porównując z zestawem do klasyfikacji skał
i minerałów przywiezionym ze szkoły i wypełnić tabelę (zad. 5). Dodatkowo
nauczyciel zwraca uwagę na możliwość znalezienia skamieniałych resztek roślin
i zwierząt, które wzbogaciłyby szkolne zbiory, np. takich jak w karcie pracy (zad. 6),
która zawiera kserokopię zdjęć przedstawiających skamieliny roślin i zwierząt
znalezione w jaworznickim kamieniołomie. Po zakończeniu pracy nauczyciel
proponuje rodzaj relaksującej zabawy polegającej na tym, że każdy zespół z kamieni
układa nazwy znalezionych skał. Wygrywa grupa, która pierwsza zakończy zadanie.
3. Podsumowanie
Po kilkuminutowej przerwie przedstawiciel każdej grupy omawia efekty pracy
zespołu, prezentuje zgromadzone okazy i charakteryzuje je według wskazań tabeli
(zad. 5).
Nauczyciel ocenia uczniów uwzględniając również punkty uzyskane przy grze
dydaktycznej, wkład pracy i przestrzeganie regulaminu.
- 2 Karta pracy ucznia
Zadanie 1
Prześledź trasę, jaką pojedzie wiozący nas minibus, aby dotrzeć do
Nasza szkoła
Kamieniołom
kamieniołomu.
- 3 Zadanie 2
Przeczytaj uważnie kolejne punkty regulaminu, pamiętaj, że od przestrzegania ich
zależy bezpieczeństwo Twoje i Twoich kolegów.
Regulamin bezpiecznego poruszania się i pracy w kamieniołomie
1. Poruszaj się tylko dnem kamieniołomu!
2. Nie wspinaj się po ścianach!
3. Zbieraj tylko odłupane fragmenty skał!
4. Rozłupując leżące, skały ostrożnie posługuj się dłutem i młotkiem!
5. Nie rzucaj skałami!
6. Dbaj o bezpieczeństwo swoje i innych!
7. Nie hałasuj!
8. Wykonuj polecenia nauczyciela!
Zadanie 3
Przyjrzyj się rysunkom przedstawiającym rodzaje skał i spróbuj wskazać różnice.
Źródło: Błaszczyk i in., 1999
- 4 Zadanie 4
Prześledź tabelę. Zwróć uwagę w jakich erach i okresach Ziemi powstały skały
Jaworzna.
Ery
geologiczne
kenozoiczna
mezozoiczna
paleozoiczna
prekambryjska
Okresy
geologiczne
czwartorzęd
trzeciorzęd
kreda
jura
trias
perm
karbon
dewon
sylur
ordowik
kambr
proterozoik
archaik
osady piaszczysto-żwirowe, mady, mułki, piaski, żwiry
dolomity, wapienie, margle, łupki, piaskowce
piaskowce, zlepieńce, iłowce, mułowce, węgiel kamienny
Zadanie 5
Zbierz 3 różne skały. Zidentyfikuj je porównując z zestawem skał i minerałów
przywiezionym ze szkoły. Wypełnij tabelkę. Zyskasz dodatkowe punkty, jeżeli uda ci się
znaleźć skamieniałe szczątki roślin i zwierząt.
Lp.
1
2
3
Skała
Rodzaj
Barwa
Twardość
Czas powstania
- 5 Zadanie 6
Przyjrzyj się fotografiom. Czy udało ci się znaleźć podobne okazy?
Fotografie: Król, 2001
- 6 Materiały dla nauczyciela
Zadanie 3
Skała lita (np. granit): twarda, zbita, trudno ją rozkruszyć.
Skała zwięzła (np. glina): miękka, można ją kruszyć palcami, urabiać.
Skałą luźna (np. piasek): sypka
Gra dydaktyczna „Gorączka złota” – opis.
Uczniowie losując z worka różnokolorowe szarfy, dobierają się w pięcioosobowe
zespoły. Każdy zespół wybiera obficie zarośnięte krzakami, pokrytą kamieniami działkę
i wytycza jej teren (kwadrat o boku 50 kroków) sznurkiem. Nauczyciel na każdej działce
chowa po 5 woreczków z różnymi rodzajami skał w każdym. Drużyna wyrusza na
poszukiwanie „złota” na swoim terenie. Każdy zespół posiada worek na złoto.
Po 5 minutach poszukiwań na swoich działkach drużyny słyszą gwizdek lub inny głośny
sygnał. W tym momencie można przenieść się na inne działki w poszukiwaniu złota
nieznalezionego przez właścicieli. Kolejny sygnał kończy poszukiwania. Punkty
zdobywają te drużyny, które znalazły i właściwie rozpoznały, według zestawu do
klasyfikacji skał i minerałów – największą ilość skał.
Literatura:
Błaszczyk E. i in., 1999, WSiP S.A., Warszawa