PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA

PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA
WYKŁAD 2 – 6.11.2004
TEMAT: PROCESY SPOSTRZEGANIA SIEBIE
CWICZENIE: 3 MIN ODOWIEDZIEĆ NA PYTANIE KIM JESTEM?
Istotą ludzką, człowiekiem zależnym, o potrzebie dostosowania się do społeczeństwa,
bo w swojej świadomości myślimy, że jesteśmy inni.
PRZYNALEŻNOŚC GATUNKOWA– człowiekiem, płeć itd.
ROLA SPOŁECZNA – matka, pracownik itd
CECHY/ATRYBUTY – uczciwość
KONCEPCJA 'JA' – to reprezentacja umysłowa obejmująca nowe poglądy i
przekonania na temat samych siebie.
Tworzymy je(poglądy):
 poznając siebie
 obserwując sie
 analizując sposób, w jaki widzą nas inni
 porównując się z innymi
Zawartość ' JA' jest najbardziej ..........................
Informacje, które odnosimy do naszego 'ja' są najbardziej zapamiętywane.
"Ja' – skupiacz uwagi – Totalitarnego
Zjawisko (Moray-posługiwał się efektem dwóch uszu) – 'efekt koktajlowy'
Moray- do prawego ucha puszcza zwroty bardzo trudne, do lewego ucha szum, w
momencie kiedy w lewym uchu usłyszymy 'ja' nie będziemy w stanie powtarzać
zwrotów z prawego ucha.
Tylko i wyłącznie informacja dotycząca 'ja' jest w stanie przełamać inne informacje.
Parateliczna uwaga – rozproszona uwaga
Teliczna uwaga – skupiona uwaga
!zapamiętać do egzaminu – rozproszoną i skupioną
'Ja' jest opisywane jako jeden z najważniejszych aspektów osobowości jednostki –
system 'ja' składający się z różnych form wiedzy na temat 'ja', procesów jego
konstruowania, podtrzymywania, bronienia wiedzy na temat ' ja', rozwijany jest jako
indywidualna organizacja i system dostarczający znaczeń dla doświadczenia jednostki.
Nasze 'ja' kształtuje się pomiędzy 2,5-3 rokiem życia wg.psychologii
POJĘCIE 'JA', tzn spostrzegane przez nas myśli, przekonania i cechy osobowości.
Wyróżniamy wg Williama Jamesa:


ja poznawcze, czyli definicję ja
ja poznające, czyli świadomośc
Inklinacja pozytywna JA – lepiej pamiętamy pozytywne osiągnięcia a nie negatywne
Nierealistyczy optymizm ( Polacy)
Psychologia społeczna – wykład 2 -6.11.2004
Geneza naszego 'ja' to 'ja ' odzwierciedlone, czyli to co myślimy, że inni ludzie o nas
myślą.
COOLEY wprowadził:
1. "ja' odzwierciedlone, koncepcję self-looking – glass zgodnie z tą koncepcją
jak postrzegamy samych siebie w oczach innych ludzi.
Na podstwie ich reakcji i spostrzeżeń konstruujemy własną opinię o sobie
2. kultura
a. kolektywistyczne – gł.punktem odniesienia jest grupa, bardzo ważne jest
'ja' zależne, definiujemy się przez grupę do której należymy (rodzina, ród)
b. indywidualistyczne – głównym punktem odniesienia jest indywidualna
jednostka, mamy do czynienia z 'ja' niezależnym. 'Ja' definiowana jest w
kategoriach własnych niepowtarzalnych, indywidualnych cechach.
3. porównania społeczne
a. tożsamość osobista – jest to wszystko co odróżnia mnie od członków tej
samej grupy
b. tożsamość społeczna – to co odróżnia mnie i moją grupę od członków
innej grupy (identyfikacja z grupą społeczną)
4.
wnioskowanie o sobie samych na podstawie obserwacji własnych zachowań i
warunków w jakich mają one miejsce.
5.
pozytywne zniekształcenia wszystkich pozostałych źródeł.
Zaktywizowanie schematu – widzimy to co byśmy chcieli zobaczyć, a co nie jest.
Pojęcie 'JA' wg Higginsa



ja realne (rzeczywisty obraz własnej osoby)
ja idealne (jaka chciałabym być) aspiracje, dążenia, treści główne
sprawnościowe; rozbieżności wywołują emocje typu depresyjnego: smutek,
przygnębienie;, rozczatowanie, depresja, apatia, poczucie bezsilności.
ja powinnościowe (jaki powinien być) obligacje i powinności , treści głównie
moralne: rozbieżności wywołują negatywne emocje o silnie zaznaczonym
pobudzeniu: wstyd, poczucie winy, niepokój, lęk, strach.
Drugą grupą odniesienia jest grupa z którą jesteśmy.
Teoria autoschematów wg Hazel Markus:
Autoschemat- schematy 'ja' oparte na doświadczeniu danej jesnostki, są to struktury
wiedzy o sobie samym i pomagają nam:
 zrozumieć, wyjaśnić, przewidzieć własne zachownie
 odróżniają nas od innych osób
(pranie mózgu, pozbawienie i zniszczenie tożsamości , nadanie numerka –
depersonalizacja)
Psychologia społeczna – wykład 2 -6.11.2004
! PRACA DOMOWA – "EKSPERYMENT" FILM, PRODUKCJA NIEMIECKA
opowiada o najważniejszym eksperymencie dla psychologii społecznej.
Książka 'Geny czy wychowanie" HARRIS
Reprezentacje umysłowe
 siebie samego
 innych ludzi
 sytuacji
Wykorzystujemy je aby:
 formować sądy na temat samego siebie, innych sytuacji
 wiedzieć, czego się spodziewać po sytuacji
 dostosować system motywacyjny do wymagań świata zewnętrznego.
Eksperyment: "nie myślimy!o białych pluszowych niedźwiadkach
"nie myslimy" odczytywane przez umysł jako "myślimy" tj.ta inklinacja
pozytywna.
Formujemy tak zdanie aby nie było słowa "nie będę" 'nie martw się, nie boli, nie
spinaj się tak bardzo, dotrzymać tajemnicy"
Orwel ‘1984’ książka lub film
Kontrola myśli i uczuć
Szczególnie trudne w sytuacji obciążenia poznawczego (gdy myślimy o wielu rzeczach
na raz, musimy podjąć decyzję w krótkim czasie) Możemy wedy postąpić dokładnie
przeciwnie – występuje to szczególnie często:
 zmienić swój nastrój (Wagber, Erbes, Zarakos,93)
 stłumić ból (Cioffi i Holloway. 83)
 oprzeć się persfazji (Houston i Wegner'93)
 rozluźnić się (Wegner, Broome i Blumerg,93)
 dotrzymac tajemnicy (Lanei wegner'95)
Autoschemat powoduje:
1. częstsze ocenianie i przetwarzanie informacji z uwagi na ich istotność z danej
dziedziny
2. łatwiej przetwarzają informację
3. lepiej zapamiętują informacje o sobie z tej dziedziny
4. częściej dokonują przewidywań własnych zachowań z tej dziedziny, przejawiają
większy opór
5. informacji niezgodnych z już posiadanymi na własny temat w tej dziedzinie
Model utrzymywania samooceny (MUS) (Abraham Tesser) chęć podtrzmywania
pozytywnej samooceny wpływa na relację z innymi ludźmi za pomocą dwóch
procesów:
1. zapożyczanie cudzej chwały czyli podnoszenie osoby przez bliski związek z
osobą, która odnosi sukcesy np.Kibice sportowi, znajomości, pokazywanie się z
innymi, gruppies, fanki....
Psychologia społeczna – wykład 2 -6.11.2004
Samoocena wzrasta tym bardziej im :
 bliższa relacja z osobą odnoszącą sukcesy
 sykcesy tej osoby są większe
ale: bliska relacja z inną osobą powoduje, że jest się z nią porównywanym
2.
porównania społeczne:
a/ porównanie w górę:


porównanie się z osobami, które są bardziej uzdolnione niż my w
jakiejś dziedzinie bądź odnoszą większe sukcesy
obniżenie wartości własnej osoby w wyniku porównywania
własnych wyników z cudzymi
Spadek samooceny jest tym większy:
 im bliższy jest związek z osobą odnoszącą sukcesy
 im większe są sukcesy tej osoby
b/ porównanie w dół:

porównanie się z osobami które są mniej uzdolnione niż my w
jakiejś dziedzinie bądź odnoszą mniejsze sukcesy
Kultury kolektywistyczne – rodzinne zrzutki na wykształcenie
Kultury indywidualistyczne – kredyty studenckie
STEPHEN JOHNS ' O pochodzeniu Y-ka skąd się wzieli i do czego zmierzał mężczyzna"
Wysokiej i pozytywnej samoocenie towarzyszy:

wyższy poziom faktycznych osiągnięć życiowych

wyższa motywacja osiągnięć i wytrwałość:
(sukces rodzi sykces, wzrasta hormon syrotonina- hormon dobrego samopoczucia)
(poczucie bezsilności, frustracja, depresja)
(najlepsza metoda wyjścia z depresji)
 bardziej pozytywne sądy o innych ludziach
 sprawniejsze funkcjonowanie społeczne
 poczucie wewnętrznej kontroli zdarzeń
 więsze zadowolenie z życia i różnych jego dziedzin
 silniejsze potrzeby aprobaty społecznej ( ludzie którzy mają potrzebę, dużo
potrzeb)
 częstrze przeżywanie uczuć pozytywnych
immamentne – związane z naszym 'ja'
Autoprezentacja:




specyficzne przedstawienie siebie
manipulowanie wrażeniem wywieranym na innych jest to proces za pomocą,
którego staramy sie sterować odbiorem naszego wizerunku u innych
słowa, mimika, gest, porównanie to m.wrażenie, działanie, posiadanie rzeczy,
weryfikacja,wszystko co związane z nami np. Wyjście z psem, czy rodwailler
czy piesek w kubraczku
Psychologia społeczna – wykład 2 -6.11.2004
Artur Goffman – dokonał autoprezentacji
person<ang>
persona<łacina>=MASKA
autoprezentacja to nic innego niż Maska – pełnienie ról
Autoprezentacja jest prezentowaniem swoich ról społecznych


rzadko jest kłamstwem (jeśli chcemy "dobrze się sprzedać")
czasem zawodzi – nieudana randka, nieotrzmanie pracy
Źródła autoprezentacji:
1. aby uzyskać pożądane zasoby od innych
2. budujemy pożądany obszar własnego 'ja'
3. umożliwia przebieg interakcji społecznych
Autoprezentacja następuje, gdy:

mamy świadomość bycia osobą publiczną (lustro)
! samoświadomość publiczna = stopień w jakim na daną osobę jej zdaniem zwracają
uwagę inni – ksobność ( w skrajnym przypadku paranoja)
Osoby o wysokiej samoświadomości publicznej:



są wyczulone na to jak ocenieją ich inni
negatywnie reagują na odrzucenie
w większym stopniu koncentrują się na własnej reputacji i pozorach
Książka 'Maski"
Bardzo mocno zależy nam na pozytywnej autoprezentacji, gdy:
1. obserwatorzy mają wpływ na to, czy osiągniemy swoje cele
2. cele te są dla nas istotne
3. uważamy, że obserwatorzy oceniają nas inaczej niż byśmy chcieli
(lubimy podobnych do nas, ludzie szukają podobieństw)
Obserwacyjna samokontrola zachowań

skłonność do nieustannego przejmowania się własnym wizerunkiem publicznym
i dostosowaniem swych działań do wymogów sytuacji.
Osoby o wysokiej obserwacyjnej samokontroli zachowania:



potrafią wykryć próby manipulacji innych
skutecznie dostosowują zachowania do wymogów sytuacji
nieco częściej osiągają wysokie pozycje przywódcze
(nie sposób ocenić nikogo nie mając kryterium oceny)
(wyjście ze swego 'ja' to wejscie w 'cudze buty")
Autoprezentacje czynimy aby:
1. wzbudzić sympatię
2. uchodzić za osobę kompetentną
3. uchodzić za osobę mającą władzę i wyskoką pozycję
Psychologia społeczna – wykład 2 -6.11.2004
Autoprezentacja to:
-strategiczne UJAWNIANIE pewnych aspektów swego JA, a nie na ich fabrykowaniu
(manipulowanie mięśniami twarzy a nie oczu)
komplement- aby był skuteczny musi tyczyć tej dziedziny do której ta osoba niema
dostępu, lub mowienie do trzeciej osoby)
AD1/Wzbudzanie sympatii
wyrażanie sympatii wobec innych
tworzenie podobieństwa
zwiększanie własnej atrakcyjności fizycznej
udawanie skromności (ewidentna arogancja, postrzeganie tej osoby jako
osoby o niskiej samoocenie)
INGRACJACJA- wszelkiego rodzaju metody, strategie mające na celu wzbudzanie
sympatii u innych ludzi.
a.
b.
c.
d.
AD2/ Bycie osobą kompetentną
strategie autopromocji = prezentowanie siebie jako osoby kompetentnej – odbywa się za
pomocą:
a. inscenizacji pokazów kompetencji:
 trzeba po prostu je mieć
b. deklaracja kompetencji
 innym o swoim talencie (ale ci co się przechwalają nie cieszą
się sympatią innych)
 przekonanie: prawdziwe kompetencje mówią za siebie samych
(jedynie akceptowane podczas rozmowy o pracę)
c. stosowania rekwizytów kompetencji
d. szukania wymówek, podkreślania przeszkód "złej baletnicy to nawet
rąbek od spódnicy przeszkadza"
Samoutrudnianie – czyli okoliczności umożliwiające demonstrację posiadanych
kompetencji:
– mają na celu
 zmniejszanie prawdopodobieństwa, że inni nasze niepowodzenie przypiszą brakowi
kompetencji
 zwiększanie prawdopodobieństwa, że nasze przyszłe sukcesy będą przypisane
naszym talentom.
Samoutrudnianie – zaprzestanie wysiłków dążenia do sukcesów jest cechą każdego z
nas.
a. Częściej – osoby o niestabilnej samoocenie dokonują samoutrudniania
b. częściej – osoby o silnej potrzebie demonstrowania własnej kompetencji
c. częściej – mężczyźni niż kobiety
d. kobiety częściej stosują ingracjacje


osoby o wysokiej samoocenie chcą umocnieć swój korzystny wizerunek
osoby o niskiej samoocenie chronią siebie przed kolejną porażką
Psychologia społeczna – wykład 2 -6.11.2004
Rzucanie kłody:
1. choroba(ból głowy)
2. dobieramy osoby, które coś zawalą
3. praca grupowa – zależy od wyniku grupy
a. przecenianie wpływu
b. niedocenianie wpływu
4. impreza – dzień przed imprezą
5. budzik na styk – w ważnych spotkaniach
6. zażywanie leków, ograniczających zdolności poznawcze
7. opuszczanie zajęć
8. spożywanie alkoholu
9. stawianie nieosiągalnych celów
10.zwlekanie z czasem
Koszta rzucania kłód sobie pod nogi:
–
ocena przez inne osoby jako osoby niekompetentne i słabo zmotywowane
AD3/ Uchodzenie za osobę o wysokim statusie władzy
1. demonstrowanie oznak statusu i władzy
2. ostentacyjne konsumpcje (telefony)
3. przebywanie wśród ludzi o wysokim statusie i władzy:
 -świecenie odbitym blaskiem
 podkreślenie związków z osobami którym powiodło się i cieszą sie wysokim
statusem,
 odcinanie się od cudzej porażki
4. niewerbalna demonstracja dominacji:
-język ciała (zjawisko dominacji wizualnej "panoszy się panisko i wiemy)
 ludzie o pozycji wysokiej utrzymują z innymi kontakt wzrokowy kiedy mówią do
nich, ale kiedy oni mówią doń, zwracają w mniejszym stopniu na rozmówcę
 częściej przerywają innym
 zajmują przywilejowane miejsce u szczytu stołu
 w obliczu zagrożenia dokonują pokazu dominacji jak u zwierząt , aby przekonać o
ich sile.
Psychologia społeczna – wykład 2 -6.11.2004