Kryteria oceniania kl.4

rok szkolny 2007/2008
KRYTERIA OCENIANIA
DZIAŁ PROGRAMU: Przyroda i jej elementy
Konieczny– stopień dopuszczający
Uczeń potrafi:
 wymienić niektóre składniki przyrody,
 wymienić nazwy kierunków głównych oraz ich polskie skróty,
 obserwować przedmioty na widnokręgu,
 wymienić kilka elementów pogody,
 przyporządkować składniki pogody przyrządom do ich
pomiaru,
 podać przykład opadu atmosferycznego,
 wymienić pory roku,
 wyjaśnić zmiany zachodzące w przyrodzie występowaniem
pór roku,
 bezpiecznie obserwować różne substancje,
 podać różne przykłady środowisk wodnych,
 wymienić przykłady organizmów wodnych,
 wymienić podstawowe gatunki roślin uprawnych i zwierząt
hodowlanych,
 wymienić obserwację jako podstawową metodę poznawania
przyrody.
Podstawowy – stopień dostateczny
Uczeń potrafi:
 wymienić naturalne i przekształcone składniki przyrody,
 wymienić nazwy kierunków głównych i pośrednich oraz podać
oznaczenia międzynarodowe,
 wskazać kierunek północny na podstawie znaków
w przyrodzie,
 wyjaśnić pojęcie widnokręgu,
 przedstawić na rysunku widnokrąg i jego elementy,
 opisać zmiany krajobrazu w poszczególnych porach roku,
 wymienić składniki pogody i przyrządy do ich pomiaru,
 odczytać temperaturę powietrza,
 wymienić stany skupienia materii,
 podać nazwy kilku gatunków ryb słodkowodnych
i słonowodnych,
 wymienić hodowlę jako prosty sposób poznawania świata
istot żywych.
Rozszerzający – stopień dobry
Uczeń potrafi:
 wskazać składniki naturalne i przekształcone w najbliższym
środowisku,
 określić przy użyciu przyrządów (kompas, gnomon, busola)
kierunki główne na widnokręgu,
 wyjaśnić zależność między miejscem obserwacji a wielkością
widnokręgu, wymienić obiekty, które można obserwować za
pomocą lupy, lornetki,
 wyjaśnić zależność między długością cienia a wysokością
Słońca,
 wymienić przyrządy do pomiaru składników pogody,
 określić kierunek wiatru,
 rozpoznać 3 główne rodzaje chmur,
 określić stopień zachmurzenia nieba,
 podać przykłady substancji w różnych stanach skupienia,
 wyjaśnić, z czego zbudowane są wszystkie składniki
środowiska przyrodniczego, używając pojęć: atom,
cząsteczka,
 bezpiecznie badać właściwości różnych substancji,
 wyjaśnić terminy: rośliny zbożowe, okopowe, oleiste,
 wyjaśnić korzyści z uprawy roślin i hodowli zwierząt .
Dopełniający – stopień bardzo dobry
Uczeń potrafi:
 podać przykłady zmian spowodowanych przez człowieka
w środowisku naturalnym,
 wyznaczyć kilkoma sposobami kierunki główne i pośrednie
oraz podać ich oznaczenia międzynarodowe,
 sprawnie posługiwać się przyrządami do obserwacji przyrody
(lupa, mikroskop, lornetka),
 zaobserwować zmiany wysokości Słońca nad widnokręgiem
w poszczególnych porach roku,
 podać jednostki pomiaru elementów pogody,
 opisać aktualna pogodę z użyciem fachowej terminologii,
 wyjaśnić pojęcie „pogoda",
 rozróżnić opady i osady atmosferyczne,
 wyjaśnić wpływ wysokości ciśnienia na samopoczucie
człowieka,
 określić właściwości substancji za pomocą zmysłów,
 podać przykłady wpływu niektórych substancji na zdrowie
człowieka i środowisko naturalne,
 doprowadzić wodę do wrzenia, zamrożenia i topnienia
z zachowaniem bezpieczeństwa,
 wyjaśnić, który ze stanów skupienia wody jest najważniejszy
dla istnienia organizmów żywych,
 planować i zakładać hodowle roślinne i zwierzęce,
 prowadzić prosty zielnik i rozpoznawać zgromadzone tam
gatunki.
DZIAŁ PROGRAMU: Budowa i czynności życiowe organizmów
-1-
Konieczny – stopień dopuszczający
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić, z czego są zbudowane wszystkie organizmy żywe,
• wyróżnić organizmy jedno-i wielokomórkowe,
• wymienić po jednym przykładzie narządów i układów
narządów (zwierzęcych),
• podać 2 podstawowe czynności życiowe organizmów,
• na różnych okazach rozpoznać roślinożercę i drapieżcę,
• z podanych przykładów wybrać organizmy samożywne
i cudzożywne,
• wyjaśnić, że wszystkie organizmy oddychają,
• wymienić sposoby rozmnażania,
• wyjaśnić, że rozmnażanie jest procesem życiowym
warunkującym istnienie organizmów.
Podstawowy – stopień dostateczny
Uczeń potrafi:
 wyjaśnić pojęcie „komórka",
 rozróżnić kształty komórek roślinnych i zwierzęcych,
 wyjaśnić, że organizmy wielokomórkowe zbudowane
są z tkanek i narządów,
 zaobserwować kształty komórek pod mikroskopem,
 wskazać na roślinie podstawowe organy,
 wymienić podstawowe czynności życiowe organizmów,
 ułożyć z podanych przykładów prosty łańcuch pokarmowy,
 podać przykłady ruchu w świecie roślin i zwierząt,
 podać przykłady organizmów rozmnażających się płciowo
i bezpłciowo.
DZIAŁ PROGRAMU: Poznajemy nasze otoczenie
Konieczny – stopień dopuszczający
Uczeń potrafi:
• rozróżnić podstawowe elementy krajobrazu: niziny, wyżyny,
góry,
• wyjaśnić, że występują różne rodzaje skał,
• wymienić trzy elementy krajobrazu przekształconego przez
człowieka,
• określić środowiska życia organizmów,
• rozróżnić mapę i plan,
• określić, co to jest poziomica,
• uzasadnić konieczność ochrony przyrody.
Rozszerzający – stopień dobry
Uczeń potrafi:
• zdefiniować pojęcie „komórka",
• wymienić po 1 przykładzie organizmu jednokomórkowego
i wielokomórkowego,
• podać definicję pojęcia „tkanka", „narząd",
• pokazać na modelu lub tablicy przykłady narządów człowieka,
• omówić czynności życiowe wybranej rośliny lub zwierzęcia,
• wyjaśnić proces samożywności i cudzożywności,
• wskazać charakterystyczne cechy wyróżniające drapieżcę
i roślinożercę,
• wyjaśnić, że podczas oddychania wyzwalana jest energia.
Dopełniający – stopień bardzo dobry
Uczeń potrafi:
 wyjaśnić, dlaczego komórki jednego organizmu mają różną
budowę,
 podać więcej przykładów organizmów jednokomórkowych
i wielokomórkowych,
 wyjaśnić pojęcia „tkanka", „narząd", „układ narządów",
 wykonać schematyczny rysunek kształtów komórek spod
mikroskopu,
 wykonać modele komórek z plasteliny lub innego materiału,
 ocenić wpływ roślin i zwierząt na zawartość CO2 i O
w atmosferze,
 wyjaśnić znaczenie zwierząt jako konsumentów,
 wyjaśnić, dlaczego rośliny stanowią pierwsze ogniwo
łańcucha pokarmowego,
 wyjaśnić, jak rośliny bronią się przed wrogami,
 omówić istniejące zależności miedzy organizmami oraz
wyjaśnić je na schemacie,
 wyjaśnić istotę wymiany gazowej.
Rozszerzający – stopień dobry
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić fakt występowania różnych skał,
• rozróżnić różne formy terenu,
• wyjaśnić konieczność przekształcania środowiska,
• wyjaśnić potrzebę ochrony przyrody,
• zna cechy przystosowawcze organizmów do życia na lądzie
i w wodzie,
• odczytać znaki topograficzne z mapy,
• odczytywać rysunki poziomicowe,
• ocenić stan czystości środowiska w swojej okolicy na
podstawie wskaźników naturalnych,
 porównuje ilość wody słodkiej i słonej na Ziemi,
 charakteryzuje warunki życia w środowisku wodnym,
 wyjaśnia, w jaki sposób oddychają zwierzęta żyjące w wodzie,
 charakteryzuje przystosowania roślin do życia w wodzie,
 nazywa organizmy żyjące w poszczególnych odcinkach rzeki,
 wyjaśnia różnice miedzy wodami stojącymi i płynącymi,
 przyporządkowuje organizmy do odcinków rzeki, w których
występują,
 wymienia czynniki warunkujące życie na lądzie,
 wyjaśnia, dlaczego na obszarach ubogich w roślinność żyje
-2-
niewiele zwierząt,
wyjaśnia, dlaczego lasy zaliczane są do największych
bogactw naturalnych,
 opisuje zmiany zachodzące na łące w różnych porach roku,
 wymienia gatunki roślin występujące na łące,
 podaje przykłady wykorzystania zbóż i roślin okopowych,
 wyjaśnia, jakie rośliny nazywamy chwastami.
Dopełniający – stopień bardzo dobry
Uczeń potrafi:
• wyjaśnić zależności pomiędzy występowaniem skał a glebami,
• scharakteryzować sposoby i formy ochrony przyrody,
• oznaczyć według klucza wybrane przykłady roślin i zwierząt
z najbliższej okolicy,
• posługiwać się planem i mapą w terenie,
• wyjaśnić różnice pomiędzy wysokością względną
i bezwzględną,
• ocenić zależność pomiędzy działalnością człowieka a stanem
środowiska i odwrotnie - wpływem środowiska na człowieka,
 wyjaśnia związek miedzy głębokością zbiornika a ilością
organizmów żywych,
 wyjaśnia, dlaczego organizmy wodne mogą przetrwać zimę
przy dnie zbiorników,
 wymienia cechy charakterystyczne 3 grup organizmów,
żyjących w środowisku wodnym,
 wyjaśnia, w jaki sposób rzeka rzeźbi krajobraz,
 porównuje przystosowania organizmów żyjących w biegu
górnym z organizmami żyjącymi w biegu dolnym,
 wyjaśnia zależność ilości organizmów żywych od rodzaju
środowiska,
 wyjaśnia, w jaki sposób powstaje gleba,
 wyjaśnia, co to jest próchnica,
 przyporządkowuje nazwy gatunków roślin
do charakterystycznych barw łąki,
 wskazuje powiązania między organizmami występującymi
na łące,
 wyjaśnia rolę organizmów glebowych żyjących na łące,
 wymienia gatunki zbóż, z których wyrabia się mąkę, kaszę,
 wyjaśnia, w jakim celu zakłada się w miastach parki,
 wymienia nazwy drzew i krzewów rosnących w parkach,
 wyjaśnia, od czego zależy wartość wypoczynkowa parku,
 wskazuje podobieństwa i różnice między parkiem a ogrodem
botanicznym,
 porównując barwy na mapie z barwami w legendzie,
 określa przybliżone wysokości form terenu,
 wskazuje elementy krajobrazu Polski ukształtowane przez
lądolód,
 zaproponuje miejsca, które warto zwiedzić i ciekawe trasy
wycieczek.

Podstawowy – stopień dostateczny
Uczeń potrafi:
• opisać podstawowe formy krajobrazu,
• wymienić typowa skałę i glebę najbliższej okolicy,
• rozróżnić elementy krajobrazu naturalnego i przekształconego
przez człowieka,
• zastosować podstawowe przyrządy do obserwacji
przyrodniczych,
• narysować plan dowolnego przedmiotu w wybranej przez
siebie skali,
• wymienić podstawowe formy ochrony przyrody,
• wskazuje na mapie zbiorniki wodne,
 pokazuje na mapie położenie zbiorników wód słonych
i słodkich,
 wymienia przykłady (nazwy) zbiorników wód słodkich
i słonych,
 wymienia przykładowe organizmy żyjące w wodach słodkich
i słonych,
 wskazuje przystosowania ryb do życia w wodzie,
 wymienia główne elementy rzeki,
 określa warunki panujące w biegu rzeki,
 wyjaśnia konieczność posiadania przez organizmy
specjalnych przystosowań do życia w biegu górnym,
 określa warunki panujące w biegu dolnym,
 charakteryzuje znaczenie lasów (2-3 argumenty),
 nazywa piętra roślinności w lesie,
 wymienia po 2 przykłady organizmów roślinnych i zwierzęcych
żyjących w poszczególnych piętrach,
 wyjaśnia, w jaki sposób należy zachowywać się w lesie,
 wyjaśnia, czym się różni łąka od lasu,
 określa znaczenie gospodarcze łąki,
 wyjaśnia, dlaczego nie wolno wypalać traw,
 wyjaśnia, dlaczego pole jest przykładem krajobrazu
przekształconego przez człowieka,
 rozpoznaje cztery podstawowe zboża uprawiane w Polsce,
 wymienia rośliny okopowe na polach,
 rozpoznaje pospolite szkodniki upraw,
 wyjaśnia, dlaczego krajobraz miejski to dzieło człowieka,
 wymienia kilka gatunków roślin i zwierząt, które można
spotkać w parkach,
 określa zasady zachowania się w parku,
 posługując się mapą hipsometryczną, wskaże położenie
(pasy) gór, wyżyn, nizin,
 odczytuje z mapy nazwy krain geograficznych, miast, rzek,
 wskazuje na mapie rzeki, jeziora,
 odszuka na mapie Polski swój region (miasto).
DZIAŁ PROGRAMU: Człowiek i środowisko
Konieczny – stopień dopuszczający
Uczeń potrafi:
Rozszerzający – stopień dobry
Uczeń potrafi:
-3-
ułożyć plan dnia,
podać podstawowe czynności człowieka,
 stosować podstawowe zasady higieny otoczenia i człowieka,
 właściwie zachowywać się w ruchu drogowym,
 wykonać samodzielnie sałatkę jarzynowa,
 wyjaśnić rolę świeżych warzyw i owoców,
 zastosować zasady estetyki spożywania posiłków,
 wymienić prawa i obowiązki członków rodziny,
 wyjaśnić istotę rozmnażania,
 omówić, dlaczego należy oszczędzać surowce wtórne,
 rozróżniać objawy choroby (katar, gorączka, ból gardła),
 wymienić środki chemiczne stosowane w gospodarstwie
domowym,
 wskazać źródło zanieczyszczeń powietrza, wody, gleby
w najbliższym otoczeniu,
 okazywać szacunek rodzicom i kolegom,
 akceptować i zauważać zmiany zachodzące w organizmie
podczas dojrzewania,
 uzasadnić, że styl życia wpływa na stan zdrowia,
 prezentować prawidłową postawę ciała.
Podstawowy – stopień dostateczny
Uczeń potrafi:
 podać nazwy kilku narządów człowieka i rozpoznać je na
ilustracjach,
 wymienić etapy rozwojowe człowieka,
 określić bierne i czynne wypoczywanie (podaje przykłady),
 zachować się w przypadku konieczności udzielenia pierwszej
pomocy przy drobnych urazach,
 wymienić podstawowe składniki pokarmowe,
 wyjaśnić, od czego zależą potrzeby pokarmowe człowieka,
 określić różnice biologiczne dziewczynki i chłopca,
 przestrzegać zasad higieny intymnej,
 podać rodzaje zanieczyszczeń środowiska i jego wpływ
na życie człowieka,
 wyjaśnić ujemny wpływ hałasu na organizm ludzki,
 wykonać prosty opatrunek z zachowaniem zasad higieny,
 zabezpieczyć żywność przed zniszczeniem i zepsuciem
(mrożenie, kiszenie, pasteryzowanie).
wyjaśnić związek między narządami i czynnościami człowieka,
wymienić wszystkie czynności życiowe człowieka,
 wyjaśnić rolę składników pokarmowych w życiu człowieka,
 wymienić narządy rozrodcze męskie i żeńskie,
 rozróżnić żeńską i męską komórkę rozrodczą,
 wyjaśnić sposoby działań chroniących środowisko przed
zanieczyszczeniem,
 wyjaśnić pojęcie choroby zakaźnej,
 wskazać większość zanieczyszczeń wody, powietrza
w najbliższej okolicy,
 wyjaśnić przyczyny powodujące zmiany w najbliższym
otoczeniu,
 omówić zmiany zachodzące u płci przeciwnej w czasie
dojrzewania,
 stosować zasady profilaktyki zdrowotnej (szczepionki,
izolacja).




Dopełniający – stopień bardzo dobry
Uczeń potrafi:
 opisać budowę i rolę funkcjonowania narządów człowieka
w układach narządów,
 podać źródła występowania składników pokarmowych,
 wykonać schemat drzewa genealogicznego swojej rodziny,
 analizować etapy rozwoju płciowego człowieka,
 planować codzienne działania zmierzające do poprawy
swojego środowiska,
 wyjaśnić zagrożenia wynikające z nieprawidłowego
stosowania środków chemicznych.
Stopień celujący może otrzymać uczeń, który:
- posiada wiadomości znacznie wykraczające poza program nauczania,
- samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia,
- biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych,
- wykaże się propozycjami nietypowych rozwiązań problemów przyrodniczo – ekologicznych.
mgr Renata Żurek
-4-