ROZKŁAD MATERIAŁU I PLAN WYNIKOWY – PROPOZYCJA KLASA IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ W poniższym rozkładzie materiału i planie wynikowym zawarto planowane osiągnięcia ucznia wynikające z realizacji Podstawy programowej kształcenia ogólnego w oparciu o serię Wehikuł czasu. Ponieważ wymagania ogólne (ujęte w podstawie programowej w pięciu obszarach) odnoszą się do umiejętności nabywanych w toku całego kształcenia historycznego, plan wynikowy uwzględnia tylko wymagania szczegółowe. Kursywą oznaczono wymagania, które nauczyciel jest zobowiązany zrealizować. Cele i materiał poszczególnych tematów zostały sformułowane w ujęciu operacyjnym i zakwalifikowane na poziomy wymagań: podstawowy (P) i ponadpodstawowy (PP). Przedstawiony plan wynikowy jest jedynie propozycją, z której nauczyciel może skorzystać, dostosowując ją do możliwości konkretnego zespołu klasowego. TEMAT I Czego będziemy się uczyć w klasie IV szkoły podstawowej? LICZBA GODZIN DZIAŁ Gwiazdką * zaznaczone są tematy wykraczające poza podstawę programową. 1 CELE KSZTAŁCENIA W UJĘCIU OPERACYJNYM ZAPAMIĘTYWANIE ROZUMIENIE UMIEJĘTNOŚCI Zapoznanie uczniów z tematyką zajęć i przedmiotowym systemem oceniania. Omówienie zasad kontroli i oceny osiągnięć ucznia. 1 1. Co to jest historia? 1 Uczeń zna: postać: Juliana Ursyna Niemcewicza (PP). Uczeń rozumie: pojęcia: historia (dzieje), historyk, historia prywatna, historia rodzinna, historia państw (P). Uczeń potrafi: odróżnić historię rozumianą jako dzieje, przeszłość od historii rozumianej jako opis dziejów przeszłości (P), opisać Kraków w różnych okresach historycznych (PP), wyjaśnić, czym zajmują się historycy (P), podać przykłady wydarzeń należących do historii prywatnej (P), rodzinnej i państw (PP), wyjaśnić, w jakim celu poznaje się historię (P). 2. Jak poznajemy przeszłość? 1 Uczeń zna: postać: Walentego Szwajcera (PP), podział źródeł historycznych (P). Uczeń rozumie: pojęcia: źródło historyczne, archeolog, archeologia, muzeum (P), ceramika, kronika, wykopaliska archeologiczne (PP), rolę, jaką w poznawaniu historii odgrywają źródła historyczne (PP). Uczeń potrafi: opisać okoliczności odkrycia osady w Biskupinie (PP), podać przykłady różnych źródeł historycznych i wyjaśnić, dlaczego należy je chronić (P), wyjaśnić, na czym polega praca historyka i archeologa (P), podać przykłady źródeł historycznych uzyskanych w wyniku pracy archeologów (PP), dostrzec związki między historią a archeologią (PP), przedstawić zadania muzeów (P). 3. Jak mierzymy czas? 1 Uczeń zna: Uczeń rozumie: przyczyny i skutki pojęcia: kalendarz, wiek wydarzenia, które (stulecie), tysiąclecie (P), zapoczątkowało historię klepsydra (PP), człowieka (PP), zasady ustalania wieku i różne sposoby mierzenia połowy wieku dla danego czasu (P), wydarzenia historycznego (P). wydarzenie, które dało początek obowiązującemu w Europie systemowi datacji (P), rzymski sposób zapisu cyfr i liczb (P). I I I Uczeń potrafi: wyjaśnić, w jakim celu mierzy się czas (PP), obliczać upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszczać je na linii chronologicznej (P), operować pojęciami: wydarzenie wcześniejsze, wydarzenie późniejsze (P), wyjaśnić znaczenie wynalazku pisma dla wspólnoty ludzkiej (PP), opowiedzieć historię zegarów (PP), wymienić poznane typy zegarów (PP). 2 4. Po co nam mapy historyczne? 1 Uczeń zna: Uczeń rozumie: oznaczenia kierunków pojęcia: mapa, legenda geograficznych (N – mapy, mapa historyczna północ, S – południe, E – (P), mapa geograficzna, wschód, W – zachód) (P), róża wiatrów (PP), podstawowe znaki rolę, jaką w poznawaniu używane w legendzie mapy historii odgrywają mapy (P). historyczne (PP). Uczeń potrafi: wskazać na mapie, gdzie znajdują się kierunki: północ, południe, wschód i zachód (P), wymienić poznane rodzaje map (P), wyjaśnić różnice między mapą geograficzną a mapą historyczną (PP). Warsztat pracy historyka – lekcja powtórzeniowa 1 Uczeń zna: Uczeń rozumie: postacie związane z pojęcia związane z tematyką działu Na tropie tematyką działu Na tropie przeszłości, przeszłości, zasady pracy ze źródłami rolę źródeł historycznych i historycznymi, ustalania map historycznych w wieku i połowy wieku oraz procesie poznawania pracy z mapą historyczną. historii. Uczeń potrafi: wyjaśnić, na czym polega praca historyka i archeologa, wskazać przykłady źródeł pisanych i materialnych, prawidłowo określić wiek i połowę wieku, obliczać upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszczać je na linii chronologicznej, zinterpretować znaki w legendzie mapy historycznej, odpowiedzieć na proste pytania postawione do mapy historycznej, wyjaśnić, jaki wpływ na historię człowieka miało wynalezienie pisma, wytłumaczyć, co oznacza sformułowanie, że historia jest nauczycielką życia. Na tropie przeszłości – sprawdzian wiadomości 1 I I I 3 5. Moja rodzina 1 Uczeń zna: Uczeń rozumie: nazewnictwo stosowane do pojęcia: rodzina, rodzina określenia relacji między mała, rodzina wielka, poszczególnymi członkami krewny, przodek (P), rodziny (P). genealogia, drzewo genealogiczne (PP). Uczeń potrafi: na przykładzie własnej rodziny wymienić osoby wchodzące w skład rodziny małej i rodziny wielkiej (P), określić związki pokrewieństwa między poszczególnymi członkami rodziny (P), wyjaśnić, w jaki sposób można poznać historię swojej rodziny (PP), opowiedzieć o wydarzeniu z historii własnej rodziny (P), wyrazić opinię na temat kultywowania tradycji i gromadzenia pamiątek rodzinnych (PP), sporządzić drzewo genealogiczne własnej rodziny (PP). 6. Moje miejsce na ziemi 1 Uczeń zna: Uczeń rozumie: najważniejsze zabytki, pojęcia: ojczyzna, mała wydarzenia (P), znane ojczyzna (P), księga postacie i legendy parafialna, portfolio (PP), związane z historią własnej rolę, jaką w życiu miejscowości (PP), człowieka odgrywa mała herb własnej miejscowości ojczyzna (PP). (PP). Uczeń potrafi: opisać swoją małą ojczyznę, uwzględniając tradycję historyczno-kulturową (PP), wyjaśnić różnicę między małą ojczyzną a ojczyzną (P), wskazać na mapie miejscowość, w której mieszka (P), posługiwać się planem miejscowości (P), zebrać informacje o własnej miejscowości, w tym o rozmaitych formach upamiętniania postaci i wydarzeń z przeszłości małej ojczyzny (PP). 7. Ojczyzna małych ojczyzn 1 Uczeń zna: Uczeń rozumie: nazwy regionów pojęcia: region, naród (P), wchodzących w skład dialekt, gwara (PP), Polski (P), czym jest kultura przykłady dzieł należących narodowa (PP). do kultury narodowej (PP). Uczeń potrafi: wskazać na mapie Polskę i jej regiony (P), podać podstawowe informacje na temat ukształtowania powierzchni kraju (PP), przedstawić zalety i wady ukształtowania powierzchni Polski (PP), opisać główne regiony Polski (P), określić czynniki łączące przedstawicieli narodu (PP), wymienić najważniejsze polskie święta i obyczaje (P), opowiedzieć o przebiegu wybranego święta we własnej rodzinie (PP). II II II 4 8. Polska w Europie 1 Uczeń zna: daty: 1993, 2004 (PP), postacie: Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego (P), oficjalną nazwę Polski (P), polskie symbole narodowe (P). Kim jestem? Skąd pochodzę? – lekcja powtórzeniowa 1 Uczeń zna: Uczeń rozumie: postacie i daty związane z pojęcia związane z tematyką działu Świat tematyką działu Świat wokół mnie, wokół mnie, nazewnictwo stosowane dlaczego należy okazywać dla określenia więzów szacunek dla symboli pokrewieństwa w rodzinie, narodowych, polskie symbole narodowe. korzyści wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Świat wokół mnie – sprawdzian wiadomości 1 II II II Uczeń rozumie: pojęcia: rzeczpospolita (republika), obywatel, flaga, godło, hymn państwowy (narodowy), euro (P), waluta (PP). Uczeń potrafi: wskazać Polskę na mapie politycznej Europy (P), podać podstawowe informacje na temat położenia geograficznego, powierzchni i liczby ludności Polski (PP), wymienić sąsiadów Polski (P) i wskazać te państwa na mapie (PP), odśpiewać dwie pierwsze zwrotki i refren Mazurka Dąbrowskiego (P), zachować odpowiednią postawę wobec polskich symboli narodowych (P), wyjaśnić, czym jest Unia Europejska (P), opisać okoliczności powstania Unii Europejskiej (PP), rozpoznać symbol unijny – flagę Unii Europejskiej (P), przedstawić korzyści wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej (PP). Uczeń potrafi: wymienić członków rodziny małej i dużej, wskazać na mapie Polski własną miejscowość, opowiedzieć o własnej małej ojczyźnie, wskazać na mapie politycznej Europy Polskę i jej sąsiadów, podać podstawowe informacje na temat położenia geograficznego, powierzchni i liczby ludności Polski, wskazać na mapie główne regiony Polski i podać najważniejsze informacje na ich temat, opisać najważniejsze polskie święta i obyczaje, wyjaśnić, czym jest Unia Europejska, rozpoznać symbol Unii Europejskiej – flagę. 5 9. „Piękny i dobry” 1 Uczeń zna: datę: ok. 3500 p.n.e. (PP), postać: Peryklesa (P). 10. W co wierzyli Grecy? 1 Uczeń zna: Uczeń rozumie: imiona najważniejszych pojęcia: bogowie bogów greckich (P) oraz olimpijscy, mitologia, mit, dziedziny życia i zajęcia, heros (P), Chaos, Hades, którym patronowali (PP), Tartar, wyrocznia, Pytia bohaterów mitów greckich: (PP), Prometeusza, Heraklesa, rolę, jaką w greckiej religii Odyseusza (P), Syzyfa (PP). odgrywała mitologia (PP). Uczeń potrafi: zlokalizować na mapie Olimp (P) i Delfy (PP), wyjaśnić, jak mieszkańcy Grecji wyobrażali sobie bogów (P), wymienić główne cechy religii starożytnych Greków (P), opowiedzieć wybrany przez siebie mit (PP), przedstawić wyobrażenia Greków na temat życia po śmierci (PP), wytłumaczyć, w jakim celu Grecy korzystali z wyroczni (PP). 11. W cieniu Akropolu 1 Uczeń zna: postacie: Fidiasza, Sokratesa (PP). Uczeń potrafi: opisać życie w Atenach peryklejskich (P), opowiedzieć, jak wyglądały Ateny w V w. p.n.e. (P), przedstawić dokonania starożytnych Greków w dziedzinie architektury i rzeźby (PP), wyjaśnić, czym się zajmowali pierwsi filozofowie (PP), omówić działalność Sokratesa (PP). III III III Uczeń rozumie: pojęcia: starożytność, nasza era (n.e.), przed naszą erą (p.n.e.), miastopaństwo, demokracja (P), pedagog, gimnazjon, niewolnik (PP), cele wychowania ateńskich chłopców (P). Uczeń rozumie: pojęcia: agora, Akropol, Partenon (P), kolumnada, filozofia, filozof (PP), znaczenie słów Sokratesa: „wiem, że nic nie wiem” (PP). Uczeń potrafi: zlokalizować Grecję i Ateny na mapie (P), omówić system rządów w starożytnych Atenach (P), opisać życie w Atenach peryklejskich (P), opowiedzieć, jak wyglądał zamożny dom ateński (P), omówić wychowanie i edukację ateńskich dzieci (PP), scharakteryzować pozycję społeczną mężczyzn, kobiet i niewolników w starożytnych Atenach (PP), wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu starożytnych Ateńczyków (PP), dostrzec, na przykładzie ustroju Aten, wpływ starożytności na współczesność (PP). 6 12. Dzień w teatrze 1 Uczeń zna: postać: Sofoklesa (P), boga Dionizosa (PP). Uczeń rozumie: pojęcia: chór, orchestra, tragedia, mityczny, komedia (P), akustyka (PP), rolę teatru w starożytnej Grecji (PP). Uczeń potrafi: wyjaśnić, jak powstał teatr (PP), opisać wygląd starożytnego teatru greckiego (P), wymienić zasady, na jakich opierała się organizacja przedstawień w starożytnym teatrze greckim (PP), opowiedzieć mit o Edypie (PP), wskazać różnice między grecką tragedią a komedią (P), wskazać podobieństwa i różnice między starożytnym teatrem greckim a teatrem współczesnym (P), dostrzec, na przykładzie teatru greckiego, wpływ starożytności na współczesność (PP). 13. Igrzyska ku chwale Zeusa 1 Uczeń zna: dyscypliny sportowe rozgrywane podczas starożytnych igrzysk olimpijskich (P), zasady obowiązujące zawodników uczestniczących w starożytnych igrzyskach olimpijskich (PP). Uczeń rozumie: pojęcia: igrzyska olimpijskie, olimpiada, atleta, wieniec oliwny (P), „pokój boży” (PP), rolę i charakter igrzysk organizowanych w starożytnej Grecji (PP). Uczeń potrafi: wskazać na mapie Olimpię (P) i opisać wygląd miasta (PP), omówić organizację (PP) i przebieg igrzysk olimpijskich (P), przedstawić najważniejsze podobieństwa i różnice między igrzyskami rozgrywanymi w starożytności i współcześnie (P), dostrzec, na przykładzie igrzysk olimpijskich, wpływ starożytności na współczesność (PP). Dziedzictwo starożytnej Grecji – lekcja powtórzeniowa 1 Uczeń zna: Uczeń rozumie: postacie związane z pojęcia związane z tematyką działu tematyką działu Starożytna Grecja, Starożytna Grecja, położenie geograficzne charakter starożytnych Grecji, igrzysk olimpijskich. imiona najważniejszych bogów olimpijskich i bohaterów mitów greckich. III III III Uczeń potrafi: wskazać na mapie Grecję i najważniejsze miejsca z nią związane: Ateny, Olimp, Delfy i Olimpię, omówić życie codzienne mieszkańców Aten w V w. p.n.e. i opisać wygląd miasta, scharakteryzować strukturę społeczną starożytnych Aten, omówić dokonania starożytnych Greków w dziedzinie architektury i rzeźby, przedstawić dokonania filozofów greckich, opisać wygląd i organizację teatru greckiego, wskazać podobieństwa i różnice między teatrem i sportem starożytnym i współczesnym, dostrzec, na przykładzie dokonań Greków, wpływ starożytności na współczesność. 7 III Starożytna Grecja – sprawdzian wiadomości 1 14. Dom, szkoła i nauczyciel z rózgą 1 Uczeń zna: rzymski sposób zapisu cyfr i liczb (P). Uczeń rozumie: pojęcia: łacina, Imperium Rzymskie, cesarz, „ojciec rodziny”, „matka rodziny”, rzymska cnota (P), papirus (PP), cele wychowania rzymskich chłopców (P), rolę łaciny jako jednej z podstaw współczesnego języka polskiego (PP). Uczeń potrafi: wskazać na mapie Italię i Rzym (P) oraz zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego w II w. n.e. (PP), opisać warunki życia mieszkańców Rzymu w II w. n.e. (P), omówić zasady panujące w rzymskiej rodzinie (P), wyjaśnić, jak wyglądały wychowanie (P) i edukacja rzymskich dzieci (PP), wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu starożytnych Rzymian (PP), wskazać podobieństwa i różnice w warunkach życia oraz w wychowaniu i edukacji dzieci w starożytnej Grecji i starożytnym Rzymie (PP), dostrzec, na przykładzie łaciny, wpływ starożytności na współczesność (PP). 15. W Wiecznym Mieście 1 Uczeń zna: najważniejsze budowle w starożytnym Rzymie (P). Uczeń rozumie: pojęcia: Forum Romanum, triumf, bazylika, łuk triumfalny, Panteon (P), łuk architektoniczny, kopuła (PP), znaczenie dróg w starożytnym Rzymie (P). Uczeń potrafi: wytłumaczyć, dlaczego Rzymianie nazywali swoje miasto wiecznym (PP), opisać wygląd starożytnego Rzymu (P), scharakteryzować osiągnięcia starożytnego Rzymu (PP), wyjaśnić, w jaki sposób Rzymianie budowali drogi (P), zinterpretować sformułowanie: „wszystkie drogi prowadzą do Rzymu” (PP). 16. Prawo, woda i rzymskie lody 1 Uczeń zna: Uczeń rozumie: przykładową zasadę prawa pojęcia: termy, akwedukt rzymskiego (P). (wodociąg) (P), rolę prawa rzymskiego jako podstawy dzisiejszego prawa (PP). IV IV IV Uczeń potrafi: scharakteryzować osiągnięcia starożytnego Rzymu (PP), wyjaśnić, do czego służyły termy i akwedukty (wodociągi) (P), opisać wygląd term (P), opowiedzieć, jak wyglądała rzymska uczta (PP), dostrzec, na przykładzie prawa rzymskiego, wpływ starożytności na współczesność (PP). 8 17. „Chleba i igrzysk!” 1 Uczeń zna: Uczeń rozumie: najważniejsze rozrywki pojęcia: cyrk, rydwan, starożytnych Rzymian (P). Circus Maximus, kwadryga, arena, amfiteatr, gladiator, Koloseum (amfiteatr Flawiuszów) (P), znaczenie igrzysk w życiu starożytnych Rzymian (PP). Uczeń potrafi: scharakteryzować osiągnięcia starożytnego Rzymu (PP), opisać wygląd cyrku i amfiteatru (P), wymienić rodzaje zawodów wchodzących w skład igrzysk rzymskich (P), opowiedzieć o organizacji i przebiegu igrzysk rzymskich (PP), ocenić igrzyska w starożytnym Rzymie (PP), porównać igrzyska greckie z rzymskimi (PP). 18. Jak powstało chrześcijaństwo? 1 Uczeń zna: daty: ok. 6 p.n.e. – 30 n.e. (P), 313 n.e. (PP), postacie: Jezusa Chrystusa (P), Nerona, Konstantyna Wielkiego (PP), imiona najważniejszych bogów rzymskich (P). Uczeń potrafi: wskazać na mapie Palestynę (PP), wymienić główne cechy systemu wierzeń starożytnych Rzymian (P) i Izraelitów (PP), opowiedzieć o życiu i działalności Jezusa Chrystusa (P), opisać narodziny chrześcijaństwa (P) i jego rozpowszechnianie w czasach starożytnych (PP), wyjaśnić, dlaczego Żydzi i Rzymianie prześladowali pierwszych chrześcijan (P), omówić metody prześladowań pierwszych chrześcijan (PP). Dziedzictwo starożytnego Rzymu – lekcja powtórzeniowa 1 Uczeń zna: Uczeń rozumie: postacie i daty związane z pojęcia związane z tematyką działu Starożytny tematyką działu Rzym, Starożytny Rzym, położenie geograficzne przyczyny prześladowań Italii i Rzymu, pierwszych chrześcijan. rzymski sposób zapisu cyfr i liczb. IV IV IV Uczeń rozumie: pojęcia: tolerancja religijna, Żydzi (Izraelici), Biblia, Mesjasz, chrześcijaństwo (P), Jahwe, Ewangelia, apostoł (PP), przyczyny, które spowodowały, że chrześcijaństwo przetrwało mimo prześladowań (PP). Uczeń potrafi: wskazać na mapie Rzym, Italię oraz zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego w II w. n.e., opowiedzieć o życiu codziennym w Rzymie w II w. n.e., scharakteryzować osiągnięcia starożytnych Rzymian, opisać wygląd najważniejszych budowli rzymskich, wymienić najważniejsze rozrywki mieszkańców Rzymu, opowiedzieć o życiu i działalności Jezusa Chrystusa, omówić okoliczności powstania chrześcijaństwa i jego rozwój, dostrzec, na przykładzie osiągnięć Rzymian, wpływ starożytności na współczesność, porównać i ocenić osiągnięcia starożytnych Greków i Rzymian. 9 IV Starożytny Rzym – sprawdzian wiadomości 1 19. Zanim powstała Polska 1 Uczeń zna: daty: 476, 1492 (P), głównych bohaterów legend polskich (P), ramy czasowe panowania dynastii Piastów (P). Uczeń rozumie: pojęcia: średniowiecze, gród, legenda, Słowianie, dynastia, Piastowie (P), znaczenie legend dla poznania początków państwa polskiego (PP). Uczeń potrafi: opowiedzieć legendy o Piaście i Popielu oraz Lechu, Czechu i Rusie (P), rozpoznać cechy charakterystyczne legendy (PP), wymienić różnice między legendą a historią (P), odróżniać fikcję od prawdy historycznej (PP), wskazać na mapie Wielkopolskę i Gniezno (P). 20. W państwie Mieszka I 1 Uczeń zna: datę: ok. 960 (P), postać: Mieszka I (P). Uczeń rozumie: pojęcia: plemię, Polanie, książę, woj, drużyna, kmiecie (P), władca historyczny, wielożeństwo, postrzyżyny (PP), dlaczego państwo polskie jest nazywane państwem Mieszka I (P). Uczeń potrafi: wyjaśnić, w jaki sposób powstało państwo Polan (PP), opisać organizację państwa Polan (PP), wskazać na mapie państwo Mieszka I w początkach jego panowania (P), umiejscowić w czasie i opisać panowanie Mieszka I (P), omówić warunki życia na ziemiach polskich w X w. (PP), wymienić główne plemiona zamieszkujące ziemie polskie (P), scharakteryzować obyczaje Polan (PP). 21. Chrzest Polski 1 Uczeń zna: daty: 966 (P), 972 (PP), postać: Dobrawy (PP), przyczyny, które skłoniły Mieszka I do przyjęcia chrztu (P). Uczeń rozumie: pojęcia: poganie, poddany (P), kultura zachodnia (PP), dlaczego Mieszko I przyjął chrzest (P), znaczenie chrztu jako wydarzenia, które zapoczątkowało historię Polski (P). Uczeń potrafi: omówić wierzenia Polan (PP), przedstawić okoliczności, w których doszło do chrztu Mieszka I (PP), opisać zmiany, jakie zaszły w państwie polskim po 966 r. (P), wyjaśnić, jak zmieniło się położenie polityczne Polski w Europie po chrzcie Mieszka I (PP), wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Mieszka I (P), wymienić elementy kultury zachodniej, którą Polska przyjęła po 966 r. (PP). V V V 10 22. Pierwszy król Polski 1 Uczeń zna: Uczeń rozumie: daty: 992, 997, 1000, 1025 pojęcia: wyprawa (P), misyjna, zjazd gnieźnieński, postacie: biskupa arcybiskupstwo, Wojciecha, Bolesława biskupstwo (P), diadem Chrobrego, Ottona III (P). (PP), znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego (PP), znaczenie symbolicznej (dokonanej przez Ottona III) i właściwej koronacji Bolesława Chrobrego (PP). Uczeń potrafi: wyjaśnić przyczyny zorganizowania przez Bolesława Chrobrego wyprawy misyjnej do Prus (PP), scharakteryzować postać biskupa Wojciecha (PP), omówić przebieg i skutki wyprawy misyjnej do Prus (PP), opowiedzieć historię zjazdu gnieźnieńskiego (P), wymienić decyzje ogłoszone podczas zjazdu gnieźnieńskiego (P), zlokalizować na mapie grody, które ogłoszono w 1000 r. biskupstwami (P), wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Bolesława Chrobrego (P) i wyjaśnić, w jakich okolicznościach nastąpiły (PP). *23. Polska pierwszych Piastów 1 Uczeń zna: Uczeń rozumie: środki płatnicze używane pojęcie: danina (P). przez mieszkańców Polski w X–XI w. (PP). Uczeń potrafi: przedstawić obowiązki kmieci wobec władcy (P), opisać warunki życia i zajęcia mieszkańców Polski pierwszych Piastów (P), wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu mieszkańców Polski pierwszych Piastów (PP), wyjaśnić, w jaki sposób uczono się czytać na przełomie X i XI w. (PP). *24. Śląsk Henryka Brodatego 1 Uczeń zna: Uczeń rozumie: datę: 1138 (PP), pojęcia: ratusz, rycerz (P), radło (PP), postacie: Henryka Brodatego, świętej Jadwigi przyczyny wysokiej śląskiej (P), Bolesława śmiertelności ludzi w Krzywoustego, Henryka epoce średniowiecza (PP). Pobożnego (PP). Uczeń potrafi: wyjaśnić przyczyny i okoliczności, w których doszło do rozpadu państwa polskiego (P), zlokalizować Śląsk na mapie (P), omówić zmiany, jakie zaszły na ziemiach polskich od XI do XIII w. (PP), wskazać różnice między miastem a grodem (P), wytłumaczyć, na przykładzie życia i działalności świętej Jadwigi śląskiej, jak rozumiano w tamtych czasach bycie wzorowym chrześcijaninem (PP), opisać metody leczenia chorych w średniowieczu (PP). V V V 11 25. Król Kazimierz Wielki 1 Uczeń zna: Uczeń rozumie: daty: 1333–1370, 1364 (P), pojęcia: żak, Akademia 1320 (PP), Krakowska (P), rektor, rajca (PP), postacie: Kazimierza Wielkiego (P), Władysława co oznacza Łokietka, Mikołaja sformułowanie: „zastał Wierzynka (PP). Polskę drewnianą, a zostawił murowaną” (PP), przyczyny utworzenia Akademii Krakowskiej (PP). Uczeń potrafi: opisać sytuację państwa polskiego w okresie panowania Władysława Łokietka (PP), wskazać na mapie i umiejscowić w czasie państwo Kazimierza Wielkiego (P), wskazać na mapie Kraków (P), wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Kazimierza Wielkiego (P), opowiedzieć o panowaniu Kazimierza Wielkiego z uwzględnieniem powstania Akademii Krakowskiej i uczty u Wierzynka (PP), wymienić najważniejsze osiągnięcia Kazimierza Wielkiego (P), ocenić panowanie i dokonania Kazimierza Wielkiego (PP). *26. W Polsce Kazimierza Wielkiego 1 Uczeń zna: najważniejsze budowle XIV-wiecznego Krakowa (P). Uczeń rozumie: dlaczego w średniowiecznych rodzinach było dużo dzieci (PP). Uczeń potrafi: opisać wygląd średniowiecznego Krakowa (P), opowiedzieć, jak wyglądało wnętrze zamożnego domu z XIV w. (P), wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu bogatych i ubogich mieszkańców Krakowa (PP), omówić zasady obowiązujące w średniowiecznej rodzinie (PP). Polska w X–XIV w. – lekcja powtórzeniowa 1 Uczeń zna: najważniejsze postacie i daty związane z tematyką działu Polska Piastów, legendy dotyczące początków państwa polskiego. Uczeń rozumie: najważniejsze pojęcia związane z tematyką działu Polska Piastów, przyczyny i skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I. Uczeń potrafi: zlokalizować na mapie i umiejscowić w czasie państwo Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego, wskazać na mapie Gniezno i Kraków, wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego, omówić i ocenić dokonania wymienionych władców, opisać życie codzienne mieszkańców Polski w X–XIV w. Polska Piastów – sprawdzian wiadomości 1 V V V V 12