EKONOMIA Temat: Wprowadzenie do ekonomii

EKONOMIA
Temat: Wprowadzenie
do ekonomii
Prowadzący zajęcia: dr inŜ. Edyta Ropuszyńska – Surma
Politechnika Wrocławska
Wydział Informatyki i Zarządzania
Instytut Organizacji i Zarządzania
E-mail: [email protected]
Wrocław
Informacje podstawowe
1. Miejsce konsultacji: B-4, p. 523;
2. Terminy konsultacji:
–
–
Środa 13.00-15.00
Czwartek 9.15 – 11.15
3. Telefon: 71 320 21 78
4. Strona internetowa:
www.ioz.pwr.wroc.pl
Szukaj linku do Edyta Ropuszyńska-Surma
Literatura do ćwiczeń:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
D. Begg, S. Fischer, R. Dornbuch, Mikroekonomia, PWE, Warszawa
2007.
Baszyński A., Piątek D. Szarzec K., Makroekonomia. Rynek w
gospodarce (ćwiczenia i przykłady), Akademia Ekonomiczna w
Poznaniu. Materiały Dydaktyczne 175, Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2006.
B. Klimczak, Mikroekonomia, Wrocław 2007.
Podstawy ekonomii, pod red.: B. Czarny, R. Rapacki, PWE,
Warszawa 2002.
Podstawy ekonomii, pod red.: R. Milewskiego, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2004.
Podstawy ekonomii. Ćwiczenia i zadania, pod red.: R.
Milewskiego, E. Kwiatkowskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2006.
P. A. Samuelson, W. D. Nordhaus, Ekonomia, PWN, Warszawa
1996.
Literatura uzupełniająca:
1. M. Friedman, R. Friedman, Wolny wybór,
Kraków 1997.
2. W. Kwaśnicki, Zasady ekonomii rynkowej,
Wrocław 2001.
3. Skopowski M., Wiśniewski M., Współczesna
polityka pienięŜna – instrumenty, Akademia
Ekonomiczna w Poznaniu. Materiały
Dydaktyczne 204, Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2007.
4. Papell D. H., Ćwiczenia z makroekonomii,
PWN, Warszawa 1997.
Plan
1.
Podstawowe pojęcia ekonomiczne:
1.1. Definicje ekonomii
1.2. Gospodarowanie,
1.3. Potrzeba – klasyfikacja potrzeb,
1.4. Dobro – klasyfikacja dóbr,
1.5. Efekty zewnętrzne (pozytywne, negatywne)
1.6. Zasoby:
1.6.1. Zasoby a strumienie,
1.6.2. Klasyfikacja zasobów
1.6.3. Amalteiści i neo-maltuzjanie
2. Podział ekonomii:
2.1. Ekonomia staroŜytna a ekonomia nowoŜytna
2.2. Ekonomia pozytywna i normatywna
2.3. Mikroekonomia i makroekonomia
3. Ekonomia jako nauka
Definicje ekonomii
Ekonomia – Oikosnomia (gr.):
Oikos – dom
Nomos – prawo
daw. gospodarka, gospodarowanie
Ekonomika (gr. Oikosnomikos = dotyczący zarządzania
gospodarstwem)
daw. gospodarność, oszczędność
Ksenofont (ok. 430 – ok. 355 w p.n.e.)
Arystotelesa (384 - 322 p.n.e.)
Ekonomia to nauka o prawach rządzących postępowaniem gospodarstw
domowych czyli o sposobie zarządzania wielkim majątkiem
ziemskim.
Definicje ekonomii
Ekonomia polityczna (political economy)
(politicos – społeczny) – jest to proces
gospodarowania w skali społecznej.
Ekonomia polityczna = ekonomia społeczna
↓
economics
Definicje ekonomii
Economics is what economists do (ekonomia
jest tym czym zajmują się ekonomiści)
(Jacob Viner, za Kwaśnicki, 2001).
Działalność jest nieekonomiczna, jeśli nie
prowadzi do odpowiedniego zysku
w postaci pieniędzy (E. F. Schumacher, za
Kwaśnicki, 2001)
Współczesne definicje ekonomii
Ekonomia (Rekowski) - nauka badająca, w jaki sposób ludzie (pojedynczo lub w
zorganizowanych zespołach) wykorzystują zasoby będące w ich dyspozycji w celu
zaspokojenia róŜnorodnych potrzeb materialnych i niematerialnych.
Ekonomia (Begg) – nauka badająca, w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje
o tym, co, jak i dla kogo wytwarzać.
Ekonomia (Czarny) jest nauką gromadzącą i porządkującą wiedzę o gospodarowaniu.
Ekonomia (McKenzy) – nauka o gospodarowaniu dobrami rzadkimi.
Ekonomia (Milewski) – nauka o procesach gospodarczych, tzn. procesach produkcji,
podziału, wymiany i konsumpcji środków zaspokajania potrzeb ludzkich.
Ekonomia jest nauką, która odnosi się przede wszystkim do sposobów tworzenia
bogactwa, dochodu, poprawy standardu Ŝycia, produkcji i dystrybucji dóbr i usług –
wszystkiego, co ma na celu poprawę naszego Ŝyciowego losu (Skousen: Economic
Logic, 2000; za Kwaśnicki, 2001).
Podstawowe zagadnienia ekonomii:
1. Alokacja zasobów
2. Produkcja
3. Podział (dystrybucja, redystrybucja)
4. SpoŜycie
Funkcje ekonomii
1. Teoria poznawcza – wyjaśnienie,
określenie róŜnych zjawisk i ich
przebiegu
2. Aplikacyjna – próba formułowania
wskazówek dla gospodarki
Czym zajmuje się ekonomia?
Adama Smitha: ekonomia związana jest z badaniem „natury i przyczyn
bogactwa narodów”.
Davida Ricardo: zadaniem ekonomii jest poszukiwanie „praw, które rządzą
podziałem produktu ziemi”.
Karola Marksa: zadaniem ekonomii było określenie „praw ruchu kapitalizmu”
Lionela Robbinsa (1932): ekonomia jest nauką, której przedmiotem
zainteresowania jest ludzkie zachowanie jako stosunek między danymi
celami i ograniczonymi środkami o alternatywnych zastosowaniach.
↓
Encyklopedii Popularnej PWN (1992) – Ekonomia – o społecznych prawach
gospodarczych w warunkach ograniczonych zasobów i wielkości celów.
Gospodarowanie
• działanie celowe,
• produkcja dóbr i ich podział miedzy ludzi,
• dokonywanie wyborów ekonomicznych –
decydowanie na co przeznaczyć
stosunkowo rzadkie zasoby.
Socjosystem
Biosystem
Psychosystem
Potrzeba
uczucie braku z chęcią jego zaspokojenia
Cechy potrzeb:
1.
Obiektywizm,
2.
Subiektywizm i indywidualizm,
3.
Konkurencyjność
4.
Substytucyjność
5.
Nieograniczoność co do liczby
6.
Ograniczoność co do pojemności
7.
Odnawialność
8.
Społeczny charakter (miejsce w
strukturze społęcznej)
9.
Komplementarność,
10. Historycznie zmienny charakter
Podział zasobów
Zasoby
Naturalne
Wyczerpywa
lne
Ludzkie
Niewyczerpywal
ne
Odnawialne
Nieodnawial
ne
G. Feudalna (agralna)
Kapitałowe
Finansowy
Organizacja
Technologia
Wiedza
Rzeczowy
Środki pracy
Przedmioty
pracy
Industrialna i postindustrialna
Czas
GOW („trzecia fala”)
Teorie zasobów
1. Statyczna (maltuzjanizm)
2. Dynamiczna (almateiści) – optymizm
technologiczny
Dobra (goods)
• to wszystko to, co zaspokaja potrzeby:
rzecz, usługa, prawo,
• Usługa (service) – słuŜy do zaspokojenia
potrzeb ludzkich przez bezpośrednie
wykonywanie pracy.
• Gospodarując, ludzie i całe społeczeństwa
zuŜywają zasoby (inaczej: czynniki
produkcji), czyli dobra niezbędne do
wytwarzania innych dóbr (dóbr
ekonomicznych).
Dobro - klasyfikacja
1. Dobra wolne a dobra ekonomiczne
2. Dobra konsumpcyjne a dobra
produkcyjne
Efekty zewnętrzne
Efekty zewnętrzne (negatywne, pozytywne)
– to efekty towarzyszące produkcji lub
konsumpcji dóbr, które oddziałują na
podmioty niezaangaŜowane i/lub
niezainteresowane konsumpcją/produkcją
tych dóbr
Zasoby a strumienie
• Które z poniŜszych kategorii są
strumieniami:
–
–
–
–
Ilość pieniądza w obiegu,
Miesięczne dochody rodziny,
Roczne wydobycie węgla w Polsce,
Poziom oszczędności gospodarstw
domowych.
• Podaj własne przykłady strumieni i
zasobów
Podział ekonomii
Mikroekonomia a makroekonomia
Kryterium
porównawcze
Przedmiot badań
Słowa kluczowe
Mikroekonomia
Makroekonomia
Przedsiębiorca (teoria
podaŜy),
konsument (teoria wyboru
konsumenta),
rynek (np. motoryzacyjny)
Gospodarka w skali
świata, kraju, regionu.
Popyt,
podaŜ,
cena,
rynek
Popyt zagregowany,
dochód narodowy, PKB
(produkt krajowy
brutto), wskaźnik
inflacji, stopa
bezrobocia.
Ekonomia pozytywna
a ekonomia normatywna
Ekonomia pozytywna to część wiedzy ekonomicznej nie
zawierająca sądów wartościujących.
Ekonomia normatywna zawiera sądy wartościujące,
formułuje zalecenia dotyczące gospodarowania.
Podział na ekonomię pozytywną i normatywną (tj.
ekonomię „naukową” a zorientowaną praktycznie ma
ponad 170 lat.
Ekonomia pozytywna zajmuje się faktami a normatywna –
wartościami.
Ekonomia pozytywna
a ekonomia normatywna
Gilotyna Hume’a
pary równowaŜnych antonimów
Pozytywne
Normatywne
Jest
Powinno
Fakty
Wartości
Obiektywne
Opisowe
Nauka
Prawdziwe/fałszywe
Subiektywne
Zalecające
Sztuka
Dobre/złe
„John Neville Keynes dokonał uŜytecznego rozróŜnienia nie tylko na
pozytywną naukę i normatywną sztukę , lecz takŜe na:
1 „naukę pozytywną”,
2. „naukę normatywną lub regulującą”,
3. „sztukę”, to znaczy system reguł, których uŜycie pozwala osiągnąć dane
cele.
„Celem nauki pozytywnej jest ustalanie współwystępowania, celem
nauki normatywnej – określenie ideałów, zaś celem sztuki jest
formułowanie zaleceń” [Keynes, 1955, s.35].
„Nauka normatywna” rozumiana jako łącznik pomiędzy
„pozytywnąnauką” i „sztuką” ekonomii politycznej jest (…), bardzo
bliska temu, czym chce być współczesna ekonomia dobrobytu.”
[Blaug, 1995, s. 190]
Cel i metody ekonomistów
Cztery fazy analizy
ekonomicznej:
I. obserwacja
gospodarowania
II. uogólnianie
(indukcja)
III. wnioskowanie
(dedukcja)
IV. krytyka
(falsyfikacjonizm)
Źródło: Podstawy ekonomii,
2002
Indukcja
indukcja (łac. inductio ‘wprowadzenie’) 1. nauk. metoda
uzasadniania, polegająca na wyprowadzaniu wniosków
ogólnych z faktów dowiedzionych badawczo.
1) w filozofii jedna z metod poznania i ustalania prawdy,
wnioskowanie, polegające na wyprowadzeniu ogólnych
wniosków z przesłanek, które są poszczególnymi
przypadkami tych wniosków.
2) w naukach empirycznych metoda polegająca na
wprowadzeniu uogólnień na podstawie eksperymentów i
obserwacji faktów, formułowaniu i weryfikacji hipotez.
Zaczątki indukcji w sensie nowoŜytnym stworzył F.
Bacon, który uznał, Ŝe indukcja i eksperyment to dwie
skuteczne metody ustalania prawdy.
Dedukcja
dedukcja (łac. deductio ‘wywód, wyprowadzenie’)
1. usystematyzowany proces myślowy, w trakcie
którego analiza poszczególnych faktów
doprowadza do uzyskania poprawnego logicznie
wniosku.
2. filoz. rozumowanie polegające na
wyprowadzaniu z pewnych zdań (prawdziwych
przesłanek) wynikającego z nich logicznie
następstwa (prawdziwego wniosku).
3. dawniej: wyprowadzanie sądów szczegółowych
z sądów ogólnych, przechodzenie od ogółu do
szczegółu; przeciwieństwo indukcji.
Podstawowe cechy ekonomii jako nauki
1. Prawa ekonomiczne mają charakter
statystyczny,
2. Ustalenia ekonomistów mogą wpływać na
wyniki badań (samosprawdzające się prognozy i
samoobalające się prognozy),
3. Nie zawsze celem ekonomistów jest
gromadzenie wiedzy prawdziwej,
4. Prawa ekonomiczne są zaleŜne od warunków
występujących w analizowanej gospodarce.
ZałoŜenie ceteris paribus
• Ceteris paribus (łac.) - „przy innych
warunkach (elementach, okolicznościach)
stałych, jednakowych, niezmiennych”.
Dziękuję za uwagę