DOBRE RADY:

TEMATY PROJEKTÓW NA ĆWICZENIA DO PRZEDMIOTU ETYKA W ZARZĄDZANIU
Etyczne a techniczne elementy zarządzania.
Etyczne aspekty taktyk i strategii w zarządzaniu
Mobbing - patologia zarządzania
Prawo do wyrażania prywatnych postaw a etyczne granice dopuszczalności
wyrażania prywatnych postaw
5. Etyka naboru i doboru personelu - etyczne aspekty rekrutacji wewnętrznej i
zewnętrznej.
6. Stosowane techniki naboru personelu - omówienie etycznych aspektów.
7. Zjawisko dyskryminacji, nepotyzmu, preferowania jako problem etyki
zarządzania.
8. Etyczne aspekty formułowanie życiorysu i listu motywacyjnego – przykłady.
9. Etyka naboru i doboru personelu (rozmowa kwalifikacyjna):
a. Cele rozmowy kwalifikacyjnej.
b. Wady i zalety rozmowy kwalifikacyjnej.
c. Przykłady rozmów kwalifikacyjnych – i ich omówienie.
10. Testowanie kandydatów na pracowników:
a. Etyczny aspekt testowania.
b. Rodzaje testów,
c. Celowość stosowania testów.
11. Rekrutacja i selekcja pracowników w przedsiębiorstwie –etyczne aspekty
12. Etyczne aspekty oceniania personelu:
a. Cele i sposoby oceniania. Podstawowe błędy w ocenianiu.
b. Uzasadnianie awansu, przeniesienia, degradacji.
c. Zwolnienia w świetle problemu bezrobocia;
d. outplacement jako metoda redukcji zatrudnienia. Przykłady do oceny
pracowniczej.
13. Problemy etyczne przy zwalnianiu pracowników
14. Etyczne aspekty procesu motywacyjnego.
15. Problemy etyczne w organizowaniu warunków pracy
16. Problemy etyczne związane ze wynagradzaniem
17. Ekonomiczne, społeczne i etyczne problemy bezrobocia.
18. Kłamstwo czy blef - zagadnienia etyczne związane z negocjacjami.
19. Etyczne aspekty pozyskiwania informacji.
20. Zagadnienia etyczne w marketingu
21. Aspekty etyczne reklamy medialnej.
22. Problemy etyczne Public Relations
23. Etyczne aspekty konkurencji. Uczciwa i nieuczciwa konkurencja.
24. Etyczny wymiar reklamy i jej wpływ na kształtowanie postaw moralnych
człowieka
25. Kontrowersje etyczne wokół wykorzystania erotyzmu w reklamie
26. Aspekty etyczne strategii marketingowych dużych sieci handlowych.
27. Zjawisko korupcji. Ustawa antymonopolowa i antykorupcyjna. Prezentacja i
omówienie przykładów.
28. Zachowania nieetyczne organizacji a problem ich ujawniania przez pracowników
29. Oszustwa podatkowe
30. Etyczne aspekty wykorzystywania luk prawnych
31. Analiza wybranych kodeksów etycznych
1.
2.
3.
4.
2
32. Projektowanie kodeksu etycznego firmy
33. Zasady moralne a wymogi współczesnego zarządzania w biznesie
34. Etyczne koncepcje rozwiązywania problemów w przedsiębiorstwie
35. Zasady etycznego postępowania w biznesie w oparciu o kodeksy etyczne
36. Etyczne aspekty funkcjonowania firmy w gospodarce rynkowej
37. Prawne, etyczne i kulturowe aspekty funkcjonowania przedsiębiorstwa
38. Prywatyzacja w Polsce jako problem etyczny
39. Etyka w negocjacjach
40. Etyczny wizerunek menadżera receptą na sukces
41. Zachowania nieetyczne organizacji a problem ich ujawniania przez pracowników
42. Kodyfikacja etyki w praktyce biznesu amerykańskiego i polskiego
43. Aspekty etyczne reklamy medialnej
44. Wpływ reklamy na dzieci w środkach masowego przekazu
45. Etyka środków przekazu
46. Reklama a Kościół
47. Problemy etyczne w środkach masowego przekazu
48. Etyczne aspekty promocji i sprzedaży
49. Etyka w negocjacjach
50. Kodyfikacja etyki w praktyce biznesu Amerykańskiego i Polskiego
51. Etyczne aspekty badań marketingowych.
52. Aspekty etyczne niekonwencjonalnych działań marketingowych.
53. Problemy etyczne marketingu w intrenecie.
54. Etyczne aspekty procesu tworzenia silnej marki.
55. CRM (Cause Related Marketing- marketing społecznie zaangażowany) –
problemy etyczne.
56. Etyczne a techniczne elementy zarządzania.
57. Kultura organizacyjna w kontekście etyki biznesu.
58. Etyczne aspekty i pozyskiwania informacji.
59. Promocja w ujęciu etyki biznesu.
60. Aspekty etyczne strategii marketingowych dużych sieci handlowych
61. Konflikty w pracy i metody ich likwidowania
62. Etyczne aspekty zarządzania na przykładzie przedsiębiorstwa X
63. Etyczna analiza systemu motywacyjnego w firmie X.
64. Etyczne aspekty zarządzania na przykładzie przedsiębiorstwa X.
65. Ubóstwo i wykluczenie społeczne.
66. Etyczna analiza jakości warunków pracy na podstawie przedsiębiorstwa X.
67. Etyczne aspekty zatrudniania i bezrobocie osób niepełnosprawnych.
68. Etyczne motywowanie personelu do pracy - teoria i analiza (na przykładzie
wybranego przedsiębiorstwa lub instytucji publicznej).
69. Komunikacja jako istotny element kultury organizacyjnej.
70. Motywacja i jej stymulacja w zarządzaniu.
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA MODUŁU ETYKA W ZARZĄDZANIU
Student zna różne rodzaje odpowiedzialności podmiotów biznesu.
Posiada wiedzę na temat standardów etycznych obowiązujących w działalności gospodarczej.
3
Potrafi etycznie ocenić różne aspekty funkcjonowania organizacji.
Potrafi analizować kodeksy etyczne
WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU
1. Dopuszczalna jedna nieobecność na zajęciach. W każdym innym przypadku nieobecność
usprawiedliwia zaświadczenie lekarskie o chorobie.
2. Aktywny udział w zajęciach ćwiczeniowych
3. Przygotowanie projektu kazusu ćwiczeniowego w formie multimedialnej i konspektowej.
Na projekt ten składa się analiza etyczna wybranego kazusu z zakresu etyki zarządzania,
ocena etyczna działania zarządczego oraz jej uzasadnienie.
4. Ocena z ćwiczeń jest oceną końcową z tego przedmiotu
PRZYGOTOWANIE PROJEKTU
Na projekt składa się:
Wprowadzenie
1. Analiza etyczna wybranego kazusu
2. Etyczna ocena kazusu
3. Uzasadnienie tej oceny poprzez odwołanie się wybranego systemu etycznego
Podsumowanie
…………………………………………………………………………………….
Szczegółowy przebieg projektu
Wprowadzenie
Przedstawić historię działalności firmy, jej specyfikę, konkurencję. Kazus osadzić na tle
kultury organizacyjnej firmy.
Przejawy kultury organizacyjnej (pisane, niepisane):
a. Logo firmy
b. Działy, wystrój biur, miejsc kontaktu z klientem
b)
c)
d)
I.
Reguły wyglądu:
a. Pracownicy noszą odpowiednie firmowe ubrania na każdym stanowisku
pracy (jakie?)
b. Pracownicy są zaopatrzeni w odpowiednią odzież ochronną
Reguły postępowania:
a. Wobec klientów
b. Przełożonych do pracowników
c. Pracowników między sobą Dbamy o dobre imię firmy i jej wyrobów
Reguły zwyczajowe
Analiza etyczna kazusu
Analizujemy wizję (podstawowe wartości w organizacji) i misję organizacji.
Uszczegółowieniem wizji i misji firmy jest jej kodeks etyczny. W świetle wizji, misji
firmy a także kodeksu etycznego rozpatrujemy interesujący nas kazus z zakresu etyki
zarządzania.
a. Analiza wizji firmy pod kątem wydobycia elementów normatywnych
4
b. Analiza misji firmy pod kątem wydobycia elementów normatywnych
c. Analiza kodeksu etyki firmy pod kątem wyróżnienia norm niezbędnych
do etycznej oceny kazusu ćwiczeniowego
d. Odtworzenie i hierarchizacja wartości firmy
II.
Ocena etyczna - porządek oceny
Poszukujemy odpowiedzi na pytanie, dlaczego mimo efektywności i legalności to
działanie budzi wątpliwości moralne. W analizie powinniśmy wskazać, jakie
normy etyczne zostają naruszone. Poniżej przedstawiamy model etycznego
działania gospodarczego opartego na „potrójnym E”:
a. Opis praktyk stosowanych w firmie w odniesieniu do badanego kazusu
etycznego (stan faktyczny) Należy opisać przypadek działania zarządczego,
rozpatrywanego z punktu widzenia:
i. E1 - Efektywności działania – odnosi się do realizacji podstawowego
celu przedsiębiorstwa. Chodzi o określenie stopnia osiągania
zamierzonego celu przez firmę. Czy prawnie działanie zarządcze nie
jest zabronione?
ii. E2 - Ekonomiczności działania – wprowadzanie w życie zasady
minimax: użycie jak najmniejszej ilości środków, aby osiągnąć dany
cel lub przy danych środkach osiągnięcie jak najlepszych efektów;
wyraża się ona w oszczędności i wydajności. Sporządzamy rachunek
ekonomiczny i oceniamy, czy działanie zarządcze jest opłacalne, bądź
nieopłacalne
iii. E3 - Etyczności działania odnosi się do postępowania zgodnego z
przyjętymi i akceptowanymi normami. Chodzi o zbadanie
deklaratywnie i faktycznie preferowanych przez firmę wartości i ich
hierarchii, obowiązujących norm moralnych. Poszukujemy odpowiedzi
na pytanie, czy działanie zarządcze budzi wątpliwości co do jego
godziwości, względnie nie budzi takich wątpliwości. Etyczność
działania związana jest z tym, że:
1. nie są naruszane normy uznane;
2. nie tylko nie dochodzi do naruszania norm i wartości, ale
również działanie zarządcze zapobiega ich naruszaniu lub
generuje wartości wyższe; trzeba jednak pamiętać, iż zawsze
tam, gdzie chodzi o „wielkie pieniądze”, czy tam, gdzie
istnienie firmy jest zagrożone, rodzi się pokusa podejmowania
działań nieetycznych; nawet jeśli przekroczenie zasad
moralnych nastąpi w dobrej wierze dla uratowania firmy i nie
wyjdzie poza wąski krąg pracowników firmy, to jednak
czynione zło prowadzi do wyrzutów sumienia a nawet
dezintegracji osobowości.
b. Ocena etyczna poszczególnych praktyk zarządczych poprzez ich
konfrontację z katalogiem norm etycznych Oceniamy przebieg omawianego
kazusu poprzez konfrontację z katalogiem norm etycznych firmy (I c)
i. Ocena kazusu poprzez zasadę prima facie (na pierwszy rzut oka)
c. Profesjonalna ocena kazusu
5
1. Ocena samego działania (jaki cel realizuje działanie w danej
sytuacji moralnej) – pierwszy i najważniejszy wyznacznik
moralności
2. Ocena moralna sprawcy(ów) czynu:
a. Kto bierze udział w sytuacji moralnej?
b. Jaki jest udział każdej ze stron w tym działaniu?
c. Jaką intencją kieruje się działający (co chce osiągnąć
przez działanie) – drugi istotny wyznacznik moralności
3. Ocena okoliczności działania (w jakich okolicznościach
znajdują się sprawcy przed działaniem, w trakcie działania i po
działaniu) – trzeci pomocniczy wyznacznik moralności czynu
4. Ocena motywów działania sprawcy - pomocniczy wyznacznik
moralności czynu (z jakich pobudek działa, czy działa pod
przymusem, z lenistwa, wiedziony uczuciem) W etyce
zarządzania ważną w ocenie motywów jest zasada korzyści oraz
zasada minimalizowania niepożądanych konsekwencji.
Czyn ludzki jest moralnie dobry gdy samo działanie realizuje dobry cel oraz gdy intencja
działającego działania są zgodne z normą moralną. Jest moralnie zły, gdy tylko jeden z
istotnych wyznaczników moralności czynu jest niezgodny z normą moralną (zgodnie z zasadą:
bonum ex integra causa, malum ex quovis defektu - dobro z wszystkich przyczyn, zło z braku
którejkolwiek).
Pytania naprowadzające
W oparciu o zgromadzony materiał winniśmy sobie odpowiedzieć na pytania:




Jakie normy moralne są naruszane w omawianym fakcie moralnym?
Jaki normy moralne są zagrożone naruszeniem w omawianym fakcie moralnym?
Jaki jest zakres naruszenia, bądź zagrożenia naruszeniem norm moralnych?
Jakie normy moralne są respektowane w omawianym fakcie moralnym?
III.
Uzasadnienie oceny moralnej w wybranym etyczno-normatywnym systemie.
a. etyka deontologiczna - uzasadnienie poprzez odwołanie się do zasady
wzajemności
b. etyka utylitarystyczna
c. etyka wartości
d. etyka personalizmu
IV.
Podsumowanie
1) Uwagi formalne
a) Prezentacja w programie Power Point najlepiej z własnym laptopem). Nośnik pamięci
niezainfekowany.
b) Konspekt min. 4 strony A4 z wyszczególnionymi trzema kolumnami: Pierwsza
zawiera najbardziej ogólną dyspozycję, druga szczegółowy przebieg prezentacji,
trzecia opis stosowanych metod z przyporządkowaniem do osoby, która daną część
prezentuje. Konspekt rozpoczyna wprowadzenie, wieńczy podsumowanie połączone z
wnioskami. Grupa opracowuje jeden wspólny konspekt. Każda osoba prezentująca
projekt ma swój egzemplarz. Jeden egzemplarz konspektu grupa dostarcza
6
prowadzącemu zajęcia ćwiczeniowe. Najlepiej, jeśli konspekt posiada postać wydruku
komputerowego.
c) Zabronione jest odczytywanie treści! Można natomiast korzystać z konspektu przy
prezentacji kazusu.
d) Koniecznie trzeba zastosować metody aktywizujących grupę, np. podzielenie
uczestników na dwa stronnictwa, które mają bronić przeciwstawnych poglądów,
studiowanie w podgrupach wybranych przykładów, odgrywanie scenek.
Przygotowujący projekt mają obowiązek moderować pracę całej grupy.
e) Można wykorzystać następujące formy dyskusji: debata „za i przeciw”, debata
oksfordzka, tzw. „akwarium”, dyskusja punktowana itp.
2) Rodzaje dyskusji:
a) debata za i przeciw – stosujemy ją wtedy, kiedy chcemy aby uczestnicy spojrzeli na
ten sam problem z dwóch różnych punktów widzenia. Analizuje się dany problem a
następnie podejmujemy decyzje w sprawie jego rozwiązania
b) debata oxfordzka – biorą w niej udział dwa kilku osobowe zespoły, które reprezentują
przeciwstawne poglądy na dyskutowane zagadnienia. Uczestnicy zabierają głos na
przemian, rozpoczyna przedstawiciel zespołu broniącego tezę. Najważniejszym tutaj
mementem jest głosowanie, słuchacze decydują wówczas, która teza była uzasadniona
w bardziej przekonywający sposób.
c) Dyskusja panelowa – temat dyskusji panelowej jest publicznie dyskutowany przez
wyznaczoną niewielką grupę. Panel to grupa osób dyskutujących, którą kieruje osoba
zwana mediatorem. Grupa wcześniej przygotowuje się do dyskusji i ustala dokładnie,
co ma być w danym momencie powiedziane. Prowadzący ją mediator na ogół wie, co
panelista ma do powiedzenia i kieruje wypowiedziami trochę jak dyrygent orkiestrą.
Pierwsza część dyskusji jest przygotowana natomiast druga jest otwarta dla
uczestników z Sali. Mogą oni zadawać panelistą pytania i komentować ich
wypowiedzi.
d) Akwarium – kilka osób siedzi w kręgu i dyskutuje na wybrany temat. Pozostałe osoby
siedzą wokół nich i są obserwatorami. Ich obowiązkiem jest analizowanie przebiegu
dyskusji pod kątem doboru i skuteczności argumentacji. Później sytuację można
odwrócić i dotychczasowi obserwatorzy przejmują dyskusję a wcześniej dyskutujący
odgrywają rolę obserwatorów. Intencją akwarium jest wzajemne uczenie się i
doskonalenie umiejętności.
e) Dyskusja sokratejska – jest formą intelektualnej rozmowy na temat danego problemu,
koncentruje się głównie na krytycznym myśleniu i otwartych pytaniach. Jest formą
dochodzenia do prawdy i promuje twórcze myślenie.
3) Ocena projektów
7
a) Projekty będą oceniane w następujących aspektach:
i) poprawność merytoryczna – informacje na temat poruszanego problemu i teorii
etycznych są prawdziwe i trafnie dobrane,
ii) wieloaspektowość – problem jest przedstawiony z różnych punktów widzenia,
zinterpretowany w świetle różnych teorii etycznych,
iii) aktywizacja grupy – metody aktywizujące grupę są skuteczne, zostały
przygotowane pomoce aktywizujące grupę,
iv) spójność projektu – w czasie realizacji projektu można łatwo wyróżnić wstęp,
części rozwinięcia, podsumowanie, występują płynne przejścia między
poszczególnymi częściami projektu, występuje dobry podział pracy między
realizującymi projekt,
v) innowacyjność projektu – problem przedstawiony jest w ciekawy i oryginalny
sposób, występuje duże zaangażowanie realizujących projekt.
b) W ocenie projektu bierze udział cała grupa (wszyscy poza realizującymi projekt).
Prowadzący ćwiczenia wystawia odrębną ocenę.
c) Na końcu zajęć wszyscy uczestnicy przedstawiają anonimowo (na kartkach) swoją
ocenę projektu (zgodnie z w/w aspektami). Ocena grupy i ocena prowadzącego
ćwiczenia wraz z komentarzem jest przedstawiana wyłącznie osobom realizującym
projekt.
d) Osobnej ocenie podlega konspekt. Prowadzący ćwiczenia ocenia rzetelność
przygotowania konspektu. Konspekt jest archiwizowany przez nauczyciela
prowadzącego ćwiczenia.
e) Każda osoba przygotowująca projekt otrzymuje ostatecznie trzy oceny: (1) ocena
grupy (suma ocen przyznanych przez uczestników zajęć podzielona przez liczbę
uczestników), (2) ocena prowadzącego ćwiczenia oraz (3) ocena za konspekt.