DZIAŁ

Rozkład materiału nauczania i plan wynikowy
Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, opublikowana w Dzienniku Ustaw z 15
stycznia 2009 roku, wprowadziła nowy system nauczania i wychowania. Zostały w niej określone cele kształcenia sformułowane w
języku wymagań ogólnych oraz treści kształcenia i oczekiwane umiejętności uczniów wyrażone w języku wymagań szczegółowych.
Ponieważ wymagania ogólne (ujęte w trzech obszarach: I. Chronologia historyczna; II. Analiza i interpretacja historyczna; III.
Tworzenie narracji historycznej) odnoszą się do umiejętności nabywanych w toku całego kształcenia historycznego, plan wynikowy
uwzględnia tylko wymagania szczegółowe, dotyczące poszczególnych jednostek lekcyjnych. Kursywą oznaczono wymagania
wynikające z Podstawy programowej, które nauczyciel jest zobowiązany zrealizować. Cele i materiał poszczególnych tematów zostały
sformułowane w ujęciu operacyjnym i zakwalifikowane na poziomy wymagań: podstawowy (P) i ponadpodstawowy (PP).
Przedstawiony plan wynikowy jest jedynie propozycją rozwiązań metodycznych, z której nauczyciel może skorzystać, dostosowując ją
do kryteriów oceniania sporządzonych na potrzeby jego uczniów.
2
2.
ZAPAMIĘTYWANIE
ROZUMIENIE
UMIEJĘTNOŚCI
3.
4.
5.
6.
Czego będziemy
się uczyć w I
klasie
gimnazjum?
1
1. Odszyfrować
przeszłość
2
Uczeń zna:
 rodzaje źródeł historycznych
(P).
Uczeń rozumie:
 pojęcia: źródło historyczne,
chronologia, nasza era, przed
naszą erą, wiek (P),
 znaczenie źródeł w
odtwarzaniu dziejów (PP).
Uczeń potrafi:
 rozpoznać rodzaje źródeł historycznych (P),
 dokonać najprostszego podziału źródeł (P),
 ocenić znaczenie źródeł w odtwarzaniu dziejów (PP),
 ocenić rolę archeologii w odtwarzaniu procesu dziejowego
(PP),
 podać różne sposoby mierzenia czasu (PP),
 prawidłowo określić wiek wydarzenia (P),
 obliczyć, ile lat upłynęło między jednym a drugim
wydarzeniem (P),
 umieszczać wydarzenia na osi czasu (P).
Uczeń rozumie:
 pojęcia: prehistoria, paleolit,
człowiek rozumny
współczesny (P).
Uczeń potrafi:
 scharakteryzować epokę paleolitu (P),
 wskazać związki między warunkami klimatycznymi a życiem
ludzi w najdawniejszych czasach (P),
 wskazać na mapie siedziby pierwszych ludzi (PP),
 dokonać periodyzacji historii (P),
 opowiedzieć o życiu ludzi epoki paleolitu (PP),
 wyjaśnić zależności pomiędzy środowiskiem geograficznym a
warunkami życia człowieka (PP).
Część II. Czas i
chronologia −
różne style datacji
2. Pierwsi ludzie
Część I. Zanim
pojawił się
człowiek
I.
Zapoznanie uczniów z tematyką zajęć i przedmiotowym systemem
oceniania.
Omówienie zasad kontroli i oceny osiągnięć ucznia.
Część I. Co to jest
źródło
historyczne,
rodzaje źródeł
I.
CELE KSZTAŁCENIA W UJĘCIU OPERACYJNYM
LICZBA
GODZIN
DZIAŁ
1.
TEMAT
Część II. Ludzie
epoki paleolitu
2
3
3. O pierwszych
rolnikach
2
4. O Żyznym
Półksiężycu
2
5. W państwie
faraona
2
Uczeń rozumie:
 pojęcia: neolit, rewolucja
neolityczna (P).
Uczeń potrafi:
 wskazać na mapie obszar Bliskiego Wschodu (P),
 wyjaśnić, dlaczego zmiany w sposobie życia ludzi neolitu
nazwano rewolucją (P),
 przedstawić czynniki, które miały wpływ na zmianę trybu
życia ludzi epoki neolitu (P),
 porównać koczowniczy tryb życia z osiadłym (P),
 opisać skutki przyjęcia przez człowieka osiadłego trybu życia
(P),
 ocenić wpływ postępu technicznego na polepszenie
warunków życia człowieka (PP).
Uczeń rozumie:
 pojęcia: cywilizacja, Żyzny
Półksiężyc, Mezopotamia
(Międzyrzecze), monarchia
despotyczna, system
irygacyjny, brąz, politeizm,
miasto-państwo, kodeks (P).
Uczeń potrafi:
 lokalizować na mapie Żyzny Półksiężyc, Mezopotamię,
Babilonię, Eufrat i Tygrys (P),
 przedstawić osiągnięcia cywilizacji sumeryjskiej i
babilońskiej (PP),
 opisać wpływ środowiska naturalnego na życie ludzi
cywilizacji nadrzecznych (PP),
 dostrzec przejawy świadomej ingerencji człowieka w
środowisko naturalne (PP),
 wyjaśnić znaczenie pisma i prawa w procesie powstawania
państwa (P).
Uczeń rozumie:
 pojęcia: faraon, monarchia
despotyczna, niewolnik,
hieroglify, papirus (P).
Uczeń potrafi:
 lokalizować w czasie i przestrzeni cywilizację egipską (P),
 wskazać zależności między położeniem geograficznym a
powstaniem cywilizacji egipskiej (P),
 opisać wpływ środowiska naturalnego na życie i zajęcia
starożytnych Egipcjan (PP),
 scharakteryzować poszczególne grupy społeczeństwa
egipskiego (P),
 opowiedzieć o zadaniach i roli poszczególnych grup
społeczeństwa w życiu państwa (PP),
 określić zakres władzy faraona (P),
 opisać organizację państwa egipskiego (PP),
 rozpoznać różne typy pisma egipskiego (P).
I.
II.
Część I. Jak
powstał Egipt
II.
Część II. Pod
władzą faraona
Uczeń zna:
 kształt pisma klinowego (P).
4
6. Przed sądem
Ozyrysa
2
7. Ziemia
Obiecana
2
II.
Część I. Początki
narodu
żydowskiego
II.
II.
III.
Część II.
Królestwo Izraela
Początki
człowieka i
pierwsze
cywilizacje −
lekcja
powtórzeniowa
8. Wśród skał i
oliwnych gajów
Część I. Wśród
skał i oliwnych
gajów
Część II. Wielka
kolonizacja
grecka
Uczeń zna:
 głównych bogów, w których
wierzyli Egipcjanie (P).
Uczeń rozumie:
 pojęcia: politeizm, mumia,
sarkofag, balsamowanie,
piramida, Księgi Umarłych
(P).
Uczeń potrafi:
 przedstawić wyobrażenia Egipcjan o życiu pozagrobowym
(P),
 scharakteryzować system wierzeń w Egipcie (PP),
 podać najważniejsze osiągnięcia cywilizacji egipskiej i
docenić ich znaczenie w rozwoju ludzkości (PP).
Uczeń rozumie:
 pojęcia: Biblia, Tora, Ziemia
Obiecana, monoteizm, naród
wybrany, prorok, Jahwe,
menora, Arka Przymierza,
dekalog, świątynia
jerozolimska, „niewola
babilońska” (P).
Uczeń potrafi:
 ocenić postaci Abrahama i Mojżesza (PP),
 wskazać na mapie szlak wędrówki narodu wybranego (PP),
 charakteryzować podstawowe symbole i główne zasady
judaizmu (P),
 wyjaśnić różnicę między politeizmem a monoteizmem,
odwołując się do przykładów (P),
 ocenić znaczenie Biblii w dziejach ludzkości (P),
 wskazać na mapie Izrael, Palestynę, Jerozolimę (P),
 opowiedzieć, jak powstało państwo żydowskie – Izrael (PP),
 zaznaczyć na osi czasu najważniejsze wydarzenia z dziejów
państwa żydowskiego (PP).
Uczeń potrafi:
 charakteryzować, porównać i ocenić dorobek najstarszych
cywilizacji Bliskiego Wschodu oraz lokalizować je w czasie i
przestrzeni (P).
2
2
Uczeń rozumie:
 pojęcia: Hellada, Hellen,
polis, kultura mykeńska (P).
Uczeń potrafi:
 wskazać na mapie i określić położenie geograficzne Grecji
(P),
 opowiedzieć o zajęciach Greków (PP),
 wyjaśnić wpływ środowiska geograficznego na gospodarkę i
rozwój polityczny starożytnej Grecji (P),
 wskazać przyczyny i zasięg wielkiej kolonizacji greckiej
(PP),
 wymienić czynniki integrujące starożytnych Greków (P).
5
9. Wśród bogów i
herosów
2
Uczeń zna:
 głównych bogów greckiego
panteonu i dziedziny życia,
którymi się opiekowali (P).
Uczeń rozumie:
 pojęcia: heros, mit, Pytia,
Hades, Pola Elizejskie, Tartar
(P).
10. Na
olimpijskim
stadionie
2
Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
 datę: 776 p.n.e. (P),
 pojęcia: olimpiada, igrzyska,
„pokój boży” (P).
 dyscypliny wchodzące w skład
pięcioboju (PP),
 pozostałe konkurencje
sportowe (PP).
11. W państwie
wojowników
2
Uczeń rozumie:
 pojęcia: spartiaci,
periojkowie, heloci, falanga,
hoplita, Lacedemon (PP).
III.
III.
III.
Uczeń potrafi:
 wskazać na mapie Olimp i Delfy (PP),
 opowiedzieć, w jaki sposób Grecy wyobrażali sobie bogów i
oddawali im cześć (PP),
 opowiedzieć kilka mitów i dokonać ich dydaktycznej
interpretacji (P),
 przedstawić poglądy Greków na temat życia pozagrobowego
(P),
 wyjaśnić, jaką rolę w życiu Greków odgrywały wyrocznie
(PP),
 ocenić rolę religii w tworzeniu się i umacnianiu wspólnoty
Hellenów (P),
 wyszukać w mitach wartości uniwersalne (P),
 wymienić czynniki jednoczące Greków (P).
Uczeń potrafi:
 wyjaśnić różnicę między igrzyskami olimpijskimi a
olimpiadą (PP),
 lokalizować na mapie Olimpię (P),
 opowiedzieć o przebiegu igrzysk olimpijskich (PP),
 scharakteryzować i ocenić igrzyska olimpijskie jako czynnik
integrujący antycznych Greków (P),
 przedstawić idee starożytnych i współczesnych igrzysk
olimpijskich (P),
 dostrzec we współczesnych igrzyskach olimpijskich
bezpośrednie nawiązanie do tradycji greckiej (PP).
Uczeń potrafi:
 wskazać na mapie Peloponez i Spartę (P),
 umiejscowić w czasie istnienie państwa spartańskiego (P),
 scharakteryzować strukturę społeczeństwa Sparty (PP),
 przedstawić zasady, na których opierał się ustrój Sparty (P),
 ocenić zasady obyczajowe obowiązujące w Sparcie, wskazać
w nich wartości aprobowane przez siebie (PP),
 dokonać oceny ustroju Sparty (PP),
 wyjaśnić znaczenie zwrotów: mówić lakonicznie, wrócić z
tarczą lub na tarczy (P).
6
2
Uczeń zna:
 postaci, które przyczyniły się
do powstania ustroju
demokratycznego (P).
13. Wojny perskie
2
Uczeń zna:
Uczeń rozumie:
 daty: 490 p.n.e., 480 p.n.e. (P),  pojęcie: „nieśmiertelni” (PP),
 sławnych dowódców greckich  postawy sławnych dowódców
z V wieku p.n.e. (P).
greckich z V wieku p.n.e.
(PP).
Uczeń potrafi:
 przedstawić przyczyny wojen grecko-perskich (PP),
 wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew Greków z
Persami (P),
 wyjaśnić symboliczny sens nazwy: Termopile (P),
 wyjaśnić sens słów: „Przechodniu, powiedz Sparcie, że tu
leżymy, wierni jej prawom” (P),
 dostrzec, że konfrontacja Greków z Persami zapoczątkowała
kształtowanie się tożsamości europejskiej (PP),
 ocenić postawę Greków w momencie najazdu perskiego (P).
14. Grecki cud
2
Uczeń zna:
 sławnych filozofów greckich:
Sokratesa, Platona, Arystotelesa (P),
 twórców teatru i rzeźby
greckiej: Ajschylosa,
Sofoklesa, Fidiasza (P),
 najważniejsze zabytki Aten
(P).
Uczeń potrafi:
 wytłumaczyć, jak powstała filozofia (PP),
 opowiedzieć, jak powstał teatr grecki (P),
 scharakteryzować teatr jako czynnik integrujący
starożytnych Greków (P),
 ocenić rolę Peryklesa w rozkwicie kulturalnym Aten (PP),
 podać genezę rozkwitu Aten w V wieku p.n.e. (PP),
 ocenić wkład Greków w kształtowanie się kultury
europejskiej (PP).
12. Ojczyzna
demokracji
Część I. Ojczyzna
demokracji
III.
Uczeń rozumie:
 pojęcia: demokracja,
ostracyzm, arystokracja,
tyran, strateg (P).
Część II.
Demokracja
ateńska
III.
III.
Uczeń rozumie:
 pojęcia: filozofia, idealizm
platoński, epoka klasyczna,
tragedia, komedia, dramat,
teatr (P).
Uczeń potrafi:
 przedstawić proces kształtowania się demokracji ateńskiej
(PP),
 przedstawić ustrój Aten (P),
 umiejscowić w czasie i porównać system sprawowania
władzy w Sparcie i Atenach (P),
 opisać sposób funkcjonowania demokracji ateńskiej (P),
 ocenić zasady demokracji ateńskiej (P),
 wskazać różnice między demokracją ateńską a współczesną
(np. w Polsce) (PP).
7
15. Podboje
Aleksandra
Wielkiego
1
Uczeń potrafi:
 wyjaśnić przyczyny i skutki wojny peloponeskiej (PP),
 określić, w jaki sposób wojna peloponeska wpłynęła na
umocnienie się Macedonii (PP),
 ocenić rolę Macedonii w dziejach Grecji po wojnie
peloponeskiej (PP),
 wskazać na mapie terytoria zajmowane kolejno przez armie
Aleksandra Wielkiego (PP),
 przedstawić dokonania Aleksandra Wielkiego (P),
 wyjaśnić, jak powstała kultura hellenistyczna (P),
 określić cechy kultury hellenistycznej (P).
Co pozostało?
Dziedzictwo
starożytnej Grecji
− lekcja
powtórzeniowa
2
Uczeń potrafi:
 określić wpływ kultury greckiej na współczesność (P),
 wskazać ponadczasowe wartości filozofii greckiej (PP),
 ocenić wkład Greków w kształtowanie się kultury
europejskiej (PP).
16. Rzym na
siedmiu
pagórkach piętrzy
się...
2
III.
III.
Część I.
Powstanie Rzymu
IV.
Część II.
Rzym republiką
Uczeń zna:
 datę: 753 p.n.e. (P).
Uczeń rozumie:
 pojęcia: Etruskowie, Lacjum,
Palatyn, republika,
patrycjusze, plebejusze,
konsul, senat, trybun ludowy,
prawo weta, dyktator (P).
Uczeń potrafi:
 wskazać na mapie i opisać położenie geograficzne Rzymu
(P),
 opisać warunki naturalne Italii (PP),
 opowiedzieć legendę o powstaniu Rzymu (PP),
 podać przykład wpływu kultury greckiej na kulturę rzymską
(P),
 przedstawić organizację społeczeństwa w republice
rzymskiej (P),
 umiejscowić w czasie i scharakteryzować system
sprawowania władzy w republice rzymskiej (P).
8
17. „Ty,
Rzymianinie,
masz rządzić
ludami”
2
Uczeń rozumie:
 pojęcia: prowincja, legion,
armia zawodowa, imperium,
romanizacja (P).
Uczeń potrafi:
 wskazać na osi czasu daty najważniejszych wydarzeń (P),
 przedstawić przyczyny i wskazać skutki ekspansji Rzymu (P),
 wskazać na mapie kierunki i zasięg podbojów Rzymian do
połowy II wieku p.n.e. (P),
 przedstawić znaczenie i organizację armii rzymskiej (PP),
 wyjaśnić istotę reform Mariusza (P),
 scharakteryzować organizację prowincji (PP),
 opisać postawy Rzymian wobec podbitej ludności (PP).
2
Uczeń rozumie:
 pojęcia: „pokój rzymski”,
kalendarz juliański (P).
Uczeń potrafi:
 lokalizować na mapie kierunki i zasięg podbojów Juliusza
Cezara (PP),
 przedstawić przyczyny i przejawy kryzysu republiki
rzymskiej (P),
 ocenić dokonania Juliusza Cezara (PP),
 przedstawić organizację społeczeństwa w cesarstwie
rzymskim (PP),
 charakteryzować system sprawowania władzy w cesarstwie
rzymskim (P),
 porównać ustrój Rzymu republikańskiego z ustrojem Rzymu
cesarskiego (PP),
 wskazać na mapie zasięg terytorialny państwa rzymskiego w
II wieku n.e. (P).
Część I. Kierunki
i zasięg podbojów
rzymskich
IV.
Część II. „Ty,
Rzymianinie,
masz rządzić
ludami”
18. Jak Rzym stał
się cesarstwem
IV.
9
19. „Chleba i
igrzysk!”
2
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
 pojęcia: termy, akwedukt,
 wymienić grupy społeczne w Rzymie i porównać realia ich
igrzyska, niewolnik, gladiator,
życia codziennego (PP),
„chleba i igrzysk!”, Koloseum  opowiedzieć, w jaki sposób mieszkańcy Rzymu spędzali
(P).
wolny czas (PP),
 określić położenie niewolników (P),
 scharakteryzować znaczenie niewolnictwa dla państwa
rzymskiego i dokonać oceny moralnej systemu
niewolniczego (P),
 wyjaśnić, kiedy i dlaczego doszło do powstania Spartakusa
(P),
 opisać wygląd Rzymu (PP),
 dokonać etycznej oceny rzymskich igrzysk (PP).
20. W rzymskim
mieście
2
Uczeń rozumie:
 pojęcia: bazylika, forum,
atrium (P).
21. „Jeden duch i
jedno serce”
2
IV.
IV.
IV.
Uczeń zna:
 najważniejszych rzymskich
bogów (P),
 daty: 313, 381 (P).
Uczeń potrafi:
 na przykładzie badań archeologicznych prowadzonych w
Pompejach dostrzegać wpływ badań archeologicznych na
rozwój wiedzy historycznej (związki między osiągnięciami
archeologii a wiedzą historyczną) (PP),
 opisać wygląd Pompejów (PP),
 opowiedzieć o zasadach, jakie obowiązywały w rzymskim
domu (PP),
 wyjaśnić znaczenie zwrotu: wszystkie drogi prowadzą do
Rzymu (P),
 scharakteryzować znaczenie dróg w państwie rzymskim (P).
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
 pojęcia: tolerancja religijna,
 umiejscowić w czasie i przestrzeni narodziny i
Ewangelia, Dzieje
rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa (P),
Apostolskie, Mesjasz, Kościół  wskazać przyczyny i przykłady prześladowania chrześcijan
(P).
(P),
 określić rolę chrześcijaństwa w starożytności (P).
10
22. „Co jest
ocalone, jeśli
ginie Rzym?”
1
„Nie wszystek
umrę” − lekcja
powtórzeniowa
2
23. Cesarstwo
bizantyjskie
2
Uczeń zna:
 plemiona wkraczające w
granice państwa rzymskiego
(P).
IV.
Uczeń rozumie:
 pojęcia: wędrówka ludów,
insygnia, barbarzyńcy,
wandalizm, kolon (P),
 że o potędze i trwałości
państwa decyduje nie tylko
jego obszar, ale również
stabilny rozwój (P).
Uczeń potrafi:
 przedstawić osiągnięcia kulturalne i cywilizacyjne Greków i
Rzymian (P),
 ocenić trwałość osiągnięć cywilizacyjnych Grecji i Rzymu
oraz dostrzec ich obecność we współczesnym świecie (P),
 wyjaśnić, że kultura grecko-rzymska oraz religia
chrześcijańska stanowią filary kultury europejskiej (P),
 dostrzec ciągłość rozwoju cywilizacyjnego i korzystanie z
dorobku innych kultur przez kolejne pokolenia (PP),
 zauważyć związki między życiem politycznym a
przemianami cywilizacyjnymi (PP).
IV.
V.
Uczeń potrafi:
 wyjaśnić przyczyny podziału cesarstwa rzymskiego (PP),
 ocenić skutki najazdu barbarzyńców na Rzym (PP),
 wskazać na mapie kierunki najazdów ludów barbarzyńskich,
granicę podziału ustaloną w 395 roku (PP),
 lokalizować na osi czasu daty: 395, 476 (P),
 wyjaśnić umowność przyjęcia 476 roku za datę końca
starożytności i początku średniowiecza (P),
 określić wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku
Imperium Rzymskiego (P).
Uczeń zna:
 datę: 1054 (P).
Uczeń rozumie:
 pojęcia: Kodeks Justyniana,
cezaropapizm, ekskomunika,
wielka schizma wschodnia,
Kościół prawosławny, synod,
dogmat, ikona, orientalizm
(P).
Uczeń potrafi:
 lokalizować w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyjskie (P),
 wyjaśnić, dlaczego Bizancjum uważa się za kontynuację
państwa rzymskiego (PP),
 scharakteryzować działalność Justyniana Wielkiego (PP),
 wyjaśnić przyczyny strat terytorialnych cesarstwa
bizantyjskiego (PP),
 wyjaśnić przyczyny podziału chrześcijaństwa na odrębne
wyznania (PP),
 scharakteryzować dorobek kulturowy Bizancjum (P).
11
24. Pod
chorągwią
Proroka
V.
2
Uczeń zna:
 podstawowe zasady i symbole
islamu (P).
Uczeń rozumie:
 pojęcia: Allah, hidżra, islam,
Koran, muzułmanin, fatalizm,
meczet, era muzułmańska,
dżihad, kalifat, państwo
teokratyczne (P).
Uczeń potrafi:
 sytuować na mapie terytorium zamieszkane przez Arabów na
początku VII wieku (P),
 wymienić główne dokonania Mahometa (P),
 dostrzec związki między islamem a judaizmem i
chrześcijaństwem (P),
 scharakteryzować zasady społeczne obowiązujące
wyznawców islamu (PP),
 wskazać na mapie główne kierunki i zasięg podbojów
Arabów (PP),
 dostrzec wpływ kultury islamskiej na średniowieczną Europę
(P),
 wyjaśnić trwałość cywilizacyjnych osiągnięć Arabów (PP).
2
Uczeń zna:
 daty: 800, 843 (P).
Uczeń rozumie:
 pojęcia: dynastia, monarchia,
Normanowie, kopista,
hrabstwo, marchia, „renesans
karoliński” (P).
Uczeń potrafi:
 sytuować na mapie zasięg terytorialny państwa Franków (P),
 określić rolę chrześcijaństwa w życiu politycznym,
społecznym i gospodarczym państwa Franków (PP),
 wyjaśnić proces kształtowania się państw średniowiecznej
Europy na gruzach cesarstwa zachodniorzymskiego (PP),
 scharakteryzować okoliczności powstania Państwa
Kościelnego (P),
 wyjaśnić rolę Chlodwiga, Karola Młota i Pepina Krótkiego
w historii (PP),
 sytuować na mapie zasięg terytorialny monarchii Karola
Wielkiego (P),
 sytuować na mapie państwa powstałe w wyniku postanowień
traktatu z 843 roku (P),
 ocenić rolę Karola Wielkiego w kształtowaniu się
średniowiecznej Europy (PP),
 ocenić wkład Karola Wielkiego w postęp cywilizacyjny
Europy Zachodniej (PP),
 wyjaśnić przyczyny i znaczenie odnowienia cesarstwa na
Zachodzie (PP),
 przedstawić znaczenie podziału cesarstwa między trzech
wnuków Karola Wielkiego (PP),
 dostrzegać i uzasadnić dynamikę zmiany − od monarchii
Franków do traktatu z Verdun w 843 roku (PP),
Część I. „Jesteś
prorokiem
Allaha”
Część II. Pod
chorągwią
Proroka
25. Państwo
Karola Wielkiego
Część I. Chrzest
króla Franków
Część II. Państwo
Karola Wielkiego
V.
12
 wyjaśnić rolę Karola Wielkiego w historii (PP).
26. Między
Renem a Łabą
2
Uczeń zna:
 datę: 962 (P).
Uczeń potrafi:
 wyjaśnić rolę Ottonów w dążeniu do budowy zjednoczonej
Europy (P),
 dostrzegać wpływ polityki cesarzy rzymskich na tronie
niemieckim na sytuację Słowian (PP),
 rozumieć przyczyny rozbicia politycznego średniowiecznej
Europy (PP).
27. Feudalna
Europa
1
Uczeń rozumie:
 pojęcia: feudalizm, senior,
wasal, lenno, hołd lenny,
komendacja, inwestytura,
„rozejm boży” (P).
Uczeń potrafi:
 określić charakterystyczne cechy feudalizmu jako systemu
społeczno-ekonomicznego średniowiecznej Europy (P),
 wyjaśnić, na czym polegał ustrój społeczno-prawny,
przybierający formę stosunków senior – wasal (PP),
 wyjaśnić proces wyodrębniania się dwóch podstawowych
grup społecznych − feudałów i chłopów (PP),
 przedstawić zależności społeczne oparte na prawie lennym
(PP).
28. „Ty broń, ty
pracuj”
2
Uczeń rozumie:
 pojęcia: stan, pańszczyzna,
czynsz pieniężny,
trójpolówka, rada miejska,
patrycjat, pospólstwo, plebs,
cech, gildia (P).
Uczeń potrafi:
 omówić proces kształtowania się stanów (P),
 wskazać różnice w położeniu poszczególnych stanów (P),
 omówić proces powstawania miast i ich rolę (P).
29. „Módl się i
pracuj”
2
Uczeń rozumie:
Uczeń potrafi:
 pojęcia: asceza, reguła, zakon,  ukazać rolę Kościoła w kształtowaniu średniowiecznego
średniowieczny uniwersalizm
poglądu na świat (P),
(P).
 wyjaśnić istotę średniowiecznego uniwersalizmu (P),
 wyjaśnić rolę benedyktynów, cystersów, franciszkanów i
dominikanów w historii (PP),
 wskazać przyczyny walki między cesarstwem a papiestwem o
prymat w Europie (P),
 omówić znaczenie reform Grzegorza VII dla Kościoła (P),
 wyjaśnić rolę Henryka IV i Grzegorza VII w historii (P).
V.
V.
V.
V.
Część I.
„Lenistwo
wrogiem duszy”
Część II.
Feudalny Kościół
13
30. „Bóg tak
chce!”
1
31.
Średniowieczni
Europejczycy
2
Dziedzictwo
średniowiecza –
lekcja
powtórzeniowa
1
Uczeń zna:
 nazwy zakonów rycerskich
oraz cele i okoliczności ich
powstania (P).
Uczeń potrafi:
 wyjaśnić polityczne, religijne i społeczno-gospodarcze
przyczyny wypraw krzyżowych (PP),
 wyjaśnić następstwa wypraw krzyżowych (polityczne,
gospodarcze, społeczne, kulturowe, obyczajowe) dla Europy
i świata (PP),
 sytuować na mapie państwa utworzone przez krzyżowców
(PP).
V.
V.
V.
Uczeń rozumie:
 pojęcia: czarna śmierć, sąd
boży, teologia (P).
Uczeń potrafi:
 wyjaśnić, na czym polegał średniowieczny pogląd na świat i
człowieka (P),
 wskazać i scharakteryzować wzorce osobowe średniowiecza
(P),
 dostrzegać wpływ religii chrześcijańskiej na życie ludzi
średniowiecza (P),
 ocenić rolę uniwersytetów w rozwoju kultury (P),
 lokalizować na mapie miasta, w których powstały pierwsze
uniwersytety (PP),
 rozróżnić style romański i gotycki oraz omówić ich cechy
charakterystyczne (P).
Uczeń potrafi:
 wskazać te dziedziny życia, w których przetrwały ślady
kultury średniowiecznej (P),
 wyjaśnić, na czym polegała jedność średniowiecznej Europy
(P),
 wyjaśnić kulturotwórczą rolę Kościoła (P).
14