Nazwa skały: SJENIT

Nazwa skały: SJENIT
Rys. 1. Makroskopowy widok sjenitu (http://www.sjenit.com.pl/)
1
Rys. 2. Makroskopowy widok sjenitu (http://home.agh.edu.pl/~bartus/)
Typ skały1: głębinowa (plutoniczna), obojętna
Barwa: różowo-biało-czarna, biało-różowo-czarna
Struktura2: pełnokrystaliczna, drobnokrystaliczna lub średniokrystaliczna
Tekstura2: zbita, bezładna, czasem występują tekstury równoległe (linijne lub foliacje)
Skład mineralny3: skalenie (skalenie alkaliczne i/lub plagioklazy), minerały maficzne: amfibole
biotyt, rzadziej pirokseny, kwarc (makroskopowo niedostrzegalny)
Środowisko powstawania skały (strefa głębokościowa), chemizm skały (zawartość krzemionki)
Opisano najczęściej występujące struktury i tekstury w skale (wg podziału Grubenmana)
3
Określono minerały występujące w skale zaczynając od tych, których jest najwięcej, a kończąc na minerałach,
których jest najmniej. Podany skład mineralny jest uśredniony – możliwe są pewne odstępstwa lub inne
proporcje składników
1
2
2
Pozycja skały na diagramach klasyfikacyjnych:
Rys. 3. Diagram (dydaktyczny)
(http://home.agh.edu.pl/~szydlak)
skał
magmowych
prezentujący
ich
skład
mineralny
Rys. 4. Pozycja systematyczna sjenitu, na diagramie QAPF dla skał plutonicznych o indeksie M<90
Oznaczenia: A – skalenie alkaliczne,, Q – kwarc, P – plagioklazy, F – skaleniowce
(http://home.agh.edu.pl/~szydlak)
3
Dodatkowe zdjęcia:
Rys. 5. Makroskopowy widok sjenitu (http://www.hutchk12.org/geo)
Rys. 6. Porównanie dwóch odmian „sjenitu”. Po lewej odmiana Przedborowa
(monzodioryt/sjenodioryt), po prawej odmiana Kośmin (granodioryt) (http://www.sjenit.com.pl/)
4
Opis skały:
Sjenit jest skałą plutoniczną, obojętną (około 60% krzemionki - SiO2) przynależy do skał
grupy sjenitu-trachitu. Skały tej grupy cechują się występowaniem do 10% kwarcu, który jest
niedostrzegalny makroskopowo. Sjenit nie zawiera minerałów niedosyconych krzemionką,
tzn. skaleniowców oraz oliwinu. Makroskopowo są podobne do granitów i diorytów. Skaleń
potasowy, główny minerał sjenitów, występuje w postaci mikroklinu lub ortoklazu,
plagioklazy reprezentowane są przez oligoklaz i andezyn. Z minerałów ciemnych występuje
hornblenda lub biotyt, rzadziej piroksen. Sjenity zwyczajne zawierają plagioklaz, np.
oligoklaz, natomiast w sjenitach alkalicznych obecny jest albit, który w niektórych odmianach
przeważa nad skaleniem potasowym!
SJENITY W POLSCE UWAGA!
W Polsce do grupy „sjenitów” zalicza się skały występujące na Dolnym Śląsku w strefie
Niemczy. Są to następujące odmiany:
 Kośmin – średniokrystaliczny, porfirowaty o teksturach kierunkowych z licznymi
skaleniami. Petrograficznie jest to granodioryt (Rys.6.)
 Przedborowa – drobnokrystaliczny bez tekstur kierunkowych. Petrograficznie jest to
syeniodioryt/monzodioryt (Rys.6.)
Przeznaczenie: złoża blocznych kamieni budowlanych
5