System Zarządzania BHP

System Zarządzania BHP
• Definicja wg PN-N-18001
Część ogólnego systemu zarządzania organizacją, która obejmuje
strukturę organizacyjną planowanie, odpowiedzialności zasady
postępowania, procedury, procesy i zasoby potrzebne do
opracowania, wdrażania, realizowania, przeglądu i utrzymania
polityki bhp
•
Historia powstania SZ BHP
•
•
•
•
•
Tworzenie norm obejmujących zakresem bhp poprzedziło
wejście w życie norm dotyczących zarządzaniem jakością :
1959r-norma USA MIL-Q 9858A
1979r.-norma Brytyjska BS 5750
1987-1994r.-dwie edycje norm IS0 9000
2000r.-trzecia edycja norm ISO 9000
Historia powstania SZ BHP
•
•
•
•
•
Tworzenie norm obejmujących zakresem bhp poprzedziło
wejście w życie norm dotyczących zarządzaniem jakością :
1959r-norma USA MIL-Q 9858A
1979r.-norma Brytyjska BS 5750
1987-1994r.-dwie edycje norm IS0 9000
2000r.-trzecia edycja norm ISO 9000
Historia SZ BHP
•
•
•
•
•
Normy dotyczące SZ BHP:
1996r. -norma Brytyjska BS 8800
1997r.- norma australijsko-nowozelandzka AS/NZS 4804
1997r. -norma holenderska NPR 5001
1996r. -projekty norm hiszpańskich UNE 81-900, UNE 81901,
UNE 81-902
Historia SZ BHP
•
W roku 2000 zostaje odrzucony przez ISO wniosek postawiony
przez British Standards Institution, a dotyczący normalizacji SZ
BHP
(otwiera się droga do opracowania norm w zakresie SZ BHP
przez Międzynarodową Organizację Pracy)
•
Aktualny stan prawny
•
•
•
NORMY NIEOBOWIĄZKOWE
PN-N-18001 Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną
pracy (ustanowiona 15 lipca 1999r.)
PN-N18002 „Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną
pracy. Ogólne wytyczne oceny ryzyka zawodowego”
(ustanowiona 11.01.2000r.)
Przyszłość!
•
•
PN-N-18004- „Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną
pracy. Wytyczne wdrażania”
PN-N-18011- Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną
pracy. Wytyczne auditowania
Dlaczego SZ BHP ?
BHP
•
Strach pracodawcy przed karą ze strony instytucji kontrolnych
•
polepszanie warunków pracy pracowników w tym redukcja
liczby wypadków przy pracy i chorób zawodowych
•
minimalizowanie strat ekonomicznych
•
polepszanie „image” firmy
Model SZ BHP według PN-N-18001
Zaangażowanie Najwyższego Kierownictwa
(NK)
•
•
Najwyższe kierownictwo to osoba lub grupa osób stanowiących
wewnątrz organizacji przepisy i wymagania oraz kształtujących
politykę i wyznaczających cele tej organizacji
W praktyce są to: prezes, wiceprezes, dyrektor naczelny,
dyrektor ds. produkcji
Zaangażowanie NK
•
•
•
•
NK powinno wykazywać silne i widoczne przywództwo
ujawniające się w zaangażowaniu w działaniach na rzecz BHP
udostępnienie odpowiednich zasobów
ustalanie i aktualizacja polityki i celów SZ BHP
przeprowadzanie przeglądów SZ BHP
Polityka NK w zakresie SZ BHP
•
•
Jest to deklaracja organizacji dotycząca jej intencji i zasad
odnoszących się do ogólnych efektów działalności w zakresie
bhp, określająca ramy do działania i ustalania celów organizacji
dotyczących zarządzaniem bhp
Polityka SZ BHP powinna zostać ogłoszona, a NK ma zapewnić
aby była zrozumiała
Formy upowszechniania polityki BHP
•
•
•
•
•
Zamieszczenie w Księdze BHP {jeżeli istnieje}
Dystrybucja tekstów deklaracji polityki
Publikacja tekstu w gazecie zakładowej, tablicy zakładowej, na
plakatach
Podczas szkoleń okresowych BHP
Okresowe kampanie, konkursy wiedzy na temat bhp, audycje w
radiowęzłach
Identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka
zawodowego
•
•
Przed sformułowaniem celów ogólnych i szczegółowych należy
przeprowadzić identyfikację zagrożeń i ocenić ryzyko
zawodowe na poszczególnych stanowiskach pracy.
Informacje dotyczące identyfikacji zagrożeń i oceny ryzyka
zawodowego powinny być aktualizowane
Proces planowania
Wizja
Wartości
Misja
Poziom
strategiczny
Polityka BHP
CELE OGÓLNE
PLANY OGÓLNE
CELE SZCZEGÓŁOWE
PLANY SZCZEGÓLOWE
Poziom
taktyczny
Poziom
operacyjny
Identyfikacja zagrożeń (PN-N-18002)
•
Jest to proces rozpoznawania tego, czy zagrożenie istnieje oraz
określania jego charakterystyk
Przykładowe źródła informacji:
• lokalizacja stanowiska pracy,stosowane środki pracy, rodzaj
wykonywanych czynności, dokumentacja techniczno-ruchowa,
dokumentacja powypadkowa, przepisy prawne, normy, literatura
naukowa, wywiady z pracownikami
Identyfikacja zagrożeń
•
Celem jest zidentyfikowanie wszystkich dających się pomyśleć
zagrożeń jakie występują lub mogą wystąpić na stanowisku
pracy
Ocena ryzyka zawodowego
•
•
Ryzyko zawodowe-prawdopodobieństwo wystąpienia
niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą
powodujących straty, w szczególności wystąpienia u
pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku
zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub
sposobu wykonywania pracy
Ocena ryzyka -proces analizowania i wyznaczania
dopuszczalności ryzyka
Szacowanie ryzyka w skali trójstopniowej
(PN-N-18002)
Ciężkość następstw
Prawdopodobieństwo
Mała
Średnia
Duża
Mało prawdopodobne
małe (1)
małe (1)
średnie(1)
Prawdopodobne
małe (1)
średnie (1)
duże (3)
średnie (2)
duże (3)
duże (3)
Wysoce prawdopodobne
Dopuszczalność ryzyka zawodowego
Zgodnie z PN-N-18002 ryzyko zawodowe:
duże
jest niedopuszczalne
średnie
jest dopuszczalne
małe
jest dopuszczalne
W przypadku ryzyka niedopuszczalnego należy podjąć
niezwłocznie działania w celu zmniejszenia ryzyka do poziomu
akceptowalnego
W przypadku ryzyka dopuszczalnego średniego-należy podjąć
działania celem zmniejszenia ryzyka
W przypadku ryzyka dopuszczalnego małego- konieczne jest
zapewnienie,że ryzyko pozostanie na tym samym poziomie
Wymagania prawne a SZ BHP
•
Zgodnie z postanowieniami PN-N-18001 organizacja powinna
ustanowić i utrzymywać procedurę identyfikacji i dostępu do
aktualnych wymagań prawnych
ŹRÓDŁA PRAWA (art. 87 ust 1 i 2 Konstytucji RP) to :
• Konstytucja (Ustawa Zasadnicza)
• Ustawy
• Ratyfikowane konwencje międzynarodowe
• Rozporządzenia
• Akty prawa miejscowego
Cele ogólne i szczegółowe w SZ BHP
•
•
•
•
Cele strategiczne- cele ustalone na najwyższym szczeblu
organizacji
Cele taktyczne-cele ustalone na średnim szczeblu organizacji
Cele operacyjne cele ustalone na niższym szczeblu organizacji
Plan strategiczny-ogólny plan wskazujący środki i priorytety
nakierowane na osiągnięcie celów strategicznych -np.
zmniejszenie wypadkowości całym zakładzie)
Cele ogólne i szczegółowe w SZ BHP c.d.
•
•
Plan taktyczny-plan nakierowany na osiągnięcie celów
taktycznych (np. plan wyeliminowania na terenie wydziału
narażenia pracowników na wpływ mikroklimatu zimnego)
Plan operacyjny- plan nastawiony na osiągnięcie celów
operacyjnych (np. zapewnienie kabin ogrzewanych dla
pracowników)
•
-cel
Cel ogólny zarządzania bhp
dotyczący działań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
wynikający z polityki bhp, który organizacja ustaliła do
osiągnięcia
(zmniejszenie liczby wypadków w zakładzie)
• Cel szczegółowy zarządzania bhp
- cel wyrażany ilościowo zawsze gdy jest to możliwe, wynikający z
ogólnych celów zarządzania bhp organizacji, i który należy
zrealizować, aby osiągnąć cele ogólne (zmniejszenie liczby
wypadków na wydziale X z 20 do 5 w roku)
Planowanie działań w ramach SZ BHP
•
•
•
Plany osiągnięcia celów ogólnych
i szczegółowych powinny obejmować :
wyznaczenie odpowiednich służb, szczebli organizacji, grup lub
osób odpowiedzialnych za osiągnięcie celów (np. kierownik
wydziału jest odpowiedzialny za dokonanie oceny ryzyka
zawodowego na podległych mu stanowiskach)
określenie środków niezbędnych do osiągnięcia celów
wyznaczenie terminów osiągnięcia celów
Planowanie w SZ BHP
•
Organizacja powinna okresowo przeglądać i korygować plany, a
w szczególności każdorazowo w przypadku wprowadzania
zmian, np. w organizacji stanowisk pracy, procesach
wytwarzania, produkowanych wyrobach , świadczonych
usługach itp.
(W zakładzie nastąpiła modernizacja parku maszynowego wyeliminowano np. przekroczenia hałasu, zwiększyło się tempo
pracy (w nowym planie celem może być zmniejszenie ryzyka
związanego z nadmiernym wydatkiem energetycznym)
Wdrażanie SZ BHP i jego funkcjonowanie
•
Struktura odpowiedzialność, uprawnienia:
Najwyższe kierownictwo organizacji powinno wyznaczyć swojego
przedstawiciela, który niezależnie od innych obowiązków
powinien mieć określone zadania oraz określony zakres
odpowiedzialności i uprawnień aby:
zapewnić ,że SZ BHP jest ustanowiony, wdrożony i utrzymywany
zgodnie z ustalonymi wymaganiami
•
Przedstawiać najwyższemu kierownictwu sprawozdania
dotyczące funkcjonowania SZ BHP w celu dokonania przeglądu
będącego podstawą doskonalenia tego systemu
Zapewnienie zasobów
•
•
Najwyższe kierownictwo powinno zapewnić niezbędne środki
do wdrożenia, funkcjonowania i nadzoru nad systemu
zarządzania BHP.
Środki te obejmują: zasoby finansowe, środki rzeczowe, sprzęt
techniczny, technologię, zasoby ludzkie oraz wiedzę i
umiejętności specjalistyczne
Szkolenie, świadomość kompetencje
•
Miał świadomość co robił, miał świadomość jak robił ale
potem...
okazało się co nawyrabiał (przypis autora)
Organizacja powinna
•
•
uświadomić pracownikom na każdym szczeblu:
rodzaj zagrożeń występujących w całej organizacji i na
poszczególnych stanowiskach pracy oraz związanego z nimi
ryzyka zawodowego
korzyści dla pracowników organizacji wynikające z eliminacji
zagrożeń
Organizacja powinna
•
uświadomić zadania i odpowiedzialność w osiąganiu zgodności
działania z polityką bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
procedurami i wymaganiami SZ BHP łącznie z wymaganiami
dotyczącymi gotowości i reagowania na wypadki przy pracy i
awarie
• uświadomić pracownikom
potencjalne konsekwencje
nieprzestrzegania
ustalonych procedur
Szkolenie, świadomość, kompetencje
•
•
Pracownicy wykonujący zadania, które mogą być związane z
zagrożeniami dla nich samych i/lub dla innych pracowników
organizacji lub osób spoza organizacji, powinni posiadać
właściwe kompetencje udokumentowane wykształceniem,
wyszkoleniem i/lub doświadczeniem, odpowiednio do
określonych wymagań.
Organizacja powinna wdrożyć i stosować odpowiednie metody
motywowania pracowników do ich angażowania się w
działania na rzecz poprawy bhp
Komunikowanie się
Organizacja, w której wdrażany jest SZ BHP powinna zapewnić
procedury dotyczące:
• wewnętrznej komunikacji pomiędzy różnymi szczeblami
komórek organizacyjnych oraz pracowników i ich
przedstawicieli (zw. zawodowych)
• otrzymywania i przekazywania informacji dotyczących bhp i ich
dokumentowania i reagowania w procesie komunikowania się z
zainteresowanymi zewnętrznymi stronami (np. organy kontrolne
PIP,PIS ,UDT, )
Komunikowanie się
•
Organizacja powinna zapewnić procedury dotyczące
przekazywania odpowiednich informacji o zagrożeniach
związanych z działaniami organizacji oraz wynikających z nich
wymagań bhp i sposobach postępowania wszystkim
podwykonawcom, klientom, innym osobom, które mogą być na
nie narażone
•
(szkolenia bhp dla firm obcych, ulotki informacyjne, regulaminy
poruszania się wewnątrz zakładu, tablice informacyjne)
Dokumentacja SZ BHP
•
Organizacja wprowadzająca SZ BHP zobowiązana jest w formie
zapisu na papierze lub w postaci elektronicznej utrzymywać
informacje:
• opisujące podstawowe elementy systemu i wzajemne ich
powiązania
• wskazujące dokumentację związaną
• Dokumentacja powinna być
Nieaktualne
datowana, okresowo przeglądana
i aktualizowana (zgodnie z procedurą)
Sterowanie operacyjne pracami i działaniami
związanymi ze znaczącymi zagrożeniami
•
•
Organizacja posiadająca wdrożony SZ BHP powinna
identyfikować te prace i obszary działań, które są związane ze
znaczącymi zagrożeniami
(zagrożenie znaczące-zagrożenie mogące spowodować poważne
i nieodwracalne uszkodzenie zdrowia lub śmierć, występujące w
szczególności przy wykonywaniu prac szczególnie
niebezpiecznych)
• Pracami szczególnie niebezpiecznymi
•
są np.
Prace wymienione w rozdziale 6 rozporządzenia Ministra Pracy
i Polityki Socjalnej z26.09.1997r. W sprawie ogólnych
przepisów bhp (Dz.U. Nr 129, poz.844) a więc:
roboty budowlane prowadzone bez wstrzymania zakładu, prace
w zbiornikach, studzienkach, prace na wysokości, prace przy
użyciu materiałów niebezpiecznych itp.
• Organizacja powinna planować prace
i działania związane z zagrożeniami ustalając
w procedurach sposoby pracy i postępowania
• Organizacja powinna ustanowić i utrzymać procedury dotyczące
postępowania w przypadku możliwych do zidentyfikowania
znaczących zagrożeń związanych z wyrobami lub usługami,
których korzysta organizacja lub na które może wpływać, a
także informowania podwykonawców lub klientów o takich
procedurach i wynikających z nich wymaganiach
Gotowość i reagowanie na wypadki przy pracy
i awarie
•
Organizacja wprowadzająca SZ BHP powinna wykazywać
gotowość do prawidłowego reagowania na wypadki przy pracy i
awarie.
(gotowość można zapewnić poprzez dokonywanie okresowych
przeglądów np. według grafiku, a także każdorazowo po
wystąpieniu wypadku lub awarii. Można dokonywać weryfikacji
poprzez symulowanie awarii lub wypadków)
Sprawdzanie oraz działania korygujące i
zapobiegawcze
•
•
Wdrażany lub utrzymywany SZ BHP powinien być
monitorowany
monitorowanie to obserwowanie stanu warunków pracy,
zachowań pracowników oraz wyników działań podejmowanych
w celu poprawy bhp, obejmujące
w szczególności
identyfikację zagrożeń ocenę ryzyka zawodowego oraz analizę
przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych
Monitorowanie
•
•
Monitorowanie pro-aktywne obszaru BHP
polega na sprawdzaniu w jakim stopniu wdrożono plany,
wykorzystano środki w celu zlikwidowania zagrożeń wypadkowych i czynników wywołujących choroby zawodowe
Monitorowanie reaktywne w zakresie BHP
analizowanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy,
chorób zawodo-wych po ich wystąpieniu (mądry Polak po
szkodzie)
Monitorowanie
•Do monitorowania należy używać wyposażenia wzorcowanego i
utrzymywane-go w należytym stanie (legalizacja przyrządów
pomiarowych np. luksomierzy, mierników hałasu)
•
•
Zidentyfikowane w ramach monitorowania bezpieczeństwa i
higieny pracy niezgodności z wymaganiami prawnymi i innymi,
ustaloną polityką bezpieczeństwa i higieny pracy organizacji,
wynikającymi z niej celami ogólnymi i szczegółowymi
dotyczącymi BHP oraz wymaganiami wdrożonego systemu
zarządzania bhp, powinny inicjować wykonanie odpowiednich
działań korygujących lub zapobiegawczych.
AKCJA
REAKCJA
•
•
•
•
•
Powodzenie monitorowania zależy od:
zaangażowania personelu w wykonywanie procedur
monitorowania
posiadania kwalifikacji i umiejętności przez personel
odpowiedniego gromadzenia i przecho- wywania i
udostępniania wszelkich zapisów wynikających z
monitorowania
wykorzystania wzorcowanego sprzętu
i właściwych metod
pomiaru
Monitorowanie pro- aktywne
•
•
•
•
•
•
•
identyfikacja zagrożeń
ocena ryzyka zawodowego
monitorowanie realizacji planów i osiągnięcia ustalonych celów
bhp
skuteczność szkoleń w zakresie bhp
liczba i skuteczność inspekcji bhp dokonywanej przez
kierownictwo i średni nadzór techniczny
jakość pracy komisji BHP
stosowanie środków ochrony indywidualnej przez pracowników
Monitorowanie reaktywne
•
•
•
•
•
rejestracja i analiza przyczyn wypadków przy pracy, zdarzeń
potencjalnie wypadkowych oraz poważnych awarii
analiza przyczyn chorób zawodowych
monitorowanie skuteczności działań po zidentyfikowaniu
zagrożeń
monitorowanie absencji pracowników powodowanej chorobami
zawodowymi
uwzględnianie uwag krytycznych dotyczących bhp zgłaszanych
przez np. Organy kontrolne (wystąpienia inspektora pracy)
Auditowanie
•
Audit SZ BHP-systematyczne i niezależne badanie, mające na
celu określenie, czy działania podejmowane w ramach systemu
zarządzania bhp oraz osiągnięte rezultaty odpowiadają
planowanym ustaleniom i czy te ustalenia zostały skutecznie
wdrożone oraz czy są odpowiednie do realizacji polityki
bezpieczeństwa i higieny pracy, a także do osiągnięcia celów
organizacji w tym zakresie.
Audity SZ BHP
•
Audity wewnętrzne-przeprowadzane w danej organizacji przez
członków tej organizacji
• Audity zewnętrzne• przeprowadzane
na zlecenie organizacji
przez jednostki lub
osoby spoza organizacji(jednostki certyfikujące)
Przygotowanie auditu SZ BHP
•
•
•
•
Opracowanie planu auditu przez zespół auditorów
ustalenie podziału zadań i odpowiedzialności w zespole
auditorów (przydzielenie auditorom poszczególnych elementów
SZ BHP
zebranie dokumentów odniesieni oraz dokumentów roboczych
potrzebnych do wykonania auditu
przedstawienie auditowanym planu auditu do akceptacji
Etapy auditu
Zainicjowanie auditu
Przygotowanie auditu
Wykonanie auditu
Raport z auditu
Zakończenie auditu
Następstwa auditu
Otrzymanie raportu
przez kierownika
auditowanego obszaru
Kierownik
komórki
auditowanej
powinien określić
i zainicjować
działania
korygujące i
zapobiegawcze w
celu
wyeliminowania
stwierdzonych
niezgodności
Zapisy w SZ BHP
•
Organizacja powinna zapewnić tworzenie i przechowywanie
zapisów dotyczących systemu bhp w szczególności:
• zapisy wynikające z przepisów prawnych
• zapisy z funkcjonowania systemu bhp:
zapisy z monitorowania,dotyczące szkoleń, wyniki auditów ,
przeglądów np. wstępnych, zapisy dotyczące działań
korygujących i zapobiegawczych
Zapisy powinny być :czytelne, zrozumiałe i możliwe do
zidentyfikowania oraz tak przechowywane i utrzymywane aby
były łatwo dostępne oraz zabezpieczone przed zniszczeniem
Niezgodności oraz działania korygujące i
zapobiegawcze
•
•
•
Działania korygujące-działania podjęte w celu usunięcia
przyczyn istniejącej niezgodności lub innej niepożądanej
sytuacji oraz w celu niedopuszczenia do ich ponownego
wystąpienia
Działania zapobiegawcze-działania podjęte w celu usunięcia
przyczyn potencjalnej niezgodności lub innej niepożądanej
sytuacji oraz w celu niedopuszczenia do ich wystąpienia
Niezgodność- niespełnienie wyspecyfikowanego wymagania
Różnice i podobieństwa auditowania i monitorowania
MONITOROWANIE
AUDITOWANIE
Obejmuje czynniki określające stan BHP lub
na ten stan wpływające
Dotyczy skuteczności funkcjonowania całego
SZ BHP lub jego elementów
Ma charakter quasi-ciągły
Jest wykonywane okresowo
Mogą wykonywać je osoby należące do
obszaru podlegającego monitorowaniu
Powinny wykonywać osoby niezależne w
stosunku do auditowanego obszaru
Przegląd wykonywany przez kierownictwo i
ciągłe doskonalenie
•
Przeprowadzana przez NK formalna ocena stanu i adekwatności
wdrożonego systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną
pracy do polityki i celów bezpieczeństwa i higieny pracy
Przegląd dokonywany przez NK
•
NK powinno w określonych przez siebie odstępach czasu
przeprowadzać przegląd systemu zarządzania BHP, w celu
oceny i zapewnienia jego stałej przydatności i skuteczności w
zakresie spełnienia wymagań niniejszej normy , a także do
ustanowionych przez organizację polityki i celów
bezpieczeństwa i higieny pracy
Przegląd dokonywany przez NK
•
•
•
•
•
Przegląd wykonywany przez kierownictwo powinien
uwzględniać w szczególności:
wyniki auditów wewnętrznych
wyniki działań korygujących i zapobiegawczych
zmieniające się okoliczności wewnętrzne i zewnętrzne
wpływające na wymagania bhp
ocenę realizacji celów ogólnych i szczegółowych dotyczących
bezpieczeństwa i higieny pracy
Przegląd dokonywany przez NK
•
NK powinno w wyniku przeglądu dokonać także oceny
ewentualnej potrzeby wprowadzenia zmian do systemu
zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, polityki oraz
celów ogólnych i szczegółowych bhp, w świetle podjętego
zobowiązania do ciągłego doskonalenia
Częstość przeglądów SZ BHP
•
Częstość przeglądów SZ BHP powinna być dostosowana do
potrzeb przedsiębiorstwa co uzależnione będzie wielkością
zakładu, zmiennością warunków zewnętrznych i wewnętrznych
(np. zmiany struktury organizacyjnej, wprowadzanie nowych
technologii)
Formy przeglądów
•
•
•
Zebrania NK z aktywnym udziałem przedstawicieli
pracowników
zebrania NK z udziałem przedstawicieli załogi i kierownictwa
średniego
zebrania NK na którym omawiane będą problemy ZS BHP w
powiązaniu z całością zagadnień zarządzania zakładem