Ekonomia monetarna

Ekonomia monetarna wprowadzenie
Michał Brzoza-Brzezina
Katedra Polityki Pieniężnej
Spis treści
1. Co to jest ekonomia monetarna?
2. Krótkie wprowadzenie do polityki
pieniężnej
3. Stopy procentowe, produkcja i inflacja w
ujęciu empirycznym
4. Modele makroekonomiczne oparte na
mikropodstawach
5. Syllabus
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
2
1. Co to jest ekonomia monetarna?
• Ekonomia monetarna zajmuje się związkami
pomiędzy zmiennymi realnymi (zatrudnienie,
produkcja, realna stopa procentowa) i
nominalnymi (ceny, płace, podaż pieniądza,
kurs walutowy)
• W szczególności ekonomia monetarna analizuje
politykę pieniężną pod kątem jej efektów
(wpływu na zmienne nominalne i realne),
optymalności i przebiegu transmisji monetarnej.
• Ekonomia monetarna w znacznym stopniu
pokrywa się z makroekonomią (w szczególności
z literaturą dotyczącą cyklu koniunkturalnego)
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
3
Modele w ekonomii
• Ekonomiści nie mogą eksperymentować na żywych
organizmach gospodarczych
• Dlatego budują modele
• Modele powinny być proste lecz podobne do
rzeczywistości
• W przypadku ekonomii monetarnej oznacza to
realistyczny opis polityki pieniężnej, jej wpływu na
gospodarkę i interakcji podstawowych zmiennych w
modelu (PKB, inflacja, stopy procentowe)
• Ten wykład poświęcony jest budowie takiego modelu
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
4
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
5
2. Polityka pieniężna
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
6
Cel polityki pieniężnej
• Celem większości banków centralnych jest zapewnienie
stabilności cen
• Przykład: cel NBP
• USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym
Banku Polskim:
Art. 3.1. Podstawowym celem działalności NBP jest
utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym
wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie
ogranicza to podstawowego celu NBP.
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
7
Strategie polityki pieniężnej
• Banki centralne wykorzystują różne strategie
by osiągnąć stabilne ceny
• Najpopularniejsze strategie:
- strategia monetarna – popularna w
przeszłości
- strategia bezpośredniego celu inflacyjnego
(BCI) – popularna obecnie (np. NBP)
- strategia kursowa – popularna w małych
gospodarkach
• Omówimy strategię bezpośredniego celu
inflacyjnego
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
8
Strategia BCI (wersja skrócona)
•
•
Bank centralny wyznacza cel inflacyjny
NBP: 2.5%
Bank Anglii: 2%
Bank centralny kontroluje stopy procentowe
za pomocą operacji otwartego rynku
• Stopy procentowe wpływają na konsumpcję i
inwestycje (czyli popyt)
• Popyt wpływa na produkcję i inflację
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
9
Operacje otwartego rynku
• Banki komercyjne pożyczają bazę
monetarną od BC
• BC jako monopolistyczny dostawca bazy
monetarnej ustala jej cenę (czyli stopę
procentową)
• BC pożycza BK bazę monetarną na krótki
termin (np. 1 tydzień)
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
10
Transmisja stóp procentowych (1)
• Operacje otwartego rynku wpływają na
krótkoterminowe stopy rynku pieniężnego ...
Source: NBP
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
11
Transmisja stóp procentowych (2)
• ... a te na oprocentowanie kredytów i depozytów
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
12
Stopy procentowe a popyt
• Stopy procentowe wpływają na
konsumpcję i inwestycje
• Wyższe stopy ograniczają popyt
• Niższe stopy zwiększają popyt
• Popyt wpływa na produkcję i inflację
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
13
Polityka pieniężna w modelach
teorii pieniądza
• W starszych modelach bank centralny jest
przedstawiany jako instytucja sterująca
podażą pieniądza (strategia monetarna)
• We współczesnych modelach bank
centralny steruje stopą procentową
(strategia BCI)
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
14
3. Stopy procentowe, produkcja i
inflacja w ujęciu empirycznym
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
15
Teoria i empiria
• Dobra teoria powinna odpowiadać faktom
empirycznym
• Najpopularniejsze sposoby empirycznej
weryfikacji teorii:
- Analiza momentów
- Analiza funkcji reakcji
• Próbujemy budować modele będące w
zgodzie z badaniami empirycznymi
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
16
Badania empiryczne
• Najczęściej wykorzystywane: analiza
momentów i funkcje reakcji
• Modele ekonomii monetarnej tłumaczą
zjawiska średniookresowe (cykl
koniunkturalny)
• Nie interesuje nas wzrost
• Dlatego analizowane są dane po usunięciu
długookresowych trendów
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
17
Przykład: usuwanie trendu z PKB
Hodrick-Prescott Filter (lambda=1600)
180000
170000
160000
6000
150000
4000
140000
2000
130000
0
120000
-2000
-4000
-6000
95
96
97
98
99
GDPFIXED_SA
00
01
02
Trend
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
03
04
Cycle
18
Fakty empiryczne oparte na
modelach VAR
• VAR – wektorowa autoregresja
• Każda zmienna jest modelowana na podstawie
przeszłych wartości swoich i wszystkich
pozostałych zmiennych
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
19
Funkcje reakcji na podstawie
modeli VAR
• Do takiego układu można wprowadzić
zaburzenia i obserwować reakcję
poszczególnych zmiennych
• Przykłady zaburzeń
- Wstrząs polityki pieniężnej
- Wstrząs produktywności
- Wstrząs popytowy
- Wstrząs kursowy
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
20
Przykładowe funkcje reakcji
• Reakcja PKB na wstrząs polityki pieniężnej
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
Źródło: Angeloni et al. (2002)
monetarna - wprowadzenie
21
Przykładowe funkcje reakcji
• Reakcja inflacji na wstrząs polityki pieniężnej
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
Źródło: Angeloni et al. (2002)
monetarna - wprowadzenie
22
Przykładowe funkcje reakcji
• Reakcja stopy procentowej na wstrząs polityki
pieniężnej
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
Źródło: Angeloni et al. (2002)
monetarna - wprowadzenie
23
Problemy z modelami VAR
• Podstawowe problemy
- Zestaw zmiennych musi być niewielki
- Składniki losowe są skorelowane – problem
identyfikacji
- Różne podejścia do identyfikacji wstrząsów:
statystyczne (e.g. dekompozycja Choleskiego,
Bernanke and Mihov (1995)), podejście
naracyjne (Romer and Romer (1994))
- Jednak większość sposobów identyfikacji
prowadzi do podobnych wniosków
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
24
Wnioski z funkcji reakcji
• Polityka pieniężna wywiera istotny wpływ
na zmienne realne i nominalne
• Wpływ na zmienne realne jest przejściowy
• Reakcja na politykę pieniężną
charakteryzuje się znacznymi
opóźnieniami
• Reakcja realnej sfery gospodarki
wyprzedza reakcję inflacji
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
25
Analiza momentów jako źródło
stylizowanych faktów
• Co jest badane?
- Wariancja zmiennych
- Korelacja zmiennych
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
26
Przykład analizy momentów – strefa euro
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
Źródło: Angeloni et al. (2002),
quarterly data
monetarna - wprowadzenie
27
Przykład analizy momentów – USA
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
Źródło: Angeloni et al. (2002)
monetarna - wprowadzenie
28
Przykładowe wnioski z analizy
momentów
• Wysoka korelacja pomiędzy opóźnioną stopą
procentową a PKB
• Wysoka korelacja pomiędzy opóźnionym PKB i
inflacją
• Wysoka autokorelacja inflacji (persystencja)
• Momenty różnią się między krajami
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
29
4. Modele o podstawach
mikroekonomicznych
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
30
Podstawy mikroekonomiczne –
perspektywa historyczna
• Do lat 70. XX w. modele makroekonomiczne
były oparte na równaniach postulowanych przez
ekonomistę
• Nieraz równania te miały silne podłoże
empiryczne
• Przykład: keynesowska krzywa popytu, krzywa
Phillipsa
• W 1976 r. ten sposób modelowania gospodarki
został skrytykowany przez R.E.Lucasa
• Krytyka Lucasa wywarła decydujący wpływ na
rozwój makroekonomii w kolejnych 30 latach.
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
31
Krytyka Lucasa (1)
• Lucas (1976) zauważył, że dotychczasowy sposób
modelowania był podatny na zmiany polityki
gospodarczej...
• ... w związku z czym nie nadawał się do modelowania jej
skutków.
• Zdaniem Lucasa zmiana polityki gospodarczej mogła
wpływać na model.
• Przykład: krzywa Phillipsa.
• Nieużywana może wykazywać stałą wymiennośc
pomiędzy inflacją a bezrobociem
• Ale próba systematycznego wykorzystywania tej
zależności prowadzi do jej zaniku
• Stąd konieczność poszukiwania innych modeli
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
32
Krytyka Lucasa (2)
• Lucas postulował budowę modeli zawierających
„głębokie parametry” – niezależne od polityki
gospodarczej
• Postulat ten spełniają modele oparte na
mikropodstawach – głębokie parametry opisują
sposób podejmowania najprostszych decyzji.
• Od lat 80. XX w. modele takie weszły do
głównego nurtu ekonomii ...
• ... i do dziś mimo wielu wad w nim pozostały
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
33
Rozwój modeli z mikropodstawami
• Rewolucja RBC – lata 80. XX w. –
Kydland i Prescott (1982): cykle
koniunkturalne wyjaśniane wyłącznie
przez wahania produktywności
• Ekonomia Neokeynesowka (lub nowa
synteza neoklasyczna) – lata 90. XX w. –
Rotemberg i Woodford (1998): istotną rolę
na kształtowanie cykli koniunkturalnych
wywierają nominalne sztywności
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
34
Struktura modeli z mikropodstawami
•
-
Sektory gospodarki:
Gospodarstwa domowe maksymalizują użyteczność
Firmy maksymalizują zyski
Rząd transferuje dochody
Sektor finansowy pośredniczy w dystrybucji
oszczędności
• Wszystkie rynki się oczyszczają (równowaga ogólna)
• Ludzie opierają swoje działanie na oczekiwaniach
• Standardowo zakłada się racjonalne oczekiwania
(możliwe alternatywy np. adaptacyjne uczenie)
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
35
Standardowy sposób rozwiązania
• Zapisać problem: funkcje celu i
ograniczenia
• Wyprowadzić warunki pierwszego rzędu
• Znaleźć stan stacjonarny
• Zlinearyzować wokół stanu stacjonarnego
• Symulować reakcję systemu na wstrząsy
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
36
5. Syllabus
Monetarny model równowagi
ogólnej
-
-
Rozwiązanie dynamicznego problemu
konsumenta przy racjonalnych
oczekiwaniach (model MIU)
Linearyzacja modelu wokół stanu
stacjonarnego
Analiza dynamicznych własności
modelu i porównanie ze stylizowanymi
faktami
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
37
Literatura
• C.Walsh „Monetary theory and policy”, 2nd
ed., MIT Press, 2003.
• J.Gali „Monetary policy, inflation and the
business cycle”, Princeton University
Press, 2008.
M.Brzoza-Brzezina: Ekonomia
monetarna - wprowadzenie
38