10. Bank centralny - Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w
advertisement
Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Krakowie www.wszib.edu.pl 10. Bank centralny Funkcje banku centralnego: • „bank banków" (kredytodawca ostatniej instancji) - bank centralny jest gotów udzielać pożyczek bankom w sytuacji, gdy panika na rynkach finansowych zagraża całemu systemowi finansowemu. Dzięki temu bank centralny staje się gwarantem sprawności tego systemu, utrzymując przez to stabilną wartość współczynnika preferencji gotówki oraz wartość mnożnika kreacji pieniądza. • „bank państwa" (finansowanie deficytu i zarządzanie długiem) - bank centralny musi czuwać, aby państwo było zdolne do wywiązywania się ze swoich zobowiązań płatniczych w przypadku wystąpienia deficytu publicznego; bank podejmuje decyzje dotyczące sposobu finansowania deficytu oraz zasad wykupu państwowych papierów wartościowych, a także zasad emisji nowych papierów wartościowych; finansowanie deficytu publicznego może przybrać postać: a) pożyczki zagranicznej b) sprzedaży papierów wartościowych (podaż pieniądza pozostaje nie zmieniona) c) „dodrukowania" pieniędzy (zwiększenie bazy monetarnej) • bank emisyjny - bank centralny jest jedynym podmiotem uprawnionym do emisji pieniądza. • nadzór nad systemem pieniężnym. Metody oddziaływania banku centralnego na podaż pieniądza: • rezerwy obowiązkowe Stopa rezerw obowiązkowych to minimalna relacja rezerw gotówkowych do wkładów, jaką muszą utrzymywać banki komercyjne na mocy decyzji banku centralnego. Jeśli bank centralny wymaga utrzymywania wyższego poziomu rezerw, ograniczona zostaje podaż pieniądza przy danym poziomie bazy monetarnej. Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Krakowie www.wszib.edu.pl • stopa dyskontowa Stopa procentowa stosowana przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom handlowym. Ustalając stopę dyskontową na poziomie przewyższającym ogólny poziom stopy procentowej, bank centralny skłania banki handlowe do utrzymywania dodatkowej rezerwy gotówki. • operacje otwartego rynku Operacje otwartego rynku polegają na zakupie lub sprzedaży papierów wartościowych przez bank centralny na otwartym rynku. Powoduje to zmianę bazy monetarnej. Stopa rezerw i stopa dyskontowa wpływają na podaż pieniądza poprzez zmianę wartości mnożnika, natomiast operacje otwartego rynku - przez zmianę bazy monetarnej. 11. Popyt na pieniądz 1. Motywy utrzymywania pieniędzy: Motyw transakcyjny Odzwierciedla brak synchronizacji wpływów i wydatków. Popyt na pieniądz jest to popyt na zasób pieniądza w ujęciu realnym (ludzie potrzebują pieniędzy ze względu na ich siłę nabywczą, tj. ilość dóbr jaką można za nie kupić). Ilość utrzymywanych rezerw gotówkowych zależy od: • liczby zawieranych transakcji, odbiciem których jest realny dochód narodowy; wraz ze wzrostem dochodu rośnie zapotrzebowanie na pieniądz, • stopnia synchronizacji wpływów i wydatków. Motyw przezornościowy Polega na utrzymywaniu pewnego zasobu pieniądza na pokrycie nieprzewidzianych wydatków, których rodzaj i dokładne rozmiary nie są obecnie znane. Im wyższy realny dochód narodowy lub stopień niepewności, tym motyw przezornościowy działa silniej. Motyw portfelowy Wynika z niechęci do ponoszenia ryzyka. Ludzi są skłonni poświęcić wyższą stopę zwrotu, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo. Inwestując część pieniędzy w aktywa o wysokim Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Krakowie www.wszib.edu.pl poziomie ryzyka, resztę przeznaczają na lokaty bezpieczne (w tym trzymanie gotówki) o niższej stopie zwrotu. Motyw portfelowy jest istotny przy analizie zmian agregatu M3. 2. Popyt na pieniądz: ceny, dochód realny, stopa procentowa • Istnieją korzyści utrzymywania pieniędzy, lecz istnieje też koszt (lost opportunity cost] w postaci utraconych odsetek, jakie można by uzyskać, gdyby pieniądze zostały ulokowane w oprocentowane aktywa. Ludzie będą utrzymywać pieniądze aż dc momentu, w którym krańcowa korzyść z utrzymywania dodatkowej jednostki pieniądza zrówna się z kosztem krańcowym. MC - krańcowy koszt trzymywania pieniądza (utracone odsetki); poziom linii MC zależy od wysokości stopy procentowej, MB - krańcowa korzyść trzymywania pieniądza; przy niskim poziomie zasobów pieniężnych korzyść krańcowa z każdej dodatkowej jednostki pieniężnej jest wysoka, przy wysokich zasobach pieniężnych ludzie dysponują mnóstwem pieniędzy i korzyść krańcowa z dodatkowej jednostki jest mała, E - punkt równowagi (MC = MB). • Determinantami popytu na pieniądz są: ceny, stopa procentowa, poziom dochodu narodowego. • Jeśli ceny wszystkich dóbr wzrosną dwukrotnie, przy niezmienionym poziomie dochodu i stopy procentowej, ludzie trzymać będą dwa razy więcej pieniędzy w ujęciu nominalnym, ale tyle samo w ujęciu realnym. Punkt równowagi nie ulegnie zmianie. Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Krakowie www.wszib.edu.pl * Jeśli nastąpi wzrost stopy procentowej, to zwiększy się koszt krańcowy utrzymywania pieniędzy. Linia MC przesuwa się w górę do MC 1 , wyznaczając nowy punkt równowagi E1. Wyższa stopa procentowa powoduje zmniejszenie realnego popytu na pieniądz. • Jeśli nastąpi wzrost dochodu narodowego, to przy każdym poziomie realnych zasobów pieniężnych krańcowa korzyść utrzymywania pieniędzy jest wyższa niż poprzednio. Przy niezmienionym poziomie stopy procentowej linia MB przesuwa się w górę do ME$2, wyznaczając nowy punkt równowagi E2. Wzrost dochodu realnego powoduje zatem wzrost realnego popytu na pieniądz. MD w ujęciu Wzrost poziomu Wzrost dochodu Wzrost stopy cen wzrost realnego wzrost procentowej spadek bez zmian wzrost spadek nominalnym MD w ujęciu realnym 12. Równowaga na rynkach finansowych 1. Bank centralny kontroluje nominalną podaż pieniądza. Przyjmując założenie upraszczające, że ceny są stałe, można uznać, że bank centralny kontroluje też podaż realną. 2. Rynek pieniądza znajduje się w równowadze, jeśli wielkość zapotrzebowania na realne zasoby pieniężne jest równa wielkości zaoferowanej.
