Szczepienia dla wyjeżdżających

SZCZEPIENIA OCHRONNE DLA OSÓB WYJEŻDŻAJĄCYCH ZA GRANICĘ
Szczepienia są najlepszym sposobem ochrony przed szeregiem chorób rozpowszechnionych w
krajach klimatu gorącego. Wiele chorób występuje znacznie częściej w krajach rozwijających się i
stanowi istotne zagrożenie zdrowia dla osób odwiedzających te rejony.
Kiedy należy rozpocząć szczepienia?
Aby mógł być określony optymalny okres szczepień należy zgłosić się w punkcie szczepień najlepiej
6 do 8 tygodni przed wyjazdem (minimum 4 tygodnie). Czas ten zapewnia maksymalnie szeroki
stopień zabezpieczenia przed chorobami w przewidywanym rejonie pobytu. Należy posiadać przy
sobie wszystkie dotychczasowe świadectwa szczepień oraz orzeczenie lekarza o braku
przeciwwskazań do szczepień. Niektóre kraje nie zezwalają na wjazd osób, które nie poddały się
pełnej serii szczepień przeciwko określonym chorobom.
O czym powinno się poinformować zlecającego szczepienia lekarza?
Niektóre choroby alergiczne i przewlekłe, stosowanie leków bywają przeciwwskazaniem do
przeprowadzenia pełnego zakresu szczepień ochronnych. Również ciąża ogranicza zastosowanie
niektórych szczepionek. Przed poddaniem się szczepieniu należy wyraźnie poinformować lekarza o
tych faktach, aby mógł on wybrać optymalne szczepienia dostosowane do potrzeb indywidualnych.
Rodzaje szczepień w międzynarodowym ruchu turystycznym:
Szczepienia obowiązkowe:
Międzynarodowe przepisy sanitarne mają na celu powstrzymanie rozprzestrzeniania się chorób
zakaźnych. Obecnie, według tych przepisów, jedynie szczepienie przeciwko żółtej gorączce jest
uznawane za obowiązkowe, tym niemniej w niektórych krajach można spotkać się z żądaniem
przedstawienia świadectwa przeciwko innym chorobom (np. cholera, meningokokowe zapalenie
mózgu). Fakt poddania się szczepieniu obowiązkowemu musi być zapisany w międzynarodowym
świadectwie szczepień („żółta książeczka"), podpisany i uwierzytelniony przez uprawnionego
lekarza. Brak świadectwa szczepień może spowodować kłopoty przy wjeździe do niektórych krajów
(konieczność szczepienia na przejściu granicznym).
Żółta gorączka (Żółta febra) - jest chorobą wirusową, często o śmiertelnym przebiegu, przenoszoną
przez komary. Występuje w północnej części Ameryki Południowej i w Afryce tropikalnej. Niektóre
kraje wymagają szczepienia przeciwko żółtej gorączce od wszystkich podróżnych wjeżdżających na
ich terytorium. Wiele krajów wymaga go tylko od przyjeżdżających z krajów, w których żółta
gorączka występuje endemicznie.
U dzieci szczepienie to jest obligatoryjne zazwyczaj dopiero po ukończeniu 1 roku życia. Dokładne
informacje dostępne są w punktach szczepień przeciwko żółtej gorączce. Szczepienie jest bardzo
dobrze tolerowane i daje doskonałą, utrzymującą się co najmniej 10 lat odporność. Szczepienie
przeciwko żółtej gorączce jest wskazane na całym obszarze występowania tej choroby, również jeśli
nie jest tam obowiązkowe.
Szczepienia zalecane:
Najczęstszym zakażeniem są wirusowe zapalenie wątroby typu A i typu B.
Aby uzyskać pełną ochronę przed WZW typu A oraz WZW typu B zgodnie ze schematem
podstawowym, podaje się trzy dawki szczepionki skojarzonej – druga przypada po miesiącu od
pierwszego wkłucia, a trzecia po 6 miesiącach od pierwszej dawki. Odporność uzyskujemy już po 4
tygodniach od przyjęcia pierwszej dawki. Nigdy zatem nie jest za późno, aby ochronić się na długie
lata i rozkoszować bezpiecznym wyjazdem na urlop.
Pamiętajmy także, że wszyscy już zaszczepieni przeciwko żółtaczce wszczepiennej (WZW typu B)
powinni zaszczepić się przeciwko żółtaczce pokarmowej (WZW typu A) – należy przyjąć dwie
dawki szczepionki, przy czym drugą przyjmujemy w odstępie 6-12 miesięcy od pierwszej dawki.
Pierwsza dawka szczepionki zapewnia odporność już po dwóch tygodniach.
Również zaszczepieni przeciwko WZW typu A przed wyjazdem powinni zaszczepić się przeciwko
WZW typu B – dwie dawki przyjmujemy w odstępie miesiąca przed wyjazdem,
a trzecią po 6 miesiącach od pierwszej dawki już po powrocie z urlopu.
Uodpornienie na zakażenie durem brzusznym jest wskazane dla osób wyjeżdżających na dłużej w
wiejskie regiony tropikalne.
Należy także pamiętać o szczepionce przeciw tężcowi, która uodparnia na 10 lat.
Szczepionka przeciwko kleszczowemu zapaleniu opon mózgowych chroni na 3 lata, należy o niej
szczególnie pamiętać wyjeżdżając do krajów Europy Środkowej i Wschodniej, Austrii, Czech,
Słowacji i południowych Niemiec.
W krajach rozwijających się wciąż dużym zagrożeniem jest polio. Przed wyjazdem do kraju,
w którym choroba występuje, należy się zaszczepić.
Pamiętajmy, że przed podaniem szczepionki należy przejść badania lekarskie!
SZCZEPIENIA OCHRONNE ZALECANE W POSZCZEGÓLNYCH REGIONACH
GEOGRAFICZNYCH
REGION GEOGRAFICZNY
Afryka Północna
Afryka na południe od Sahary
Afryka Południowa
Ameryka Północna
Ameryka Środkowa
(kontynentalna)
Ameryka Południowa (strefa
tropikalna)
Ameryka Południowa (strefa
umiarkowana)
Azja Wschodnia
Azja Południowo-Wschodnia
Azja Południowo-Środkowa
Azja Południowo-Zachodnia
Europa Północna
Europa Południowa
ZALECANE SZCZEPIENIE
Dur brzuszny, poliomyelitis, wścieklizna, WZW A i B
Cholera, dur brzuszny, poliomyelitis, wścieklizna, żółta
gorączka, WZW A i B
Dur brzuszny, WZW A i B, poliomyelitis
Wścieklizna
Cholera, dur brzuszny, wścieklizna, WZW A i B
Cholera, meningokokowe zapalenie mózgu (Brazylia),
wirusowe zapalenie mózgu, żółta gorączka, WZW A i B
Cholera, dur brzuszny
Cholera, meningokokowe zapalenie mózgu (Mongolia),
WZW A i B, japońskie zapalenie mózgu
Cholera, dur brzuszny, japońskie zapalenie mózgu,
poliomyelitis, wścieklizna, WZW A i B
Cholera, dur brzuszny, japońskie zapalenie mózgu,
meningokokowe zapalenie mózgu (Indie, Nepal), wścieklizna,
WZW A i B, poliomyelitis
Dur brzuszny, poliomyelitis (głównie Jemen), wścieklizna,
WZW A i B
Błonica (Rosja, Białoruś, Ukraina), odra (Rosja, Białoruś,
Ukraina, Litwa), odkleszczowe zapalenie mózgu, wścieklizna,
WZW A i B, dur brzuszny
Dur brzuszny, odkleszczowe zapalenie mózgu, poliomyelitis
(głównie Albania, Czeczenia, Grecja, kraje byłej Jugosławii),
wścieklizna, WZW A i B.
Szczepienia ochronne przydatne w podróżach zagranicznych.
Szczepienia
Cholera
żółta
gorączka
Sposób
podania
podskórnie 2
wstrzyknięcia w
odstępie 7 do10
dni
podskórnie 1
wstrzyknięcie
Przepisy i zalecenia dotyczące Okres trwania
Objawy
szczepienia –
odporności
uboczne
szczepienie zalecane wyłącznie Maksymalnie 6 bolesność
w przypadkach istotnego
miesięcy
miejscowa,
narażenia
rzadko
podróże do szeregu krajów
Afryki i Ameryki Płd., w
niektórych krajach wymagane
przepisami zdrowotnymi.
Dawka przypominająca co 10
lat.
100% przez co
najmniej 10 lat
bardzo rzadko
niewielka
gorączka i złe
samopoczucie
Szczepienia
Sposób
podania
wirusowe
3 wstrzyknięcia
zapalenie
w odstępach: 1
wątroby typu miesiąc i 6-12
A
miesięcy
wirusowe
zapalenie
wątroby
typu B
3 wstrzyknięcia
w odstępach:1
miesiąc i
6 miesięcy
choroba
Heinego—
Mediny
(Poliomyeliti
s)
tężec i
błonica
szczepionka
doustna lub
zastrzyk
3 wstrzyknięcia
w odstępach: 46 tygodni i 6-12
miesięcy
Przepisy i zalecenia dotyczące
szczepienia –
podróże w strefie tropikalnej i
subtropikalnej, kraje o niskim
poziomie sanitarnym.
Pobyt długotrwały: wszyscy,
pobyt krótkotrwały: tylko osoby
narażone. Dawka
przypominająca po 5 latach
podróże w strefie tropikalnej i
subtropikalnej, kraje o niskim
poziomie sanitarnym. Pobyt
długotrwały: wszyscy, pobyt
krótkotrwały: tylko osoby
narażone. Dawka
przypominająca po 5 latach
Wyjazdy do Egiptu, Indii Afryki
Subsaharyjskiej, Azji Płd.Wschodniej
Zalecane przez większość służb
epidemiologicznych Europy i
USA przy każdym pobycie w
tropiku.
Tężec – wszystkie osoby udające
się na wyprawy terenowe.
Okres trwania
Objawy
odporności
uboczne
100% przez
niewielka
kilka lat (3 lata) bolesność
miejscowa
95% na 3 do 5
lat
bardzo rzadko
nudności, złe
samopoczucie,
bolesność
miejscowa
95% do 100%
na 10 lat
bardzo rzadko
lekka gorączka
i złe
samopoczucie
100% na 10 do
15 lat (tężec), na
5 do 10 lat
(błonica)
u 25%
szczepionych
lekkie
zaczerwienienie
, obrzęk i bóle
w
miejscu
wstrzyknięcia
gruźlica
śródskórnie – 1 przy odżywianiu się w złych
około 80% na
zgrubienie po
(szczepienie wstrzyknięcie
higienicznie warunkach,
10 do 15 lat
2-4 tyg.,
BCG)
dłuższym pobycie w tropiku.
obrzmienie
Dawka przypominająca po roku.
węzłów
chłonnych,
gojące się
bardzo powoli
(1-2 miesiące)
dur brzuszny szczepionka
przy dłuższym pobycie w
według
sporadycznie
tropiku i narażeniu zawodowym. dotychczasowyc lekkie
doustna po 1
kapsułce 1, 3 i 5 Dawka przypominająca co 2 lata h doświadczeń podrażnienie
dnia na czczo
60-70% na 1 rok jelit, lekkie
lub
zaczerwienienie
domięśniowa –
, obrzęk i bóle
2 wstrzyknięcia
w miejscu
w
wstrzyknięcia
odstępie 7-10
dni
wścieklizna 3 wstrzyknięcia osoby przewidujące
99- 100%
rzadko
podskórnie (0,7 profesjonalny kontakt ze
odporność
zaczerwienienie
i 21 lub 28 dni) zwierzętami w krajach
poszczepienna, , obrzęk i bóle
schemat tylko
tropikalnych (także speleolodzy) przy narażeniu w miejscu
uodparniania
natychmiast po wstrzyknięcia
przedekspozycyj
podaniu dawki
nego (!).
przypominającej
Szczepienia
Odra, świnka
i różyczka
(MMR)
Sposób
podania
Przepisy i zalecenia dotyczące
szczepienia –
Szczepienie łączne, zalecane
przez CDC osobom powyżej 40
roku życia przy braku
dokumentacji wcześniejszych
szczepień, braku odporności lub
grupom specjalnego ryzyka
Okres trwania
odporności
Objawy
uboczne
GDZIE SIĘ MOŻNA ZASZCZEPIĆ?
Międzynarodowy Punkt Szczepień we Wrocławiu ul. Składowa 1/3
czynny od poniedziałku do piątku
w godzinach od 8:00 do 11:00 i 11:30 do 14:30
telefon 071/328-70-55, 328-71-25, 328-70-08 wew. 141, 105
Punkt wykonuje szczepienia ochronne przeciwko następującym chorobom zakaźnym:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
żółtej gorączce,
wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B,
durowi brzusznemu,
tężcowi, błonicy,
poliomyelitis,
meningokokowemu zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych,
odrze, śwince, różyczce,
wściekliźnie, odkleszczowemu zapaleniu opon mózgowych i mózgu
grypie.
Osoby zgłaszające się na szczepienia powinny posiadać zaświadczenie lekarskie o braku
przeciwwskazań zdrowotnych do ich przeprowadzenia. Koszty szczepień pokrywane są
w całości przez osobę poddającą się szczepieniu. W koszt szczepienia wlicza się wydanie
Międzynarodowej Książeczki Szczepień.
UWAGA!
Osoby udające się do krajów i regionów świata, w których występuje malaria, na kilka tygodni przed
wyjazdem, w celu ustalenia odpowiedniego postępowania profilaktycznego powinny skontaktować
się z :
Poradnią Chorób Tropikalnych przy ul. Koszarowej 5
we Wrocławiu
tel. 071/326-13-27 do 31
Niezbędnik podróżnika
Na co narażeni są podróżni?
Według badań przeprowadzonych wśród podróżujących Europejczyków opublikowanych w
Journal of Travel Medicine:
•
•
•
•
51% osób podróżujących uprawiało sport w trakcie pobytu za granicą, co wiązało się
z ryzykiem urazu,
28,8% osób poddało się zabiegom kosmetycznym obarczonym potencjalnym ryzykiem
naruszenia ciągłości skóry,
16% podróżujących przeżyło wakacyjny romans,
1% osób poddał się zabiegowi przekłucia uszu. Podobna liczba miała wykonany tatuaż.
Każda z tych sytuacji sprzyja zakażeniu wirusowym zapaleniem wątroby typu B, groźną chorobą,
która może prowadzić do marskości wątroby, w konsekwencji do raka pierwotnego wątroby, a nawet
śmierci pacjenta.
Dobre rady przed wyjazdem:
•
•
•
•
•
•
•
Zaplanuj wizytę u lekarza na 6-8 tygodni przed wyjazdem. Masz wtedy pewność, że
wykonasz wszystkie niezbędne badania i szczepienia. Nigdy nie jest za późno na konsultacje
z lekarzem i podjęcie niezbędnych środków ostrożności.
Zawsze podróżuj z podręczną apteczką, która będzie zawierać niezbędne leki i środki
opatrunkowe.
Zadbaj o higienę i dietę. Zanieczyszczone produkty spożywcze i woda są częstym źródłem
zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby typu A. Zawsze myj i susz ręce przed posiłkiem.
Pij wyłącznie butelkowaną lub przegotowaną wodę. Unikaj kostek lodu. Obieraj wszystkie
owoce i warzywa. Chroń jedzenie przed owadami. Unikaj niegotowanego mięsa oraz
skorupiaków.
Uważaj na owady, na przykład na komary, które mogą przenosić szereg chorób (np. malarię,
żółtą gorączkę). Stosuj preparaty odstraszające insekty.
Korzystaj ze słońca z umiarem. Unikaj przebywania na słońcu, gdy jego oddziaływanie jest
najsilniejsze. Stosuj kremy ochronne.
Unikaj przypadkowych kontaktów seksualnych, które mogą być przyczyną zakażeń
wirusem WZW typu B czy HIV.
Po powrocie skontaktuj się z lekarzem. Jeśli po powrocie twoje samopoczucie nie będzie
najlepsze, bezzwłocznie udaj się do lekarza i zasięgnij jego porady.
Źródła zakażenia i potencjalne choroby:
Woda i żywność:
•
•
•
•
•
wzw typu A
dur brzuszny
polio
ameba (ameboza)
cholera
Owady:
•
•
•
•
•
malaria
żółta gorączka (żółta febra)
denga (gorączka krwotoczna)
kleszczowe zapalenie opon mózgowych
japońskie zapalenie mózgu
Kontakty seksualne, urazy lub/i kontakty z zakażoną krwią:
•
•
•
•
•
wzw typu B
wzw typu C
HIV
kiła
tężec
Woda i żywność
•
•
•
•
Wirusowe zapalenie wątroby typu A – choroba wymaga długiej, kilkumiesięcznej
hospitalizacji. Nieleczona może prowadzić do niewydolności wątroby, a w konsekwencji do
śmierci. Można się przed nią ochronić za pomocą szczepień. Wystarczy przyjąć dwie dawki
szczepionki lub trzy dawki szczepionki skojarzonej i zyskać jednocześnie ochronę przed
WZW typu A i WZW typu B.
Dur brzuszny – choroba wywołująca wysoką gorączkę, może być śmiertelna. Pojedyncze
szczepienie zapewnia odporność na 3 lata.
Polio – wirus wywołuje chorobę Heinego – Medina. Co 10 lat należy przyjąć dawkę
przypominającą szczepienia.
Ameba (ameboza) – występuje na całym świecie. Zakażenie amebą następuje w wyniku
połknięcia cyst pierwotniaka, które przedostają się wraz z pokarmem do żołądka. Niekiedy
mogą one umiejscowić się w płucach, wątrobie albo w mózgu, wywołując wówczas
•
najbardziej niebezpieczny typ choroby. Rocznie na amebozę choruje około 35-50 mln osób,
głównie kobiety w ciąży, niemowlęta i małe dzieci.
Cholera – to jedna z najbardziej zakaźnych chorób bakteryjnych. Zakazić się można drogą
pokarmową, np. poprzez zakażoną wodę. W Polsce choroba nie występuje epidemicznie od
1922r. Często spotykana w postaci epidemii, zwłaszcza w Ameryce Południowej,
Bangladeszu i Indiach. W Europie występuje rzadko i jest przywożona z krajów
tropikalnych.
Insekty
•
•
•
•
•
Malaria (zimnica) – choroba, potencjalnie śmiertelna, przenoszona przez komary.
Żółta gorączka (żółta febra) – przenoszona przez niektóre gatunki komarów w strefie
tropikalnej. Szczepionkę przyjmuje się co 10 lat, pełną ochronę zyskuje się już po 10 dniach.
Denga (gorączka krwotoczna) – ostra wirusowa choroba przenoszona przez różne rodzaje
komarów, występująca w krajach tropikalnych i subtropikalnych.
Kleszczowe zapalenie opon mózgowych – ostra wirusowa choroba przenoszona przez
kleszcze. Szczepienia przeciwko chorobie zalecane są przez Ministerstwo Zdrowia.
Zaszczepić się powinny szczególnie osoby wyjeżdżające w tereny leśne (np. na Mazury).
Japońskie zapalenie mózgu – wirus japońskiego zapalenia mózgu jest przenoszony przez
komary i atakuje zwykle w regionach wiejskich obszarów, na których występuje.
Kontakty seksualne
•
•
•
Wirusowe zapalenie wątroby typu B – zakażenie następuje przez krew i płyny ustrojowe,
m.in. podczas kontaktów seksualnych czy w wyniku zabiegów medycznych wykonanych źle
wysterylizowanym sprzętem. Czasem jedynym ratunkiem dla chorego jest przeszczep
wątroby. Choroby można uniknąć dzięki szczepieniu. Pełną ochronę dają trzy dawki
szczepionki przeciwko WZW typu B lub skojarzonej, która chroni zarówno przeciwko WZW
typu B jak i WZW typu A
HIV – wirus niedoboru immunologicznego atakuje układ immunologiczny, który chroni
organizm przed różnymi infekcjami, przenoszony jest najczęściej drogą płciową, poprzez
krew i wydzieliny.
Kiła – choroba weneryczna przenoszona drogą płciową. Pierwszym krokiem po
diagnozowaniu choroby jest podanie penicyliny. Nieleczona może prowadzić do zaburzeń
psychicznych, a nawet śmierci.
Urazy lub/i kontakty z zakażoną krwią
•
•
•
Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW typu B) – wirus żółtaczki wszczepiennej jest od
50 do 100 razy bardziej zakaźny niż wirus HIV. Zakazić się można także podczas pobytów w
placówkach służby zdrowia. Według badań Kliniki Hepatologii Akademii Medycznej blisko
54% wszystkich zakażeń pochodzi z tych placówek. Przed chorobą chronią szczepienia.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW typu C) – określane jest często mianem cichej
epidemii. Większość osób nie wie, że są zakażone i nie odczuwa poważniejszych
dolegliwości. Źródłem zakażeń może być przetaczana krew, wykonywany zastrzyk, czy
zabieg stomatologiczny. Możliwe jest też zakażenie u fryzjera i kosmetyczki. Nie istnieje
szczepionka chroniąca przed tym typem wirusa.
Tężec – choroba występująca na całym świecie. Pojedyncze szczepienie chroni na blisko 10
lat. Do ewentualnego zakażenia dochodzi w wyniku naruszenia ciągłości skóry.
•
HIV – wirus niedoboru immunologicznego atakuje układ odpornościowy. Może powodować
AIDS, czyli zespół nabytego upośledzenia odporności, co w rezultacie prowadzi do braku
zdolności do skutecznego zwalczania infekcji i chorób.
Dane źródłowe:
www.szczepienia.pl ; www.ibip.wroc.pl; www.psse.lca.pl; www.mediweb.pl; www.erodzina.pl