Przesłanki i scenariusze zmian klimatu
advertisement
Zbigniew W. Kundzewicz Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w Poznaniu Przesłanki i scenariusze zmian klimatu Wyniki analiz szeregów czasowych wartości temperatury powietrza obserwowanych w różnych skalach dowodzą niezbicie ocieplania klimatu. Rok 2015 okazał się globalnie najcieplejszy w historii pomiarów, o temperaturze przewyższającej poprzedni rekord średniej rocznej temperatury globalnej z roku 2014 aż o 0,13°C. Jest to wyraźna kontynuacja długofalowego trendu ocieplenia: 15 z 16 najcieplejszych lat w historii obserwacji wystąpiło po roku 2001. Także w Polsce, zarówno w skali kraju, jak i poszczególnych regionów, padło w roku 2015 wiele rekordów temperatury w różnych przedziałach czasowych (najcieplejszy rok, najcieplejsze poszczególne miesiące). Najważniejszym czynnikiem odpowiedzialnym za obecne zmiany klimatu są działania człowieka, a w szczególności zmiana składu ziemskiej atmosfery wywołana znacznym i ciągle rosnącym spalaniem węgla, ropy i gazu, a także wylesieniami, zwłaszcza w tropikach. Obecne stężenia gazów cieplarnianych, z których najważniejsze to: dwutlenek węgla (CO2), metan (CH4) i podtlenek azotu (N2O), znacznie przekraczają zakres stężeń „zapisany” w naturalnych archiwach rdzeni lodowych w ostatnich 800 000 lat. Mechanizm obecnego ocieplenia jest bez precedensu – wszystkie poprzednie zmiany klimatu wywołane były czynnikami naturalnymi (np. zmianami aktywności Słońca, erupcjami wulkanów). Obecnie jednak człowiek ma tak wielką moc kształtowania klimatu, że era, w której żyjemy, często nazywana jest antropocenem. Istnieją modelowe projekcje zmian klimatu w przyszłości dla skali globalnej, kontynentalnej, krajowej i regionalnej. W referacie przedstawione zostaną scenariusze rozwoju sytuacji i projekcje klimatyczne w różnych skalach, w szczególności dotyczące Polski.. Dalsze ocieplenie (a także towarzyszące efekty – kurczenie się kriosfery i wzrost poziomu mórz) jest bezdyskusyjne, a jego rozmiar zależy od skuteczności globalnych działań ograniczających emisje gazów cieplarnianych i zwiększających sekwestrację dwutlenku węgla przez roślinność. Szczegółowe projekcje, zwłaszcza niektórych zmiennych klimatycznych, takich jak np. opad, obarczone są jednak znaczną niepewnością. O ile modele zgadzają się, że północna część Europy będzie bardziej wilgotna, a południowa część Europy – bardziej sucha, projekcje opadu w Polsce, również w kontekście sezonowości, zależą od modelu. Modele klimatu pozwalają na uzyskanie orientacyjnych projekcji dla dużych obszarów, ale wnioskowanie o klimacie regionalnym czy lokalnym jest znacznie bardziej niepewne. Nauka o zmianach klimatu jest przykładem tzw. nauki post-normalnej, charakteryzującej się wysoką niepewnością, wielkimi stawkami oraz pilnością potrzeby podjęcia decyzji. Przedstawiona zostanie także percepcja zmian klimatu i polityki klimatycznej w kontekście dyplomatycznego sukcesu COP 21 (Konferencja Stron Ramowej Konwencji Klimatycznej ONZ) oraz polska perspektywa. Konsekwencje zmian klimatu w Polsce nie będą tak dotkliwe, jak w wielu innych krajach, np. na południu Europy, gdzie będzie jeszcze cieplej i jeszcze bardziej sucho. Można jednak przyjąć tezę, że prawda o zmianach klimatu, ich konsekwencjach i polityce klimatycznej jest w Polsce daleko bardziej niewygodna niż w większości innych krajów, mniej zależnych od węgla. 1
