Podsystem logistyki

Podsystem logistyki
Podsystem logistyki
•
•
•
Współczesne przedsiębiorstwa produkcyjne funkcjonują w otoczeniu
rynkowym. Realizacja działalności gospodarczej wymaga utrzymania przez
nie stałych kontaktów zarówno z dostawcami, jak i klientami. Prawidłowe
planowanie produkcji przeznaczonej dla określonych odbiorców rynkowych
nie może się odbywać bez uwzględnienia otoczenia, w którym
przedsiębiorstwo działa, a szczególnie jego źródeł zaopatrzenia i zbytu.
Termin „logistyka” oznacza kwaterowanie, transportowanie i zaopatrzenie
pododdziałów i po raz pierwszy zastał użyty przez szwajcarskiego generała
H. Jominiego w 1830 r.
W 1962 r powstało Towarzystwo Logistyczne. Jego członkowie zdefiniowali
logistykę jako proces planowania, sterowania, kontroli kosztów, przepływu i
magazynowania oraz informacji – od źródeł wydobycia surowca aż do
miejsca konsumpcji produktu, zgodnie z życzeniami klienta. Na początku lat
dziewięćdziesiątych rozszerzono definicję logistyki charakteryzując ją jako
proces planowania, wykonywania, kontroli i sprawnego przepływu oraz
magazynowania surowców, półfabrykatów i wyrobów gotowych, a także
usług i stosownych informacji, od źródeł wydobycia surowców do klienta
zgodnie z jego oczekiwaniami.
Logistyka – podstawowe koncepcje
•
•
•
•
Logistykę tworzą procesy fizycznego przepływu dóbr materialnych –
surowców, materiałów, półfabrykatów, wyrobów gotowych - w
przedsiębiorstwie, a także miedzy przedsiębiorstwami oraz przepływy
strumieni informacyjnych odzwierciedlające procesy rzeczowe i
wykorzystywane w sterowaniu tymi procesami.
Logistyka to pewna koncepcja, filozofia zarządzania procesami realnymi
(przepływem dóbr), oparta na zintegrowanym, systemowym ujmowaniu tych
procesów.
Logistyka to dziedzina wiedzy ekonomicznej badająca prawidłowości i
zjawiska przepływu dóbr i informacji o ogniwach.
Przepływ informacji ma swój początek przy określaniu zapotrzebowania
rynku i zapotrzebowania produkcyjnego na materiały. Obejmuje ona
zamówienia, kontrolę i realizację zleceń. W przedsiębiorstwie produkcyjnym
dotyczy to m.in. Przygotowania danych na potrzeby wewnątrzzakładowego
sterowania dopływem materiałów do stanowisk pracy, planowania
operatywnego produkcji, realizacji zadań inwestycyjnych i konstrukcyjnych
oraz planowania gospodarki finansowej.
Zastosowanie koncepcji
logistycznych – dziedziny:
• W procesie produkcji do zapewnienia jej
ciągłości i zgodności z harmonogramem
• W obrocie towarowym do tworzenia
łańcuchów transportowo-magazynowych,
dzięki którym usprawnione zostają
transport, przeładunek i przechowywanie
dóbr
Zakres zadań logistyki
•
Podstawowy zakres zadań logistyki obejmuje:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
•
•
przyjmowanie zamówień i ich koordynację
zaopatrzenie w materiały niezbędne do produkcji
kontakty z dostawcami i prowadzenie negocjacji
realizowanie zakupów
organizację dostaw
transport
gospodarkę magazynową – optymalizowanie stanów
administrowanie bazami produktów
nadzorowanie dostawy produktów do klientów.
Uwaga: w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa można dostrzec sprzężony ciąg
procesów – od zamówienia na produkty przez planowanie ich wytworzenia i zakupy
niezbędnych materiałów aż po dystrybucję. Realizacja tych procesów powinna
zapewnić odpowiednią ilość dóbr we właściwym miejscu i czasie, przy
zaangażowaniu minimalnych środków.
Podstawowym zadaniem logistyki jest koordynacja zaopatrzenia materiałowego,
produkcji i zbytu, aby w możliwie najkrótszym czasie przy minimalnym nakładzie
środków osiągnąć dostosowanie do zmieniających się warunków rynkowych.
Struktura podsystemu
• Funkcje logistyczne realizują:
– Planowanie potrzeb materiałowych
– Transakcje strumienia materiałowego
– Zakupy materiałowe i kooperacja bierna
– Planowanie zasobów dystrybucji
zarządzanie materiałami
sprzedaż i dystrybucja
Podsystem
logistyki
utrzymanie ruchu
zarządzanie jakością
Rys. Struktura podsystemu logistyki (na przykładzie systemu R/3 firmy SAP
Funkcje podstawowe
• Wspomaganie decyzji w zarządzaniu logistycznym
dotyczą głównie operacyjnej funkcji zarządzania. Na
funkcję tę składają się działania związane z
przemieszczaniem produktu logistycznego w jego
fizycznej postaci. Podstawowym obszarem decyzyjnym
w logistyce jest koordynacja przepływów rzeczowych
pomiędzy ogniwami łańcuch logistycznego,
sprowadzająca się do planowania zapotrzebowania
surowcowego przed przystąpieniem do produkcji oraz
planowania dystrybucji gotowych produktów po jej
zakończeniu.
Moduł zarządzanie materiałami
•
Ma za zadanie zabezpieczenie terminowych i zgodnych z zapotrzebowaniem dostaw
materiałów na cele eksploatacyjne, remontowe, inwestycyjne oraz cele zasilania
produkcji. W procesie zakupu surowców i materiałów obsługiwanym przez ten moduł
wykonywane są następujące działania:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Ustalenie zapotrzebowania na surowce i materiały – na podstawie danych o
normatywnym zużyciu materiałów na wytworzenie każdego elementu składowego wyrobu
końcowego oraz planu produkcji.
Tworzenie wewnętrznego polecenia zakupu realizowane przez dział planowania albo
przez dział produkcji.
Określenie możliwych dostawców – w przedsiębiorstwach stosujących podejście just in
time (JiT) procedura oceny dostawców jest przeprowadzana raz na rok lub rzadziej.
Przedsiębiorstwo decyduje się na kilku kontrahentów, z którymi zawierane są długookresowe
umowy ramowe.
Wybór dostawcy
Wystawienie zlecenia zakupu – dane wprowadzone z umowy ramowej umożliwiają
sporządzenie zlecenia zakupu, które wysyła się do dostawcy
Kontrola transportu – dostawca wysyła towary do przedsiębiorstwa, które złożyło
zamówienie i zawiadamia go o tym. Firma transportowa powinna zapewniać możliwość
śledzenia drogi przesyłki.
Odbiór towarów – po dostarczeniu towarów na miejsce przeznaczenia są one przenoszone
do magazynu lub przekazywane bezpośrednio do produkcji. Wcześniej dokonuje się ich
identyfikacji.
Kontrola faktury
Zapłata faktury
Moduł sprzedaży i dystrybucja
• Wykonuje następujące funkcje:
– Wspomaganie procesu sprzedaży przez odpowiednie zapytania i
przygotowanie ofert
– Przygotowanie umów
– Tworzenie zlecenia sprzedaży
– Tworzenie noty dostawy – nota dostawy inicjuje proces
przygotowania wysyłki zawiera m.in.: specyfikację wyrobów,
które zostaną wysłane, harmonogram i specyfikację drogi
transportu
– Spedycja towarów
– Tworzenie faktury – system R/3 umożliwia wystawianie faktur,
rachunków uproszczonych, faktur korygujących oraz kontrolę
naliczanych podatków
– Ściąganie należności – potwierdzenie o dokonaniu zapłaty
powinno zostać wysyłane do odbiorcy, a następnie
zweryfikowane przez bank.
Moduł utrzymania ruchu
•
•
Realizuje całokształt działań dotyczących zaopatrzenia, zbytu, gospodarki
magazynowej oraz wyceny materiałów w przedsiębiorstwie.
Gospodarstwa magazynowa obejmuje następujące funkcje:
–
–
–
•
Zarządzanie zapasami materiałowymi w ujęciu ilościowym i wartościowym
Planowanie, wprowadzanie danych i dokumentowanie wszystkich przesunięć materiałowych
Inwentaryzację
W ramach gospodarki magazynowej wspomagane są następujące działania:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Zarządzanie złożonymi strukturami magazynowymi
Definiowanie i operowanie miejscami składowania
Zarządzanie różnymi typami magazynów tj. magazyny wysokiego składowania, magazyny
blokowe, magazyny o stałych miejscach składowania
Tworzenie tzw. zleceń przeniesienia (zleceń transferowych)
Monitorowanie wszystkich ważnych przesunięć zapasów
Przeprowadzanie przyjęć i wydań zapasów z użyciem różnych strategii tj. następne puste
miejsce składowania, stałe miejsce składowania, według danych wprowadzonych przez
użytkownika, dodanie do zapasu już znajdującego się w miejscu składowania zgodnie z
zasadą FIFO lub LIFO
Zarządzanie zapasami niebezpiecznymi
Przeprowadzanie inwentaryzacji na poziomie miejsc składowania
Tworzenie sprawozdań i raportów
Moduł zarządzanie jakością
• Wspomaga wykonywanie takich zadań
jak: kontrola materiałowa, analiza awarii
oraz kontrola terminowości dostaw.
Moduł gospodarki materiałowej
• Gospodarka materiałowa obejmuje dane o
każdym materiale, surowcu, produkcie, towarze,
umożliwiając zarządzanie zasobami
magazynowymi. Wśród podstawowych jego
funkcji są:
– Planowanie zużycia materiałów, wyliczane na
podstawie ilościowego planu produkcji oraz
jednostkowej materiałochłonności
– Planowanie zaopatrzenia materiałowego, obliczane
na podstawie planu zużycia materiałów, stanów
magazynowych oraz złożonych zamówień
Moduł gospodarki wyrobami
gotowymi
• Obsługa sprzedaży oznacza wsparcie obejmujące
rejestrację zamówień przez klienta, dokumentację
magazynową, wystawienie faktury oraz obsługę zwrotów
i reklamacji z wystawieniem faktury korygującej. Do jego
podstawowych funkcji zalicza się:
– Ewidencjonowanie wykonywanej produkcji – aktualizowanie
kartoteki wyrobów gotowych następuje na podstawie
dokumentów PZ (przyjęcie wewnętrzne) po stronie przychodów
oraz dokumentów WZ (wydanie zewnętrzne) po stronie
rozchodów
– Fakturowanie sprzedaży wyrobów gotowych – wykorzystywana
jest kartoteka odbiorców oraz cennik wyrobów
Moduł gospodarki magazynowej
• Jego główne funkcje określa się
następująco:
– Wystawianie dokumentów magazynowych
– Ewidencjonowanie pozycji magazynowych
– Sprawozdawczość magazynowa
Funkcje uzupełniające to:
• Planowanie ogólne działalności łącznie z planowaniem produkcji,
zakupów, transportu, potrzeb dystrybucyjnych i kontrolą sieci
dystrybucyjnej
• Zarządzanie bazą danych produkcyjnych – obejmuje bazę danych o
materiałach, półproduktach, metodach wytwarzania, stanowiskach
roboczych, operacjach i narzędziach, umożliwiając tworzenie i
modyfikację specyfikacji materiałowych i procesów
technologicznych
• Elektroniczna wymiana danych – dotyczy wymiany danych również
z systemami partnerów rynkowych
• Analizy i raporty informacji – oznacza możliwość analiz danych
wspomagających zarządzanie przedsiębiorstwem (m.in. analiz
sprzedaży, prognozowania popytu) oraz symulację zdarzeń w czasie
rzeczywistym na podstawie bazy danych
Systemy klasy SCM
• Systemy zarządzania łańcuchem dostaw (SCM) realizują model
danych pozwalający obsługiwać w czasie rzeczywistym dużą liczbę
złożonych transakcji. Stanowi to istotną różnicę między nimi a
systemami planowania zasobów przedsiębiorstwa (ERP).
Wdrożenie systemów typu SCM pozwala na doskonalszą transmisję
danych wewnątrz przedsiębiorstwa oraz w komunikacji z wszystkimi
jego kontrahentami za pośrednictwem technologii internetowych.
Otwiera to większy zakres integracji całokształtu procesów
gospodarczych realizowanych przez firmę. Stąd systemy typu SCM
zaczynają dominować nad ERP, ponieważ szybka wymiana danych
przez Internet w połączeniu ze standaryzacją opakowań oraz
stosowaniem kodów kreskowych tworzy podstawę usprawnienia
logistycznego łańcucha dostaw w skali globalnej.
Systemy WMS
•
Uzupełnieniem systemów informatycznych ERP umożliwiającym obsługę procesów
magazynowych są systemy WMS. Dzięki możliwości współpracy z kompleksowymi
rozwiązaniami typu ERP wzbogacają ich funkcje o specjalistyczne algorytmy z tego
zakresu. Zawierają one szereg specyficznych modułów, odpowiadających
poszczególnym grupom procesów logistycznych zachodzących w gospodarce
magazynowej, łącznie z obsługą magazynów wysokiego składowania. Gromadzą
dane o rodzajach, ilości i podziale miejsc składowania, dane o artykułach (np.
terminach ważności, hierarchii i strukturze opakowań, sposobach składowania,
seriach itp.) oraz wiele innych informacji, niezbędnych do wspomagania operacji
magazynowych. Typowe funkcje takich systemów obejmują:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Zarządzanie magazynami
Obszar magazynowy
Miejsca magazynowe
Zawartość magazynu
Eksploracja magazynu
Dokumenty logistyczne
Zamówienia dla dostawców
Zlecenia od klientów
rezerwacja towarów
Potwierdzenie dokumentów wydania
Generacja ładunków
Dostawy do magazynu
Rejestracja dostaw z zewnątrz
Rejestracja dostaw z produkcji
Wysyłki z magazynu
Kierunki rozwoju
• Podsystem logistyki powinien w przyszłości
umożliwiać klientom składanie zamówień za
pośrednictwem Internetu. W przyszłości
uwzględnione zostanie pełniejsze jego
powiązanie z podsystemem CRM oraz
wykorzystanie Internetu do wymiany danych
między przedsiębiorstwem a klientami.
• Kolejnym obszarem w którym następować będą
istotne zmiany, jest zarządzanie łańcuchem
dostaw (supply chain management – SCM).
Duże nadzieje wiąże się z zastosowaniem
systemów eksportowych w logistyce.
Powiązania i współpraca z innymi
podsystemami
•
•
•
•
Podsystem logistyki powinien automatycznie przekazać do podsystemu
controllingu dane związane z rachunkiem kosztów i wyników przypisanych
różnym obiektom. Ponieważ funkcjonowanie logistyki powoduje określone
koszty (transportu, magazynowania, płac, paliwa) należy również zapewnić
sprawne przekazywanie informacji o nich tą samą drogą.
Bardzo istotne znaczenie ma zapewnienie efektywnych powiązań między
podsystemem logistyki a podsystemem CRM w zakresie realizacji funkcji
sprzedaży. Producent musi mieć dokładne dane o zapotrzebowaniu na
swoje wyroby, a dostawcy – o jego zapotrzebowaniu na surowce i materiały.
W przedsiębiorstwie zorganizowanym logistycznie przepływ informacji
między poszczególnymi pionami i działami powinien być zorganizowany w
sposób optymalny. Oprócz informacji wewnętrznej potrzebne są również
informacje o otoczeniu. Przepływy informacyjne między przedsiębiorstwem
a otoczeniem (klienci, dostawcy, banki, instytucje finansowe) są zazwyczaj
dwustronne. Informacje o potrzebach rynku są dostarczane przez
podsystem CRM.
Oprócz informacji o rynku zbytu należy posiadać również wiedzę o rynku
zaopatrzenia – zarówno o obecnych, jak i potencjalnych dostawcach.