1 - Starostwo Powiatowe w Goleniowie

ZARZĄD POWIATU GOLENIOWSKIEGO
AKTUALIZACJA PROGRAMU
OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA POWIATU GOLENIOWSKIEGO
Styczeń 2009 r.
ul. Daleka 33, 60 – 124 Poznań
tel. (+48 61) 65 58 100
fax: (+48 61)65 58 101
www.abrys.pl
e – mail: [email protected]
A
AK
KT
TU
UA
AL
LIIZ
ZA
AC
CJJA
AP
PR
RO
OG
GR
RA
AM
MU
UO
OC
CH
HR
RO
ON
NY
Y
Ś
ŚR
RO
OD
DO
OW
WIIS
SK
KA
A
D
DL
LA
AP
PO
OW
WIIA
AT
TU
UG
GO
OL
LE
EN
NIIO
OW
WS
SK
KIIE
EG
GO
O
Zespół autorski:
mgr Igor Szymkowiak
mgr inż. Wojciech Przybycin
mgr inż. Urszula Rychlicka
inż. Ewelina Sergiel
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
1.
WSTĘP........................................................................................................................................... 11
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
1.5.
PRZEDMIOT OPRACOWANIA ........................................................................................................ 11
CEL I ZAKRES OPRACOWANIA ..................................................................................................... 11
PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA ........................................................................................... 11
ŹRÓDŁA DANYCH ....................................................................................................................... 11
POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA ............................................................................................. 11
2. CELE I ZADANIA OKREŚLONE W RAMACH PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO .............................................................................. 13
CEL 1. „GORĄCE PUNKTY” ......................................................................................................... 13
CEL 2. GOSPODARKA WODNA .................................................................................................... 14
CEL 3. GOSPODARKA ODPADAMI ................................................................................................ 14
CEL 4. POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA (POWIETRZE, HAŁAS, PROMIENIOWANIE
ELEKTROMAGNETYCZNE) ...................................................................................................................... 15
2.5. CEL 5. RACJONALIZACJA UŻYTKOWANIA SUROWCÓW .................................................................. 17
2.6. CEL 6. OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI I OCHRONA WYBRZEŻA ...................................................... 18
2.7. CEL 7. RACJONALNE UŻYTKOWANIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH ................................................ 19
2.8. CEL 8. PRZECIWDZIAŁANIE POWAŻNYM AWARIOM ........................................................................ 20
2.9. CEL 9. ZWIĘKSZENIE ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ – EDUKACJA EKOLOGICZNA ........................... 21
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
3. CELE DOTYCZĄCE POLITYKI EKOLOGICZNEJ OKREŚLONE W STRATEGII ROZWOJU
WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO .............................................................................. 24
4. CELE EKOLOGICZNE OKREŚLONE W PROGRAMIE OCHRONY ŚRODOWISKA
WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO .............................................................................. 28
5.
CHARAKTERYSTYKA POWIATU ................................................................................................ 29
5.1. POŁOŻENIE I UWARUNKOWANIA Z NIM ZWIĄZANE.......................................................................... 29
5.1.1.
Geograficzne ................................................................................................................... 29
5.1.2.
Klimat ............................................................................................................................... 30
5.1.3.
Ukształtowanie terenu ..................................................................................................... 30
5.2. STAN PRZESTRZENI ................................................................................................................... 31
5.3. SPOŁECZNOŚĆ .......................................................................................................................... 31
5.3.1.
Bezrobocie ....................................................................................................................... 33
5.4. GOSPODARKA ........................................................................................................................... 34
6.
OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO........................................................................ 35
6.1. OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU .......................................................................................... 35
6.1.1.
Rezerwaty przyrody ......................................................................................................... 35
6.1.2.
Użytki ekologiczne ........................................................................................................... 35
6.1.3.
Zespół przyrodniczo – krajobrazowy ............................................................................... 35
6.1.4.
Pomniki przyrody ............................................................................................................. 35
6.1.5.
Strefy ochronne ............................................................................................................... 36
6.1.6.
Obszary Natury 2000 ....................................................................................................... 36
6.2. OBSZARY I OBIEKTY PROPONOWANE DO PRAWNEJ OCHRONY ....................................................... 37
6.2.1.
Rezerwaty ........................................................................................................................ 37
6.2.2.
Obszary chronionego krajobrazu ..................................................................................... 38
6.2.3.
Zespoły przyrodniczo – krajobrazowe ............................................................................. 38
6.2.4.
Użytki ekologiczne ........................................................................................................... 38
6.2.5.
Pomniki przyrody ............................................................................................................. 38
6.2.6.
Rozwój turystyczny powiatu ............................................................................................ 39
6.2.7.
Wytyczne w zakresie ochrony walorów przyrodniczo - ekologicznych ........................... 42
6.2.8.
Przyjęte cele i priorytety .................................................................................................. 44
6.2.9.
Kierunki działań ............................................................................................................... 44
6.2.10. Lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne i
pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu w perspektywie wieloletniej
45
6.3. OCHRONA I ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ LASÓW ............................................................................ 46
6.3.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................... 46
5
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
6.3.2.
Przewidywane kierunki zmian .......................................................................................... 51
6.3.3.
Przyjęte cele i priorytety ................................................................................................... 51
6.3.4.
Kierunki działań ................................................................................................................ 51
6.3.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu w
perspektywie wieloletniej ................................................................................................................ 51
6.4. OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI ................................................................................................... 52
6.4.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................... 52
6.4.2.
Przewidywane kierunki zmian .......................................................................................... 54
6.4.3.
Przyjęte cele..................................................................................................................... 54
6.4.4.
Kierunki działań ................................................................................................................ 54
6.4.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu w
perspektywie wieloletniej ................................................................................................................ 54
6.5. OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH I POWIERZCHNIOWYCH ORAZ ZASOBÓW NATURALNYCH .................. 56
6.5.1.
Analiza stanu istniejącego wód podziemnych i powierzchniowych ................................. 56
6.5.2.
Analiza stanu istniejącego zasobów naturalnych ............................................................ 61
6.5.3.
Przyjęte cele..................................................................................................................... 64
6.5.4.
Kierunki działań ................................................................................................................ 64
6.5.5.
Lista przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach Programu .......................... 64
7.
ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIA MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII ............................. 66
7.1. MATERIAŁOCHŁONNOŚĆ, WODOCHŁONNOŚĆ, ENERGOCHŁONNOŚĆ I ODPADOWOŚĆ PRODUKCJI .... 66
7.1.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................... 66
7.1.2.
Przewidywane kierunki zmian .......................................................................................... 66
7.1.3.
Przyjęte cele..................................................................................................................... 67
7.1.4.
Kierunki działań ................................................................................................................ 67
7.1.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu w
perspektywie wieloletniej. ............................................................................................................... 67
7.2. W YKORZYSTANIE ENERGII ODNAWIALNEJ .................................................................................... 68
7.2.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................... 68
7.2.2.
Przewidywane kierunki zmian .......................................................................................... 76
7.2.3.
Przyjęte cele..................................................................................................................... 76
7.2.4.
Kierunki działań ................................................................................................................ 76
7.2.5.
Lista przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach Programu .......................... 77
7.3. KSZTAŁTOWANIE STOSUNKÓW WODNYCH OCHRONA PRZED POWODZIĄ I SKUTKAMI SUSZY ............. 77
7.3.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................... 77
7.3.2.
Przewidywane kierunki zmian .......................................................................................... 79
7.3.3.
Przyjęte cele..................................................................................................................... 79
7.3.4.
Kierunki działań ................................................................................................................ 79
7.3.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu ................... 80
8. ŚRODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I
BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO. ........................................................................................... 81
8.1. ODPADY .................................................................................................................................... 81
8.1.1.
Odpady komunalne .......................................................................................................... 81
8.1.2.
Odpady inne niż komunalne ............................................................................................ 81
8.1.3.
Odpady z pogłębiania ...................................................................................................... 82
8.1.4.
Składowiska komunalne .................................................................................................. 83
8.1.5.
Pole refulacyjne ............................................................................................................... 86
8.2. JAKOŚĆ WÓD............................................................................................................................. 86
8.2.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................... 87
8.2.2.
Przewidywane kierunki zmian .......................................................................................... 95
8.2.3.
Przyjęte cele..................................................................................................................... 95
8.2.4.
Kierunki działań ................................................................................................................ 95
6
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
8.2.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu w
perspektywie wieloletniej ................................................................................................................ 96
8.3. ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA ................................................................................................. 99
8.3.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................... 99
8.3.2.
Przewidywane kierunki zmian ....................................................................................... 102
8.3.3.
Przyjęte cele .................................................................................................................. 102
8.3.4.
Kierunki działań ............................................................................................................. 102
8.3.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu ................. 103
8.4. POWAŻNE AWARIE PRZEMYSŁOWE ........................................................................................... 104
8.4.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................. 104
8.4.2.
Cele średniookresowe do 2016 r. .................................................................................. 105
8.4.3.
Kierunki działań ............................................................................................................. 105
8.4.4.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu ................. 106
8.5. ODDZIAŁYWANIE HAŁASU ......................................................................................................... 107
8.5.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................. 108
8.5.2.
Przewidywane kierunki zmian ....................................................................................... 111
8.5.3.
Przyjęte cele .................................................................................................................. 111
8.5.4.
Kierunki działań ............................................................................................................. 111
8.5.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu ................. 112
8.6. ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH ...................................................................... 114
8.6.1.
Analiza stanu istniejącego ............................................................................................. 114
8.6.2.
Przewidywane kierunki zmian ....................................................................................... 117
8.6.3.
Przyjęte cele .................................................................................................................. 117
8.6.4.
Kierunki działań ............................................................................................................. 117
8.6.5.
Lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych .......................................................... 117
8.7. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA SZKODY W ŚRODOWISKU ..................................................................... 118
8.7.1.
Przyjęte cele i priorytety ................................................................................................ 118
NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU ...................................................... 119
9.
9.1.
9.2.
9.3.
9.4.
9.5.
9.6.
9.7.
10.
NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REGLAMENTUJĄCE MOŻLIWOŚCI KORZYSTANIA ZE ŚRODOWISKA........ 119
NARZĘDZIA I INSTRUMENTY FINANSOWE.................................................................................... 119
NARZĘDZIA I INSTRUMENTY KARNE I ADMINISTRACYJNE ............................................................. 119
DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA POWIAT .......................................................................................... 119
EDUKACJA SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ ....................................................................................... 120
UDZIAŁ SPOŁECZEŃSTWA W PODEJMOWANIU DECYZJI ............................................................... 122
PODEJŚCIE DO PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO – EKOLOGIZACJA ............................................. 122
STRESZCZENIE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA .................................................. 123
7
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Spis Tabel:
Tabela 1 „Gorące punkty”....................................................................................................................................... 13
Tabela 2 Gospodarka wodna ................................................................................................................................. 14
Tabela 3 Gospodarka odpadami ............................................................................................................................ 14
Tabela 4 Poprawa jakości środowiska (powietrze, hałas, promieniowanie elektromagnetyczne) .......................... 15
Tabela 5 Racjonalizacja użytkowania surowców .................................................................................................... 17
Tabela 6 Ochrona powierzchni ziemi i ochrona wybrzeża...................................................................................... 18
Tabela 7 Racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych .................................................................................. 19
Tabela 8 Przeciwdziałanie poważnym awariom ..................................................................................................... 20
Tabela 9 Zwiększenie świadomości ekologicznej – edukacja ekologiczna ............................................................ 21
Tabela 10 Rozmieszczenie ludności wg gmin. ....................................................................................................... 31
Tabela 11 Stan ludności zależnie od wieku na rok 2007 w powiecie goleniowskim. .............................................. 32
Tabela 12 Liczba mieszkańców w gminach powiatu goleniowskiego– zależnie od płci w latach 2004-2007. ........ 32
Tabela 13 Liczba mieszkańców na terenie powiatu– ruch naturalny w latach 2004-2007. .................................... 32
Tabela 14 Bezrobocie w Powiecie Goleniowskim z podziałem na gminy w latach 2004-2007.............................. 33
Tabela 15 Bezrobocie w Powiecie Goleniowskim z podziałem na gminy (wg stanu na koniec października 2008
r.). ......................................................................................................................................................... 33
Tabela 16 Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych państwowych oraz prywatnych w gminach
powiatu goleniowskiego w latach 2004-2007. ...................................................................................... 34
Tabela 17 Wykaz rezerwatów przyrody w powiecie goleniowskim. ........................................................................ 35
Tabela 18 Użytki ekologiczne w powiecie goleniowskim. ....................................................................................... 35
Tabela 19 Zestawienie zespołów przyrodniczo-krajobrazowych w powiecie goleniowskim. .................................. 35
Tabela 20 Wykaz istniejących pomników przyrody w powiecie goleniowskim. ...................................................... 35
Tabela 21 Przedsięwzięcia na lata 2009-2016 w zakresie ochrony przyrody......................................................... 45
Tabela 22 Lesistość na gmin na terenie powiatu goleniowskiego w latach 2004-2007. ......................................... 47
Tabela 23 Własność lasów w gminach należących do powiatu goleniowskiego w 2007r. ..................................... 47
Tabela 24 Wykaz obwodów łowieckich na terenie powiatu goleniowskiego........................................................... 49
Tabela 25 Zadania do realizacji na lata 2009-2016................................................................................................ 51
Tabela 26 Podział użytków rolnych ze względu na przeznaczenie. ....................................................................... 52
Tabela 27 Przedsięwzięcia w zakresie ochrony gleb. ............................................................................................ 54
Tabela 28 Jakość wód wgłębnych w punkcie pomiarowym w miejscowości Żółwia Błoć. ...................................... 56
Tabela 29 Jakość wód gruntowych w punkcie pomiarowym w gminie Przybiernów. ............................................. 56
Tabela 30 Stan czystości jezior powiatu goleniowskiego. ...................................................................................... 60
Tabela 31 Złoża kopalin w powiecie goleniowskim. ............................................................................................... 61
Tabela 32 Rejestr obszarów górniczych................................................................................................................. 61
Tabela 33 Lista przedsięwzięć w ramach ochrony kopalin i wód podziemnych. ................................................... 64
Tabela 34 Zużycie wody w gospodarstwach domowych w powiecie goleniowskim w latach 2004-2007. .............. 66
Tabela 35 Przedsięwzięcia na lata 2009-2016 w zakresie zrównoważonego wykorzystania materiałów, wody i
energii. ................................................................................................................................................. 67
Tabela 36 Potencjalna energia użyteczna w kWh/m2/rok w wyróżnionych rejonach Polski. .................................. 74
Tabela 37 Lista przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach Programu - odnawialne źródła energii. .... 77
Tabela 38 Wykaz ewidencyjny wałów przeciwpowodziowych na terenie powiatu goleniowskiego. ....................... 78
Tabela 39 Przedsięwzięcia na lata 2009- 2016 w zakresie ochrony przed powodzią. ........................................... 80
Tabela 40 Gospodarka odpadami w latach 2004-2005 w powiecie goleniowskim. ................................................ 81
Tabela 41 Zmieszane odpady zebrane w ciągu roku. ............................................................................................ 81
Tabela 42 Odpady zebrane w 2004r. ..................................................................................................................... 81
Tabela 43 Odpady zebrane w 2005r. .................................................................................................................... 82
Tabela 44 Odpady zebrane w 2006r. ..................................................................................................................... 82
Tabela 45 Gospodarka odpadami niebezpiecznymi w latach 2004-2005 w powiecie goleniowskim. ..................... 82
Tabela 46 Charakterystyka składowisk komunalnych w powiecie goleniowskim. .................................................. 83
Tabela 47 Charakterystyka sieci wodociągowej na terenie powiatu goleniowskiego w 2007r................................ 87
Tabela 48 Charakterystyka sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu goleniowskiego w 2007r. ............................... 89
Tabela 49 Liczba ludności obsługiwana przez oczyszczalnie w latach 2004-2007. ............................................... 92
Tabela 50 Oczyszczalnie ścieków na terenie powiatu. .......................................................................................... 93
Tabela 51 Przedsięwzięcia do realizacji w latach 2009-2016 w zakresie ochrony wód powierzchniowych i
podziemnych. ....................................................................................................................................... 96
Tabela 53 Zestawienie rodzajów i wielkości emisji SO2, NO2 i CO w powiecie goleniowskim – według danych za
2007. .................................................................................................................................................... 99
Tabela 56 Przedsięwzięcia na lata 2009-2016 związane z ochroną powietrza atmosferycznego ........................ 103
Tabela 57 Zadania przeznaczone do realizacji. ................................................................................................... 106
Tabela 58 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne grupy źródeł hałasu,
z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych oraz
linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikiem L Aeq D i LAeq N, które to wskaźniki mają zastosowanie
do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby. ............. 107
Tabela 59 Wyniki pomiarów hałasu komunikacyjnego w Przybiernowie. ............................................................. 109
8
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Tabela 60 Przedsięwzięcia do realizacji w latach 2009-2016 w zakresie ochrony przed hałasem. ..................... 112
Tabela 61 Przedsięwzięcia do realizacji w latach 2009-2016 w zakresie ochrony przed promieniowaniem
elektromagnetycznym. ....................................................................................................................... 117
Spis Rysunków:
Rysunek 1 Położenie Powiatu Goleniowskiego na terenie województwa zachodniopomorskiego. ....................... 29
Rysunek 2 Gminy Powiatu Goleniowskiego. .......................................................................................................... 30
Rysunek 3 Mapa terenu obszarów Natura 2000. ................................................................................................... 37
Rysunek 4 Strefy energetyczne wiatru w Polsce. Mapa opracowana przez prof. H. Lorenc na podstawie danych
pomiarowych z lat 1971-2000. ............................................................................................................. 69
Rysunek 5 Mapa temperatur w stropie utworów Jury Dolnej na Niżu Polskim. ...................................................... 73
Rysunek 6 Rejonizacja średniorocznych sum promieniowania słonecznego całkowitego padającego na jednostkę
powierzchni poziomej w kWh/m2/rok. Liczby wskazują całkowite zasoby energii promieniowania
słonecznego w ciągu roku dla wskazanych rejonów kraju. .................................................................. 74
Rysunek 7 Procent mieszkańców poszczególnych gmin województwa zachodniopomorskiego korzystających z
sieci wodociągowej w 2007 roku. ......................................................................................................... 88
Rysunek 8 Ilość ścieków przemysłowych i komunalnych ogółem w dekametrach sześciennych [dam 3] powstałych
w poszczególnych gminach województwa w 2007 roku. ...................................................................... 91
Rysunek 9 Udział procentowy metod oczyszczania ścieków w poszczególnych powiatach województwa
zachodniopomorskiego w 2007 roku (źródło: GUS). ............................................................................ 92
Rysunek 10 Procent populacji województwa zachodniopomorskiego niekorzystającej z oczyszczalni ścieków w
podziale na gminy (źródło: GUS) ......................................................................................................... 93
Rysunek 11 Procent mieszkańców poszczególnych gmin województwa zachodniopomorskiego korzystających z
sieci kanalizacyjnej w 2007 roku. ......................................................................................................... 94
Rysunek 12 Emisja zanieczyszczeń powietrza w 2007 r. .................................................................................... 100
Rysunek 13 Wyniki badań hałasu komunikacyjnego w Przybiernowie. ............................................................... 109
Rysunek 14 Wyniki pomiarów hałasu komunikacyjnego w Wicimicach. .............................................................. 110
Rysunek 15 Wyniki badań hałasu komunikacyjnego w Wicimicach. .................................................................... 110
Rysunek 16 Przykładowe źródła pola elektromagnetycznego. ............................................................................ 114
Rysunek 17 Symulacje numeryczne prądu indukowanego w ciele człowieka znajdującego się w polu
magnetycznym o polaryzacji poziomej. .............................................................................................. 115
Rysunek 18 Obiekty elektroenergetyczne na terenie województwa zachodniopomorskiego. .............................. 116
LEGENDA SKRÓTÓW:
ARiMR – Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
GUS – Główny Urząd Statystyczny
GFOŚiGW – Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
GDDKiA,- Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad
GZWP – główny zbiornik wód podziemnych
IMiGW – Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej
KDPR – Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej
FOGR – Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych
NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
ODR – Ośrodek Doradztwa Rolniczego
OZE – odnawialne źródła energii
OWO – obszar wysokiej ochrony wód podziemnych
PFOŚiGW – Powiatowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
PZD – Powiatowy Zarząd Dróg
RCEE – Regionalne Centrum Edukacji Ekologicznej
RZGW – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
SCh-R – Stacja Chemiczno-Rolnicza
WPI – Wieloletni Plan Inwestycyjny
WFOŚiGW - Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
WGKKiGN – Wydział Geodezji, Kartografii, Katastru i Gospodarki Nieruchomościami
WZMiUW – Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych
9
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
10
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
1.
Wstęp
1.1.
Przedmiot opracowania
Przedmiotem niniejszego opracowania jest aktualizacja uchwalonego przez Radę Powiatu
Goleniowskiego Uchwałą nr XVII/104/04z dnia 25 marca 2004.r. Programu Ochrony Środowiska
dla Powiatu Goleniowskiego.
1.2.
Cel i zakres opracowania
Zgodne z przepisami ustawy Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25 poz. 150
ze zm.) oraz ustawy o odpadach.(Dz. U. z 2007 nr 39, poz. 251 r. ze zm.), przyjęte dokumenty
podlegają aktualizacji nie rzadziej niż co 4 lata.
Celem opracowania jest aktualizacja „Programu ochrony środowiska dla Powiatu
Goleniowskiego”.
Program swoją strukturą bezpośrednio nawiązuje do projektu Polityki Ekologicznej Państwa
na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016. Niniejsze opracowanie,
określające kierunki polityki ekologicznej na lata 2007 - 2010 oraz 2011-2014, należy traktować
jako wypełnienie obowiązku aktualizacji Polityki ekologicznej Państwa na lata 2003-2006 z
uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010", a więc odniesienia jej celów i niezbędnych
działań do aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej oraz stanu środowiska. Potrzeba tej
aktualizacji wynikała też z uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej. Stwarza to, z
jednej strony, szansę szybkiego rozwiązania wielu problemów ochrony środowiska i poprawy
jakości życia mieszkańców, przykładowo poprzez możliwość korzystania ze środków finansowych
UE, z drugiej strony oznacza konieczność spełnienia wymagań wynikających z Traktatu
Akcesyjnego oraz osiągania celów wspólnotowej polityki ekologicznej.
Prawo ochrony środowiska w art. 17 ust.1 wprowadza obowiązek przygotowywania i
aktualizowania, co 4 lata programu ochrony środowiska.
1.3.
Podstawa prawna opracowania
Dokument został opracowany w związku z obowiązkiem nałożonym na powiaty przez
ustawę z 27.04.2001 Prawo ochrony środowiska w art.17 i 18, oraz ustawę z 27.07.2001 o
wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, Środowiska w art. 10 w zakresie terminu
jego realizacji. Zakres merytoryczny Programu ochrony środowiska określają Wytyczne
sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym (MŚ grudzień
2002).
1.4.
Źródła danych
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Starostwo Powiatowe w Goleniowie,
Powiatowy Zarząd Dróg w Goleniowie,
Urząd Miasta i Gminy w Goleniowie,
Urząd Miasta w Maszewie,
Urząd Miejski w Nowogardzie,
Urząd Gminy w Osinie,
Urząd Gminy w Przybiernowie,
Urząd Gminy w Stepnicy,
Ośrodek Doradztwa Rolniczego,
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
WZMiUW,
WIR, Biuro Powiatowe,
WIOŚ Szczecin,
GUS.
Polityka ekologiczna państwa
W grudniu 2008 r. Rada Ministrów przyjęła „Politykę ekologiczną państwa na lata 20092012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016”
Polityka ekologiczna jest dokumentem strategicznym, określającym cele i priorytety
ekologiczne a poprzez to wskazującym kierunek działań koniecznych dla zapewnienia właściwej
1.5.
11
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
ochrony środowisku naturalnemu. Do realizacji tych założeń władze samorządowe przygotowują
odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska.
Główne cele polityki ekologicznej na lata 2009-2012 z
perspektywą do roku 2016
Poprawa jakości środowiska
Realizacja zasady zrównoważonego rozwoju
Powstrzymywanie niekorzystnych zmian klimatu
Ochrona zasobów naturalnych, w tym
różnorodności biologicznej
Cele pośrednie, to przede wszystkim nacisk na ochronę powietrza i przeciwdziałanie zmianom
klimatu, a przede wszystkim spełnianie standardów określonych przez UE w tym temacie. Dla
terenów, które ich nie spełniają muszą zostać opracowane i wykonane programy naprawcze. Polska
powinna także położyć duży nacisk na promocję energii pozyskiwanej z odnawialnych źródeł energii
(OZE), a także modernizację już istniejącego przemysłu energetycznego.
Wypełnianie założeń polityki ekologicznej stało się bodźcem do powołania nowych organów –
Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska i regionalnych dyrektorów ochrony środowiska. Jest to
krok mający na celu uprościć i przyspieszyć procedury środowiskowe.
W 2009 roku mają także zostać zakończone prace nad listą obszarów Natura 2000. Priorytetem
stanie się również kontynuacja zalesień i zadrzewień w celu tworzenia korytarzy ekologicznych
łączących kompleksy leśne. Ma to ogromne znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej
fauny i flory. Wszystkie państwa, w tym także Polska muszą pamiętać o racjonalnym
gospodarowaniu zasobami naturalnymi, w szczególności wodą. Polityka ekologiczna kładzie nacisk
na racjonalne korzystanie z zasobów geologicznych i poprawę gospodarki odpadami, zwłaszcza
komunalnymi. Gospodarowanie pieniędzmi pozyskanymi z Unii Europejskiej powinno być bardziej
efektywne i w dużej mierze skupić się na wyposażaniu kolejnych aglomeracji w oczyszczalnie
ścieków i systemy wodno-kanalizacyjne.
Polityka ekologiczna zawsze kładzie też duży nacisk na podnoszenie świadomości ekologicznej
społeczeństwa zgodnie z zasadą - „myśl globalnie, działaj lokalnie”. Polska powinna zadbać również
o opracowanie ryzyka powodziowego, ochronę gleb, rekultywację terenów zdegradowanych i
ochronę przed hałasem.
12
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
2.
Cele I Zadania Określone W Ramach Programu Ochrony Środowiska Województwa Zachodniopomorskiego
Realizacja tych celów i zadań będzie miała pośredni i w wielu przypadkach bezpośredni wpływ na środowisko na obszarze powiatu Goleniów.
2.1.
Cel 1. „Gorące punkty”
Lista przedsięwzięć priorytetowych w skali województwa na lata 2008 – 2011
Tabela 1 „Gorące punkty”
Zadania
Opis przedsięwzięcia
Wpływ na
środowisko w
powiecie
goleniowskim
Jednostki i
podmioty
realizujące
1
2
Likwidacja lub
- urządzenia do termicznego przekształcania
modernizacja instalacji
odpadów niebezpiecznych w zakładach
niespełniających
opieki zdrowotnej,
wymagań ochrony
- odlewnie żeliwa,
środowiska
- energetyka cieplna,
- wytwórnie mas bitumicznych,
- instalacja do produkcji superfosforu pylistego
Program ochrony i
rekultywacji jezior oraz
sanacji ich zlewni
3
bezpośredni i pośredni Użytkownicy
środowiska
„Program dla Odry
2006”
bezpośredni i pośredni Ministerstwo
oraz transgraniczny
Środowiska
Realizacja zgodnie z programem rządowym
pośredni
bezpośredni
bezpośredni i pośredni
pośredni
bezpośredni i pośredni Samorząd
wojewódzki gminy,
RZGW,
13
Okres
realizacji
Źródła finansowania
4
5
2004 do 2010 WFOŚiGW,
Środki własne
2010
2015
Budżety samorządów
terytorialnych,
Fundusze pomocowe
UE
NFOŚiGW,
WFOŚiGW,
Środki własne
Budżet państwa
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
2.2.
Cel 2. Gospodarka wodna
Tabela 2 Gospodarka wodna
Zadania
1
Opracowanie bilansów
wodno-gospodarczych
wraz z uwzględnieniem
zasobów
dyspozycyjnych wód
podziemnych i
powierzchniowych
Realizacja programu
„małej retencji”
2.3.
Opis przedsięwzięcia
2
Regiony bilansowe:
1. Ina - Płonia – Gowienica,
2. rzeka Parsęta i Przymorze,
3. prawostronna zlewnia rzeki Dziwny
(Wołczenica i Świniec),
4. Myśla – Kurzyca,
5. Drawa.
Odbudowa urządzeń piętrzących, budowa
małych zbiorników retencyjnych głównie na
bazie jezior.
Wpływ na środowisko
w powiecie
goleniowskim
bezpośredni i pośredni
Jednostki i
podmioty
realizujące
3
RZGW Szczecin
Okres
realizacji
4
2010
Źródła finansowania
5
Ministerstwo
Środowiska
NFOŚiGW,
WFOŚiGW
RZGW Poznań
bezpośredni i pośredni
ZZM i UW Szczecin
Wpływ na środowisko
w powiecie
goleniowskim
Jednostki i
podmioty
realizujące
3
Gminy, związki
gmin, powiaty,
przedsiębiorstwa
komercyjne
2003- 2015
Ministerstwo Rolnictwa
i Rozwoju Wsi,
NFOŚiGW,
WFOŚiGW
Okres
realizacji
Źródła finansowania
Cel 3. Gospodarka odpadami
Tabela 3 Gospodarka odpadami
Zadania
1
Wg programu: „Duńska
Współpraca na Rzecz
Ochrony Środowiska w
Europie Wschodniej”
(DANCEE),
realizowanego w
ramach działań
Duńskiej Agencji
Ochrony Środowiska
Opis przedsięwzięcia
2
a) opracowanie kompleksowego programu
gospodarki odpadami w celu osiągnięcia
standardów europejskich,
b) opracowanie i wdrożenie selektywnej
zbiórki i zagospodarowania odpadów w
każdej gminie województwa,
c) budowa zakładu termicznej utylizacji
odpadów niebezpiecznych,
d) budowa składowisk odpadów
przemysłowych dla drobnych wytwórców
odpadów uciążliwych i niebezpiecznych,
bezpośredni i pośredni
bezpośredni i pośredni
pośredni
pośredni
14
4
2003
2010
5
Fundusze pomocowe
UE,
NFOŚiGW,
WFOŚiGW,
PFOŚiGW,
Środki własne
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
e) zmniejszenie ilości produkowanych
odpadów przez wprowadzenie
proekologicznych systemów produkcji,
f) gospodarcze wykorzystanie odpadów
przemysłowych: popiołów, fosfogipsów,
siarczanu żelazowego itp.,
g) utworzenie zakładu utylizacji odpadów
przemysłowych,
h) właściwe zagospodarowanie odpadów
komunalnych,
i) wdrożenie programu unieszkodliwiania
wraków samochodowych i zużytego
ogumienia,
j) opracowanie i sukcesywna realizacja
programu rekultywacji istniejących
składowisk odpadów płynnych i stałych,
bezpośredni i pośredni
bezpośredni i pośredni
pośredni
bezpośredni
pośredni
bezpośredni i pośredni
bezpośredni
k) realizacja programu rekultywacji
istniejących mogilników
l) opracowanie programu składowania,
zagospodarowania i utylizacji odpadów
portowych i osadów z kanałów oraz
basenów portowych.
2.4.
Wojewoda
Budżet państwa,
NFOŚiGW,
WFOŚiGW,
Środki własne
Przedsiębiorstwa
komercyjne
bezpośredni i pośredni
Cel 4. Poprawa jakości środowiska (powietrze, hałas, promieniowanie elektromagnetyczne)
Tabela 4 Poprawa jakości środowiska (powietrze, hałas, promieniowanie elektromagnetyczne)
Wpływ na środowisko
Zadania
Opis przedsięwzięcia
w powiecie
goleniowskim
1
2
Utworzenie bazy
Inwentaryzacja źródeł emisji zanieczyszczeń do bezpośredni i pośredni
danych o emisji
powietrza:
zanieczyszczeń do
a) punktowe źródła emisji (o wysokości
powietrza
komina powyżej 10 m i mocy źródła
powyżej 10 MW),
b) emisja powierzchniowa związana z
15
Jednostki i
podmioty
realizujące
3
Wojewoda,
WIOŚ,
Samorządy,
Użytkownicy
środowiska
Okres
realizacji
4
2010
Źródła finansowania
5
Budżet państwa,
NFOŚiGW,
WFOŚiGW
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Wyodrębnienie
obszarów naruszeń
standardów jakości
powietrza z
określeniem zakresu
naruszeń
Poprawa jakości
powietrza na terenie
województwa
zachodniopomorskie-go
bytowaniem ludzi i indywidualnym
zapotrzebowaniem na ciepło,
c) emisja liniowa związana z korzystaniem ze
środków transportu.
Bieżąca ocena jakości powietrza
bezpośredni i pośredni
Wojewoda,
WIOŚ
Proces ciągły
od 2003
WFOŚiGW
Opracowanie na podstawie programów
powiatowych programu ochrony powietrza, z
uwzględnieniem przedsięwzięć inwestycyjnych
niezbędnych do zachowania standardów
jakości powietrza
bezpośredni i pośredni
Wojewoda
2010
Aktualizacja informacji
o emisji hałasu do
środowiska
Inwentaryzacja źródeł emisji hałasu do
środowiska, zwłaszcza hałasu
komunikacyjnego i przemysłowego
bezpośredni i pośredni
Od 2003
Ocena stanu
akustycznego
środowiska i
obserwacja zmian
Opracowanie map
akustycznych
Wprowadzenie systemu monitoringu hałasu
bezpośredni i pośredni
WIOŚ,
Samorządy
powiatowe,
Wojewoda
WIOŚ,
Wojewoda
Budżet państwa,
NFOŚiGW,
WFOŚiGW,
Środki własne
przedsiębiorstw
Fundusze pomocowe
UE
Budżet państwa
Budżety powiatów,
WFOŚiGW
Ograniczenie emisji
hałasu do środowiska
Mapy akustyczne dla:
bezpośredni i pośredni
a) aglomeracji powyżej 250 tys. mieszkańców,
b) aglomeracji powyżej 100 tys. mieszkańców,
c) obszarów położonych wzdłuż głównych
dróg, linii kolejowych i lotnisk, których
eksploatacja może powodować negatywne
oddziaływanie akustyczne na znacznych
obszarach
Opracowanie programów ograniczenia lub
bezpośredni i pośredni
wyeliminowania emisji hałasu do środowiska
oraz ochrony przed hałasem z uwzględnieniem:
16
2003 ciągły
Budżet państwa,
WFOŚiGW
Samorządy
powiatowe,
2010
Zarządy dróg
kołowych i lotnisk,
2010
Ministerstwo Obrony
Narodowej
2010
Wojewoda,
Samorząd
powiatowy
Rok po
wykonaniu
mapy
Budżet państwa,
Budżet województwa,
Budżety powiatów
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
-
budowy obwodnic drogowych,
poprawy nawierzchni dróg,
optymalizacji płynności ruchu pojazdów,
stosowania maszyn, urządzeń i pojazdów o
obniżonej hałaśliwości,
- budowy ekranów akustycznych i
zabezpieczeń antywibracyjnych podtorzy
tramwajowych,
- zakładania pasów zieleni ochronnej
(izolacyjnej)
Promieniowanie elektromagnetyczne
Ocena zagrożenia
Ograniczenie emisji
promieniowania do
środowiska
2.5.
Inwentaryzacja i kontrola źródeł emisji
promieniowania elektromagnetycznego.
Wyodrębnienie obszarów i prowadzenie
rejestru terenów, na których stwierdzono
przekroczenie dopuszczalnych poziomów pól
elektromagnetycznych w środowisku:
- kontrola promieniowania
elektromagnetycznego w rejonach jego
wystąpienia,
- cykliczna aktualizacja rejestrów,
- wyznaczanie obszarów ograniczonego
użytkowania
Opracowanie programu ograniczenia emisji do
środowiska promieniowania pochodzącego
przede wszystkim z urządzeń
elektromagnetycznych i radiokomunikacyjnych
akustycz-nej
bezpośredni i pośredni
oraz transgraniczny
Wojewoda,
2010
WIOŚ,
Przedsiębiorstwo
Energetyczne,
Samorządy
powiatowe,
Operatorzy sieci
telefonii komórkowej
WFOŚiGW,
Budżet państwa,
Środki własne
przedsiębiorstw
bezpośredni i pośredni
oraz transgraniczny
Samorząd
wojewódzki,
Przedsiębiorstw-wa
energetyczne
WFOŚiGW,
Środki własne
przedsiębiorstw
Wpływ na środowisko
w powiecie
goleniowskim
Jednostki i
podmioty
realizujące
3
2010
Cel 5. Racjonalizacja użytkowania surowców
Tabela 5 Racjonalizacja użytkowania surowców
Zadania
Opis przedsięwzięcia
1
2
17
Okres
realizacji
Źródła finansowania
4
5
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Zwiększenie
Racjonalne wykorzystanie zasobów kopaliny
efektywności
głównej i towarzyszącej oraz racjonalne
wykorzystania
zagospodarowanie wyrobisk górniczych
rozpoznanych i
eksploatowanych złóż
Opracowanie programu
zmniejszenia
materiało– i
energochłonności
gospodarki
Opracowanie programu
rozwoju energetyki
opartej o surowce
odnawialne
2.6.
bezpośredni i pośredni
Przedsiębiorst-wa
Ciągły
Środki własne
NFOŚiGW
bezpośredni i pośredni
oraz transgraniczny
Wojewoda
Przedsiębiorst-wa
2010
NFOŚiGW,
WFOŚiGW,
Przedsiębiorstwa
bezpośredni i pośredni
oraz transgraniczny
Samorząd
województwa,
Samorządy gminne
2010
WFOŚiGW,
Przedsiębiorstwa
Wpływ na środowisko
w powiecie
goleniowskim
Jednostki i
podmioty
realizujące
3
Wojewoda
Samorządy
terytorialne
Samorządy
terytorialne
Cel 6. Ochrona powierzchni ziemi i ochrona wybrzeża
Tabela 6 Ochrona powierzchni ziemi i ochrona wybrzeża
Zadania
Opis przedsięwzięcia
1
Rekultywacja gleb
zdegradowanych
2
Inwentaryzacja degradacji gleb
Opracowanie programu rekultywacji gleb
bezpośredni
Ochrona gleb przed
erozją
Program zalesień dla gleb erodowanych
bezpośredni
Ochrona gleb przed
niewłaściwą
agrotechniką i
nadmierną
intensyfikacją produkcji
rolnej oraz nadmiernym
Opracowanie zasad doprowadzania zasobności bezpośredni i pośredni
gleb do wartości optymalnych
Upowszechnienie stosowania KDPR
18
Okres
realizacji
4
2010
2010
Ministerstwo
Ciągły
Rolnictwa i Rozwoju
Wsi
Wojewoda
Stacje ChemicznoRolnicze
Źródła finansowania
5
Środki pomocowe UE
AWRSP
AR i MR
Środki pomocowe UE
AWRSP
AR i MR
Środki pomocowe UE
AWRSP
AR i MR
Budżet państwa
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
stosowaniem środków
ochrony roślin i
nawozów
Rekultywacja terenów
poeksploatacyjnych
aktualnie
eksploatowanych w
granicach ich
oddziaływania z
uwzględnieniem zasady
ochrony i racjonalnego
użytkowania
różnorodności
biologicznej
Ochrona strefy
brzegowej i zaplecza
brzegów Zalewu
Szczecińskiego
Inwentaryzacja terenów poeksploatacyjnych
oraz terenów zdegradowanych w otoczeniu
wyrobisk górniczych na skutek eksploatacji
kopalin; opracowanie programu rekultywacji
Opracowanie i wdrażanie planów rekultywacji
terenów aktualnie eksploatowanych
bezpośredni i pośredni

bezpośredni i pośredni
oraz transgraniczny

2.7.
Utrzymanie przedwali (sztuczne zasilanie),
modernizacja/budowa opasek, stopniowe
podnoszenie rzędnych wałów
przeciwpowodziowych do +3,5m.
Zaktualizowanie i wdrożenie
Zintegrowanego Zarządzania Obszarami
Przybrzeżnymi Zalewu Szczecińskiego
Wojewoda
Samorządy
terytorialne
NFOŚiGW
Budżet państwa
2010
Przedsiębiorstwa
Środki własne
Urząd Morski,
Wojewoda
2010
Urząd Morski,
Wojewoda,
Ciągły
Budżet państwa,
NFOŚiGW,
Fundusze pomocowe,
Cel 7. Racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych
Tabela 7 Racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych
Zadania
Opis przedsięwzięcia
1
Dostosowanie lasów do
pełnienia
zróżnicowanych funkcji
przyrodniczych i
społecznych
2
Opracowanie programu udostępnienia oraz
zagospodarowania lasów do celów rozwoju
turystyki i wypoczynku, regeneracji zdrowia,
edukacji ekologicznej
Wpływ na środowisko
w powiecie
goleniowskim
bezpośredni i pośredni
19
Jednostki i
podmioty
realizujące
3
Wojewoda,
Samorządy
powiatowe,
Lasy Państwowe
Okres
realizacji
4
Ciągły
Źródła finansowania
5
WFOŚiGW,
Środki własne LP,
PFOŚiGW
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Opracowanie zasad dotyczących zalesienia
gruntów porolnych z uwzględnieniem potrzeb
ochrony różnorodności biologicznej oraz
zachowania korytarzy ekologicznych
Wyznaczenie obszarów Opracowanie i zatwierdzenie dokumentacji
do europejskiej sieci
obszarów NATURA 2000
ekologicznej NATURA
2000
Zalesienia gruntów
wyłączonych z
użytkowania rolniczego
Uwaga:
Sieć ekologiczna
NATURA 2000
obejmuje część
istniejących i
proponowanych
obszarów chronionych
Utworzenie
transgranicznych
obszarów chronionych
 Wyspy Uznam –
Wolin
 Świdwie –
Gottesheide
 Puszcza
Wkrzańska
 Zalew Szczeciński
 Dolina Odry
2.8.
Opracowanie dokumentacji podstawowej we
współpracy ze stroną niemiecką
bezpośredni i pośredni
Wojewoda,
Samorządy
powiatowe,
Lasy Państwowe
Ministerstwo
Środowiska
Wojewoda
Ciągły
bezpośredni i pośredni
oraz transgraniczny
Ministerstwo
Środowiska,
Wojewoda,
Kraje Związkowe:
Meklemburgia
Pomorze Przednie
oraz Brandenburgia
Ciągły
(2016)
Wpływ na środowisko
w powiecie
goleniowskim
Jednostki i
podmioty
realizujące
3
bezpośredni i pośredni
oraz transgraniczny
WFOŚiGW,
Środki własne LP,
PFOŚiGW
grudzień 2010 WFOŚiGW
Budżet państwa
Fundusze pomocowe
UE,
NFOŚiGW,
Budżet państwa,
Kraje Związkowe
RFN
Cel 8. Przeciwdziałanie poważnym awariom
Tabela 8 Przeciwdziałanie poważnym awariom
Zadania
Opis przedsięwzięcia
1
2
20
Okres
realizacji
Źródła finansowania
4
5
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Zwiększenie
bezpieczeństwa
przewozów substancji
niebezpiecznych
Współpraca
transgraniczna w
zakresie informowania
o zagrożeniach i
prowadzenia akcji
ratowniczych
2.9.
Kontrola przewozów substancji
bezpośredni i pośredni
niebezpiecznych, stanu technicznego pojazdów
oraz czasu pracy kierowców.
Wyznaczenie optymalnych tras przewozu
substancji niebezpiecznych oraz stworzenie
stanowisk postojowych i parkingów dla
pojazdów przewożących substancje
niebezpieczne
Stworzenie systemu informacji o zagrożeniach pośredni
transgranicznych. Podpisanie PolskoNiemieckich umów o wspieraniu w akcjach
ratowniczych i wspólnych ćwiczeniach.
Policja, Inspekcja
Transportu
Drogowego,
Samorządy
terytorialne,
Zarządcy dróg,
Wojewoda
Ciągły
Ministerstwo
Środowiska,
Komendant
Wojewódzki PSP,
Komendanci
Powiatowi PSP,
Wojewoda, WIOŚ
2010
2010
Budżet państwa
Budżet województwa
WFOŚiGW
Budżet państwa,
Budżet Państwa
WFOŚiGW
Cel 9. Zwiększenie świadomości ekologicznej – edukacja ekologiczna
Tabela 9 Zwiększenie świadomości ekologicznej – edukacja ekologiczna
Zadania
Opis przedsięwzięcia
Wpływ na środowisko
w powiecie
goleniowskim
1
2
Utworzenie w urzędach Tworzenie systemów elektronicznych baz
bezpośredni i pośredni
administracji publicznej danych.
systemów gromadzenia Opracowanie systemu udostępniania danych
i upowszechniania
społeczeństwu
informacji o środowisku
21
Jednostki i
podmioty
realizujące
3
Wojewoda,
Samorządy
terytorialne,
WIOŚ
Okres
realizacji
4
Ciągły 2016
Źródła finansowania
5
Budżet państwa,
WFOŚiGW,
Budżety samorządów
terytorialnych
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Prowadzenie szkoleń,
konkursów, promocja
wydawnictw w zakresie
edukacji ekologicznej
bezpośredni i pośredni
Wojewoda,
Samorządy
terytorialne
Ciągły 2016
Prowadzenie konkursu
„Najbardziej
ekologiczna gmina”
Podnoszenie świadomości ekologicznej.
Realizacja zadań z zakresu ochrony
środowiska
bezpośredni i pośredni
Samorząd
wojewódzki
Ciągły 2016
Budżet państwa,
Fundacje i fundusze
ekologiczne,
WFOŚiGW,
Budżety samorządów
terytorialnych
WFOŚiGW,
Opracowanie programu
badawczo –
obserwacyjnego
najbliższego otoczenia
Medialna promocja
rzemiosła
artystycznego i
rolnictwa
Działalność w szkołach podstawowych i
ponadpodstawowych. Praktyczne zapoznanie
się z zasadami ochrony środowiska
bezpośredni i pośredni
Kuratorium Oświaty, Ciągły 2016
Samorządy gminne i
powiatowe
WFOŚiGW,
Budżety samorządów
terytorialnych
Zmiana wizerunku zawodów w środowisku
bezpośredni i pośredni
Samorządy
terytorialne,
Organizacje
rolnicze,
Cech Rzemiosł
Różnych
Samorząd
wojewódzki
Ciągły 2016
Fundusze pomocowe
UE,
Agencja
Restrukturyzacji i
Modernizacji Rolnictwa,
GFOŚiGW
WFOŚiGW,
Budżet województwa
Stworzenie internetowej Racjonalne korzystanie z oferty edukacyjnej
mapy problematyki
dotyczącej ochrony
środowiska
Wprowadzenie „Małych Rozstrzygnięcia problemów lokalnych w
projektów
gminach
ekologicznych”
bezpośredni i pośredni
bezpośredni i pośredni
Samorządy
terytorialne
Ciągły 2016
Budżety samorządów
terytorialnych
Rozwój sieci
regionalnych ośrodków
edukacji ekologicznej
bezpośredni i pośredni
Samorządy lokalne
Ciągły
Budżety samorządów,
WFOŚiGW
bezpośredni i pośredni
Samorządy
terytorialne
2009/ 2011
WFOŚiGW,
Budżety samorządów
Szkolenia
Opracowywanie wniosków w celu uzyskania
funduszy pomocowych.
Budowa i realizacja programu ochrony
środowiska
22
Ciągły 2016
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Informowanie
społeczeństwa o stanie
środowiska
Rozpowszechnianie informacji objętych
państwowym monitoringiem środowiska za
pośrednictwem publicznych sieci
telekomunikacyjnych - internet
bezpośredni i pośredni
23
Wojewoda,
WIOŚ,
Samorządy
terytorialne
Ciągły
Budżet państwa,
WFOŚiGW,
Budżety powiatów
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
3.
Cele Dotyczące Polityki Ekologicznej Określone W Strategii Rozwoju Województwa
Zachodniopomorskiego
W „Strategii rozwoju województwa zachodniopomorskiego” zostały sformułowane cztery cele
strategiczne, a mianowicie:
 poprawa konkurencyjności województwa zachodniopomorskiego,
 powszechna dostępność dóbr, usług i informacji,
 stworzenie warunków do rozwoju zasobów ludzkich,
 podniesienie jakości życia.
W ramach tych celów sformułowano następnie cele pośrednie, operacyjne oraz określono
priorytety. Cele te i priorytety w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego to:
Cel
strategiczny:
Poprawa konkurencyjności województwa zachodniopomorskiego
Cel operacyjny:
Priorytet 1
Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich
TWORZENIE OBIEKTÓW GOSPODARKI WODNEJ I MELIORACJI DLA
ZASPOKOJENIA POTRZEB ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
OBSZARÓW WIEJSKICH I ZABEZPIECZENIA PRZED POWODZIĄ.
Efekty:
 Poprawa stosunków wodnych zmeliorowanych gruntów, zwiększenie
retencji wodnej oraz poprawa bezpieczeństwa przeciwpowodziowego.
 Obserwowane od kilku lat zmiany w warunkach klimatycznych regionu
oraz wzrost poziomu morza, powodujące zmianę reżimu wodnego rzek i
poziomu wód terenów związanych, powinny znaleźć odzwierciedlenie w
budowie wielofunkcyjnych zbiorników retencyjnych, stanowiących ochronę
przed powodzią oraz bilansujących potrzeby wodne dla produkcji rolniczej
w okresie lat suchych.
 Elementem poprawy bezpieczeństwa przeciwpowodziowego jest poprawa
warunków przepływu wód w rzekach i kanałach, budowa
i rekonstrukcja istniejących obwałowań, regulacja rzek.
Priorytet 2
ZALESIANIE GRUNTÓW MARGINALNYCH I MAŁO PRZYDATNYCH DLA
ROLNICTWA
Efekty:
 Zagospodarowanie gruntów nie użytkowanych rolniczo, wzrost
powierzchni lasów, poprawa bilansu wodnego, likwidacja bezrobocia
oraz wzrost dochodów.
Cel operacyjny:
Priorytet 1
Poprawa warunków życia i pracy ludności wiejskiej ze szczególnym
uwzględnieniem obszarów popegeerowskich
MODERNIZACJA I ROZWÓJ INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ NA
OBSZARACH WIEJSKICH.
Efekty:
 Poprawa jakości życia i pracy na terenach wiejskich.
 Działania podejmowane w dziedzinie poprawy infrastruktury technicznej
mają decydujące znaczenie dla podniesienia atrakcyjności wsi jako
miejsca zamieszkania i inwestowania w przedsięwzięcia tworzące
miejsca pracy.
24
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego

Modernizacja i rozwój infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich
(w tym rozwój sieci wodociągowych, kanalizacyjnych, składowisk
odpadów, oczyszczalni ścieków, dróg, rozwój komunikacji i sieci
telekomunikacyjnej) zapewni mieszkańcom wsi odpowiedni standard
życia. Realizacja tych działań oznacza wdrożenie standardów ochrony
środowiska., higieny oraz jakości produkcji zgodnie z acquis
communautaire.
Rozwój turystyki w ścisłej korelacji z ochroną środowiska naturalnego
Cel operacyjny:
Priorytet 1
RACJONALNE ZAGOSPODAROWANIE I WYKORZYSTANIE W CELACH
TURYSTYCZNYCH ZASOBÓW NATURALNYCH WOJEWÓDZTWA W
POŁĄCZENIU Z PRZECIWDZIAŁANIEM ICH DEGRADACJI.
REWALORYZACJA CENNYCH OBIEKTÓW PRZYRODY JAKO
ELEMENTÓW ROZWOJU TURYSTYKI.
Efekty:
 Zrównoważony rozwój turystyki na terenach cennych przyrodniczo, w
obrębie których występują ograniczenia rozwoju przemysłu i innej
uciążliwości dla środowiska działalności gospodarczej. Poprawa jakości
środowiska w obrębie terenów o dużej koncentracji zasobów
turystycznych. Wykorzystanie istniejących zasobów środowiska
naturalnego dla potrzeb turystyki, w szczególności otulin parków
narodowych i krajobrazowych. Powstanie leśnych kompleksów
promocyjnych, ścieżek dydaktycznych.
Cel
strategiczny:
Powszechna dostępność dóbr, usług i informacji
Cel pośredni:
Rozbudowa i modernizacja infrastruktury technicznej
Cel operacyjny:
Priorytet 1
Zgodnie ze standardami Unii Europejskiej zapewnienie zaopatrzenia w
energię (EE, EC, gaz)
Alternatywne źródła dostawy gazu do regionu zachodnio-pomorskiego
Gaz dostarczony do Polski, a poprzez system gazociągów do regionu,
w 70% jest importowany z Rosji (od Gazpromu). Dostarczając gaz z
innego źródła uniezależniamy się od jednego dostawcy.
Alternatywy:
1. Dostawa gazu rurociągiem z Niemiec do Polski w okolicach Szczecina –
główny inwestor „Inwestycyjna Spółka Energetyczna IRB” – Warszawa,
2. Dostawa gazu z Norwegii, gazociągiem pod dnem Bałtyku do polskiego
wybrzeża na wysokości Niechorze – główny inwestor - Polskie Górnictwo
Naftowe i Gazownictwo – Warszawa,
3. Terminal LNG – dostawa gazu skroplonego do terminalu w porcie
Zakładów Chemicznych Police lub w Zespole Portowym Szczecin –
Świnoujście – inwestor Konsorcjum „Zachodniopomorski Terminal LNG”
Efekty:
 Poprawa zaopatrzenia regionu zachodniopomorskiego w dostawę gazu.
Uniezależnienie dostaw gazu od jednego dostawcy. Stworzenie
dodatkowych miejsc pracy po oddaniu inwestycji do użytku.
Priorytet 2
MODERNIZACJA PROEKOLOGICZNA SYSTEMÓW GRZEWCZYCH
(CIEPLNYCH).
Priorytet 3
GAZYFIKACJA WOJEWÓDZTWA.
25
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Priorytet 4
PRODUKCJA ENERGII ZE ŹRÓDEŁ EKOLOGICZNIE PRZYJAZNYCH
ŚRODOWISKU, ZABEZPIECZAJĄCA DOSTATECZNĄ ILOŚĆ I
NIEZAWODNOŚĆ DOSTAW.
Efekty:
 Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do powietrza,
produkcja energii elektrycznej w coraz większym stopniu wykorzystująca
paliwa przyjazne środowisku: gaz z przetworzenia węgla, odnawialne źródła
energii, zintegrowane gospodarstwa rolne,
 Likwidacja przestarzałych źródeł, podłączenie obiektów do sieci
ciepłowniczych,
 Wykorzystanie paliw mniej uciążliwych dla środowiska (oleje, gaz), zmiana
systemu opalania kotłowni lokalnych, zwłaszcza w pasie nadmorskim.
Cel operacyjny:
Zabezpieczenie w wodę konsumpcyjną o odpowiedniej jakości i ilości
całego obszaru województwa zachodniopomorskiego
Priorytet 1
Budowa nowych i modernizacja istniejących ujęć wody, stacji uzdatniania i
magistrali przesyłowych.
Efekty:

Niezawodność dostaw wody na cele konsumpcyjne,

Zbilansowanie potrzeb wodnych, zabezpieczenie ilości i jakości wody na cele
konsumpcyjne,

Zaopatrzenie w wodę także dla celów przemysłowych i rolnych,

Modernizacja i budowa stacji uzdatniania wody według współczesnych
technologii,

Modernizacja i przebudowa sieci wodociągowych magistralnych i
rozdzielczych (zwłaszcza wymiana sieci azbestowo-cementowych,
prowizorycznych).
Cel operacyjny:
Priorytet 1
Priorytet 2
Cel operacyjny:
Priorytet 1
Priorytet 2
Priorytet 3
Opracowanie zintegrowanego programu gospodarki ściekowej, osiągnięcie
wysokiego stopnia oczyszczania ścieków
STWORZENIE SYSTEMU OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH I
PRZEMYSŁOWYCH WRAZ Z PEŁNĄ PRZERÓBKĄ OSADÓW
POŚCIEKOWYCH.
ROZBUDOWA SIECI KANALIZACYJNEJ.
Efekty:
 Uregulowanie gospodarki odpadami z oczyszczalni ścieków,
 Uregulowanie gospodarki ściekowej w pasie nadmorskim,
 Ochrona zlewni poprzez budowę sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni dla gmin w
obszarze zlewni.
Utworzenie sprawnego, kompleksowego systemu zarządzania gospodarką
odpadami
OPRACOWANIE
I
WDROŻENIE
SELEKTYWNEJ
ZBIÓRKI
I
ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW W KAŻDYM MIEŚCIE I GMINIE
WOJEWÓDZTWA.
BUDOWA MIĘDZYREGIONALNEGO ZAKŁADU TERMICZNEJ UTYLIZACJI
ODPADÓW
NIEBEZPIECZNYCH,
W
TYM
POMEDYCZNYCH
I
WETERYNARYJNYCH.
UTWORZENIE ZAKŁADU UTYLIZACJI ODPADÓW PRZEMYSŁOWYCH, W
TYM ODPADÓW Z ZAKŁADÓW MIĘSNYCH, PRZETWÓRSTWA RYB,
ZWIERZĄT PADŁYCH.
26
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Cel operacyjny:
Stworzenie przyjaznego dla środowiska systemu ochrony
przeciwpowodziowej
Priorytet 1
REWIZJA I MODERNIZACJA SIECI OBWAŁOWAŃ
PRZECIWPOWODZIOWYCH, ZWŁASZCZA DLA WÓD ZE SPIĘTRZEŃ
SZTORMOWYCH.
ROZBUDOWA SYSTEMU MAGAZYNOWANIA WÓD (POLDERY, WYLEWISKA,
ZBIORNIKI RETENCYJNE).
MONITORING JAKOŚCI I STANÓW ZAGROŻENIA Z UWAGI NA WYSOKIE
WODY, MONITORING ROZPRZESTRZENIANIA ZANIECZYSZCZEŃ.
Realizacja celów dotyczących ochrony przeciwpowodziowej zawartych w
„Programie dla Odry 2006”.
Priorytet 2
Priorytet 3
Priorytet 4
Efekty:

Poprawa stanu sieci obwałowań przeciwpowodziowych, zwłaszcza dla wód
ze spiętrzeń sztormowych,

Zwiększenie możliwości magazynowania wód,

Uzyskanie informacji o jakości i stanach zagrożenia z uwagi na wysokie
wody,

Realizacja celów zawartych w „Programie dla Odry 2006”.
27
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
4.
Cele Ekologiczne Określone
Zachodniopomorskiego
W
Programie
Ochrony
Środowiska
Województwa
Cel 1. „Gorące punkty" - minimalizacja wpływu na środowisko oraz eliminacja ryzyka dla zdrowia
ludzi w miejscach największego oddziaływania na środowisko w skali województwa,
działania realizujące ten cel obejmują zarówno ochronę powietrza, powierzchni ziemi,
zasobów wodnych.
Cel 2. Gospodarka wodna - zapewnienie odpowiedniej jakości użytkowej wód, racjonalizacja zużycia
wody, zwiększenie zasobów w zlewniach oraz ochrona przed powodzią.
Cel 3. Gospodarka odpadami - zminimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów oraz wdrożenie
nowoczesnego systemu ich wykorzystania i unieszkodliwiania.
Cel 4. Poprawa jakości środowiska (powietrze, hałas, promieniowanie elektromagnetyczne) zapewnienie wysokiej jakości powietrza, redukcja emisji gazów cieplarnianych
i niszczących warstwę ozonową, zminimalizowanie uciążliwego hałasu i ochrona przed
promieniowaniem elektromagnetycznym.
Cel 5. Racjonalizacja użytkowania surowców - racjonalizacja zużycia energii, surowców
i materiałów wraz ze wzrostem udziału wykorzystywanych zasobów odnawialnych.
Cel 6. Ochrona powierzchni ziemi i ochrona wybrzeża - ochrona przed degradacją, rekultywacja
terenów zdegradowanych oraz ochrona wybrzeża Morza Bałtyckiego i Zalewu
Szczecińskiego.
Cel 7. Racjonalne użytkowanie zasobów przyrodniczych - zachowanie walorów i zasobów
przyrodniczych z uwzględnieniem georóżnorodności i bioróżnorodności oraz rozwoju
zasobów leśnych.
Cel 8. Przeciwdziałanie poważnym awariom - ochrona przed poważnymi awariami oraz sprostanie
nowym wyzwaniom, czyli zapewnienie bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego.
Cel 9. Zwiększenie świadomości społecznej - edukacja ekologiczna.
Cel 10. Monitoring środowiska - zbudowanie systemu monitoringu i oceny środowiska,
dostosowanego do wymagań i standardów UE.
28
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
5.
Charakterystyka Powiatu
5.1.
Położenie i uwarunkowania z nim związane
5.1.1.
Geograficzne
Powiat Goleniów położony jest w północno – zachodniej części województwa
zachodniopomorskiego. Od zachodu poprzez jezioro Dąbie graniczy z miastem Szczecin i
poprzez Odrę i Zalew Szczeciński z powiatem Police. Od północy graniczy z powiatem
kamieńskim, a od zachodu z powiatem gryfickim i łobeskim oraz od południa z powiatem
stargardzkim.
Szczególne znaczenie ma położenie powiatu Goleniów w bezpośrednim sąsiedztwie
miasta Szczecina, który jest potężnym rynkiem zbytu dla powiatu i miejscem zatrudnienia dla
mieszkańców. Ogólna powierzchnia powiatu wynosi 161,7 km2, a liczba ludności 78684, co daje
zaludnienie 48,6 osób/km2.






W skład powiatu wchodzą następujące gminy:
Gmina miejsko – wiejska – Goleniów,
Gmina miejsko – wiejska – Maszewo,
Gmina miejsko – wiejska – Nowogard,
Gmina wiejska
– Osina,
Gmina wiejska
– Przybiernów,
Gmina wiejska
– Stepnica.
Na terenie powiatu znajduje się 125 sołectw i 220 miejscowości. Położenie powiatu jest
korzystne dla rozwoju rolnictwa i turystyki, a szczególnie dla gminy Goleniów, położonej nad
jeziorem Dąbie i gminy Stepnica, położonej nad Roztoką Odrzańską i Zalewem Szczecińskim.
Rysunek
1
Położenie
zachodniopomorskiego.
Powiatu
Goleniowskiego
29
na
terenie
województwa
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Rysunek 2 Gminy Powiatu Goleniowskiego.
5.1.2.
Klimat
Obszar powiatu Goleniów pod względem klimatycznym należy do Dzielnicy Bałtyckiej,
krainy Gryficko – Nowogardzkiej (wg Prawdzica). Charakteryzuje się on klimatem morskim,
łagodnym. Bałtyk oddziaływuje ocieplająco zimą, ale ochładzająco latem, co powoduje
najmniejszą na niżu amplitudę temperatury rocznej.
Dane klimatyczne:
 średnia temperatura roczna
– 7  8,3 C
 średnia temperatura okresu V-VII
– 14  15,6 C
 suma opadów atmosferycznych w roku
– 550  600 mm
 suma opadów atmosferycznych w okresie V-VII – 160  190 mm
 długość okresu wegetacyjnego
– 210  215 dni
 liczba dni z pokrywą śniegu
– 50  55 dni
Na terenie powiatu przeważają wiatry zachodnie i północno – zachodnie. Występuje duża
częstotliwość dni z silnymi wiatrami (średnio około 49 dni w roku). Elementami mającymi
szczególny wpływ na kształtowanie się klimatu na obszarze powiatu goleniowskiego są, m.in.
Zalew Szczeciński, dolina ujścia Odry, jezioro Dąbie i Puszcza Goleniowska. Warunki
wilgotnościowe kształtowane są głównie wskutek napływu morskich mas powietrza. Istotny
wpływ mają na nie także zbiorniki wodne, jak Zalew Szczeciński, wody Odry, jezioro Dąbie oraz
znajdujące się na terenie powiatu duże kompleksy leśne. Do zjawisk niekorzystnych,
występujących w regionie należą mgły, gołoledź, intensywne opady śniegu lub deszczu,
przymrozki i posuchy.
Dzięki łagodnym temperaturom oraz dużej wilgotności powietrza istnieją korzystne
warunki do upraw roślin okopowych, zbóż i traw oraz dla rozwoju innej roślinności, zwłaszcza
drzewiastej, a szczególnie gatunków liściastych.
Mimo położenia powiatu bezpośrednio przy Szczecinie zanieczyszczenie powietrza dzięki
znacznym obszarom leśnym jest poniżej przyjętych dopuszczalnych norm.
Ukształtowanie terenu
Krajobraz powiatu goleniowskiego ukształtował się pod względem kolejnych zlodowaceń,
a w szczególności ostatniego zlodowacenia bałtyckiego. W czasie wycofywania się lodowca na
północ, spływające z niego wody pocięły teren dolinami, w wyniku czego w wgłębieniach
5.1.3.
30
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
powstały oczka wodne. Na terenach dennych wzdłuż doliny Odry i wokół zalewu powstały
największe torfowiska (gmina Goleniów i Stepnica) nadające temu terenowi specyficzny
charakter geomorfologiczny. Powierzchnia powiatu podnosi się łagodnie w kierunku wschodnim
i południowo – wschodnim. Najniżej położone tereny ciągną się w pasie około 8 km szerokości
nad jeziorem Dąbie, ujściem Dolnej Odry i Zalewu Szczecińskiego. Wysokość tego obszaru
wynosi do 2 m n.p.m.. Pozostała część powiatu położona jest na trzech równinach:
– Równina Nowogardzka położona jest między równinami Goleniowską i Pyrzycko – Stargardzką
a Pojezierzem Zachodniopomorskim. Wznosi się ona powyżej 50 m n.p.m.
W poszczególnych punktach osiąga 80 m. Cała Równina Nowogardzka jest słabo zalesiona.
– Równina Goleniowska rozciąga się na wschód od pasa nizinnego, położonego nad jeziorem
Dąbie, Roztoką Odrzańską i Zalewem Szczecińskim. Równina Goleniowska leży poniżej 50 m
n.p.m. Przez równinę przepływają rzeki Ina i Gowienica, wchodzące do Zalewu Szczecińskiego.
– Równina Gryficka rozciąga się na północ od Nowogardu i jest płaską lub lekko falistą moreną
denną. Obszar powiatu goleniowskiego posiada tereny lekko faliste i płaskie. Jedynie pas wydm
występuje koło miejscowości Kopice.
Na obszarze powiatu można wydzielić rzeźby terenu różnego pochodzenia:
 formy pochodzenia lodowcowego,
 formy pochodzenia wodnolodowcowego,
 formy pochodzenia eolicznego,
 formy pochodzenia rzecznego,
 formy pochodzenia jeziornego,
 formy utworzone przez roślinność (równiny torfowe).
5.2.
Stan przestrzeni
Obszar powiatu Goleniów zajmuje powierzchnie 1616 km2, co stanowi 7,05 % powierzchni
województwa zachodniopomorskiego. Użytkowanie gruntów reprezentowane jest przez trzy formy
władania: prywatną, publiczną i spółdzielczą.
Społeczność
Powiat Goleniów stanowi rejon rolniczo – przemysłowy. Typowymi rolniczymi gminami jest
Maszewo i Osina oraz częściowo gmina Nowogard. Na terenie tych gmin istnieją dobre warunki
do inwestowania w rolnictwo i przemysł rolno – spożywczy. Na omawianym terenie znajdują się
trzy miasta: miasto Goleniów, które jest siedzibą władz powiatowych i posiada 22440
mieszkańców, miasto Nowogard, które posiada 16 974 mieszkańców oraz miasto Maszewo, które
posiada 3117 mieszkańców.
Miasto Nowogard stanowi prężny ośrodek gospodarczy w północnej części powiatu. Na
gospodarkę powiatu zaznacza się oddziaływanie miasta Szczecina, który jest dużym ośrodkiem
przemysłowym i kulturalnym, siedzibą władz wojewódzkich i posiada 416000 mieszkańców.
Źródłem utrzymania dla ludności jest praca w rolnictwie, usługach, przemyśle i leśnictwie.
Gmina Stepnica i gmina Goleniów spełnia role terenów turystycznych i wypoczynkowych.
Gminy te położone są nad jeziorem Dąbie, Roztoką Odrzańską i Zalewem Szczecińskim. Dlatego
należy rozwijać w większym zakresie turystykę. Cały powiat goleniowski jest atrakcyjny do
rozwoju turystyki ze względu na duży procent terenów leśnych, w skład których wchodzi Puszcza
Goleniowska. Zaludnienie powiatu jest wysokie w stosunku do innych powiatów województwa
zachodniopomorskiego. Natomiast duże różnice występują między gminami. Szczególnie niskie
zaludnienie posiada gmina Stepnica, z uwagi na fakt, że znaczna część gminy to wody i lasy.
Poniższa tabela przedstawia wyliczenia wg gmin (ludność miejska i wiejska).
5.3.
Tabela 10 Rozmieszczenie ludności wg gmin.
Nazwa gminy
Powierzchnia
Ilość
[km2]
sołectw
Goleniów
443
32
Maszewo
210
24
Nowogard
339
33
Osina
102
10
Przybiernów
229
15
Stepnica
293
16
Ilość
miejscowości
55
34
57
12
28
17
31
Ludność
ogółem
33577
8358
24570
2891
5196
4762
Na
1 km2
76
40
73
29
23
17
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Razem powiat
1616
Źródło: Rocznik Statystyczny 2007 r.
130
203
78684
49
Tabela 11 Stan ludności zależnie od wieku na rok 2007 w powiecie goleniowskim.
Ogółem
Stan ludności w 2007 roku Ogółem - mężczyźni
Ogółem - kobiety
[ilość osób]
W wieku przedprodukcyjnym - ogółem
W wieku przedprodukcyjnym - mężczyźni
W wieku przedprodukcyjnym - kobiety
W wieku produkcyjnym - ogółem
W wieku produkcyjnym - mężczyźni
W wieku produkcyjnym - kobiety
W wieku poprodukcyjnym - ogółem
W wieku poprodukcyjnym - mężczyźni
W wieku poprodukcyjnym - kobiety
Źródło: GUS
79 354
38 947
40 407
13 804
7 005
6 799
55 456
28 860
26 596
10 094
3 082
7 012
Poniższa tabela przedstawia stan ludności w latach 2004-2007, jak widać na terenie powiatu
w przeciągu ostatnich lat nastąpił wzrost ludności o 1,6% liczby mieszkańców.
Tabela 12 Liczba mieszkańców w gminach powiatu goleniowskiego– zależnie od płci w latach
2004-2007.
kobiety
Razem
mężczyźni
2007r.
kobiety
mężczyźni
kobiety
Razem
2006r.
mężczyźni
Razem
2005r.
kobiety
mężczyźni
Nazwa
gminy
Razem
2004r.
Goleniów
32 654 15 919 16 735 33 029 16 091 16 938 33 229 16 154 17 075 33 577 16 318
Maszewo
8 286 4 100 4 186 8 282 4 114 4 168 8 337 4 139 4 198 8 358 4 145
Nowogard
24 426 12 049 12 377 24 513 12 073 12 440 24 518 12 075 12 443 24 570 12 086
Osina
2 855 1 386 1 469 2 886 1 418 1 468 2 893 1 421 1 472 2 891 1 406
Przybiernów
5 161 2 597 2 564 5 187 2 607 2 580 5 189 2 598 2 591 5 196 2 607
Stepnica
4 684 2 366 2 318 4 687 2 365 2 322 4 752 2 388 2 364 4 762 2 385
Razem
78 066 38 417 39 649 78 584 38 668 39 916 78 918 38 775 40 143 79 354 38 947
powiat
17 259
4 213
12 484
1 485
2 589
2 377
40 407
Źródło: GUS
Przyrost naturalny
w liczbach
Tabela 13 Liczba mieszkańców na terenie powiatu– ruch naturalny w latach 2004-2007.
Lata
Ruch naturalny
2004
2005
2006
2007
Ludność/1 km 2
48
49
49
49
Kobiety na 100 mężczyzn
103
103
104
104
Małżeństwa na 1000
ludności
Urodzenia żywe na 1000
ludności
Zgony na 1000 ludności
Przyrost naturalny na
1000 ludności
4,5
5,0
5,8
6,1
10,8
10,4
10,1
11,4
8,6
8,5
8,6
8,8
2,2
2,0
1,6
2,6
Źródło: GUS
Powyższa tabela pokazuje nam, że ogólny bilans ludności gminy wykazuje wartości
dodatnie– liczba urodzeń żywych przewyższa liczbę zgonów.
32
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
5.3.1.
Bezrobocie
Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy na dzień
31.10.2008 r. wynosiła 3935 osoby, w tym: 2432 kobiety, 2007 osób zamieszkałych na wsi, 865
osoby z prawem do zasiłku (tj. prawie 22 % ogółu bezrobotnych). Najniższe bezrobocie notuje
się w
Gminie Goleniów , najwyższe w Gminie Osina. W okresie od stycznia do końca lipca 2007
r. bezrobocie w Powiecie Goleniowskim zmalało o 735 osób. Poziom wykształcenia i
przygotowania zawodowego często determinuje szanse na rynku pracy.
Wśród bezrobotnych dominują grupy posiadające najniższe wykształcenie (podstawowe
lub zasadnicze zawodowe).
Cecha najsilniej różnicująca poziom bezrobocia jest wiek. Wśród ogółu zarejestrowanych
osób bezrobotnych prawie połowa nie przekroczyła 34 roku życia, a zdecydowana większość
(około 67%) bezrobotnych to osoby w tzw. wieku mobilnym, tj. do 44 lat. Bezrobocie w Powiecie
Goleniowskim z podziałem na gminy przedstawiono w tabeli poniżej.
Tabela 14 Bezrobocie w Powiecie Goleniowskim z podziałem na gminy w latach 2004-2007.
Nazwa gminy
2004
2005
2006
2007
Goleniów
2 297
2 132
1 788
1 370
Maszewo
983
986
696
540
Nowogard
3 685
3 429
2 205
1 616
Osina
425
407
309
200
Przybiernów
591
556
482
376
Stepnica
463
454
342
277
Razem powiat
8 444
7 964
5 822
4 379
Źródło: GUS
Tabela 15 Bezrobocie w Powiecie Goleniowskim z podziałem na gminy (wg stanu na koniec
października 2008 r.).
Gmina
Liczba bezrobotnych
Ogółem
Kobiety
w tym: z prawem do zasiłku
Ogółem
Kobiety
Gmina Nowogard
1399
834
304
180
zam.na wsi
541
324
89
48
Gmina Osina
199
131
45
33
Gmina Goleniów
1306
811
347
238
zam.na wsi
477
293
108
66
Gmina Maszewo
541
335
95
56
zam.na wsi
300
200
47
32
Gmina Przybiernów
262
168
39
19
Gmina Stepnica
228
153
35
20
Razem PUP
3935
2432
865
546
Zam.na wsi
Źródło: PUP Goleniów
2007
1269
363
218
33
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
5.4.
Gospodarka
Na terenie powiatu goleniowskiego pod koniec 2007 r. zarejestrowanych było 7710
podmiotów gospodarczych (GUS 2007). W sektorze publicznym było zarejestrowane 218 a w
sektorze prywatnym 7869 podmiotów. W porównani do roku 2004 liczba zarejestrowanych
podmiotów wzrosła o 338 czyli o ok. 4,4%.
Czołową gałęzią gospodarki jest rolnictwo. Prawie połowę ogólnej powierzchni powiatu
stanowią użytki rolne, które w 64% wykorzystane są jako grunty orne średnia wielkość gospodarstwa
wynosi 18 ha i jest zbliżona do wskaźnika w Unii Europejskiej, jednak przeważają małe
gospodarstwa o powierzchni do 5 ha. Duże znaczenie ma przemysł spożywczy i drzewny.
Oczekiwanymi kierunkami rozwoju gospodarczego i inwestycyjnego w regionie są:
turystyka i rekreacja, przetwórstwo rolnospożywcze, przemysł drzewny, rolnictwo ekologiczne oraz
us³ugi i przemysł nieuciążliwy dla środowiska naturalnego.
Z myślą o nowych inwestycjach powołano Goleniowski Park Przemysłowy o powierzchni
300 ha, położony w pobliżu Goleniowa w rejonie Łozienicy, przy skrzyżowaniu drogi krajowej nr 3 z
drogą na Lubczyną. Na terenie GPP funkcjonują już liczne inwestycje przemysłowe, magazyny i
składy.
3 601
451
2 356
187
428
350
3 853
527
2 537
205
436
380
102
19
77
6
12
12
3 751
508
2 460
199
424
368
3 945
546
2 541
211
429
415
99
19
70
6
12
12
3 846
527
2 471
205
417
403
7 373
201
7 172
7 577
204
7 373
7 938
228
7 710
8 087
218
7 869
prywatne
99
19
57
6
12
11
Ogółem
3 700
470
2 413
193
440
361
prywatne
3 464
452
2 329
175
409
343
Ogółem
98
18
56
6
12
11
prywatne
3 562
470
2 385
181
421
354
Ogółem
Goleniów
Maszewo
Nowogard
Osina
Przybiernów
Stepnica
Razem
powiat
prywatne
państwowe
2007r.
Jednostka
terytorialna
34
państwowe
oraz
państwowe
państwowe
państwowych
Ogółem
Tabela 16 Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarczych
prywatnych w gminach powiatu goleniowskiego w latach 2004-2007.
2004r.
2005r.
2006r.
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
6. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego
6.1.
Ochrona przyrody i krajobrazu
Puszcza Goleniowska – zwarty kompleks leśny o powierzchni ok. 630 km² położony na
Równinie Goleniowskiej na wschód od Jeziora Dąbie i Zalewu Szczecińskiego. Leży głównie na
terenie powiatu goleniowskiego; obrzeża należą do powiatów: kamieńskiego, stargardzkiego oraz
miasta Szczecina. Większość obszaru Puszczy zajmują lasy sosnowe z domieszką dębu i buka
porastające słabe, piaszczyste gleby. W położonych najniżej miejscach podmokłych występują
zbiorowiska łęgowe, nieco wyżej rosną podmokłe lasy olszynowe przechodzące w typowy bór
bagienny. Obszary najcenniejsze wydzielono i poddano ochronie z uwagi na rzadkość
występujących tu gatunków fauny i flory:
6.1.1. Rezerwaty przyrody
Tabela 17 Wykaz rezerwatów przyrody w powiecie goleniowskim.
Nazwa
Powierzchnia
Gmina
[ha]
Wilcze Uroczysko
Uroczysko Święta
Olszanka
Cisy Rokickie
Przybiernowski Bór
Czarnocin
Białodrzew Kopicki
Krzywicki Mszar
Wrzosiec - projektowany
Cisowy Bór
62,8
9,5
1290,5
15,9
59
9,4
10,5
5,95
14,19
17,41
Typ
rezerwatu
Stepnica, Goleniów
Goleniów
Goleniów
Przybiernów
Przybiernów
Stepnica
Stepnica
Osina
Osina
Przybiernów
torfowiskowy
florystyczny
torfowiskowy
florystyczny
florystyczny
bagieny
florystyczny
florystyczny
florystyczny
florystyczny
6.1.2. Użytki ekologiczne
Tabela 18 Użytki ekologiczne w powiecie goleniowskim.
Nazwa
[ha]
Miejscowość
Szuwary Nowogardzkie
29,48
Nowogard
Gmina
Nowogard
Cel ochrony
Ochrona zbiornika
wodnego
6.1.3. Zespół przyrodniczo – krajobrazowy
Tabela 19 Zestawienie zespołów przyrodniczo-krajobrazowych w powiecie goleniowskim.
Nazwa
Powierzchnia
Gmina
Typ zespołu
[ha]
Bór Bagienny
59,51
Przybiernów
Ochrona fragmentu Puszczy
Goleniowskiej
Cisy Przybiernowskie
68,96
Przybiernów
Ochrona cisa pospolitego
Sarni Las
11,50
Nowogard
Zachowanie naturalnego
składu dendroflory
6.1.4. Pomniki przyrody
Tabela 20 Wykaz istniejących pomników przyrody w powiecie goleniowskim.
Nazwa
Liczba
Gmina
Miejscowość
obiektów
Dąb szypułkowy
1
Stepnica
Stepnica
Dąb szypułkowy
1
Stepnica
Zielonczyn
Sosna pospolita
1
Przybiernów Babigoszcz
Głaz narzutowy
1
Przybiernów Przybiernów
Dąb szypułkowy
1
Maszewo
Maszewo
Dąb szypułkowy
1
Maszewo
Maciejewo
Dąb szypułkowy
1
Goleniów
Goleniów
Lipa drobnolistna
2
Goleniów
Kliniska Wielkie
Dąb szypułkowy
1
Osina
Bodzęcin
35
Właściciel
posesji
Pos. prywatna
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadlesnictwa
Urząd Miasta
Nadleśnictwo
S.P.Z.Z.O.Z
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Cis pospolity
Buk zwyczajny
Cis pospolity
Dąb szypułkowy
Dąb szypułkowy
Dąb szypułkowy
Świerk pospolity
Aleja dębów szypułkowych
Dąb szypułkowy
Klon jawor
Sosna pospolita
Wiąz szypułkowy
Buk pospolity
Wierzba krucha
Buk pospolity
Jabłoń dzika
Dąb szypułkowy
Głóg
Sosna pospolita
Dąb szypułkowy
Dąb szypułkowy
Buk pospolity
Dąb szypułkowy
Buk pospolity
Żywotnik zachodni
Buk pospolity
Buk pospolity
Świerk pospolity
1
1
1
1
1
2
1
40
6
1
1
1
2
1
1
1
3
1
1
3
2
1
2
1
1
1
1
1
Stepnica
Stepnica
Stepnica
Stepnica
Goleniów
Goleniów
Goleniów
Goleniów
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Nowogard
Zielonczyn
Widzieńsko
Widzieńsko
Widzieńsko
Imno
Imno
Kąty
Imno
Kulice
Kulice
Kulice
Kulice
Kulice
Długołęka
Osowo
Wierzbięcin
Wierzbięcin
Kulice
Długołęka
Trzechel
Strzelewo
Trzechel
Dąbrowa Nowogardzka
Dąbrowa Nowogardzka
Strzelewo
Strzelewo
Świerczewo
Strzelewo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Leśnictwo
Leśnictwo
Leśnictwo
Leśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Nadleśnictwo
Z powyższego wykazu pomników przyrody, cztery zostały wprowadzone zarządzeniem
Wojewody, a pozostałe przez Rady Gminy. Ponadto na terenie Powiatu Goleniowskiego
znajdują się dwa największe na Pomorzu 700-letnie cisy rosnące w centrum Nowogardu.
6.1.5. Strefy ochronne
W gminie Przybiernów istnieją strefy ochronne: bielika, orlika krzykliwego, bociana
czarnego, kani rudej i rybołowa.
6.1.6.
Obszary Natury 2000
1. Łaki Skoszewskie ( nr PLB 320007 ),
2. Ostoja Goleniowska ( nr PLB 320013),
3. Dolina Dolnej Odry ( nr PLB 320003 ),
4. Zalew Szczecinski ( nr PLB 320009)
36
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Rysunek 3 Mapa terenu obszarów Natura 2000.
6.2.
Obszary i obiekty proponowane do prawnej ochrony
Poza wymienionymi powyżej obiektami i obszarami prawnie chronionymi na terenie
powiatu znajduje się dużo wartościowych pod względem przyrodniczym obiektów, które należy
objąć ochroną prawną. Duża lesistość powiatu, znaczne obszary podmokłych terenów stwarza
dogodne warunki lęgowe dla przedstawicieli fauny. W stosunku do uznanych miejsc rozrodu i
stałego przebywania zwierząt obowiązuje zakaz: usuwania drzew, krzewów, osuszania oraz
prowadzenia wszelkich działań mogących prowadzić do ich zniszczenia.
Na podstawie analizy przeprowadzonych waloryzacji przyrodniczej
posiadanych w Urzędach Gmin, proponuje się do ochrony następujące obiekty:
1. rezerwaty przyrody,
2. obszar chronionego krajobrazu,
3. zespoły przyrodniczo – krajobrazowe,
4. użytki ekologiczne,
5. pomniki przyrody,
i
materiałów
6.2.1. Rezerwaty
Rezerwaty przyrody powoływane są do zachowania niezwykle cennych gatunków roślin
w przekształconym środowisku naturalnym i zachowanie ginących gatunków zwierząt.
Powoływanie rezerwatu umożliwi im przetrwanie. Jednakże skomplikowana i kosztowna
procedura powoływania rezerwatu jak również długi okres tworzenia planu ochrony skłania do
wskazania na inne przepisy o ochronie gatunkowej roślin. Tymczasowo, na podstawie
posiadanych wyników wskazane jest powołanie na omawianych terenach użytków
ekologicznych i docelowo należy prowadzić prace na rzecz przekształcenia ich w rezerwaty.
Władze gminy Osina proponują utworzenie czterech rezerwatów przyrody pod nazwami:
Wrzosiec, Krzywicki Moczar, Cmentarzysko Kurhanowe nad Leśnicą i Węgorzyckie Rosiczki. W
gminie Przybiernów wytypowano tereny rezerwatów pod nazwami: Jezioro Czarne, Torfowisko,
Jezioro Lewino i Przełomowa Dolina. W gminie Goleniów wytypowano rezerwaty przyrody pod
nazwami: Bobry nad Iną, Żółwia oraz do powiększenia - obszar rezerwatu Uroczysko Święta.
37
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
6.2.2. Obszary chronionego krajobrazu
Obszary chronionego krajobrazu to wielkoobszarowa forma ochrony, wprowadzona
w miejscach o wysokich walorach krajobrazowych i zachowanych różnych ekosystemach,
wartościowych ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb, związanych z sezonową
turystyką
i wypoczynkiem. Wprowadza się je również ze względu na istniejące bądź odtwarzane korytarze
ekologiczne. Utworzenie obszaru chronionego krajobrazu nie wyklucza działalności człowieka
na obszarze chronionym, jednakże musi być ona uwarunkowana potrzebami przyrody. Obszar
ten wymusza na inwestorach działanie ekologiczne, np. budowa dróg musi uwzględniać
istnienie migracyjnych zwierząt i należy wykonać dla nich przepusty oraz obróbki drogi pasmami
zieleni. Obszary chronionego krajobrazu mogą być ustanowione przez Radę gminy.
Na terenie gminy Maszewo wytypowano obszar chronionego krajobrazu „Obniżenia
Różnowskie” położony wokół wsi Różnowo Nowogardzkie. W gminie Przybiernów wytypowano
dwa obszary chronionego krajobrazu, Dolina Gowienicy koło miejscowości Łoźnica, której dolina
łączy się z terenami gminy Osina oraz Dolina Świdwianki. W gminie Osina wytypowano obszary
chronionego krajobrazu pod nazwami Dolina Gowienicy, Dolina Pileszy i Leśnicy. W gminie
Nowogard ustalono obszar chronionego krajobrazu, który obejmuje część gminy obejmującej
obszary: doliny rzeczne Wołczenicy, Trzecholskiej, jezioro Kawskie i Orzechowskie oraz tereny
przyległe.
6.2.3. Zespoły przyrodniczo – krajobrazowe
Celem zespołów przyrodniczo – krajobrazowych jest ochrona zarówno wartości
przyrodniczych jak i kulturowych na wskazanym obszarze. Działalność na terenach objętych tą
formą ochrony uwarunkowana jest między innymi poprzez opracowane dla nich plany
zagospodarowania przestrzennego. Zespoły przyrodniczo – krajobrazowe są zatwierdzane
przez Rady Gminne. Na terenie powiatu wytypowanych jest 99 zespołów przyrodniczo –
krajobrazowych. Przed ich zatwierdzeniem przez Rady Gminy należy je dokładnie zweryfikować
przez zespół specjalistów.
6.2.4. Użytki ekologiczne
Użytkami ekologicznymi w zrozumieniu ustawy o ochronie przyrody mogą być
pozostałości ekosystemów, mające znaczenie dla zachowania unikalnych zasobów i typów
środowiska. Prawie wszystkie proponowane w powiecie użytki ekologiczne są związane z
siedliskami bagiennymi, wodami i torfowiskami. Ustawa o ochronie przyrody dopuszcza
powoływanie użytków ekologicznych przez wojewodę jak również przez rady gminy. Wszystkie
gminy na terenie powiatu Goleniów są w posiadaniu wstępnych materiałów do ustalenia użytków
ekologicznych, których jest 99. Ze względu na dużą ilość wstępnie ustalonych użytków
ekologicznych należy objąć je weryfikacją przez zespoły specjalistów od ochrony przyrody. Po
zweryfikowaniu tych terenów przez zespoły specjalistów i zaopiniowania ich pozytywnie, tereny
te winny być zatwierdzone przez Rady Gminne jako użytki ekologiczne.
6.2.5. Pomniki przyrody
W odniesieniu do drzew będących pomnikami przyrody zalecany jest ich podział na dwie
kategorie: ścisłą i częściową, wynikającą z celu i ochrony oraz role obiektu chronionego.
Pomnikowe drzewa i aleje przypałacowe o roli kulturowej lub krajobrazowej, mogą być objęte
ochroną częściową. Wobec tych obiektów wskazane jest dokonywanie zabiegów
poprawiających i zabezpieczających ich stan zdrowotny i estetyczny. Natomiast obiekty
pomnikowe, które pełnią role biocetyczną, powinny być objęte ochroną ścisłą, wykluczającą
dokonywanie zabiegów ochronnych. Są to przeważnie drzewa rosnące na obszarach lasu, w
parkach oraz na terenach leśnych. Gminy terenu powiatu Goleniów posiadają wykazy
proponowanych pomników przyrody, których jest 236. Dla proponowanych obiektów w celu
wpisania ich na listę pomników przyrody należy sporządzić ich metryki wg wzoru stosowanego
w dokumentacji pomników przyrody dla województwa zachodniopomorskiego (w zasobach
Województwa Konserwatora Przyrody).
38
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
6.2.6.
Rozwój turystyczny powiatu
Powiat Goleniowski, ze względu na położenie, posiada naturalne możliwości do rozwoju
turystyki i rekreacji. Poniżej przedstawiono najważniejsze zabytki oraz krótki opis infrastruktury
turystycznej w podziale na gminy.
Miasto i Gmina Goleniów
Do najważniejszych zabytków Miasta i Gminy Goleniów należą:
• Kościół farny św. Katarzyny – zbudowany w XV wieku kościół w stylu gotyckim, odbudowany po
zniszczeniu w czasie II wojny światowej; od 1534 roku był świątynia protestancka, a od 1945 roku jest
świątynia katolicka.
• Spichlerz – trzykondygnacjowy budynek pochodzący z XVIII wieku, stanowi jeden z symboli miasta
Goleniowa;
• Brama Wolińska – budowla obronna zbudowana w XV wieku w stylu gotyckim, nazywana jest również
Brama Chrobrego;
• Kolejowa Wieża Wodna – jeden z najważniejszych poprzemysłowych zabytków województwa
Zachodniopomorskiego, zbudowana około 1912 roku budowla służąca dawniej do zaopatrywania
parowozów w wodę;
• Mury Miejskie – zachowana cześć murów obronnych pochodzących z XV wieku, z dwiema basztami
Mennicza i Więzienna;
• Wodociągowa wieża ciśnień – budowla zbudowana z 1935 roku;
• Ruiny kościoła gotyckiego – ruiny kościoła powstałego w XV roku;
• Zespół parkowo-pałacowy – pałac powstały w latach 1910-1928 wraz z XIX-wiecznym
parkiem dworskim w stylu angielskim w miejscowości Mosty;
• Park dworski – zabytkowy park w Danowie;
• Zabytkowe kościoły w miejscowościach: Danowo, Glewice, Miekowo, Podansko, Mosty, Borzysławiec;
• Zabytkowe cmentarze;
• Pomniki.
Na terenie Gminy znajdują się również dwie placówki muzealne. Baza noclegowa gminy
udostępnia 300 miejsc noclegowych z czego 25% stanowią miejsca w obiektach sezonowych.
Na wzrost atrakcyjności turystycznej gminy wpływa niewątpliwie również duża ilość szlaków
turystycznych i tras rowerowych.
Miasto i Gmina Goleniów posiada Program „Krajobraz przyszłości”, w którym pierwsza
cześć stanowi Audyt Turystyczny a druga Strategie Rozwoju Turystyki. Jest to dokument o
charakterze strategicznym zawierający szczegółowe dane na temat rozwoju turystyki na terenie
Miasta i Gminy Goleniów.
Gmina Nowogard
Najważniejsze zabytki miasta Nowogard to:
• teren Starego Miasta (Nr rej. 41);
• kościół Wniebowzięcia NMP (Nr rej. 47),
• obwarowania miejskie (Nr rej. 51),
• sanatorium (DPS Nr 2) ul. Smuyny (Nr rej. 89),
• park leśny przy DPS Nr 2 (Nr rej. 89),
• mury miejskie (Nr rej. 230),
• budynek mieszkalny przy ul. Luboszan 1 9 Nr rej. 10841084),
• zamek (obecnie zakład karny) (Nr rej. 1136).
Zabytki gminy:
• park krajobrazowy z przełomu XVIII/XIX wieku w Bieniczkach (Nr rej. 951),
• park dworski z XIX wieku w Bienczycach (Nr rej. 950),
• kościół kamienny z XVII wieku w Długołece (Nr rej. 346),
• park krajobrazowy z XIX wieku w Długołece (Nr rej. 947),
• dwór z XX wieku w Długołece (Nr rej. 1304),
• kościół kamienny z XIX wieku w Jarchlinie wraz z cmentarzem i ogrodzeniem (Nr rej.
529),
• pałac z XVIII wieku w Konarzewie wraz z parkiem krajobrazowym (Nr rej. 1305),
• Kulice – dwór z XIX wieku w Kulicach (Nr rej. 1145),
• park krajobrazowy z XIX w Kulicach (Nr rej. 929),
39
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
• park wschodni i zachodni w Mietnie (Nr rej. 942),
• park krajobrazowy z XVIII wieku w Osowie (Nr rej. 951),
• kościół kamienno-murowany z XIX wieku w Ostrzycy wraz z drewniana dzwonnica z
XVIII wieku i cmentarzem z ogrodzeniem (Nr rej. A-26),
• kościół ryglowy z XVIII wieku z cmentarzem w Sikorkach (Nr rej. 1162),
• kościół ryglowy z XVIII w. z cmentarzem w Słajsinie (Nr rej. 1158),
• park dworski w Słajsinie (Nr rej. 917),
• kościół kamienny (ruina) z XIX wieku w Świerczewie wraz z cmentarzem przykościelnym
(Nr rej. 1143),
• park w zespole folwarcznym, z dworem (aktualnie już nieistniejącym) w Warnkowie
(Nr rej. 1216),
• kościół ryglowy z XVIII wieku w Wierzbiecinie wraz z cmentarzem (Nr rej. 1164),
• pałac z XVIII wieku w Wierzbiecinie (Nr rej. 1124),
• park dworski w Wierzbiecinie (Nr rej. 953),
• kościół ryglowy z XIX wieku wraz z cmentarzem w Wołowcu (Nr rej. 1230),
• kościół kamienno-murowany z XV wieku w Wyszomierzu wraz z dzwonnica drewniana z
XVII wieku (Nr rej. 354).
Na terenie gminy Nowogard znajduje się 9 obiektów, które udostępniają łącznie 209
miejsc noclegowych. Około 40% tej liczby stanowią miejsca dostępne sezonowo.
Na terenie Gminy funkcjonują również dwa gospodarstwa, agroturystyczne, które łącznie
udostępniają 20 miejsc noclegowych.
Gmina Maszewo
Zabytki wpisane do rejestru zabytków:
• Budynek mieszkalny przy ul. Jedności Narodowej 20 (Nr rej. 15),
• Budynek mieszkalny z wieża przy ul. Głowackiego 5 (Nr rej. 44),
• Budynek mieszkalny przy ul. Wojska Polskiego 2 (Nr rej. 1036),
• Budynek mieszkalny przy ul. Wojska Polskiego 13 (Nr rej. 1060),
• Kamienica, przy Placu Wolności 1 (Nr rej. 1365),
• Kościół MB Częstochowskiej (Nr rej. 95),
• Kościół św. Alberta Chmielowskiego (Nr rej. 407),
• Obwarowania miejskie (Nr rej. 408),
• Poczta przy ul. Wojska Polskiego 9 (Nr rej. 1244),
• Stare Miasto (Nr rej. 42),
• Wczesnośredniowieczne grodzisko - stanowisko nr 1 (Nr rej. 564).
Dodatkowo na terenie gminy znajduje się wiele miejscowości, w dużej mierze o
średniowiecznym charakterze, posiadających duża ilość zabytków.
Baza turystyczna na terenie gminy Maszewo jest systematycznie rozwijana. Największym
obiektem jest hotel położony w Maciejewie – Pałac Maciejewo. Jest to jeden z najbardziej
ekskluzywnych hoteli w województwie zachodniopomorskim. Obsługuje rocznie 10 000 turystów.
Innym dużym obiektem noclegowym w gminie jest motel w Maszewie „Firma Szymczak”. Na
terenie Gminy znajdują się szlaki turystyczne i ścieżki rowerowe wiodące przez naturalne tereny
rekreacyjne.
Gmina Osina
Zabytki chronione prawem w miejscowościach:
Osina:
• Cmentarzysko kurhanowe – pochodzi z epoki późnego brązu oraz wczesnego
średniowiecza; należy do największych pól kurhanowych na Pomorzu
Zachodniopomorskim;
• Kościół p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP – zbudowany w XIV wieku, przebudowany w
połowie XIX wieku;
• Park podworski – założony prawdopodobnie na przełomie XVIII/XIX wieku park
położony na wzgórzu stromo opadający ku rzece Stepnicy;
• Cmentarz polowy – założony pod koniec XIX wieku.
Węgorzyce:
• Kościół z cmentarzem – kościół pochodzący z końca XV wieku, obecnie w ruinie;
40
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
• Park podworski – założony prawdopodobnie na przełomie XVIII/XIX wieku,
Krzywice:
• Średniowieczne ruiny prasłowiańskiego grodziska z epoki neolitu;
Kikorze:
• Pozostałości wczesnosłowiańskiego grodu obronnego
• Park podworski – założony prawdopodobnie w 1 połowie XIX wieku,
Wegorza:
• Kościół p.w. św. Jana Chrzciciela – zbudowany na przełomie XV/XVI wieku, posiada
dzwonnice ryglowa z XVIII wieku;
Redostowo:
• Kościół p.w. Najświętszego Serca Pana Jezusa – budowa ryglowa z XVII/XVIII wieku,
posiada drewniana wieże z XVIII/XIX wieku; w kościele znajduje się renesansowa
empora organowa z około 1600 roku, gotycki dzwon z XV wieku, granitowa chrzcielnica
z XIV/XV wieku;
• Chałupy mieszkalne i zabudowania gospodarskie z przełomu XIX i XX wieku;
Bodzecin:
• Powstałe w widłach Stepnicy i Gowienicy stare osiedle słowiańskie;
• Kościół p.w. św. Mikołaja Biskupa – gotycka budowla z przełomu XIV i XV wieku;
• Park podworski – park z XVIII wieku;
Dodatkowo na terenie całej gminy znajduje się wiele godnych uwagi zabytków w tym 220
kurhanów z okresu kultury łużyckiej.
Na terenie gminy znajdują się obiekty noclegowe udostępniające turystom 23 miejsca.
Gmina Przybiernów
Najważniejszymi zabytkami gminy są:
• kościół ryglowy powstały w XVI i XVII wieku w Dzisnej:
• pałac z XVIII wieku z aleja akacjowa w Łożnicy:
• kościół ryglowy z 1722 roku i domy ryglowe w Łożnicy:
• ryglowy młyn wodny murowany z XIX wieku w Babigoszczy:
• kościół szachulcowy we Włodzisławiu:
• późnorenesansowy dworek Flemingów w Buku z XV wieku;
• pałac z aleja lipowa w Rokicie;
• kościół gotycki z 1554 roku z ryglowa przybudówka w Przybiernowie;
• plebania o konstrukcji ryglowej z XIX wieku w Przybiernowie;
• ruina wiatraka holenderskiego z II poł. XIX wieku w Czarnogłowach.
Poza wymienionymi zabytkami głównymi zaletami gminy w kontekście atrakcyjności
turystyczno-rekreacyjnej są naturalne tereny przyrodnicze. Gmina planuje rozwój infrastruktury
umożliwiającej turystykę krajoznawcza.
Baza turystyczna gminy nie jest mocno rozwinięta. Znajduje się tutaj hotel „Stary Młyn” w
Babigoszczy.
Gmina Stepnica
Najważniejszymi zabytkami gminy są:
• Bogusławie – Założenia folwarczne (dwór, sześcioraki, obory, kuźnia) powstałe w
latach 20-stych XX wieku;
• Budzien – Cmentarz ewangelicki - 1 poł. XIX wieku;
• Czarnocin:
- Szkoła obok domu mieszkalnego nr 2, pochodzi z lat 40-stych XX wieku, mur
ryglowy;
- Suszarnia pofolwarczna – koniec XIX wieku;
- Cmentarz ewangelicki – 2 poł. XVIII wieku;
• Gasierzyno:
- Cmentarze- przykościelny i ewangelicki;
- Domy inmieszkalne z przełomu XIX i XX wieku;
• Kopice – Cmentarze- przykościelny i ewangelicki;
• Łaka – Założenia folwarczne z przełomu XIX i XX wieku;
• Manków – Stawa nawigacyjna z 1926 roku;
41
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
• Miłowo – Dom mieszkalny nr 28;
• Olszanka – Leśniczówka;
• Stepnica:
- Kościół Parafialny p.w. św. Jacka Odrowąża;
- Zespół budynków plebani;
- Restauracja - Tawerna Panorama;
• Widzieńsko – Leśniczówka;
• Sarnowo – Kościół Parafialny p.w. Chrystusa Króla.
Gmina Stepnica posiada rozwiniętą bazę turystyczna. Na jej terenie znajduje się siedem
gospodarstw agroturystycznych oferujących łącznie około 50 miejsc noclegowych. Dodatkowo
Gmina oferuje miejsca noclegowe w czterech ośrodkach rekreacyjno-hotelowych oraz w
ośrodku campingowym. Łącznie ośrodki te udostępniają ponad 220 miejsc noclegowych o
zróżnicowanym standardzie.
6.2.7. Wytyczne w zakresie ochrony walorów przyrodniczo - ekologicznych

















Powiat Goleniów pod względem walorów krajobrazowych oraz z racji swego położenia
jest atrakcyjnym terenem turystyczno – rekreacyjnym. Do podstawowych walorów turystycznych
należy zaliczyć dużą lesistość powiatu i położenie nad jeziorem Dąbie i Zalewem Szczecińskim.
Powiat Goleniów posiada również duże walory przyrodniczo – ekologiczne, co obliguje do
przeciwdziałania zagrożenia przyrody ożywionej i nie ożywionej. Dlatego należy prowadzić
działalność do zachowania bądź przywrócenia naturalnych walorów obszarom cennym
przyrodniczo.
W celu zachowania cennych walorów przyrodniczo – ekologicznych należy:
ograniczyć inwestycje na terenach zajmowanych przez roślinność przyczyniającą się do
oczyszczania środowiska naturalnego oraz przecinających korytarze ekologiczne,
ograniczyć inwestowanie na glebach III i IV – tej klasy bonitacyjnej,
utrzymać wszystkie naturalne struktury przyrodnicze, w tym ustawowo chronione zadrzewienia i
zakrzaczenia, oczka wodne, bagna, torfowiska, itp.,
przeciwdziałać erozji gleby w szczególności w dolinach rzecznych na skarpach i terenach
o dużym nachyleniu przez ochronę i tworzenie struktur roślinnych, przyczyniających się do
ochrony,
konserwowanie i ochrona najcenniejszych obszarów i obiektów tworzących krajobraz powiatu,
należy przyspieszyć powołanie nowych obszarów chronionych, które chroniłyby najmniejsze
strefy faunistyczne i florystyczne lub ich fragmenty. Do nich należą:
▪ rezerwaty przyrody
▪ obszary chronionego krajobrazu
▪ zespoły przyrodniczo – krajobrazowe
▪ użytki ekologiczne
▪ pomniki przyrody
zapobiegać niszczeniu i dewastacji brzegów zbiorników wodnych oraz podziemnych złóż wód
na kompleksach torfowiskowych w obrębie stref faunistycznych,
utrzymać istniejące i wprowadzać nowe szerokopasmowe zadrzewienia wzdłuż dróg, linii
kolejowych i cieków wodnych oraz uzupełnienia istniejących o nowe nasadzenia (jeżeli zostały
uszkodzone),
nie wykaszać szuwarów w sezonie wegetacyjnym i w okresie lęgowym ptaków,
należy przestrzegać zasady, aby nowe inwestycje drogowe lub modernizacja dróg uwzględniały
w miejscach kolizji z trasami migracji zwierząt, budowę przepustów, a istniejące przepusty
muszą być regularnie czyszczone lub przebudowywane oraz powiększane w celu zachowania
ich drożności,
zmniejszać intensywność upraw monokulturowych,
promować zakładanie gospodarstw ekologicznych,
dostosować poziom nawożenia do zdolności sorbcyjnej gleb,
ograniczyć stosowanie środków ochrony roślin do potrzebnego minimum oraz nie stosować ich
w pasie przybrzeżnym i w pobliżu zbiorników wodnych,
promować stosowanie ekstensywnych sposobów zagospodarowania użytków zielonych,
nie wypalać resztek roślinności na użytkach rolnych, jak również na innych terenach,
pozostawiać w stanie niezmienionym miedzę, zarośla i zadrzewienia,
42
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego























nie naruszać i nie zasypywać sródpolnych oczek wodnych,
nie osuszać i nie zalesiać torfowisk,
nie zamieniać użytków zielonych na pola uprawne ani ich nie zalesiać,
wprowadzać wypas zwierząt w celu utrzymania układów pełnonaturalnych,
dążyć do odtworzenia dawnej kompozycji parków oraz strzec całości dawnych układów
zadrzewieniowych, np. alei przydrożnych,
utrzymać przewagę lasów ochronnych na strefach faunistycznych,
dążyć do wyznaczenia granic rolno – leśnych oraz ograniczyć budowy dróg leśnych,
przebudowywać skład drzewostanu w kierunku zgodnym z typem siedliskowym,
nie wykonywać zrębów drzewostanów usytuowanych wzdłuż linii brzegowej jezior i rzek,
utrzymywać odpowiedni poziom wód gruntowych, szczególnie na torfowiskach w olsach
i łęgach,
maksymalnie ograniczyć stosowanie środków chemicznych w gospodarce leśnej i ochronie
lasu,
preferować w lasach ochronnych rębni gniazdowych i rębni przerębowych,
uporządkować gospodarkę wodno – ściekową, eliminując zanieczyszczenia środowiska wodnogruntowego,
prowadzić konserwację urządzeń melioracyjnych, szczególnie na gruntach zdrenowanych oraz
terenach zmeliorowanych,
na bieżąco konserwować i odbudowywać wały przeciwpowodziowe,
prowadzić działania na rzecz podniesienia czystości wód w rzekach i ciekach wodnych,
ograniczyć liczbę polowań w obrębie stref faunistycznych,
promować powstawanie gospodarstw agroturystycznych, które staną się zapleczem
turystycznym w oparciu o istniejącą sieć osadniczą,
określić pojemność turystyczną najcenniejszych przyrodniczo terenów,
wyznaczać szlaki turystyczne i ścieżki dydaktyczne w obrębie obszarów chronionych, do
których nie jest zabroniony wstęp,
wyznaczyć sieć pól namiotowych oraz organizować punkty postojowe i obozowiska,
wyznaczyć trasy dla turystyki pieszej, rowerowej i konnej oraz zaplanować odpowiednie
zaplecze dla tras kajakowych,
organizować różnorodne formy edukacji społeczeństwa na temat ochrony środowiska
i zrównoważonego rozwoju.
43
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Przyjęte cele i priorytety
Polska jest krajem bogatym w siedliska leśne i bagienne, urozmaicone zespoły łąkowe,
zespoły torfowisk wysokich i niskich z wieloma nieregulowanymi na dużych odcinkach rzekami,
m.in. Wisłą. Pozwoliło to na utworzenie unikatowych nisz ekologicznych dla licznych gatunków
fauny i flory. Różnorodność biologiczna terenów Polski należy do najbogatszych w Europie
Środkowej. Obecnie w Polsce znajdują się 23 parki narodowe (1% powierzchni kraju), 1395
rezerwatów przyrody (0,5% powierzchni kraju), 120 parków krajobrazowych (8%), 449 obszarów
chronionego krajobrazu (22,5% powierzchni). Stanowi to łącznie około 30% powierzchni kraju.
Ponadto Polska jako członek UE jest zobligowana do wyznaczenia na swoim terenie obszarów
Natura 2000. Które są zintegrowanym europejskim systemem ochrony przyrody. Zasady jego
tworzenia określają dwie dyrektywy przyjęte przez Polskę:
 Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego
ptactwa (tzw. Dyrektywa Ptasia)
 Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk
przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (tzw. Dyrektywa Siedliskowa)
Obszary Natura 2000 są w Polsce wyznaczane od 2004 r. przez zespoły naukowe
złożone ze służb leśnych współpracujących z przyrodnikami reprezentującymi środowiska
naukowe, jak i przy udziale pozarządowych organizacji ekologicznych. Dotychczasowy bilans
zamyka się w ilości 124 obszarów specjalnej ochrony ptaków (ok. 5400 tys. ha) i 364
specjalnych obszarów ochrony siedlisk (ok. 2889 tys. ha). Oprócz tych form przyrody na terenie
Polski jest planowane wyznaczenie obszarów cennych przyrodniczo (HNV – high nature value).
Systemy te oraz ich cechy są korzystne dla różnorodności biologicznej i przyczyniają się do
obecności gatunków i siedlisk ważnych z punktu widzenia ochrony przyrody na poziomie
europejskim lub krajowym lub regionalnym. W tym celu planowane jest utworzenie
międzyresortowej grupy roboczej z inicjatywy Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi przy udziale
Ministra Środowiska odpowiedzialnej za przygotowanie propozycji obszarów cennych
przyrodniczo.
Ponadto w życie weszła ustawa z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o
środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko, zgodną z prawem unijnym. Ma ona radykalnie przyspieszyć
wydawanie decyzji środowiskowych. Została także znowelizowana ustawa o ochronie przyrody,
która wprowadziła do polskiego systemu prawnego przepisy zgodne z Dyrektywą Ptasią i
Dyrektywą Siedliskową. Działanie te mają być pomocne w projektowaniu i prowadzeniu
inwestycji nawet na obszarach chronionych po wcześniejszym spełnieniu wymagań nałożonych
tymi aktami prawnymi.
6.2.8.
Kierunki działań
Przyjętym celem średniookresowym jest zachowanie bogatej różnorodności biologicznej
polskiej przyrody na poziomach:
 wewnątrzgatunkowym (genetycznym)
 gatunkowym
 ponadgatunkowym (ekosystemowym)
przy jednoczesnym umożliwieniu zrównoważonego rozwoju gospodarczego kraju, który w
sposób niekonfliktowy będzie współistniał z różnorodnością biologiczną.
6.2.9.
Kierunki działań na lata 2009-2012:
1. Dokończenie inwentaryzacji i waloryzacji różnorodności biologicznej Polski, a w
końcowym efekcie ustanowienie pełnej listy obszarów Natura 2000
2. Realizacja zadań wynikających z Krajowej strategii ochrony i zrównoważonego
użytkowania różnorodności biologicznej dotyczące przywracania właściwego stanu
siedlisk przyrodniczych (ekosystemów) i ostoi gatunków na obszarach chronionych,
wraz z zachowaniem zagrożonych wyginięciem gatunków oraz różnorodności
genetycznej roślin, zwierząt i grzybów.
3. Przywrócenie drożności lądowych i wodnych korytarzy ekologicznych
umożliwiających przemieszczanie się zwierząt i funkcjonowanie populacji w skali
kraju.
4. Wsparcie procesu opracowania planów ochrony dla obszarów chronionych.
44
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
5. Zwiększenie świadomości społeczeństwa w zakresie potrzeb i właściwych metod
ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu.
6. Przyspieszenie waloryzacji różnorodności biologicznej na obszarach, na których
planowane są inwestycje infrastrukturalne przewidziane do współfinansowania za
środków UE, w szczególności realizowane w ramach Programu Operacyjnego
„Infrastruktura i Środowisko 2007-2013”
6.2.10. Lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne i
pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu w perspektywie
wieloletniej
4
2016
2015
2014
2013
2012
2011
2010
5 6 7 8 9 10 11 12
Potencjalne źródła
finansowania
3
Szacunkowe
nakłady zł
2
Okres realizacji
Cel przedsięwzięcia
1
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2009
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 21 Przedsięwzięcia na lata 2009-2016 w zakresie ochrony przyrody.
13
14
15
Zadania własne
Organizacja cykli szkoleń z zakresu ODR
Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej KDPR
1.
I
2.
I
3.
P
4.
6.
7.
8.
Współudział w organizacji
Starostwo
ponadregionalnych wydarzeń
Powiatowe /
turystycznych, ekologicznych, sportowych jednostki
i kulturalnych
organizacyjne
Starostwa,
gminy, podmioty
gospodarcze,
Nasadzenia drzew w pasie dróg
powiatowych
Starostwo
Powiatowe
/Powiatowy
Zarząd Dróg
Wycinka drzew z pobocza drogi w celu Starostwo
poprawy bezpieczeństwa ruchu
Powiatowe
P
/Powiatowy
Zarząd Dróg
Ewidencja indywidualnych form ochrony Starostwo
P przyrody
Powiatowe
Wdrażanie w
rolnictwie
rolnikom
dobrych
praktyk
Działania na
rzecz rozwoju
gospodarczeg
o jako
elementu
rozwoju
zrównoważon
ego
Zwiększenie
bioróżnorodno
ści
Poprawa
bezpieczeńst
wa ruchu
Zwiększenie
bioróżnorodno
ści
Podniesienie
świadomości
ekologicznej
Podniesienie
świadomości
ekologicznej
Promocja własnych działań i inicjatyw
P proekologicznych o charakterze
cyklicznym
Promocja działań proekologicznych,
wydawnictwa ekologiczne – z
P
przeznaczeniem dla dorosłej części
społeczności lokalnej
Starostwo
Powiatowe
Ochrona obszarów, zespołów i obiektów
nie objętych jeszcze ochroną prawną, a
prezentujących dużą wartość
P przyrodniczą.
wojewoda/
zarząd powiatu,
gmina,
organizacje
pozarządowe
Starostwo
Powiatowe
Środki
własne
-
-
-
-
-
-
-
Budżety
Powiatu i
gmin,
sponsorów
Budżet
Powiatu
Budżet
Powiatu
Budżet
Powiatu
Budżet
Powiatu,
PFOŚiGW
Budżet
Powiatu,
PFOŚiGW
1.
45
Objęcie
ochroną
wszystkich
wartościowyc
h obszarów i
obiektów
10 tys. zł.
Zadania koordynowane
Budżet
państwa,
województ
wa,
powiatu,
gmin
6.
Udostępnienie
i regulacja
ruchu na
obszarach
przyrodniczo
cennych
Rozbudowa sieci ścieżek rowerowych i
szlaków pieszych, zorganizowanie
punktów widokowych, tablic
informacyjnych dotyczących wartości
ekologicznych i osobliwości przyrody;
Zarząd parku
krajobrazowego,
gmina/
organizacje
gospodarcze
organizatorów
turystyki
Udostępnienie
i regulacja
ruchu na
obszarach
przyrodniczo
cennych
właściwe koła
Polskiego
Związku
Łowieckiego/
zarząd powiatu,
gmina
Zarząd
województwa,
gmina/
wojewoda,
zarząd powiatu
Zwiększenie
bioróżnorodno
ści
P
Prowadzenie działań, wspomagających
rozwój populacji, szczególnie rodzimych
gatunków drobnej zwierzyny łownej o
P zauważalnym spadku ich liczebności na
terenach dzierżawionych obwodów
łowieckich
Preferowanie na terenach podlegających
wszelkim formom ochrony lokalizacji
wyłącznie przedsięwzięć o „czystych”
P technologiach
Minimalizacja
obciążenia
środowiska
3 tys. zł.
rolnicy/ ODR,
gmina, zarząd
powiatu,
stowarzyszenia
agroturystyczne
50 tys. zł.
Rozwój agroturystyki
P
4.. P
5.
Zachowanie
dla przyszłych
pokoleń
najcenniejszy
ch obiektów
przyrody
10 tys. zł.
3.
wojewoda/
gmina, zarząd
powiatu,
organizacje
ekologiczne
2 tys. zł.
2.
Wykonanie zabiegów pielęgnacyjnych i
ochronnych istniejących pomników
przyrody
10 tys. zł.
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Budżety
gmin,
województ
wa,
państwa,
funduszy
ochrony
środow,
strukturaln
e
Rolnicy,
organizacje
gospodarc
ze i
pozarządo
we,
budżety
gmin
Budżety
gmin,
województ
wa,
funduszy
ochrony
środowiska
,
strukturaln
e
Polski
Związek
Łowiecki i
koła
łowieckie
Środki
własne
6.3.
Ochrona i zrównoważony rozwój lasów
6.3.1.
Analiza stanu istniejącego
Lasy są najbardziej naturalną formacją przyrodniczą, związaną z krajobrazem oraz
niezbędnym czynnikiem równowagi środowiska przyrodniczego. Szczególną rolę w ochronie
ekosystemów leśnych, ich biocenoz oraz zachodzących naturalnych procesów przyrodniczych
odgrywają tereny chronione i rezerwaty leśne.
Lasy spełniają bardzo różnorodne funkcje w sposób naturalny, którymi są:
- funkcje ekologiczne (ochronne), zapewniające stabilizację stosunków wodnych, ochronę gleb
przed erozją, kształtują klimat, stabilizują układ atmosfery, tworzą warunki do zachowania
potencjału biologicznego gatunków i ekosystemów, zachowują różnorodność i złożoność
krajobrazu,
- funkcje produkcyjne, polegające na pozyskiwaniu drewna z zachowaniem odnawialności,
pozyskiwania niedrzewnych użytków z lasu, prowadzenia gospodarki łowieckiej,
- funkcje społeczne, które służą kształtowaniu korzystnych warunków zdrowotnych i
rekreacyjnych dla społeczeństwa.
Lasy mają istotne znaczenie gospodarcze i są kluczowym elementem bezpieczeństwa
ekologicznego oraz mają szczególne znaczenie w ochronie środowiska naturalnego. Lasy w
powiecie Goleniów zajmują obszar o powierzchni 61094 ha. Duże obszary lasów występują w
gminie Goleniów, a ich powierzchnia wynosi 22025 ha, co stanowi 48,30 % lesistości. Obszar
lasów w gminie Stepnica wynosi 9641 ha, co stanowi 32,00 % lesistości, a po odjęciu obszarów
wodnych Zalewu Szczecińskiego wynosi 48,8 % lesistości. W gminie Przybiernów obszar lasów
wynosi 13061 ha, a lesistość 55,50 %. Pozostałe gminy posiadają niższy wskaźnik lesistości:
gmina Nowogard - powierzchnia lasów 9084,8 ha, co stanowi 26,20% lesistości; gmina
Maszewo posiada obszar lasów 3707 ha, co stanowi 17,30% lesistości; gmina Osina posiada
46
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
obszar lasów 3576 ha, co stanowi 34,40 % lesistości. Przeciętny wiek drzewostanu wynosi
około 51 lat.
Tabela 22 Lesistość na gmin na terenie powiatu goleniowskiego w latach 2004-2007.
Nazwa gminy
2004
2005
2006
2007
lesistość
lesistość
lesistość
lesistość
[%]
[%]
[%]
[%]
Goleniów
48,20
48,30
48,30
48,30
Maszewo
17,00
17,10
17,30
17,30
Nowogard
26,20
26,20
26,20
26,20
Osina
33,90
34,20
34,30
34,40
Przybiernów
54,90
55,10
55,20
55,50
Stepnica
31,80
31,80
31,90
32,00
Źródło: GUS
Tabela 23 Własność lasów w gminach należących do powiatu goleniowskiego w 2007r.
Grunty
Lasy
grunty
grunty
grunty leśne
Lasy
Nazwa
leśne
ogółem
leśne
leśne
publiczne
prywatne
gminy
Ogółem
[ha]
Goleniów
Maszewo
Nowogard
Osina
Przybiernów
Stepnica
Razem
powiat
Źródło: GUS
22 024,7
3 707,1
9 084,8
3 575,6
13 061,1
9 641,0
61 094,2
[ha]
21 399,6
3 629,6
8 875,8
3 502,5
12 701,7
9 377,1
59 486,2
publiczne
ogółem
[ha]
21 950,2
3 598,4
8 949,9
3 534,5
13 010,7
9 622,6
60 666,2
publiczne
Skarbu
Państwa
21 909,2
3 583,0
8 943,2
3 522,5
12 980,5
9 622,6
60 560,9
Skarbu
Państwa w
zarządzie
Lasów
Państwowych
[ha]
21 815,0
3 179,5
8 685,8
3 461,9
12 934,9
9 606,4
59 683,4
[ha]
74,5
108,7
134,9
41,1
50,4
18,4
428,0
Lasy bukowe w przeważającej większości występują w południowej części powiatu
Goleniów. Na terenach podmokłych i nizinnych występują w przewadze lasy liściaste. Na
podkreślenie zasługuje ogromna rola kompleksów szuwarowo – łozowiskowych i łęgów
w oczyszczaniu wód. Ważnym czynnikiem w rolniczym krajobrazie stanowią zalesienia
i zadrzewienia, które wzbogacają przyrodę i odgrywają ważną role biocenotyczne. Cenne
zadrzewienia śródpolne występują na krawędziach małych oczek wodnych i na pochyłych
zboczach. Lasy spełniają ważną rolę w likwidowaniu zanieczyszczeń środowiska naturalnego.
W lasach absorpcja pyłów wynosi 30÷50 % (1 ha buczyn pochłania średnio 70 ton pyłów),
a tłumienie fal akustycznych (w łęgach 100 m od źródła dźwięku) wynosi 70÷100%, a także
następuje absorpcja substancji gazowych, np. w olszynach do 85 %: azotanów, tlenku i
dwutlenku siarki. Ustanowiony przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Szczecinie
Leśny Kompleks Promocyjny „Lasy Puszczy Goleniowskiej i Bukowej” obejmuje częściowo
Puszczę Goleniowską na terenie Nadleśnictwa Kliniska. Pozostała część LKP położona jest na
terenie Puszczy Bukowej (Nadleśnictwo Gryfino).
W zakresie gospodarki leśnej przewiduje się zachowanie funkcji ochronnej lasu
w następujących kategoriach ochronności:
1) Lasy stanowiące rezerwaty przyrody:
– rezerwaty cennej roślinności szuwarowej,
– stanowisko lęgowe ptaków chronionych,
2) Lasy są ochronne z tytułu:
– funkcji wodochronnej,
– położenie 10 km w odległości od granicy miast,
– lasów stanowiących cenne fragmenty rodzimej przyrody,
– lasów stanowiących ostoje zwierząt chronionych, podlegających ochronie gatunkowej,
– lasów glebochronnych,
47
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
– lasów wykazujących uszkodzenia drzewostanów na skutek gazów i pyłów emitowanych
przez zakłady przemysłowe.
Lasy iglaste stanowią około 60 % a pozostałe około 40 %. W iglastych występuje sosna
przy nieznacznej ilości świerku, około 2 %, w pozostałych występują wg kolejności: brzoza, buk,
dąb, grab, olcha. Różnowiekowe lasy sosnowe i mieszane stanowią roślinność lasów
gospodarczych jako nasadzenia sosnowe i sosnowo – dębowe. Na murawach wysokich
występuje bagienny bór sosnowy. Olsy występują w kompleksach leśnych w zabagnionych
obniżeniach oraz na niskich torfowiskach dolinowych. Na tych terenach występują zarośla
wierzbowe i bagienne lasy olszowe. Lasy łęgowe w dolinach siedliskowych o wilgotnych i
żyznych glebach zasilanych ruchliwymi wodami.
Do nich należy:
łęg – olsowo-jesionowy,
łęg - jesionowy,
łęg – jesionowo-wiązowy.
Na terenach powiatu występują w znacznym procencie drzewostany grabowe z udziałem
dębu szypułkowego, buka oraz innych drzew liściastych.
Na terenie powiatu mają siedziby cztery nadleśnictwa, do których należą Nadleśnictwo
Goleniów, Kliniska, Nowogard i Rokita. Granice nadleśnictwa nie pokrywają się z granicami
powiatu. Lasy państwowe posiadają we władaniu 98,9 %, a gospodarka indywidualna 1,1 %
lasów
i gruntów leśnych. Nadleśnictwa prowadzą planową gospodarkę leśną zgodnie z planami
urządzeniowymi. Przeważająca część lasów powiatu Goleniów wchodzi w skład Puszczy
Goleniowskiej. Gleby powiatu pod lasami są zróżnicowane pod względem typologicznym, co
powoduje duże zróżnicowanie lasów pod względem występujących typów siedlisk, do nich
należą:
Bśw – bór świeży
Lśw – las świeży
LMw – las mieszany wilgotny
BMw – bór mieszany wilgotny
Ol – olsy
6.3.1.1. Zagrożenia obszarów leśnych
Głównym czynnikiem decydującym o stanie lasów są zanieczyszczenia przemysłowe.
Szczególnie narażone na nie są lasy położone w gminie Goleniów i w gminie Stepnica ze
względu na zanieczyszczenie energetyczne emitowane do atmosfery przez Elektrownie „Dolna
Odra” i Zakłady Chemiczne „Police”. Szczególnie narażone na uszkodzenia są drzewostany
sosnowe, najmniej odporne na zakłócenia ekosystemów leśnych. Ze względu na bliskość
dużych zakładów przemysłowych, strukturę wiekową i silną penetrację terenu, lasy w dużej
mierze są narażone na szereg negatywnych czynników natury antropogenicznej – biotycznej i
abiotycznej.
Dużym zagrożeniem są również anomalie pogodowe – huraganowe wiatry połączone z
dużymi opadami deszczów i gradu oraz dużymi wahaniami poziomu wód gruntowych.
W celu zmniejszenia ujemnego wpływu rosnącej masowej niezorganizowanej turystyki,
wybudowano szereg obiektów turystycznych (parkingów dla samochodów osobowych
i ciężarowych), wokół których koncentruje się ruch turystyczny, co znacznie zmniejsza
zagrożenie pożarów lasu. Poważne szkody w ekosystemach leśnych powoduje zwierzyna
łowna oraz nadal występujące szkodnictwo leśne.
6.3.1.2. Zalesienia
W powiecie występuje znaczna ilość gleb słabych (klasa V i VI), które stanowią 17,8 tys.
ha gruntów ornych. Zgodnie z zakładanymi planami projektuje się zalesić część słabych
gruntów. Do roku 2015 projektuje się przeznaczyć pod zalesienie około 1300 ha gruntów, przy
pomocy środków finansowych z Unii Europejskiej. Ważnym argumentem przy zalesianiu jest
poprawa granicy rolno – leśnej.
48
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
6.3.1.3. Uprawa roślin energetycznych
Na terenie powiatu występuje znaczny obszar ugorów i gruntów o niskiej klasie
bonitacyjnej, które powinno się zagospodarować. Taką formą zagospodarowania tych gruntów
poza zalesieniem będzie uprawa roślin energetycznych. Rośliny te mają małe wymagania
środowiskowe.
Do zakładania plantacji energetycznych, m.in. nadają się takie rośliny, jak:
 Wierzba wiciowa (salix winimalix),
 Róża (rosa multiflora),
 Ślazowiec pensylwański (Sida hermorhrodyta).
Na terenach piaszczystych i ubogich należy uprawiać takie gatunki roślin
energetycznych, jak np. róże, a na terenach niżej położonych o wyższym poziomie wody
gruntowej np. wierzbę. Proponowana wielkość nasadzeń to około 5200 ha. Poza wyżej
wymienionymi nasadzeniami, biomasę stanowić będzie drewno opałowe i odpadowe o niskiej
wartości, pozyskiwane w lasach powiatu goleniowskiego. Zagospodarowanie biomasy będzie
się wiązało z przebudową istniejących kotłowni, co istotnie wpłynie na poprawę środowiska
naturalnego.
6.3.1.4. Łowiectwo
Obszar powiatu Goleniów jest bogaty w zwierzynę łowną. Gospodarką łowiecka zajmują
się Koła Łowieckie, do których należy prowadzenie prawidłowej działalności przez regulację
stanu zwierzyny łownej do poziomu niezagrażającego celom hodowli i ochrony lasów oraz pól
uprawowych, poprzez coroczne wykonywanie planowanych odstrzałów. Powierzchnia
wydzierżawianych przez Starostę Goleniowskiego obwodów łowieckich wynosi 84755 ha.
Tabela 24 Wykaz obwodów łowieckich na terenie powiatu goleniowskiego.
Nr obwodu
Koło łowieckie
84
Koło Łowieckie „Lis” w Nowogardzie
85
Koło Łowieckie „Orlik” w Szczecinie
86
Koło Łowieckie „Dzik” w Świnoujściu
110
Koło Łowieckie „Ryś” w Nowogardzie
111
Koło Łowieckie „Nadodrzańskie” w Szczecinie
112
Koło Łowieckie „Orzeł” w Świnoujściu
113
Koło Łowieckie „Leśnik” w Goleniowie
114
Koło Łowieckie „Szarak” w Szczecinie
115
Koło Łowieckie „Moczary” w Szczecinie
158
Koło Łowieckie „Knieja” w Goleniowie
159
Koło Łowieckie „Łoś” w Goleniowie
161
Koło Łowieckie „Bór” w Szczecinie
164
Koło Łowieckie „Puszcza” w Szczecinie
Źródło: Polski Związek Łowiecki, Okręg Szczecin
6.3.1.5. Flora powiatu Goleniów
Flora terenu powiatu jest bogata i zróżnicowana. Występuje tu znacznie większa liczba
gatunków niż w innych rejonach kraju. Szczególnie urozmaicona jest flora wybrzeża Zalewu,
o której stanowi szereg gatunków rzadkich. Na obszarze powiatu występuje znaczna ilość
roślin rzadkich i chronionych. Dużym skupiskiem roślin rzadkich są strefy przybrzeżne, na
których występują zwarte łany szuwarów, które spełniają dużą rolę ekologiczną jako zapora
przeciwdziałająca niszczeniu brzegów. W miejscowości Kopice ciągnie się kompleks wydm
szarych oraz występują skupienia kosodrzewiny. Stanowiska roślin chronionych dają podstawę
i motywację w zakresie ochrony zajmowanych przez nie terenów w powiecie Goleniów.
49
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
6.3.1.6. Fauna powiatu Goleniów
Powiat Goleniów ze względu na swe położenie jest obrazem należącym do
najbogatszych faunistycznie regionów byłego woj. szczecińskiego. Do szczególnie bogatych
należy gmina Stepnica i gmina Przybiernów. Na terenie powiatu lęgnie się około 20 gatunków
ptaków, zagrożonych wymarciem w kraju.
Obecnie najcenniejszymi z zoologicznego punktu widzenia, znanymi terenami są:
 Skoszewskie łąki;
 kompleks podmokłych lasów Olszanka;
 okolice jeziora Dołgie;
 lasy otaczające rzeki i jeziora Puszczy Goleniowskiej;
 podmokłe lasy położone w pobliżu Zalewu Szczecińskiego;
 inne małe obszary nad ciekami wodnymi i jeziorami.
Na terenie powiatu występuje cały szereg gatunków zagrożonych lub znajdujących się
na czerwonych listach.
Na terenie powiatu osiedliła się znaczna ilość bezkręgowców i kręgowców, a
mianowicie:
1) Bezkręgowce
– mięczaki
– owady
2) Kręgowce
– kręgouste
– ryby
– płazy
– gady
– ptaki
– ssaki
Na terenie powiatu Goleniów podlega ochronie prawnej z ryb - kiełb białopłetwowy,
z ptaków w czerwonej liście zwierząt zagrożonych wyginięciem w skali światowej są: bielik,
bocian czarny, derkacz, kania ruda.
Z ogólnej ilości ssaków notowanych na terenie powiatu, cztery znajdują się w
Europejskiej Czerwonej Księdze Zwierząt, którym są: bóbr, wilk, mroczek posrebrzany i wydra .
6.3.1.7. Korytarze i bariery ekologiczne
Do sztucznych barier ekologicznych na terenie powiatu Goleniów należą nasypy
kolejowe i przejeżdżające pociągi, a także drogi krajowe Nr 6 i Nr 3 oraz wszystkie większe
drogi przecinające Puszcze Goleniowską i inne kompleksy leśne (kolizje samochodów z
drobnymi ssakami i gadami).
Do barier należy zaliczyć obwałowanie cieków wodnych i Zalewu Szczecińskiego oraz
budowy zapór na rzekach.
Dalszymi zagrożeniami i barierami będą:
– projektowane linie WN południe – północ,
– rozwój budownictwa rekreacyjnego i turystyki,
– zanieczyszczenia wód,
– pozyskiwanie kopalin i eksploatacja torfów,
– ruch samochodowy,
– wycinanie drzew i likwidacja zadrzewień.
W celu zachowania przemieszczania się zwierząt przy budowie budowli, które stanowią
barierę ekologiczną należy projektować przepusty. Na terenie powiatu głównym korytarzem
ekologicznym o znaczeniu europejskim jest dolina Odry. Osią tego korytarza jest Zalew
Szczeciński, Roztoka Odrzańska i Odra.
Do korytarzy ekologicznych o mniejszym zasięgu należy wymienić:
– Dolina rzeki Gowienicy,
– Dolina rzeki Iny,
– Doliny pomniejszonych rzek i cieków wodnych.
50
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Korytarze ekologiczne należy zalesić lub zakrzewić w miejscach, gdzie brak takich
roślinności, aby stanowiły spokojne i bezpieczne szlaki dla zwierząt.
6.3.2.
Przewidywane kierunki zmian
Główne założenia gospodarki leśnej zmierzające do osiągnięcia poprawy stanu lasu
uwzględniają następujące cele:

wprowadzenie zalesień, zakrzewień i zadarnień stanowiących element odbudowy
krajobrazu naturalnego, tworzących naturalne korytarze ekologiczne
 nacisk na rolę zalesień w ochronie wód przed spływem powierzchniowym zanieczyszczeń
 wzmocnienie wewnętrznej spójności zbiorowisk leśnych poprzez wprowadzenie zalesień
jako uzupełnienia przestrzenne krajobrazu
 utrzymanie lasów ochronnych oraz wsparcie procesu tworzenia nowych obszarów lasów
ochronnych, wzmocnienie działań proekologicznych na tych obszarach
 produkcji drewna na zasadzie najwyższej opłacalności oraz surowców i produktów
ubocznego użytkowania lasu.
Przyjęte cele i priorytety
W perspektywie średnioterminowej zakłada się dalsze wzmacnianie modelu racjonalnego
użytkowania zasobów poprzez kształtowanie właściwej struktury lasów, gatunkowej i wiekowej, i
ich wykorzystania gospodarczego w sposób i tempie zapewniającym trwałe zachowanie ich
bogactwa biologicznego, wysokiej produkcyjności oraz potencjału regeneracyjnego. W związku
z tym celem średniookresowym do 2016 r. będzie:
Rozwijanie trwale zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej.
6.3.3.
Kierunki działań
1. Realizacja przez Lasy Państwowe „Krajowego programu zwiększenia lesistości”.
2. Tworzenie spójnych kompleksów leśnych połączonych korytarzami ekologicznymi.
3. Dostosowanie gospodarki leśnej do wymogów wynikających z ochrony sieci
obszarów Natura 2000.
4. Utrzymanie znacznej retencji wodnej i jej powiększenie przez przywracanie
przesuszonych przez meliorację terenów wodno-błotnych.
5. Dostosowanie składu gatunkowego drzewostanów do siedliska
6. Zwiększenie różnorodności genetycznej i gatunkowej biocenoz leśnych.
7. Rozbudowa funkcji leśnych banków genów.
8. Wprowadzenie alternatywnego systemu certyfikacji lasów.
6.3.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
w perspektywie wieloletniej
6.3.4.
4
2016
2015
2014
2013
2012
2010
2011
5 6 7 8 9 10 11 12
Potencjalne źródła
finansowania
3
Szacunkowe
nakłady zł
2
Okres realizacji
Cel przedsięwzięcia
1
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2009
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 25 Zadania do realizacji na lata 2009-2016.
13
14
15
Zadania własne
1.
I
Zalesianie terenów o niskich klasach ARiMR, gmina,
bonitacyjnych gleb i gruntów porolnych właściciele
gruntów,
51
Przeciwdziała
nie erozji,
tworzenie
łączników
ekologicznych
-
budżet
Państwa,
środki
właścicieli
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
2.
3.
4
I
I
Wzmocnienie kontroli gospodarki leśnej
na obszarach nowych nasadzeń i w
lasach prywatnych.
Starostwo
Powiatowe/
nadleśnictwa,
ARiMR
Aktualizacja uproszczonych planów
urządzenia lasów
Starostwo
Powiatowe
Działania na rzecz prowadzenia
prawidłowej gospodarki leśnej
właściciele i
zarządcy lasów/
Zarząd Powiatu,
nadleśnictwa,
P
Powstrzymani
e
postępującej
degradacji
lasów
prywatnych
Zwiększanie
udziału
obszarów
leśnych
Powstrzymani
e
postępującej
degradacji
lasów
prywatnych
Budżet
Powiatu
-
-
-
Budżet
Powiatu
Środki
zarządców
lasów,
budżet
Powiatu,
nadleśnictw
Zadania koordynowane
1.
P
Ochrona i wzmocnienie funkcji
zadrzewień i zakrzewień, jako ważnych
korytarzy ekologicznych
Gmina
/właściciele
gruntów
Włączenie do działań edukacyjnych
Gmina
problematyki gospodarki leśnej i ochrony /nadleśnictwa
lasu
2.
P
3
Wspieranie oraz popularyzacja inicjatyw
Nadleśnictwa/
podejmowanych na rzecz zwiększenia
Zarząd Powiatu,
lesistości terytorium gminy
gmina,
P
właściciele
gruntów
Budżet
gminy
Powstrzymani
e
postępującej
degradacji
lasów
-
Świadoma
ochrona
zasobów
przyrody
-
Realizacja
założeń
polityki leśnej
państwa
-
Budżet
gminy,
fundusze
ekologiczne
środki
właścicieli,
inne
fundusze,
Gminy
6.4.
Ochrona powierzchni ziemi
6.4.1.
Analiza stanu istniejącego
W strukturze użytków rolnych duży areał zajmują użytki zielone. Największy procent
użytków zielonych w strukturze użytków rolnych posiada gmina Goleniów i gmina Stepnica.
Gminami o najbardziej rolniczym charakterze jest Maszewo, Nowogard i Osina. Gminy
Stepnica i Goleniów posiadają mniej korzystne warunki do produkcji rolnej. Większość
gospodarstw rolnych przejętych przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa (AWRSP)
zostało wydzierżawionych a niewielkie obszary sprzedane. Część użytków rolnych nadal
stanowi własność ANR.
Kondycja finansowa dzierżawców jest różna i w obecnych warunkach władanie gruntami
będzie płynne. Następuje szybko dekapitalizacja obiektów po byłych PGR ze względu, że
dzierżawcy w większości nastawieni są na produkcji roślinną.
Tabela 26 Podział użytków rolnych ze względu na przeznaczenie.
Nazwa gminy
Rodzaj użytku rolnego
Ogółem
Grunty orne
Sady
Łąki
Goleniów
16 424
7 273
19
7 778
Maszewo
15 517
12 170
21
2 029
Nowogard
21 635
15 621
26
3 647
Osina
5 801
4 321
10
770
Przybiernów
7 372
4 875
14
1 606
Stepnica
7 948
2 214
5
5 064
Razem powiat
74 697
46 474
95
20 894
Źródło GUS 2005 r. – ostatnie, najbardziej aktualne dane podane przez GUS
Pastwiska
1 354
1 297
2 341
700
877
665
7 234
Większość użytków rolnych na terenie powiatu mieści się w klasach IV i V. Najsłabsze
gleby posiada gmina Stepnica, których użytki rolne w większości należą do klasy V i VI-tej.
Średnia wielkość gospodarstwa w powiecie goleniowskim wynosi 18,0 przy średniej
52
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
województwa 16,8. Znaczna część gospodarstw to gospodarstwa o powierzchni do 5 ha
użytków rolnych. Małe gospodarstwa rolne nie sprzyjają rozwojowi nowoczesnej technologii, jak
również nie są zbyt silnymi partnerami do rozmów z jednostkami skupowymi i zakładami
przetwórczymi. Gospodarstwa o obszarze powyżej 20 ha stanowią zaledwie 16,6 % a
gospodarstwa powyżej 50 ha użytków rolnych 4 %.
Wiodącym kierunkiem produkcji rolniczej jest produkcja mieszana, roślinno – zwierzęca.
Natomiast gospodarstwa duże po byłych PGR prowadzą produkcję specjalistyczną roślinna lub
fermową, gospodarkę zwierzęcą. W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż około 79 %,
ziemniaków około 13 % oraz uprawa buraków cukrowych, rzepaku, warzyw i innych. Średnia
wydajność zbóż z 1 ha waha się w granicach 27 q z 1 ha, ziemniaków około 175 q z 1 ha. Mimo
dużego areału użytków zielonych w powiecie obsada bydła kształtuje się na bardzo niskim
poziomie, to samo dotyczy owiec. Lepsza sytuacja przedstawia się w obsadzie trzody chlewnej,
dzięki istniejącym fermom trzody chlewnej.
Na terenie powiatu dość intensywnie rozwijają się fermy kur, brojlerów, indyków oraz
fermy zwierząt futerkowych. Kierunek ten należy dalej rozwijać w oparciu o istniejące
niezagospodarowane budynki inwentarskie. W związku z dużą ilością użytków zielonych należy
zwiększać systematycznie obsadę bydła i owiec. Mimo niekorzystnych obecnie warunków
ekonomicznych, rolnictwo powiatu goleniowskiego ma szanse rozwoju przez przystosowanie
swej produkcji na zaopatrzenie miasta Szczecina. Poza produkcją zwierzęcą należy rozwijać
bazę produkcyjną warzyw gruntowych i szklarniowych na potrzeby aglomeracji szczecińskiej,
miasta Goleniów i Nowogard. Ważnym elementem w rozwoju produkcji rolnej jest produkcja
ekologiczna, która winna być wspierana przez Urzędu Gminy. Położenie powiatu Goleniów
stwarza dogodne warunki dla rolników do prowadzenia gospodarstw agroturystycznych, które
mogą się stać ważnym źródłem dochodu.
6.4.1.1. Gospodarka gnojowicą
Kłopotliwym odpadem zwłaszcza z prowadzonej na skalę przemysłową produkcji
zwierzęcej jest gnojowica. Składa się ona z mieszaniny kału, moczu i resztek pokarmowych.
Z jednej strony stanowi ona wartościowy nawóz organiczny, mający zastosowanie do
nawożenia upraw polowych, przede wszystkim łąk i pastwisk; z drugiej zaś, przy jej
powstawaniu
w nadmiarze w stosunku do możliwości wykorzystania do nawożenia, stanowi poważny
problem utylizacyjny.
Dla gospodarczego wykorzystania gnojowicy stosowane są następujące systemy:
 rolnicze zagospodarowanie gnojowicy surowej,
 rolnicze zagospodarowanie gnojowicy wstępnie uzdatnionej,
 biologiczne unieszkodliwianie gnojowicy za pomocą osadu czynnego,
 beztlenowa fermentacja gnojowicy (produkcja biogazu),
 wytwarzanie kompostu.
6.4.1.2. Potrzeby dalszych badań gleb, monitoringu i weryfikacji ich klasyfikacji
Wapnowanie ma wszechstronny i korzystny wpływ na właściwości fizycznochemiczne i biologiczne gleb. Wpływa, zatem na tworzenie żyzności gleby, czynnika
umożliwiającego uzyskiwanie wysokich plonów i efektywne wykorzystanie nawożenia NPK.
Podstawowymi wskaźnikami do określenia potrzeb wapnowania są wielkość pH i kategoria
agronomiczna wynikająca ze stopnia zwięzłości gleby. W gminie większość gleb to gleby
bielicowe i rdzawe zaliczane do klasy IIIa i IIIb.
Gleby bielicowe to ubogie gleby z klasy gleb bielicoziemnych . Zostały wytworzone na
piaskach. Za względu na niską zawartość składników mineralnych oraz próchnicy są w
większości porośnięte borami sosnowymi. Ich charakterystyczną cechą jest górny białawy
poziom ubogi w próchnicę, zwany też poziomem wymywania. Gleby bielicowe wymagają
intensywnego nawożenia i starannej uprawy, co wpływa na intensyfikację nakładów pracy i
kosztów. Gleby te są podatne na degradację.
Gleby rdzawe także są ubogie w składniki mineralne, głównie związki zasadowe,
przypuszczalne utwory piaszczyste -luźne lub słabo gliniaste piaski oraz gruboziarniste
piaskowce nie węglanowe. Powstały przy współudziale lasów iglastych. Charakteryzują się
kwaśnym pH w granicach około 5 i mniej. W wyniku wietrzenia stosunkowo znacznych ilości
wolnych form żelaza i glinu powstaje nagromadzenie tych związków w glebie. Powoduje to
53
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
tworzenie się ich nierozpuszczalnych kompleksów z kwasami próchnicznymi . Gleby rdzawe
wykazują się małą zdolnością retencji wody, nie należą do urodzajnych.
Przy tak dużym stopniu zakwaszenia wskazana jest intensyfikacja nakładów na
rekultywację tych gleb.
6.4.2.
Przewidywane kierunki zmian
Przewiduje się dalsze przekształcenia gruntów rolnych pod cele budowlane i
inwestycyjne. Należy jednak pamiętać o spójności tych decyzji z zapisami w miejscowych
planach zagospodarowania przestrzennego. Inwestycje budowlane związane są głównie z
instalacją infrastruktury technicznej, która narusza powierzchnię ziemi i zmienia warunki w
środowisku gruntowym.
Wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa spowoduje, że coraz silniej popierane
będzie rolnictwo ekologiczne, które pozwala na zachowanie w krajobrazie naturalnych i
półnaturalnych układów ekologicznych, co jest szczególnie istotne na obszarach o cennych
walorach przyrodniczych i w ich bezpośrednim sąsiedztwie.
Przyjęte cele
Celami średniookresowymi do 2016 r. są:
o Rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami
zrównoważonego rozwoju
o Przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno-błonych przez
czynniki antropogeniczne
o Zwiększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych
przywracając im funkcję przyrodniczą, rekreacyjną lub rolniczą
6.4.4.
Kierunki działań
Kierunki działań na lata 2009-2012:
1. Opracowanie krajowej strategii ochrony gleb, w tym walki z ich zakwaszeniem.
2. Promocja rolnictwa ekologicznego i rolnictwa zintegrowanego
3. Waloryzacja terenów pod względem ich przydatności do produkcji zdrowej żywności
oraz promocja takiej żywności.
4. Rozwój monitoringu gleb.
5. Finansowe wspieranie przez fundusze ekologiczne inicjatyw dotyczących rekultywacji
terenów zdegradowanych i zdewastowanych.
6. Zakończenie opracowania systemu osłony przeciwosuwiskowej przez Państwowy
Instytut Geologiczny.
6.4.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
w perspektywie wieloletniej
6.4.3.
Szacunkowe
nakłady zł
Potencjalne źródła
finansowania
2016
5 6 7 8 9 10 11 12
Cel przedsięwzięcia
4
2014
2015
3
2013
2
2011
2012
1
Okres realizacji
2010
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialn
a / Jednostki
współpracując
e
2009
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 27 Przedsięwzięcia w zakresie ochrony gleb.
13
14
15
Zadania własne
1
2.
I
Tworzenie i aktualizacja rejestru gruntów Starostwo
zdegradowanych oraz opracowanie
Powiatowe –
programu ich rekultywacji.
WGKKiGN
Ochrona
gruntów
Budżet
Powiatu,
FOGR
Kontynuacja zalesień nieużytków i gleb
najniższych klas bonitacyjnych
Przekształcani
e gleb
najniższych
klas
bonitacyjnych
Właściciele
terenów
ARiMR
I
54
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Udział wraz z Gminami Powiatu w
zapobieganiu degradacji i erozji gleb
Starostwo
Powiatowe,
Gmina
Okresowa kontrola zawartości metali
P ciężkich w glebach użytkowanych
rolniczo
Współudział w rekultywacji terenów
I zdegradowanych
Starostwo
Powiatowe
Koordynacja działań związanych z
P gospodarką odpadami w Gminach
powiatu kolskiego
Prowadzenie działalności edukacyjnej
obejmującej mieszkańców Powiatu
P
kolskiego w zakresie selektywnej zbiórki
odpadów i ograniczania ich powstawania
Promowanie upraw energetycznych
P
Starostwo
Powiatowe
P
Starostwo
Powiatowe
Starostwo
Powiatowe
Budżet
powiatu,
budżety
gmin
Budżet
Powiatu
Rozpoznanie i
zapobieganie
degradacji
gleb
Zapobieganie
degradacji
gleb
Zapobieganie
degradacji
gleb
Ograniczenie
uciążliwości
odpadów
Budżet
Powiatu,
PFOŚiGW
Budżet
Powiatu,
środki gmin
Budżet
Powiatu,
PFOŚiGW
Ograniczenie
uciążliwości
odpadów
Starostwo
Powiatowe
Budżet
Powiatu,
PFOŚiGW
Budżet
Powiatu,
Ograniczenie
uciążliwości
odpadów
Coroczna aktualizacja rejestru
Starostwo
zawierającego informacje o terenach, na Powiatowe
których stwierdzono przekroczenie
P standardów jakości gleby i ziemi ze
szczególnym uwzględnieniem obszarów,
na których obowiązek rekultywacji
obciąża starostę.
Ograniczenie
uciążliwości
odpadów
3
Prowadzenie prac zalesieniowych na
Właściciele
gruntach o niskiej przydatności rolniczej. nieruchomości/
Zarząd
P
Powiatu, gmina
4
Podejmowanie przedsięwzięć z zakresu ZMiUW/ gmina,
odbudowy
zdekapitalizowanych
systemów
melioracji
wodnych
P szczegółowych.
Współudział w rekultywacji
zdegradowanych
5
6.
I
P
terenów SP, Władający
powierzchnią
ziemi
i
użytkownicy
terenów, gmina
Szkolenia
z
zakresu
Dyrektywy ODR
Azotanowej i ochrony środowiska.
7.
-
Zapewnienie
odpowiednieg
o nawodnienia
gleb
Ochrona gleb
Wprowadzani
e dobrych
praktyk
rolniczych
Organizacja cykli szkoleń z zakresu ODR
Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej KDPR
Wprowadzani
e dobrych
praktyk
rolniczych
P
55
5 tys. zł.
Poprawa
efektywności
ekonomicznej
gospodarstw,
realizacja
zadań prog.
rolno-środow.
Zwiększanie
lesistości
Środki prod
rol,
budżety
gmin,
fundusze
ochrony
środow.
Środki
producentó
w,
30 tys. zł.
2
Poprawa struktury agrarnej gospodarstw producenci
rolnych
rolni/ gmina,
zarząd powiatu,
P
organizacje
rolnicze
Środki
producentó
w, WODR,
Budżety
gmin,
Gminne
spółki
wodne
3 tys. zł.
1
Ochrona gleb
i wód
5 tys. zł.
Zadania własne
Optymalne
zużycie
nawozów rolnicy/ ODR,
mineralnych i środków ochrony roślin, gmina, SCh-R
zapewnienie
wzrostu
poziomu
P świadomości ekologicznej wśród rolników
Budżet
powiatu,
gmin,
użytkownik
ów terenu
-
Środki
własne
Środki
własne
-
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
6.5.
Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych oraz zasobów naturalnych
6.5.1.
Analiza stanu istniejącego wód podziemnych i powierzchniowych
Na terenie powiatu goleniowskiego położona jest znaczna część Głównego Zbiornika
Wód Podziemnych, oznaczonego numerem 123. Pozostała część tego zbiornika położona jest
na terenie powiatu stargardzkiego. Jest to obszar wysokiej ochrony. Szacunkowe zasoby
dyspozycyjne w tym zbiorniku wynoszą 83 tys. m 3/d, a średnia głębokość ujęć 45 m.
Biorąc pod uwagę stopień naturalnej izolacji wód podziemnych, głównie pod względem
ich wrażliwości na zanieczyszczenia, podzielono je na wody wgłębne i wody gruntowe.
Jakość wód podziemnych ocenia się według następujących klas :
Klasa Ia – wody o najwyższej jakości,
Klasa Ib – wody wysokiej jakości,
Klasa II – wody średniej jakości,
Klasa III – wody niskiej jakości.
Do wód wgłębnych zalicza się wody poziomu wodonośnego o charakterze subartezyjskim
lub artezyjskim oraz o dobrej i średniej izolacji przed wpływem zanieczyszczeń. Do wód
gruntowych zalicza się poziomy wodonośne o swobodnym zwierciadle wody.
Wody wgłębne na obszarze powiatu goleniowskiego badano w punkcie pomiarowym
zlokalizowanym w miejscowości Żółwia Błoć.
Jakość tych wód w latach 2004 – 2007 przedstawiała się następująco:
Tabela 28 Jakość wód wgłębnych w punkcie pomiarowym w miejscowości Żółwia Błoć.
Rok badań
2004
2005
2006
2007
Klasa
IV
III
IV
IV
Źródło: WIOŚ
Wody gruntowe badano w punkcie pomiarowym oznaczonym numerem 1095,
zlokalizowanym na terenie gminy Przybiernów. Jakość tych wód w latach 2004 – 2007
Tabela 29 Jakość wód gruntowych w punkcie pomiarowym w gminie Przybiernów.
Rok badań
2004
2005
2006
2007
Przybiernów 1
U
U
I
III
Przybiernów 2
III
III
III
U
U- brak opróbowania
Źródło: WIOŚ
6.5.1.1. Ocena jakości wód przez Państwowy Powiatowy Inspektorat Sanitarny
w Goleniowie
Na terenie działania SANEPID w Goleniowie znajduje się sześć kąpielisk śródlądowych,
które są pod stałym nadzorem w zakresie wykonywanych badań przed i w czasie sezonu.
Wyniki badań wskazują, że kąpieliska w Nowogardzie, Lubczynie, Stepnicy,
Czarnocinie, Przybiernowie i Maszewie w zakresie badań fizyko-chemicznych i
bakteriologicznych odpowiadają warunkom określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z
dnia 16 października 2002 roku w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda w
kąpieliskach.
W zakresie badań mikrobiologicznych obejmujących określenie:
- liczby bakterii grupy coli typu kałowego,
- ogólnej liczby bakterii grupy coli w 100 ml wody,
- liczby paciorkowców kałowych w 100 ml wody,
- obecności pałeczek Salmonelle w 1 l wody
nie stwierdzono odchyleń od najwyższych wartości dopuszczalnych wskaźników.
W zakresie badań fizykochemicznych obejmujących:
- odczyn,
- barwę,
- zapach,
- tlen rozpuszczony,
- BZT5
- wskaźniki organoleptyczne
nie stwierdzono odchyleń o najwyższych wartości dopuszczalnych parametrów.
56
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
6.5.1.2. Wody powierzchniowe
Warunki hydrologiczne związane są z rzeźbą terenu, wyznaczającą powierzchniowy
układ sieci wodnej. Stosunki wodne na obszarze powiatu determinują: Zalew Szczeciński,
Roztoka Odrzańska, rzeka Odra oraz rzeki Ina, Gowienica, Krępa, kanał Żarnowski, jezioro
Dąbie, jezioro Nowogardzkie i inne mniejsze jeziora i zbiorniki wodne.
Ogólna powierzchnia pod wodami w powiecie wynosi: wody płynące 832 ha, wody
stojące 400 ha, wody wewnętrzne morskie 9712 ha – razem 10944 ha.
Spiętrzenie się wód morskich z południowych wybrzeży Bałtyku powoduje szybki wzrost
stanów wód na Zalewie. Amplituda wahań lustra wody na Zalewie dochodzi miejscami do
ponad 2,00 m. Podnoszenie lustra wód w Zalewie (cofka) powoduje podtopienie niżej
położonych terenów nad Zalewem. Zasolenie Zalewu Szczecińskiego wynosi przeciętnie 1 %
(maksymalnie do 5 %). Rzeka Odra płynie od jeziora Dąbie szerokim korytem i rozgałęzia się
na szeroki i wąski (Kanał Skolwiński i Kanał Policki). Za ujście Odry uważa się południowy
kraniec Roztoki Odrzańskiej.
Ważnym elementem składającym się na hydrologię są liczne rzeki i strumienie oraz
rozproszone akweny jeziorne o różnej genezie i różnej troficzności wód. Główne rzeki powiatu
płyną na północ odchylając się na wschód lub zachód. Największą rzeką jest rzeka Gowienica,
której długość wynosi ok. 50 km. Powierzchnia zlewni wynosi 314 km2, jej najważniejszym
dopływem jest rzeka Stepnica, która stanowi prawy dopływ i jest główną rzeką odwadniającą.
Rzeka Gowienica uchodzi do Roztoki Odrzańskiej w miejscowości Stepnica. Drugą rzeką, co
do wielkości jest rzeka Ina, która wchodzi do Odry, na północ od Inoujścia. Rzeka Ina bierze
początek w powiecie stargardzkim i jej długość wynosi 129,1 km, z czego na powiat
goleniowski przypada około 30 km. Zlewnia rzeki Iny odwadnia zachodnią część gminy
Goleniów. Rzeki i cieki wodne, płynące przez obszar wschodni, są dopływami rzeki Regi, która
wpada do jeziora Resko. Do większych jezior położonych na terenie powiatu należą:
– jezioro Nowogardzkie.
– 103,78 ha
– jezioro Przybiernów
– 88,90 ha
– jezioro Kościuszki
– 48,00 ha
– jezioro sztuczne Czarnogłowskie
– 44,00 ha
– jezioro Budziszewice
– 16,00 ha
– jezioro Długie
– 13,50 ha
– jezioro Niewiadomskie
– 6,50 ha
Koło Karska znajduje się sztuczne jezioro o powierzchni 25 ha i głębokości 8 m.
Większość wyżej wymienionych jezior posiada głębokość w granicach 5÷6 m. Stan czystości
wód rzeki Ina i rzeki Gowienica jest poza klasyfikacją (wody klasy czystości NON). O
dyskwalifikacji wody w obu przypadkach zadecydowały głównie substancje biogenne (fosfor
ogólny) i stan sanitarny (zakażenie bakteriami fekalnymi). Natomiast część małych rzek
dopływowych do Gowienicy posiada wody wyższej klasy czystości. Goleniów obejmuje obszar,
na którym znajduje się między morenowa warstwa wodonośna, która tworzy Główny Zbiornik
Wód Podziemnych 123 Stargard–Goleniów. Zachodnia część terytorium powiatu położona jest
nad zbiornikiem wód podziemnych o bardzo płytko położonej warstwie wodonośnej w dodatku
słabo izolowanej.
Gmina Stepnica i gmina Goleniów położona jest w zlewni Odry i Przymorza. Układ
hydrologiczny rzeki, cieki i zbiorniki pochodzenia zarówno naturalnego jak i sztucznego. Na
terenie gminy Stepnica znajduje się znaczna ilość zbiorników wodnych po eksploatacji torfów.
Małe zbiorniki i cieki wodne pełnią ważną rolę jako środowisko bytowania szeregu gatunków
roślin i zwierząt, są także ważnym elementem krajobrazowym. Duży wpływ na stosunki wodne
maja torfowiska i tereny leśne.
Wody znajdujące się na terenie powiatu to przede wszystkim ujściowy odcinek Odry
Zachodniej i część Zalewu Szczecińskiego, rzeki Ina i Gowienica oraz jeziora, w tym
największe Dąbie.
6.5.1.2.1
Rzeki
Odra
57
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
W granicach województwa zachodniopomorskiego znajduje się jej dolny oraz ujściowy
odcinek. Jest to druga pod względem długości i wielkości przepływu rzeka w Polsce. Odra od
wodowskazu w Gozdowicach podlega wpływom cofki morskiej i wiatrowej. Wpływają do niej
zanieczyszczenia z Czech, Niemiec i innych regionów Polski. Badania wód Odry a także
Zalewu Szczecińskiego przeprowadzane są systematycznie w okresach raz na dwa tygodnie
przez WIOŚ w Szczecinie.
W 2007 r. w ramach monitoringu krajowego rzek kontynuowano badania jakości wód
Odry oraz ujściowego odcinka Iny. Jakość wód powierzchniowych określa się w trzech
klasach czystości, tj. I, II i III o odpowiednio różnych poziomach wymagań dotyczących
jakości wód dla poszczególnych klas, a mianowicie:

klasa pierwsza – to wody nadające się do:

zaopatrzenia ludności w wodę do picia,

zaopatrzenia zakładów wymagających wody o jakości wody pitnej,

bytowania w warunkach naturalnych ryb łososiowatych.

klasa druga – to wody nadające się do:

bytowania w warunkach naturalnych ryb łososiowatych,

chowu i hodowli zwierząt gospodarskich,

celów
rekreacyjnych,
uprawiania
sportów
wodnych
oraz
urządzania
zorganizowanych kąpielisk.

klasa trzecia – to wody nadające się do:

zaopatrzenia zakładów innych niż wymagających wody o jakości wody do picia,

nawadniania terenów rolniczych wykorzystywanych do upraw ogrodniczych, upraw
pod szkłem i pod osłonami z innych materiałów.
Wody, których parametry nie spełniają wymagań dla III klasy czystości określa się jako
pozaklasowe, nieodpowiadające normatywom (n.o.n.).
W nowym Prawie wodnym obowiązującym od stycznia 2002 r. wprowadzono nowe
określenie oceniające jakość wód: „dobry stan ekologiczny”.
Dobry stan ekologiczny wód oznacza ich przydatność do:
 zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia,
 bytowania ryb w warunkach naturalnych i możliwość ich migracji,
 rekreacji oraz uprawiania sportów wodnych.
Badania przeprowadzone w 2007 r. potwierdziły wieloletnią tendencję poprawy jakości
wód Odry poniżej Szczecina.
W granicach Szczecina jakość wód ulega drastycznemu pogorszeniu. Na odcinku od
Gryfina do Polic znajduje się wiele źródeł zanieczyszczeń przemysłowych i komunalnych.
Stwierdzono także, że na odcinku ujścia Odry Zachodniej do Roztoki Odrzańskiej następuje
wyraźne pogorszenie warunków sanitarnych i zwiększenie ilości substancji organicznych.
Wody ujściowego odcinka Odry, Roztoki Odrzańskiej i Zalewu Szczecińskiego pełnią rolę
naturalnej oczyszczalni, głównie dla ścieków powstających w aglomeracji Szczecina.
W przeprowadzonej ocenie stanu zanieczyszczenia wód Odry poniżej Szczecina,
zgodnie z wymogami dyrektyw Unii Europejskiej stwierdzono:
 w wodach ujściowego odcinka Odry istnieje możliwość wykorzystania wód do celów
wodociągowych po zastosowaniu normalnej technologii uzdatniania,
 woda Odry poniżej Szczecina nie nadaje się do organizowania kąpielisk z uwagi na zły
stan sanitarny.
Ina
Bezpośrednia ocena jakości wód Iny, wykonana przez WIOŚ w Szczecinie, wykazuje,
że są one nadmiernie skażone bakteriologicznie i okresowo zanieczyszczane substancjami
biogennymi. Poniżej Goleniowa stwierdzono, że 15 % prób nie odpowiadało normom żadnej z
trzech klas czystości. Parametrem, który decydował o dyskwalifikacji wód, było miano Coli
typu kałowego. Natomiast o zakwalifikowaniu wód Iny do III klasy czystości decydowały dwa
parametry: azot azotynowy i fosfor ogólny.
Wyniki bezpośredniej oceny jakości wód Iny w przekrojach monitoringu krajowego
(poniżej Goleniowa).
58
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
W 2006 roku – III klasa czystości – Max stężenie azotanów – 17,3
W 2007 roku – IV klasa czystości – Max stężenie azotanów – 28,8
6.5.1.2.2






Jeziora
Jezioro Dąbie
Jezioro deltowe położone na Nizinie Szczecińskiej, na południe od wejścia Odry do
Zalewu Szczecińskiego. Stanowi dawną zatokę Zalewu Szczecińskiego odciętą przez deltę
rzeki Iny, wchodzącej do Odry na północ do Dąbia. Jezioro o powierzchni 5600 ha rozciąga
się na długości 15 km i szerokości 7 km, a maksymalna głębokość dochodzi do 4,2 m.
Największe wyspy: Dębina (516 ha), Czarnołska (270 ha), Mienia, Mewia. Powierzchnia
jeziora z wyspami wynosi 6989 ha. Do jeziora Dąbie uchodzą: wschodnia odnoga Odry Regalica oraz Płonia i Łąka. Od zachodu jezioro łączy się z Odrą. Brzegi Dąbia są na ogół
niskie, podmokłe. Silne procesy zamulania jeziora przyczyniały się do zmiany linii brzegowej,
szczególnie w części południowej – delta Regalicy.
W ujściowym odcinku Regalicy następuje wzrost zanieczyszczeń wód wyrażający się
zwiększonym obciążeniem organicznym, pogorszeniem warunków tlenowych oraz
ponadnormatywnym skażeniem bakteryjnym. Silnie zanieczyszczona Regalica wywiera
wyraźny, negatywny wpływ na jakość wód zasilanego przez nią jeziora Dąbskiego
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie w ostatnich kilku latach nie
prowadził bezpośredniej oceny wód jeziora Dąbie. Takiej oceny dokonano natomiast na
Odrze Wschodniej tuż przed ujściem do jeziora.
Wyniki bezpośredniej oceny jakości wód w przekrojach monitoringu krajowego
w 2007 roku przedstawiają się następującą:
substancje organiczne (BZT5, ChZTMn, ChTcr)
II klasa
substancje mineralne (substancje rozpuszczalne)
II klasa
substancje biogenne (fosfor ogólny)
II klasa
zawiesina
II klasa
stan sanitarny
non
hydrologia (seston, chlorofil)
II/non
Jezioro Nowogardzkie
Jezioro położone jest na terenie gminy Nowogard, w pobliżu miasta Nowogard. Jest to
zbiornik o powierzchni 98,3 ha i objętości wód 6087,3 tys. m3. Jezioro ma kształt mocno
wydłużony. Wzdłuż brzegów dno jeziora jest piaszczyste, a w części centralnej muliste.
Największa głębokość jeziora dochodzi do 10,9 m. Średnia głębokość wynosi 5,1 m. Jezioro
Nowogardzkie zasilane jest wodami przypowierzchniowymi warstw wodonośnych. Wody
powierzchniowe dopływają do jeziora dwoma ciekami płynącymi od strony południowej i
zachodniej.
Wody jeziora odpływają rzeka Dobrzyca, która jest dopływem rzeki Wołczenicy.
Zlewnia jeziora jest niewielka i zajmuje powierzchnię 6,22 km2. Jezioro posiada dość
korzystne warunki morfometryczne, które wskazują na II kategorię podatności na degradację.
Wody jeziora Nowogardzkiego zaliczane do III klasy czystości. Badania bakteriologiczne
wykazały, że wody jeziora spełniają normy I klasy czystości.
Stężenia metali ciężkich i pestycydów kwalifikują wody jeziora również do I klasy
czystości. W wodach jeziora występują natomiast bardzo wysokie koncentracje fosforu
ogólnego
i ortofosforanów oraz znane ilości związków organicznych. Badania przeprowadzone przez
WIOŚ w Szczecinie wykazały, że osady z jeziora Nowogardzkiego zawierały niewiele wapnia
(1,8 %) i niezbyt duże ilości węgla organicznego (11,8 %). Koncentrację baru, miedzi, wanadu
tylko nieznacznie przekraczają wartość progową dla tzw. Progu zakłócenia
antropologicznego. Stwierdzono natomiast podwyższone stężenia cynku, rtęci i ołowiu.
Ocenę jakości wód na podstawie badań wykonanych zgodnie z programem SOJJ
prowadzonych w latach: 1998 i 2005. W obu jakość wód spełnia wymagania III klasy.
W roku 2005 o wyniku klasyfikacji (III-2,80 pkt.) zdecydowały następujące wskaźniki:
- w warstwie powierzchniowej: bardzo wysokie koncentracje fosforu ogólnego i
związków organicznych wyrażone przez CHZT-Cr oraz nadmierną produkcję pierwotna
(intensywne zakwity fitoplanktonu) , która była przyczyna silnych deficytów tlenowych już
poniżej 3 metra głębokości oraz niskiej przezroczystości wód.
59
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Glicko
Jezioro to położone jest na północ od Nowogardu w zlewni Wołczenicy, w obszarze wsi
Glicko. Powierzchnia jeziora to zaledwie 4,7 ha. Głębokość jeziora jest niewielka i średnio
wynosi 5,0 metrów. Jezioro nie ma odpływów i dopływów powierzchniowym. Do jeziora nie są
odprowadzone zanieczyszczenia ze źródeł punktowych.
Jezioro charakteryzuje się niekorzystnymi warunkami morfometrycznymi, które
wskazują na brak odporności na degradację (poza kategorią). Jakość wód odpowiada III
klasie czystości. Wyniki badań bakteriologicznych spełniały normy I klasy. W wyniku
przeprowadzonych przez WIOŚ w Szczecinie badań stwierdzono bardzo wysokie stężenie
azotu ogólnego, fosforu ogólnego i wysokie obciążenie związkami organicznymi. W okresach
wiosennym i letnim następują silne zakwity glonów, głównie zielenic. W jeziorze Glicko
zatwierdzono występowanie roślin rzadkich, takich jak: stroinka wodna, brzeżyca
jednokwiatowa, porybin jeziorny, elisma wodna, świadczących o tym, że jest to tzw. „Jezioro
lobeliowe”.
Stan czystości jezior
Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska w Koszalinie, Gorzowie, Pile, Słupsku
i Szczecinie na obszarze województwa zachodniopomorskiego wykonały badania 129 jezior.
W powiecie goleniowskim przeprowadzono badania trzech jezior:
 Glicko,
 Nowogradzkie,
 Przybiernowskie.
Wyniki tych badań przedstawiają się następująco:
Tabela 30 Stan czystości jezior powiatu goleniowskiego.
Lp.
Nazwa
Gmina
Klasa
czystości
1
Glicko
2
Nowogardzkie
3
Przybiernowskie
Źródło: WIOŚ
Nowogard
Nowogard
Przybiernów
II
III
III
Kategoria
podatności na
degradację
P.K.
II
P.K.
Rok badań
1998
2005
1995
6.5.1.2.3 Zalew Szczeciński
Jakość wód Zalewu Szczecińskiego przede wszystkim zależy od zanieczyszczeń
niesionych wodami rzecznymi. Wody te, a głównie wody Odry, wnoszą zanieczyszczenia
komunalne, przemysłowe oraz pochodzące ze spływów powierzchniowych.
Na obecny stan wód Zalewu wpływają zarówno zanieczyszczenia skumulowane w
osadach dennych, jak i stały dopływ zanieczyszczeń ze zlewni. Wody rzek wnoszą
zanieczyszczenia komunalne, przemysłowe oraz pochodzące ze spływu powierzchniowego. W
ujściowym odcinku Odry odprowadzane sąścieki ze Szczecina, Polic oraz Zakładów
Chemicznych „Police”. Istotny problem dla regionu stanowi składowanie refulatów.
Badania Zalewu Szczecińskiego prowadzone są od 1960 roku w ramach współpracy
polskoniemieckiej. Współpraca służb ochrony środowiska obu krajów, pomimo zaistniałych
przemian politycznych i zmian organizacyjnych, trwa do dnia dzisiejszego. W ponad 40-letnim
okresie badawczym zgromadzono bogaty materiał umożliwiający dokonanie oceny jakości wód
w tym okresie. Na obszarze Zalewu Wielkiego (6 stanowisk badawczych) badania jakości wód
prowadził Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska (WIOŚ) w Szczecinie, a w obrębie
Zalewu Małego (również 6 stanowisk) – Państwowy Urząd Ochrony Środowiska i Przyrody
(STAUN) w Stralsundzie. Badania do roku 2006 wykonywane były w sezonie wegetacyjnym: od
kwietnia do listopada (8 razy w roku), a próbki do badań pobierane były z warstwy
powierzchniowej i przydennej.
W wyniku prowadzonych badań od wielu lat nie stwierdza się przekroczeń normatywów I
klasy czystości dla metali ciężkich oraz aluminium i arsenu. Pod względem bakteriologicznych
(miano Coli), jakość wód Zalewu odpowiada II klasie czystości. Od kilku lat obserwuje się
obniżenie zawartości azotanów, azotu ogólnego i fosforu ogólnego.
60
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
6.5.1.3. Problem nieużytkowanych studni i ujęć wody
Nie użytkowane studnie i ujęcia wody powinny być poddane przeglądowi mającemu na
celu:
 ocenę sprawności studni lub ujęcia,
 dokumentowanie analizy potrzeby istnienia studni lub ujęcia w kontekście dokonanych
zmian w zagospodarowaniu przestrzennym danego obszaru oraz zmian skali
wykorzystania wód podziemnych,
 dokonanie analizy jakości ujmowanej wody.
W wyniku opisanych wyżej działań powinna być podjęta świadoma decyzja o
pozostawieniu studni czy ujęcia do dalszej eksploatacji lub zadecydowanie o likwidacji
nieczynnych i niesprawnych studni.
Przy podejmowaniu decyzji należy uwzględniać fakt, iż nieczynne i niesprawne studnie
stanowią zagrożenie dla jakości wód podziemnych. Likwidacja studni i ujęć powinna być
dokonywana z zachowaniem procedur wynikających z ustawy – Prawo geologiczne i górnicze.
6.5.2.




Analiza stanu istniejącego zasobów naturalnych
Zasoby naturalne, występujące w powiecie Goleniów, stanowią:
złoża kruszywa naturalnego,
złoża torfów,
złoża kredy jeziornej do celów rolniczych,
złoża ropy naftowej,
Złoża kruszywa naturalnego znajdują się na terenie powiatu i są eksploatowane na
potrzeby miejscowe. Większe złoża obecnie eksploatowane występują w okolicy Mostów i
Łoźnicy. Największe złoża torfu występują w gminie Goleniów i Stepnica, należą do nich torfy
niskie i wysokie. Złoża ropy naftowej są eksploatowane w gminie Nowogard.
Eksploatacja złóż kruszywa winna odbywać się na podstawie odpowiednich zezwoleń,
które będą zobowiązywały do ich zagospodarowywania po eksploatacji. Złoża torfu po
uprzednim udokumentowaniu mogą być eksploatowane w bardzo ograniczonych ilościach do
produkcji nawozów ogrodniczych.
Tabela 31 Złoża kopalin w powiecie goleniowskim.
Gmina
Nazwa złoża
Rodzaj
Zastosowanie
(miejscowość)
kopaliny
głównej
Goleniów
Ciechno
Piasek
Budownictwo
Budownictwo
Budownictwo
243
1709
2761
Energia
6,93
Wydobycie czynne
Produkcja
cegły
Budownictwo
372
Długołęka
Piasek
Piasek
Piaski
kwarcowe
Ropa
naftowa
Piaski
kwarcowe
Piaski i żwiry
Stan
zagospodarowania,
wydobycia
Eksploatacja
rozpoczęta
Kopalnia nieczynna
Kopalnia czynna
Kopalnia czynna
144,2
Ropa
naftowa
Margle
Piasek
Energia
x
Przybiernów
Przybiernów
Wysoka
Kamieńska
Czarnogłów
Midowice
Złoża o znaczeniu
lokalnym
Złoża o znaczeniu
lokalnym
Nieeksploatowane
Budownictwo
23946
920
Osina
Krzywice
Piaski i żwiry
Budownictwo
8241
Goleniów
Goleniów
Goleniów
Podańsko
Mosty
Łoźnica
Nowogard
Błotno
Nowogard
Radosław
Nowogard
Przybiernów
Zasoby
w tys. ton
1600
Wyeksploatowane
Eksploatacja
nierozpoczęta
x
Tabela 32 Rejestr obszarów górniczych.
Nr rejestru
Koncesja
Nazwa
Data Dec.
61
Stan
Decyzja
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
nie
OSR-GGWrejestrowany 7415/6/2001
"Krzywice"
2001-08-06 aktualny
OSR-GGW7415/6/2001
nie
SR-G-2rejestrowany 7412/5/2002
"Mosty - Pole C"
2004-12-03 zniesiony
SR-G2/7412/23/2003/2004
2/1/8
143/94
Błotno
1994-07-29 aktualny
GOsm/1818/C/94
10-16/2/83a
SR-G-47412/29/2002
Ciechno I
2007-11-29 aktualny
WRiOŚ.II.ZN7515/11/2007
XL/1/17
OSB-10/75131/3/97
Gąsierzyno
1997-09-29 aktualny
OSB-10/7513-1/3/97
XL/1/12
OS-10-G/75152/6/92
Łozienica - Pole N
2002-09-11 zniesiony
SR-G47412/20/2002
XL/1/13
OS-10-G/75152/6/92
Łozienica - Pole S
2002-09-12 aktualny
SR-G47412/21/2002
XL/1/10
SR-G-27412/5/2002
Mosty
2004-12-03 zniesiony
SR-G2/7412/23/2003/2004
10-16/1/53b
SR-G-27412/5/2002
Mosty I
2007-10-03 zniesiony
WRiOŚ.II.ZN7515/8/2007
10-16/1/53a
SR-G-27412/5/2002
Mosty II - D
2007-10-03 zniesiony
WRiOŚ.II.ZN7515/8/2007
10-16/2/87/a
SR-G-27412/5/2002
Mosty Pola A i B
2007-10-03 aktualny
WRiOŚ.II.ZN7515/8/2007
10-16/2/87/b
SR-G-27412/5/2002
Mosty Pole D
2007-10-03 aktualny
WRiOŚ.II.ZN7515/8/2007
10-16/1/52
SR-G-27412/14/2003
Przybiernów
2003-04-01 aktualny
SR-G-27412/14/2003
2/1/119
nr 100/93
Źródło : PIG
Wysoka Kamieńska 1991-11-14 aktualny
GO/1827/91/C
Poniżej przedstawiono wykaz decyzji geologicznych wydanych przez Starostwo Powiatowe w
Goleniowie :
wszczęcie: 23.04.2008 r.
ostateczne załatwienie: 14.05.2008 r.
Dot. koncesji na poszukiwanie i rozpoznanie złoża kruszywa naturalnego „DŁUGOŁĘKA 1”.
Patryk Bonda
Ul. Dębowa 2
72-200 Nowogard
1. WOSRL. 7510-01/2008
2. WOSRL. 7521-01/2008
wszczęcie: 15.02.2008 r.
Dot. zatwierdzenia hydrogeologicznej w związku z wykonaniem sieci monitoringu lokalnego na
terenie stacji paliw nr 1033 w Przybiernowie.
PKN ORLEN S.A.
Ul. Świętego Michała 43
61-119 Poznań
3. WOSRL. 7521-02/2008
ostateczne załatwienie: 15.03.2008 r.
DOT. Przyjęcia „Dokumentacji hydrologicznej dla ustalenia zasobów eksploatacyjnych ujęcia wody”,
dz. nr 221/63 obr. Załom.
Renobei Darosław Zima
Gospodarstwo Rolne
Ul. Parkowa 11
70-896 Załom
62
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
4. WOSRL. 7521-03/2008
ostateczne załatwienie: 15.03.2008 r.
Dot. przyjęcia dokumentacji hydrologicznej dla ustalenia zasobów eksploatacyjnych wód
podziemnych Fermy drobiu, dz. nr 227/4 obr. Strzelewo.
Łukasz Zima
Gospodarstwo Rolne Strzelewo
Ferma Drobiu
72-200 Nowogard
wszczęcie: 07.04.2008 r.
ostateczne załatwienie: 01.07.2008 r.
Dot. przyjęcia dokumentacji hydrogeologicznej ustalającej zasoby eksploatacyjne ujęcia wód
podziemnych, Modrzewie 1A.
Geo Hydro
Ryszard Hoc
Ul. Skarżyńskiego 15/1
73-102 Stargard Szczeciński
5. WOSRL. 7521-04/2008
wszczęcie sprawy: 18.02.2008 r.
ostateczne załatwienie: 01.04.2008 r.
Dot. uzgodnienia projektu prac geologicznych w związku z budową miejsca obsługi podróżnych –
MOP II, Łozienica.
„KANN” S.C.
K. Chełkowski, J. Weczer-Łysakowska
Ul. Tkacka 68/7
72-556 Szczecin
6. WOSRL. 7520-01/2008
7. WOSRL. 7520-02/2008
wszczęcie sprawy: 18.02.2008 r.
Dot. uzgodnienia projektu prac geologicznych w związku z budową miejsca obsługi podróżnych –
MOP II na dz. nr 1192/4, Łozienica.
„KANN” S.C.
K. Chełkowski, J. Weczer-Łysakowska
Ul. Tkacka 68/7
72-556 Szczecin
wszczęcie sprawy: 15.02.2008 r.
ostateczne załatwienie: 21.03.2008 r.
Dot. uzgodnienia projektu prac geologicznych dla stacji paliw.
AOS Sp. z o.o.
Ul. Wojska Polskiego 24-26
75-712 Koszalin
8. WOSRL. 7520-03/2008
wszczęcie sprawy: 07.04.2008 r.
ostateczne załatwienie: 23.04.2008 r.
dot. zatwierdzenia projektu prac geologicznych dla kwater na odpady w Słajsinie.
Celowy Związek Gmin R XXI
Pl. Wolności 5
72-200 Nowogard
9. WOSRL. 7520-04/2008
wszczęcie sprawy: 30.05.2008 r.
ostateczne załatwienie: 30.06.2008 r.
Dot. zatwierdzenia projektu prac geologicznych ujęcia wody podziemnej, Ferma Tuczu Drobiu,
Boguszyce.
Ferma Drobiu, Boguszyce
Krystyna Staszewska
Ul. Mickiewicza 46A/8
70-200 Szczecin
10. WOSRL. 7520-05/2008
11. WOSRL. 7520-06/2008
wszczęcie sprawy: 28.05.2008 r.
63
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
ostateczne załatwienie: 15.07.2008 r.
Dot. Zatwierdzenia projektu prac geologicznych dla wykonania studni kopanej w Modrzewiu.
Studio AG Sp. z o.o.
Ul. Konstytucji 3 Maja
72-100 Goleniów
wszczęcie sprawy: 17.05.2008 r.
ostateczne załatwienie: 04.08.2008 r.
Dot. projektu prac geologicznych dla wykonania likwidacji studni „Zielona” Nowogard.
PUWiS
Ul. 700-lecia
72-200 Nowogard
12. WOSRL. 7520-07/2008
Przyjęte cele
Podstawowym celem w dziedzinie ochrony zasobów kopalin i wód podziemnych jest
zmniejszenie oraz racjonalizacja bieżącego zapotrzebowania na kopaliny i wodę, a także
zwiększenie skuteczności ochrony istniejących zasobów kopalin i wód podziemnych, przed ich
ilościową i jakościową degradacją. Celami średniookresowymi do 2016 r. są:
 Doskonalenie prawodawstwa dotyczącego ochrony wód podziemnych oraz
zharmonizowanie przepisów z tego zakresu
 Ograniczenie presji wywieranej na środowisko podczas prowadzenia prac
geologicznych i eksploatacji kopalin
 Eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin
 Wzmocnienie ochrony niezagospodarowanych złóż kopalin w procesie planowania
przestrzennego
 Wykonanie bilansu pojemności struktur geologicznych, w których możliwa jest
sekwencja dwutlenku węgla na terenie Polski
 Rozpoznanie geologiczne złóż soli kamiennej, wyczerpanych złóż ropy i innych
struktur geologicznych pod kątem magazynowania ropy naftowej i gazu ziemnego
oraz składowania odpadów, w tym promieniotwórczych
 Dokończenie dokumentowania zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych i
termalnych oraz głównych zbiorników wód podziemnych
6.5.3.
Kierunki działań
Kierunki działań na lata 2009-2012:
1. Wprowadzenie ułatwień dla przedsiębiorstw prowadzących prace poszukiwawczorozpoznawcze przez uchwalenie nowego prawa geologicznego i górniczego
2. Wprowadzenie ułatwień w dostępie do map i danych geologicznych
3. Uzupełnienia mapy geośrodowiskowej Polski w skali 1: 50 000 o nowe warstwy tematyczne
4. Tworzenie stanowisk dokumentacyjnych i geoparków w celu prawnej ochrony dziedzictwa
geologicznego Polski oraz inwentaryzacja stanowisk geologicznych i utworzenie ich
centralnego rejestru.
5. Zakończenie prac nad systemem słony przeciwosuwiskowej SOPO i utworzenie centralnego
rejestru osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi ziemi
6. Określenie obszarów zagrożonych naturalnymi mikrowstrząsami sejsmicznymi
7. Prowadzenie polityki koncesyjnej mającej na celu zwiększenie dokumentowania złóż
surowców energetycznych z jednoczesnym promowaniem nowych technologii pozyskiwania
energii ze złóż, zwłaszcza węgla, w celu minimalizowania negatywnego wpływu na
środowisko dotychczasowego sposobu eksploatacji.
8. Promowanie wykorzystania metanu z pokładów węgla.
6.5.5.
Lista przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach Programu
6.5.4.
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
64
Okres realizacji
Szacunko
we
nakłady zł
Potencjaln
e źródła
finansowa
nia
Opis przedsięwzięcia
Cel
przedsięwz
ięcia
L.p.
Rodzaj
przedsięwz
ięcia
Tabela 33 Lista przedsięwzięć w ramach ochrony kopalin i wód podziemnych.
2016
2015
2014
2013
4
2012
3
2011
2
2010
1
2009
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
5
6
7
8
9 10 11 12
13
14
15
Zadania koordynowane
1
Przestrzeganie w wydawanych
RZGW,
pozwoleniach wodno-prawnych
Starostwo
opracowania dokumentacji umożliwiającej Powiatowe
P
określenie potrzeby wyznaczania terenu
ochrony pośredniej i bezpośredniej
Ochrona wód
podziemnych
-
Środki
własne
właścicieli
ujęć wód
3
Podniesienie efektywności ochrony wód RZGW/
podziemnych, a w szczególności
WIOŚ, ODR,
Głównych Zbiorników Wód Podziemnych gmina
P przed ich degradacją zarówno jakościową
jak też nadmierną eksploatacją przez
ustanawianie stref ochronnych ujęć i
zbiorników wód podziemnych
Racjonalizacja gospodarowania wodą
ARiMR, Gminy,
podziemną pod kątem minimalnego
rolnicy
korzystania z niej przez przemysł z
P
wyłączeniem rolno-spożywczego
65
Ochrona wód
podziemnych
Ograniczenie
korzystania z
wód
podziemnych
przez przemysł
10 tys. zł.
2.
P
Ochrona wód
podziemnych i
powierzchniow
ych
10 tys. zł.
1
WIOŚ/ IMGW,
PIG, WZMiUW,
gmina
5 tys. zł.
Zadania własne
Prowadzenie monitoringu jakości wód
powierzchniowych i podziemnych
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
7.
Zrównoważone wykorzystania materiałów, wody i energii
Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość produkcji
7.1.
7.1.1.
Analiza stanu istniejącego
7.1.1.1. Analiza zużycia wody
Poniżej w tabeli przedstawiono analizę zużycia wody w powiecie goleniowskim w
rozbiciu na zużycie w przemyśle, rolnictwie i leśnictwie oraz podczas eksploatacji sieci
wodociągowej.
Tabela 34 Zużycie wody w gospodarstwach domowych w powiecie goleniowskim w latach
2004-2007.
Jednostka
Przeznaczenie wód
jednostka
2004
2005
2006
2007
administracyjna
Ogółem
Przemysł
Powiat
goleniowski
Rolnictwo i leśnictwo
Eksploatacja sieci
wodociągowej
Gospodarstwa domowe
dam3/rok
4817,8
4634,0
4966,4
4605,7
506
491
611
613
724
724
727
724
3587,8
3419,0
3628,4
3268,7
3288,1
3051,9
3236,9
2934,3
Źródło: GUS
7.1.1.2. Analiza stanu izolacji termicznej obiektów budowlanych, zapotrzebowanie na
ciepło
Dominującą formą budownictwa jest budownictwo jednorodzinne zwłaszcza na terenach
wiejskich. Wiele z nich powstała przed 1990 rokiem, dlatego też można wnioskować, iż
zaledwie kilka procent tych budynków jest docieplona, jednakże w ostatnim czasie obserwuje
się wzrastającą liczbę dociepleń budynków przez indywidualnych użytkowników.
W ostatnich latach przybywa nowych budynków i mieszkań, które są już budowane w
nowych technologiach.
Obiekty budownictwa mieszkalnego i usługowego zaopatrywane są w większości z
lokalnych źródeł energii. Największe systemy zaopatrzenia w energię cieplną znajdują się w
Goleniowie i w Nowogardzie.
Możliwość wykorzystania gazu przez mieszkańców miejscowości położonych w
poszczególnych gminach powiatu jest bardzo zróżnicowana. Przez teren powiatu przebiega
magistralny gazociąg wysokiego ciśnienia.
7.1.1.3. Możliwości racjonalizacji energetycznych potrzeb transportu
Energetyczne potrzeby transportu należy przede wszystkim ograniczać bezpośrednio
poprzez szeroko rozumianą racjonalizację przewozów oraz pośrednio poprzez wydłużanie
cyklu życia produktów. Wiąże się z tym konieczność opracowania programu obniżenia
energochłonności przewozów osobowych i towarowych.
W tym celu niezbędne jest promowanie takich form transportu, który zapewni optymalne
jego wykorzystanie przy maksymalnym dopuszczalnym obciążeniu. Odbywać się to będzie
poprzez m.in.: rozwój różnorodnych sieci komunikacyjnych, ich racjonalne wykorzystanie,
optymalizowanie środków transportu, ale także poprzez promowanie i wdrażanie systemów
zarządzania środowiskowego, zidentyfikowanie istotnych problemów środowiskowych (w tym
także oddziaływania transportu) i wdrożenia odpowiednich procedur postępowania oraz
prowadzenia w ramach systemu wymaganej dokumentacji.
7.1.2.
Przewidywane kierunki zmian
Szansą na bliższą i dalszą przyszłość jest upowszechnianie nowoczesnych form
infrastruktury wspomagającej przedsiębiorczość. Energetyka ze źródeł odnawialnych będzie się
coraz lepiej rozwijać zwłaszcza na terenach wiejskich, np. uprawa plantacji energetycznych.
Będzie to warunkowało wielofunkcyjny rozwój wsi.
Należałoby:
66
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego




Opracować program oszczędzania energii dla gmin powiatu oraz wykorzystania
energii odnawialnej dla potrzeb produkcyjnych może przyczynić się do rozwoju
drobnej przedsiębiorczości opartej o wykorzystanie OZE. Aczkolwiek Samorząd
nie ma możliwości ingerencji w działalność gospodarczą swoich mieszkańców,
to jednak może być inicjatorem modelowych instalacji wykorzystujących OZE,
czy wreszcie ułatwić pozyskanie funduszy unijnych,
Opracować Projekty założeń planów energetycznych uwzględniających OZE.
Przeprowadzić edukację mieszkańców w zakresie wykorzystania odnawialnych
źródeł energii.
Wdrożyć instalacje pilotowe w zakresie wykorzystana energii słonecznej,
biomasy do podgrzewania wody na cele bytowe w budynkach komunalnych lub
gminnych użyteczności publicznej.
Przyjęte cele
Polska przyjęła dwa progi udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowoenergetycznym kraju:
 Do 2010 r. udział energii odnawialnej w bilansie paliwowo-energetycznym
kraju powinien wynosić 7,5%
 Do 2020 r. udział energii odnawialnej w bilansie paliwowo-energetycznym
kraju powinien wynosić 14%
7.1.3.
Kierunki działań
Aby faktycznie następował w Polsce rozwój odnawialnych źródeł energii, energia
odnawialna musi stać się integralną częścią całego sektora energetyki. Obowiązek zwiększenia
nacisku na wykorzystanie OZE nakładają na Polskę nie tylko przepisy wewnętrzne (Prawo
energetyczne, Prawo ochrony środowiska, Ustawa o odpadach), ale też uwarunkowania
wynikające z wymogów UE:
 Biała Księga „Energia dla przyszłości – odnawialne źródła energii” z 1997 r.
 Zielona Księga „O bezpieczeństwie energetycznym z 2000 r.
 Dyrektywa 2001/77/WE w sprawie promocji wykorzystania energii
elektrycznej ze źródeł odnawialnych na wewnętrznym rynku energii
elektrycznej
 Dyrektywa 2001/80/WE w sprawie ograniczania emisji niektórych
zanieczyszczeń do powietrza z dużych źródeł spalania paliw
 Dyrektywa 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i
ograniczania zanieczyszczeń
Polska powinna dbać o większe i sprawniejsze rozbudowywanie mechanizmów wsparcia
wytwarzania energii z OZE i kłaść nacisk na programowanie rozwoju energetyki odnawialnej.
Rozwojowi energetyki odnawialnej powinna towarzyszyć aktywizacja terenów oraz rozwój
przedsiębiorstw pracujących na rzecz tej energetyki. Energia wytwarzana z OZE powinna
podlegać mechanizmom rynkowym zgodnie z kierunkiem przyjętym dla całego sektora. Przy
wypełnianiu wszystkich tych założeń należy zawsze kierować się zasadą zrównoważonego
rozwoju.
7.1.4.
7.1.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
w perspektywie wieloletniej.
67
8
9 10 11 12
Potencjalne źródła
finansowania
7
Szacunkowe
nakłady zł
6
Cel przedsięwzięcia
2016
2015
5
Zadania własne
2014
2013
4
2012
3
2011
2
Okres realizacji
2010
1
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2009
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 35 Przedsięwzięcia na lata 2009-2016 w zakresie zrównoważonego wykorzystania
materiałów, wody i energii.
13
14
15
I
Termomodernizacja Samodzielnego
Publicznego Szpitala Powiatowego w
Goleniowie.
2.
I
3.
Edukacja ekologiczna w zakresie
racjonalnego wykorzystania wody,
P energii, selektywnej zbiórki odpadów.
Starostwo
Powiatowe/
jednostki
organizacyjne
powiatu
Starostwo
Powiatowe
Zmiana, na
ekologiczny,
nośnika
energii,
ograniczenie
jej zużycia
Ograniczenie
zużycia
energii,
ochrona
powietrza
Ograniczenie
zużycia
energii, wody i
wytwarzania
odpadów
3 500 000 zł.
1.
Termomodernizacja Zakładu opiekuńczo Starostwo
Leczniczego SPSP w Goleniowie
Powiatowe/
jednostki
organizacyjne
powiatu
300 000 zł.
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
-
Budżet
Powiatu,
Inne
fundusze,
PFOŚiGW
Budżet
Powiatu,
Fundusze
strukt.,
Budżet
Powiatu,
Fundusze
Zadania koordynowane
Prowadzenie działań na rzecz poprawy
efektywności ogrzewania poprzez
„termomodernizacje” obiektów
1.
2.
3.
Zarządcy
nieruchomości/
P
Wymiana, źródeł energii cieplnej
zasilanych paliwem nieodnawialnym na
urządzenia, o mniejszym stopniu
P negatywnego oddziaływania na
środowisko
Zarządcy
nieruchomości/
Podejmowanie działań celem
wykorzystania, do celów bytowych i
gospodarczych, alternatywnych źródeł
P energii.
Zarządcy
nieruchomości/
Oszczędność
energii,
ochrona
powietrza
-
Oszczędność
surowców,
ochrona
powietrza
-
Oszczędność
surowców,
ochrona
powietrza
-
Środki
zarządców
WFOŚiGW
fund.
Strukturaln
e inne
fundusze
Środki
własne
inwestorów
,
WFOŚiGW
inne
fundusze
Środki
własne
inwestorów
,
WFOŚiGW
inne
fundusze
7.2.
Wykorzystanie energii odnawialnej
Zakłada się, że do roku 2015 produkcja energii, w stosunku do jej obecnego zużycia
w powiecie, z odnawialnych źródeł powinna wynosić 12 %. W związku ze stale rosnącymi cenami
paliw kopalnych (węgiel, ropa, gaz) stosowanie obecnie odnawialnych źródeł energii ma
uzasadnienie nie tylko ekologiczne, ale również ekonomiczne.
Postęp naukowo – techniczny spowodował, że stosowane technologie służące do produkcji
energii ze źródeł odnawialnych są coraz bardziej efektywne i konkurują pod względem
ekonomicznym z systemami tradycyjnymi.
W gospodarce energetycznej gmin powiatu Goleniów mogą być wykorzystywane, m.in.
takie źródła energii odnawialnej, jak:
 energia wiatru,
 energia wody,
 energia biomasy,
 energia geotermalna,
 energia otoczenia, wykorzystywana przez tzw. pompy ciepła,
 energia wytwarzana w skojarzeniu.
Analiza stanu istniejącego
Zmiany klimatu, kwaśne deszcze, dziura ozonowa, degradacja chemiczna gleb jest
wynikiem działalności człowieka na środowisko. Emisja do atmosfery gazów: dwutlenku węgla,
dwutlenku siarki, tlenków azotu jest głównym problemem ekologicznym. Źródłem tych gazów
jest spalanie paliw, głównie dla celów energetycznych. Należy podejmować działania
zmierzające do zmniejszenia energochłonnych procesów produkcyjnych, zmianę struktury
7.2.1.
68
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
zużywanych paliw, a także wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych oraz bezemisyjnych.
W Polsce głównym źródłem energii cieplnej jest węgiel kamienny. W sezonie grzewczym
następuje więc wzrost emisji pyłowo – gazowej na terenach zabudowy zagrodowej i
mieszkaniowej.
7.2.1.1. Energia wiatru
Powiat goleniowski leży w I strefie wietrzności- bardzo korzystnej, dlatego w energetyce
wiatrowej powinno się upatrywać możliwość rozwoju odnawialnych źródeł energii w powiecie.
Rysunek 4 Strefy energetyczne wiatru w Polsce. Mapa opracowana przez prof. H. Lorenc na
podstawie danych pomiarowych z lat 1971-2000.
Wprowadzone ostatnio regulacje prawne spowodowały znaczne zainteresowanie
potencjalnych inwestorów budową i eksploatacją elektrowni wiatrowych. Produkcja energii ze
źródeł odnawialnych, w tym wykorzystanie siły wiatru, jest działaniem zgodnym z polityką
ekologiczną i energetyczną państwa, jak również przyjętymi w tej dziedzinie umowami
międzynarodowymi. Energetyka wiatrowa to nie tylko zyski ekologiczne, wynikające z
wykorzystania powszechnego, odnawialnego surowca do produkcji przyjaznej środowisku i
człowiekowi energii elektrycznej, w sposób niepowodujący powstania szkodliwych i uciążliwych
produktów ubocznych, ale także szeroki wachlarz korzyści ekonomicznych (podatki,
aktywizacja lokalnych przedsiębiorstw, nowe miejsca pracy) i społecznych (czyste środowisko
naturalne, korzyści marketingowe). Władze gmin powiatu goleniowskiego, gdzie warunki
meteorologiczne szczególnie odpowiadają wymogom energetyki wiatrowej, powinny liczyć się
z pojawiającymi się bądź to wnioskami o wydanie pozwolenia na budowę elektrowni wiatrowej
na terenie gminy lub wskazanie akceptowanej przez gminę lokalizacji takiej inwestycji.
Prezentowane poniżej założenia mają za zadanie wskazanie metod i uwarunkowań, które
władze powinny wziąć pod uwagę przy typowaniu obszarów przeznaczonych pod budowę
elektrowni wiatrowych (lub grup elektrowni, określanych mianem „farma wiatrowa”).
Siłownie wiatrowe, tak jak większość innych technologii energetyki odnawialnej, w
polskich przepisach prawnych i procedurach administracyjnych nie mają ściśle określonych
zapisów regulujących zagadnienia ich budowy i eksploatacji. Tym niemniej są traktowane jako
specyficzne budowle i w tym sensie podlegają przepisom prawa budowlanego. Prawo to
określa, m.in. ogólne procedury uzyskania zezwolenia na budowę i eksploatację obiektu
budowlanego oraz wymogi, jakim powinien odpowiadać projekt architektoniczno – budowlany.
W praktyce okazuje się, że w pewnych okolicznościach lokalizacja dużych elektrowni
wiatrowych i farm wiatrowych wymagać może uzgodnień z Ministerstwem Środowiska,
Inspekcją Ochrony Środowiska, a także ministerstwem odpowiedzialnym za sprawy transportu,
Głównym Inspektorem Lotnictwa Cywilnego, Wojewodą, Dyrekcją Okręgową Dróg Publicznych
i innymi instytucjami. Brak doświadczenia w realizacji tego typu projektów w Polsce powoduje,
69
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
że albo wymogi formalnoprawne wręcz uniemożliwią prowadzenie inwestycji przez
niewielkiego osamotnionego inwestora, albo też w efekcie przeoczeń, siłownie wiatrowe
budowane są w takich miejscach i w taki sposób, że wywołują niepotrzebne kolizje. Luki w
polskim systemie prawnym i brak dostatecznej świadomości społecznej o walorach i
uwarunkowaniach rozwoju energetyki odnawialnej skłoniły Ministerstwo Środowiska do zajęcia
się tym problemem w kontekście doświadczeń innych krajów. Informacja niniejsza oparta jest
na doświadczeniach Danii, jednego z krajów najbardziej zaawansowanych w system rozwoju
energetyki odnawialnej. Należy zwrócić uwagę, że przeciętny okres życia elektrowni wiatrowej
to 20 lat, stąd pod zabudowę nie nadają się tereny planowane pod przyszłą industrializację i
rozwój mieszkalnictwa. Wyłączone powinny być również obszary leśne i wszelkiego rodzaju
strefy ochrony przyrody.
Nie ma natomiast przeciwwskazań dotyczących budowy farmy wiatrowej na obszarach rolnych.
Obecność turbin wiatrowych na tych terenach umożliwia ich dalsze wykorzystanie pod
uprawę lub pastwiska. Pojedyncza elektrownia zajmie teren kilkunastu metrów kwadratowych,
obsługa ogranicza się do dwóch przeglądów w ciągu roku. Ściśle należy natomiast
przestrzegać zasady zakazującej wznoszenia elektrowni wiatrowych w bliskim sąsiedztwie
siedzib ludzkich. Minimalna odległość elektrowni wiatrowych od najbliższych zabudowań winna
wynosić 200 metrów. Naruszenie tej zasady może być źródłem niezadowolenia tej części
społeczeństwa, dla której uciążliwe jest zbyt bliskie sąsiedztwo urządzeń, ich stała obecność w
krajobrazie i powodowany nią efekt cienia. Odstępstwem od tej zasady może być jedynie
budowa elektrowni wiatrowej na własnym terenie przez osobę na nim zamieszkującą. W tym
przypadku turbina może być postawiona na działce znajdującej się bądź to na terenie
mieszkalnym, bądź na połączonym z nim gruncie rolnym, w taki sposób, aby nie naruszać min.
200 m strefy dzielącej turbinę od strefy zabudowań mieszkalnych.
Budowa elektrowni i farm wiatrowych na terenie gmin, obok wyżej wymienionych
korzyści, stanowić będzie z czasem o powstaniu dodatkowych strumieni zasilania budżetu
gminy. Obszar powiatu goleniowskiego znajduje się w I-szej strefie wietrznej, gdzie siła wiatru
może być wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej.
7.2.1.1.1
Elektrownia wiatrowa w Nowogardzie
Wybudowana w Nowogardzie siłownia Vestas V29-225kW, uruchomiona oficjalnie 7
lutego 2000r., Produkcję energii szacuje na poziomie ok. 500 MWh, co stanowi bardzo dobry
wynik jak na siłownię tej mocy. Ze względów oszczędnościowych wieża siłowni została
wykonana w systemie kratownicy, co przy obecnych wynikach produkcji energii, wpływie i
koszcie wieży rurowej i możliwości jej zastąpienia z komponentów krajowych, stanowi o
sprawdzeniu się powyższego rozwiązania. Wartość inwestycji zamykająca się kwotą w
przybliżeniu l mln DM świadczy niestety o nielicznych, w szerokim gremium polskich gmin czy
samorządów, spodziewanych przykładach powielania przykładu Nowogardu.
Właścicielem siłowni wiatrowej jest: Miasto i Gmina Nowogard, wykonawcą:
Konsorcjum EPA Spółka z o.o. oraz Elektromontaż Szczecin S.A. Inwestycja jest
współfinansowana przez:
 Unię Europejską w ramach programu PHARE,
 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
 Budżet Państwa,
Podstawowe informacje o turbinie wiatrowej V29-225 kW:
 wysokość wieży: 50 m,
 średnica wirnika: 29 m,
 przewidywana produkcja roczna (wg wstępnych szacunków projektantów): 500 MWh,
 prędkość startu: 4,0 m/s,
 optymalna prędkość wiatru: 14 m/s,
 prędkość zatrzymania: 25 m/s,
 cena sprzedaży l kWh do Zakładu Energetycznego: 0,2466 zł,
 efekt ekonomiczny w skali roku: około 100 000 zł,
 wartość inwestycji: około 2 000 000 zł.,
Zalety turbiny:
70
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
 regulowane nachylenie łopat - łopaty są zawsze ustawione pod optymalnym kątem podczas
pracy oraz w wypadku zatrzymania,
 optymalna produkcja energii przy różnych warunkach wiatrowych,
 włączenie generatora przy synchronizacji obrotów,
 automatyczne obracanie głowicy zgodnie z kierunkiem wiatru,
 automatyczne monitorowanie pracy.
 automatyczne zatrzymanie turbin} w przypadku awarii,
Korzyści dla gminy:
 obniżenie kosztów pozyskania energii dla oczyszczalni ścieków,
 zwiększenie dochodów budżetowych,
 budowa wizerunku gminy „przyjaznej środowisku".
7.2.1.2. Energia wodna
W Polsce elektrownie wodne produkują jedynie ok. 3% energii elektrycznej. Pomimo że
w naszym kraju istnieją niewielkie zasoby wody, które można wykorzystać do produkcji energii,
to budując na nich elektrownie korzystnie wpływa się na całość gospodarki wodnej
(zapobieganie powodziom, nawadnianie gruntów, rekreacja przy powstających zbiornikach
wodnych).
W zależności od spadu w warunkach polskich rozróżnia się elektrownie niskiego spadu
(H<15m), średniego spadu (15<H<50) i wysokiego spadu (H>50m). Płynące przez teren
powiatu cieki wodne tworzą potencjalne warunki do budowy na nich elektrowni niskiego spadu.
Energia wody należy do niekonwencjonalnych źródeł energii, które rozumie się jako
odnawialne siły przyrody.
Energia wód płynących na obszarze powiatu może być wykorzystywana do wytwarzania
energii elektrycznej w małych elektrowniach wodnych. Potencjał energetyczny tych wód (za
wyjątkiem rzeki Odry) jest mały. Energia elektryczna produkowana w małych elektrowniach
wodnych może być wykorzystywana do napędu wielu urządzeń lokalnych (przepompowni,
oczyszczalni ścieków i innych urządzeń).
Na terenie Gminy Przybiernów obręb Derkacz działa Mała Elektrownia Wodna „MEW –
Derkacz – Wołczenica, rzeka Wołczenica, moc elektrowni 25 KW.
7.2.1.3. Energia biomasy
Biomasa, to substancja organiczna głównie pochodzenia roślinnego. Do biomasy zalicza
się również odpady z produkcji zwierzęcej, przemysłu rolno – spożywczego i z gospodarki
komunalnej. Biomasa może służyć jako niskokaloryczne paliwo w procesie spalania lub może
być przetwarzana w procesie biologicznym bądź termicznym na paliwo gazowe. Biomasa
może być ważnym źródłem energii pierwotnej w rejonach rolniczych, zwłaszcza tam, gdzie
przeważa produkcja roślinna. Warunki przyrodnicze powiatu są wyjątkowo sprzyjające do
produkcji biomasy (duża powierzchnia użytków rolnych, znaczna suma opadów
atmosferycznych – średnia roczna - 600 mm, długi okres wegetacji roślin – 205-210 dni,
nadwyżki siły roboczej).
Ważną zaletą biomasy jako paliwa jest to, że przy jej spalaniu nie są emitowane do
atmosfery takie duże ilości siarki (SO2) i związków azotu (NOx), jak ma to miejsce przy
spalaniu węgla kamiennego czy ciężkiego oleju opałowego, a emitowany dwutlenek węgla jest
pochłaniany w procesie fotosyntezy (pochłanianie CO2 przez rośliny). Spośród odnawialnych
źródeł energii duże znaczenie ma biomasa. Stanowią ją m.in. drewno odpadowe pochodzące z
lasów, drewno ze specjalnych plantacji energetycznych (np. wierzba energetyczna), słoma z
podstawowych zbóż, słoma rzepakowa czy trzcina.
Modernizując systemy cieplne na terenie miasta i gmin powiatu goleniowskiego można
wykorzystać jako paliwo biomasę, w tym słomę. Spalanie drewna odpadowego i słomy jest
opłacalne w porównaniu z innymi nośnikami energii pierwotnej, ponieważ wykorzystuje się
paliwo pochodzące albo z własnej produkcji, albo jako materiał odpadowy (słoma, drewno
odpadowe, trociny, inne). Energetyka oparta na produktach pochodzących z produkcji rolniczej
przede wszystkim na słomie, etanolu i olejach roślinnych jest szansą na zintensyfikowanie w
regionie produkcji rolniczej.
Biopaliwa (biomasa, etanol, oleje roślinne) mogą być również wykorzystywane do
napędu bloków grzewczo – elektrycznych, tzw. mikroelektrociepłowni, w których oprócz energii
elektrycznej produkowana jest energia cieplna.
71
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Rozwój odnawialnych źródeł energii, zwłaszcza w wyniku wykorzystywania biomasy,
stwarza szansę szczególnie dla lokalnych społeczności na zwiększenie niezależności
elektrycznej, rozwoju regionalnego, powstawania nowych miejsc pracy, a także na
proekologiczną modernizację systemów energetycznych.
Znacznego wsparcia finansowego na realizację projektów związanych z odnawialnymi
źródłami energii udziela Fundacja EKO-FUNDUSZ. Ograniczenie emisji SO2 i NOx,
powodujących zmiany klimatu Ziemi (CO2, metan, freony) jest jednym z najważniejszych zadań
EKO-FUNDUSZU.
Plantacje wierzby energetycznej na terenie powiatu goleniowskiego:
- Plantacja wierzby energetycznej, Spółka z o.o. „POLFARMA” ul. Pomorska 114 Szczecin,
plantacja w Gminie Przybiernów Obr. Łoźnica, powierzchnia 220 ha,
- Plantacja wierzby energetycznej Węgorzyce Gmina Osina, powierzchnia 20 ha
7.2.1.4. Energia geotermalna
Energia geotermalna zaliczana jest do energii odnawialnych. Jest to energia wnętrza
Ziemi, która zgromadzona jest w wodach podziemnych. W regionie szczecińskim występują
znaczne zasoby wód geotermalnych, które mogą być wykorzystywane do celów
energetycznych, głównie do produkcji ciepła. Zalegają tam na głębokości od 1600 do 2200 m
wody geotermalne o temperaturze od 50 do 90C. Energia geotermalna zawarta w wodach
podziemnych na powierzchni jednego km2 może być porównywalna z energią zawartą w ok.
160 tys. ton węgla. Wody zawarte w obszarze określonym jako Subbasen Szczeciński już na
głębokości 1500 m mają temperatury ok. 50C. Energia geotermalna może być
wykorzystywana w układach centralnego ogrzewania jako podstawowe lub wspomagające
źródło energii cieplnej. Woda jest wydobywana na powierzchnię przez odwierty sięgające do
głębokości jej zalegania. Jeden z odwiertów służy do tłoczenia wody, z której odebrano część
energii cieplnej, z powrotem do złoża. Przykładem możliwości wykorzystania energii
geotermalnej dla celów grzewczych jest zrealizowany jako pierwszy w Polsce miejski system
ciepłowniczy w Pyrzycach. Szczególnie opłacalne może być wykorzystywanie energii
geotermalnej do celów grzewczych w systemach komunalnych w połączeniu np. z produkcją
rolniczą.
Ponadto jedną z podstawowych zalet ciepłowni geotermalnej jest zmniejszenie
zanieczyszczeń w porównaniu do ciepłowni konwencjonalnej do atmosfery, w przypadku:
 popiołów lotnych – całkowicie,
 tlenków siarki – całkowicie,
 tlenków azotu – do 4%,
 tlenków węgla – do 10%.
72
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Rysunek 5 Mapa temperatur w stropie utworów Jury Dolnej na Niżu Polskim.
7.2.1.5. Energia otoczenia
Skorupa ziemska i wody powierzchniowe to olbrzymi akumulator energii cieplnej stale
doładowywany energią słoneczną. Aby wykorzystać tę energię, potrzebne jest coś w rodzaju
transformatora. Takim transformatorem temperatury jest pompa cieplna. Jest to urządzenie
odbierające energię cieplną z dalszego źródła o niskiej temperaturze (-10ºC ÷ +20ºC) i
przekazujące ją do odbiornika ciepła o wysokiej temperaturze. W przypadku instalacji
centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej temperatura ta wynosi około 80 ºC.
Pompa cieplna to rodzaj odwróconej lodówki. W domowej chłodziarce ciepło odbierane
jest z chłodnego wnętrza i przekazywane do cieplejszego otoczenia, a w przypadku pompy
ciepła proces ten jest odwrotny – ciepło z zewnątrz (powietrze, grunt, woda) jest przekazywane
do wewnątrz pomieszczenia.
Pompy ciepła to jeden z najnowocześniejszych systemów grzewczych. Prawidłowo
zaprojektowane i wykonane instalacje grzewcze oparte na pompie ciepła są najtańsze
w eksploatacji.
Systemy grzewcze nowej generacji pracują cicho, automatycznie i nie wymagają
konserwacji. Pompy ciepła mogą pracować w skojarzeniu z innymi systemami grzewczymi.
Obniża to w znacznym stopniu koszty inwestycyjne i eksploatacyjne. W okresie
zapotrzebowania szczytowego na energię, pompa cieplna może pokrywać np. 75 %
zapotrzebowania
mocy,
a pozostałe 25 % może być uzupełnione innym źródłem energii, np. gazem, olejem opałowym
czy energią elektryczną.
Szwecja jest przykładem, że pomimo surowego klimatu pompy ciepła to istotnie niezbyt
drogie i czyste pod względem ekologicznym źródło odnawialnej energii. O tym, że jest to
w Szwecji bardzo ważne źródło energii świadczy fakt wybudowania systemu pozyskiwania
energii cieplnej z morza o mocy 250 MW. Energia ta poprzez wymienniki dostarczana jest do
miejskiej sieci energetycznej Sztokholmu.
7.2.1.6. Analiza możliwości wykorzystania energii słonecznej
W Polsce istnieją dość dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania
słonecznego przy dostosowaniu typu systemów i właściwości urządzeń wykorzystujących tę
energię do charakteru, struktury i rozkładu w czasie promieniowania słonecznego.
73
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Rysunek 6 Rejonizacja średniorocznych sum promieniowania słonecznego całkowitego
padającego na jednostkę powierzchni poziomej w kWh/m2/rok. Liczby wskazują całkowite
zasoby energii promieniowania słonecznego w ciągu roku dla wskazanych rejonów kraju.
Tabela 36 Potencjalna energia użyteczna w kWh/m2/rok w wyróżnionych rejonach Polski.
Rejon
Pas nadmorski
Wschodnia część Polski
Centralna część Polski
Zachodnia część Polski z górnym
dorzeczem Odry
Południowa część polski
Południowo-zachodnia część Polski
obejmująca obszar Sudetów z Tuchowem
Rok
(I – XII)
1076
1081
985
Półrocze letnie
(IV – IX)
881
821
785
Sezon letni
(VI – VIII)
497
461
449
Półrocze zimowe
(X – III)
195
260
200
985
785
438
204
962
682
373
280
950
712
712
238
Według danych IMGW, potencjał energii słonecznej istniejącej w powiecie goleniowskim
klasyfikuje się jako II (w skali IV stopniowej). Takie natężenie promieniowania słonecznego
zapewnia ekonomiczne przetwarzanie go w energie użyteczną. Potencjał ten jest
wystarczający do wykorzystania na potrzeby bytowe mieszkańców, do podgrzewania ciepłej
wody, choć koszty inwestycji są obecnie zbyt duże w stosunku do możliwości osób fizycznych.
Ze względu na dużą zmienność sezonową i dobową nie zaspokoi ten potencjał potrzeb
produkcyjnych przemysłu rolnego i rolno-spożywczego.
7.2.1.7. Kojarzenie źródeł energii
Obniżenie kosztów pozyskania energii ze źródeł odnawialnych można uzyskać przez
coraz częściej stosowane łączenie różnych źródeł w jeden system energetyczny. Najbardziej
efektywnym sposobem wykorzystania wszelkiego rodzaju paliw jest skojarzona produkcja
energii elektrycznej i ciepła. Energie te wytwarzane mogą być w małych elektrociepłowniach
napędzanych biopaliwami. Mała elektrociepłownia, albo inaczej blok grzewczo-elektryczny,
(BGE), to urządzenie, w którym wytwarza się prąd i ciepło. Urządzenie składa się z silnika
spalinowego lub parowego i przenośników do wykorzystania ciepła odpadowego z systemu
chłodzenia silnika, obiegu oleju, spalin oraz z generatora wytwarzającego energię elektryczną.
Nośnikami energii przetwarzanej przez blok grzewczo-elektryczny mogą być paliwa stałe
(biomasa), paliwa gazowe (np.: gaz ziemny, gaz drzewny, biogaz, propan-butan) i paliwa
płynne (np.: olej opałowy, olej rzepakowy, biodiesel). Efekt ekonomiczny bloku grzewczo-
74
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
elektrycznego jest szczególnie duży wtedy, gdy urządzenie będzie pracowało w ruchu ciągłym
przez cały rok. Powstająca energia elektryczna może być wykorzystana na potrzeby własne
lub może zostać sprzedana poprzez system sieci energetycznej, a energia cieplna zostanie
wykorzystana do celów grzewczych.
Skojarzenie wytwarzania energii jest efektywniejszym sposobem w porównaniu do
ciepłowni i elektrowni.
Średnioroczna sprawność (wykorzystanie paliwa) w poszczególnych systemach
produkcji energii przedstawia się następująco:
 blok grzewczo-elektryczny - 75-90%,
 ciepłownia wytwarzająca tylko energię cieplna - 65%,
 ciepłownia wytwarzająca tylko energię elektryczna - 35%.




Biopaliwa mogą stanowić nośnik energii dla kilku rodzajów instalacji - elektrociepłowni,
a mianowicie:
elektrociepłownie parowe mogą być opalane biomasą, biogazem lub biopaliwami. Powstająca
w kotłach para wodna napędza turbinę lub silnik parowy. Energia elektryczna produkowana jest
w generatorach, a energia cieplna odbierana jest z pary za turbiną,
elektrociepłownia gazowo-parowa opalana może być gazem ziemnym lub biogazem. Powstające
spaliny w turbinie gazowej kierowane są do kotła, w którym produkowana jest para napędzająca
turbinę parową. Ciepło odzyskiwane jest z pary wodnej za turbiną,
elektrownie gazowe opalane mogą być gazem ziemnym, gazem wysypiskowym i biogazem
powstającym w reaktorze w wyniku fermentacji odpadów organicznych, a także pirolitycznych.
Zamiana energii chemicznej zawartej w paliwie następuje w silnikach j turbinach gazowych. Energia
elektryczna produkowana jest w generatorach, a ciepło odzyskiwane jest ze spalin i z systemu
chłodzenia silnika lub turbiny,
elektrociepłownie napędzane olejem opałowym lub rzepakowym. W napędzanym paliwem ciekłym
generatorze powstaje energia elektryczna, a ciepło odzyskiwane jest ze spalin i z układu chłodzenia.
Uwarunkowania zawarte w nowym Prawie energetycznym sprzyjają rozwojowi nowych
źródeł energii o mocach od kilkunastu kW do kilku, a nawet kilkunastu MW, głównie
wytwarzających energię na potrzeby lokalnej grupy odbiorców. Lokalne źródła energii
elektrycznej o niewielkiej koncentracji mocy zainstalowanej (poniżej 1 MW) określa się jako
źródła generacji rozproszonej lub źródła zdecentralizowane. Na rozwój elektroenergetyki
lokalnej, opartej na odnawialnych źródłach energii, ma niewątpliwie wpływ dokonany w
ostatnich latach postęp technologiczny, umożliwiający budowę stosunkowo tanich urządzeń
wytwórczych, o parametrach spełniających wymagania w zakresie sprawności energetycznej,
niezawodności działania oraz bezpieczeństwa ekologicznego. Wysoka sprawność tych
urządzeń przyczynia się do dużej efektywności ekonomicznej lokalnych źródeł energii. Obecnie
obowiązujące przepisy prawne nakładają na przedsiębiorstwa energetyczne obowiązek zakupu
energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych oraz ze źródeł produkujących w skojarzeniu
energią elektryczną i cieplną. Z dotychczasowych doświadczeń eksploatacyjnych wynika, że
produkcja energii elektrycznej i cieplnej, produkowanych w agregatach kongeneracyjnych
charakteryzuje się wysoką efektywnością inwestowania w tzw. rozproszone źródła energii.
Obniżenie kosztów pozyskania energii ze źródeł odnawialnych można uzyskać poprzez
coraz częściej stosowane łączenie różnych źródeł w jeden kompleks energetyczny.
Przykładem łączenia różnych źródeł energii może być oczyszczalnia ścieków. Potrzeby
energetyczne oczyszczalni mogą być zaspokajane w części lub w całości z elektrowni
wiatrowych oraz biogazu. Biogaz produkowany jest w procesie fermentacji z osadów ścieków,
a następnie jest on nośnikiem energii dla bloków grzewczo-energetycznych. Energia cieplna
odbierana z zakładu chłodzenia silnika może być wykorzystana do ogrzewania pomieszczeń
oraz do utrzymywania odpowiedniej temperatury w procesie w reaktorze. Część wytworzonej
energii elektrycznej może być wykorzystana do rozkładu wody w elektrolizerze na wodór i tlen.
Wodór może wzbogacić powstający biogaz lub może bezpośrednio służyć jako nośnik energii
w agregatach prądotwórczych. Wodór to ekologiczny nośnik energii, który już w niedalekiej
przyszłości będzie wykorzystywany na szeroką skalę. Paliwo to już stosuje się do napędu
silników spalinowych stancyjnych i trakcyjnych oraz jako źródło energii w ciepłowniach i
elektrociepłowniach. Wodór otrzymuje się najczęściej poprzez elektrolizę wody. Źródłem
wodoru może być w przyszłości biogaz, z którego będzie można go wydzielać. Trwają też
prace badawcze nad produkcją wodoru w procesach przemian biologicznych, podczas których
jest on wydzielany przy udziale wyselekcjonowanych bakterii.
75
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego




Za produkcją energii w skojarzeniu przemawiają następujące argumenty:
W porównaniu do tradycyjnych systemów wytwarzania, ta sama ilość energii pierwotnej jest
przetwarzana na większą ilość energii wtórnej,
Lokalne źródła energii charakteryzują się tym, że zmniejszenie kosztów inwestycyjnych,
w związku z tym, że nie ma konieczności rozbudowy sieci przesyłowych. Zastosowanie źródeł
zdecentralizowanych pozwala na uniknięcie ponoszenia kosztów związanych z budową niekiedy
znacznych odcinków sieci przesyłowo-rozdzielczych,
Następuje znaczne zmniejszenie strat energii związanych z przesyłem,
Skojarzone systemy energii napędzane odnawialnymi źródłami energii przyczyniają się do
znacznego zmniejszenia emisji szkodliwych związków chemicznych do środowiska.
7.2.2.
Przewidywane kierunki zmian
Szansą na bliższą i dalszą przyszłość jest upowszechnianie nowoczesnych form
infrastruktury wspomagającej przedsiębiorczość. Energetyka ze źródeł odnawialnych będzie się
coraz lepiej rozwijać zwłaszcza na terenach wiejskich, np. uprawa plantacji energetycznych.
Będzie to warunkowało wielofunkcyjny rozwój wsi.
Należałoby:
 Opracować program oszczędzania energii dla gmin powiatu goleniowskiego
oraz wykorzystania energii odnawialnej dla potrzeb produkcyjnych może
przyczynić się do rozwoju drobnej przedsiębiorczości opartej o wykorzystanie
OZE. Aczkolwiek Samorząd nie ma możliwości ingerencji w działalność
gospodarczą swoich mieszkańców, to jednak może być inicjatorem modelowych
instalacji wykorzystujących OZE, czy wreszcie ułatwić pozyskanie funduszy
unijnych,
 Opracować Projekty założeń planów energetycznych uwzględniających OZE.
 Przeprowadzić edukację mieszkańców w zakresie wykorzystania odnawialnych
źródeł energii.
 Wdrożyć instalacje pilotowe w zakresie wykorzystana energii słonecznej,
biomasy do podgrzewania wody na cele bytowe w budynkach komunalnych lub
gminnych użyteczności publicznej.
Przyjęte cele
Polska przyjęła dwa progi udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowoenergetycznym kraju:
 Do 2010 r. udział energii odnawialnej w bilansie paliwowo-energetycznym
kraju powinien wynosić 7,5%
 Do 2020 r. udział energii odnawialnej w bilansie paliwowo-energetycznym
kraju powinien wynosić 14%
7.2.4.
Kierunki działań
Aby faktycznie następował w Polsce rozwój odnawialnych źródeł energii, energia
odnawialna musi stać się integralną częścią całego sektora energetyki. Obowiązek zwiększenia
nacisku na wykorzystanie OZE nakładają na Polskę nie tylko przepisy wewnętrzne (Prawo
energetyczne, Prawo ochrony środowiska, Ustawa o odpadach), ale też uwarunkowania
wynikające z wymogów UE:
 Biała Księga „Energia dla przyszłości – odnawialne źródła energii” z 1997 r.
 Zielona Księga „O bezpieczeństwie energetycznym z 2000 r.
 Dyrektywa 2001/77/WE w sprawie promocji wykorzystania energii
elektrycznej ze źródeł odnawialnych na wewnętrznym rynku energii
elektrycznej
 Dyrektywa 2001/80/WE w sprawie ograniczania emisji niektórych
zanieczyszczeń do powietrza z dużych źródeł spalania paliw
 Dyrektywa 96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i
ograniczania zanieczyszczeń
Polska powinna dbać o większe i sprawniejsze rozbudowywanie mechanizmów wsparcia
wytwarzania energii z OZE i kłaść nacisk na programowanie rozwoju energetyki odnawialnej.
Rozwojowi energetyki odnawialnej powinna towarzyszyć aktywizacja terenów oraz rozwój
przedsiębiorstw pracujących na rzecz tej energetyki. Energia wytwarzana z OZE powinna
podlegać mechanizmom rynkowym zgodnie z kierunkiem przyjętym dla całego sektora. Przy
7.2.3.
76
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
wypełnianiu wszystkich tych założeń należy zawsze kierować się zasadą zrównoważonego
rozwoju.
7.2.5.
Lista przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach Programu
7
8
9 10 11 12
Potencjalne źródła
finansowania
6
Szacunkowe
nakłady zł
5
Cel przedsięwzięcia
2016
2015
2014
2013
4
2012
3
2011
2
Okres realizacji
2010
1
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2009
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 37 Lista przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w ramach Programu - odnawialne
źródła energii.
13
14
15
Podniesienie
świadomości
ekologicznej
mieszkańców
-
Zadania własne
1.
P
Promowanie wśród mieszkańców powiatu Zarząd Powiatu
energię ze źródeł odnawialnych
PFOŚiGW
4.
5.
6.
Budowa elektrociepłowni w Gminie
Nowogard na bazie odpadowej tkanki
zwierzęcej
Gmina/ pozostali
Budowa elektrociepłowni w Gminie
Nowogard obręb Miętno przy fermie
trzody chlewnej
„POLDANOR”
Spółka z o.o.
Oszczędność
surowców
nieodnawialny
ch
Oszczędność
surowców
nieodnawialny
ch
Oszczędność
surowców
nieodnawialny
ch
Oszczędność
surowców
nieodnawialny
ch
10 tys. zł.
Środki
WODR,
producenci
urządzeń
Środki
własne,
b.d.
Oszczędność
surowców
nieodnawialny
ch
Środki
inwestorów
.Fundusze
ochrony
środowiska
Środki
własne,
b.d.
3.
Oszczędność
surowców
nieodnawialny
ch
b.d.
2.
Instytucje, osoby
fizyczne i
prawne/
P
Starostwo
Powiatowe/Gmin
a
Propagowanie na terenach wiejskich
WODR/
źródeł energii cieplnej wykorzystujących Starostwo
biomasę –słomę i biogaz otrzymywany z
Powiatowe,
P
fermentacji metanowej odchodów
Gmina,
zwierzęcych.
producenci
urządzeń
Budowa dwóch elektrociepłowni
Spółka z o.o.
biogazowych w Gminie Goleniów obręb ENERGIA
geodezyjny Łozienica, teren
Lębork,
Goleniowskiego Parku Przemysłowego, z
biomasy roślinnej z domieszką odpadów
organicznych, inwestor
Budowa elektrowni wiatrowych: Gmina
Gminy, Prywatni
Przybiernów dwie Farmy wiatrowe,
inwestorzy
Gmina Maszewo jedna Farma wiatrowa,
Gmina Nowogard jedna Farma wiatrowa.
Środki
własne,
Środki
własne,
b.d.
1.
Wsparcie przedsięwzięć z zakresu
wykorzystania odnawialnych źródeł
energii
5 tys. zł.
Zadania koordynowane
7.3.
Kształtowanie stosunków wodnych ochrona przed powodzią i skutkami suszy
7.3.1.
Analiza stanu istniejącego
Całość działań organizacyjnych w sprawie utrzymania urządzeń melioracyjnych muszą
uwzględniać stan aktualny, stan prawny, w szczególności ustawę Prawo wodne, obowiązujące
od 1 stycznia 2002 r.
Na terenie powiatu goleniowskiego znajdują się następujące urządzenia melioracyjne
o następującym rozmiarze:
– długość rzek i kanałów
– 6224 km
– wały przeciwpowodziowe
– 120,0 km
77
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
–
–
–
–
obszar zmeliorowany
w tym powierzchni zdrenowanej
stacji pomp odwadniających
urządzenia melioracji szczegółowych
– 39886 ha
– 20978 ha
– 18 szt
– 24583 km
W ostatnich latach maleją nakłady na konserwację i odbudowę urządzeń melioracyjnych,
co pogarsza ich stan. Zmniejszenie nakładów na meliorację wiąże się między innymi, że
znaczne obszary użytków zielonych są nie eksploatowane z powodu braku zapotrzebowania na
tego rodzaju pasze i surowiec.
Na zachodniej części gminy Stepnica i Goleniów (w latach 1965 – 1970) wykonano
meliorację szczegółową, wykonując sieć kanałów i rowów otwartych, tworząc polderowy system
melioracyjny. Poszczególne poldery posiadają osobną sieć hydrologiczną oraz przepompownie
(stacje pomp) odprowadzające nadmiar wody. Łąki te były intensywnie użytkowane, stanowiąc
między innymi zaplecze dla suszarni zielonek. Zaniechanie użytkowania łąk wyżej oznaczonych
na tych obszarach wytworzyła się specyficzna szata roślinna. Na nie użytkowanych polderach
powstały monokulturowe zbiorowiska śmiałka darniowego, szuwarów turzycowiskowych oraz na
terenach podtopionych: turzyca błotna i turzyca dwustronna oraz cały szereg innych roślin.
Ochrona przeciwpowodziowa na terenie powiatu goleniowskiego obejmuje gminy
Goleniów i Stepnica. Prawie cały teren jest płaską równiną podnoszącą się od zachodu w
kierunku wschodnim (lokalnie 0,20 m n.p.m.) od Zalewu Szczecińskiego i jeziora Dąbie do około
50 m n.p.m. w północno – wschodniej części gminy Goleniów. Najbardziej płaskim a zarazem
najniżej leżącym obszarem (od 0,10 m do 10 m n.p.m.) jest część zachodnia, ciągnąca się
pasem 2 – 5 km od granicy ze Szczecinem wzdłuż jeziora Dąbie i Zalewu Szczecińskiego do
granicy z gminą Wolin. Zachodnia część gminy Goleniów i Stepnica obwałowana jest wałami
przeciwpowodziowymi, chroniącymi tereny rolnicze i zabudowane przed wodami z jeziora
Dąbskiego i Zalewu Szczecińskiego. Obwałowane są dalsze odcinki rzek: Ina, Gowienica, Krępa
i kanał Żarnowski. Najdłuższą rzeką jest rzeka Ina, która najbardziej reaguje na zwiększony
spływ powierzchniowy wód w okresie obfitych opadów atmosferycznych oraz pod wpływem
wzrostu wody na Zalewie Szczecińskim i jeziorze Dąbskim. Rzeka Ina na odcinku od ujścia do
miasta Goleniów płynie w rozległej dolinie nadodrzańskiej i nie stanowi odrębnej doliny, dlatego
też na tym odcinku rzeka jest obustronnie obwałowana. Istniejące wały przeciwpowodziowe w
powiecie goleniowskim są to budowle hydrotechniczne o mocno zróżnicowanej i mało trwałej
konstrukcji. Są one zlokalizowane na podłożu słabonośnym i wykonanym z miejscowych
materiałów mułowo – torfowych. Wały przeciwpowodziowe wymagają stałej konserwacji i
modernizacji, polegającej na podwyższeniu korony wała oraz likwidując liczne przesiąki w
korpusie wału. Konserwacja urządzeń meliorowanych na terenach nie użytkowanych (użytki
zielone) może być częściowo ograniczona do czasu ich eksploatacji przez użytkowników.
Poniżej, w tabeli nr 21 podaje się szczegółowy wykaz wałów przeciwpowodziowych:
Tabela 38 Wykaz ewidencyjny wałów przeciwpowodziowych
goleniowskiego.
Lp.
Odcinek wału
Rozmiar w km
I. Wały nad jeziorem Dąbskim
1.
Dąbie (0x500) Inoujście
22,1
2.
St. Pomp Komorowo n. Iną
1,3
Razem
23,9
II. Wały nad Zalewem Szczecińskim
1.
Wał Stepnica – Brylanty
3,9
2.
Wał Stepnica – Kopice
9,5
3.
Wał Czarnocin - Skoszewo
9,0
Razem
22,4
III. Wały wsteczne nad rzekami i
kanałami
1.
Lewy wał nad rzeka Iną
8,0
2.
Prawy wał nad rzeką Iną
12,5
3.
Lewy wał nad rzeką Krępą i Kanałem
9,0
Królewski
4.
Prawy wał nad rzeką Krępą i Kanałem
9,0
Królewskim
78
na
terenie
Gmina
Goleniów
Goleniów
Goleniów
Stepnica
Stepnica
Stepnica
Stepnica
Goleniów
Goleniów
Goleniów
Stepnica
powiatu
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
5.
6.
7.
8.
9.
Wały nad rzeką Odrą
Lewy wał nad rzeką Gowienicą
Prawy wał nad rzeką Gowienicą
Lewy wał nad Kanałem Żarnowskim
Prawy wał nad Kanałem Żarnowskim
Wał
nad
doprowadzalnikiem
Sobocińskim
10.
Razem
Ogółem
8,3
5,0
5,0
5,8
Goleniów
Stepnica
Stepnica
Stepnica
5,8
Stepnica
5,8
74,2
120,0
Goleniów
X
X
Na ogólną powierzchnie zmeliorowanych użytków rolnych 39886 ha ponad 50% to
powierzchnie zdrenowane.
Powierzchnie zdrenowane nie mogą być użytkowane inaczej niż dotychczas. Na terenach
tych nie można uprawiać roślin energetycznych, jak róża czy wierzba
7.3.1.1. Możliwości i potrzeby retencjonowania wody (tzw. duża i mała retencja)
Celem priorytetowym „Programu małej retencji dla województwa zachodniopomorskiego
” jest poprawa bądź utrzymanie właściwych stosunków wodnych, z zachowaniem zasad
zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi i przyrodniczymi.
Główne założenia do realizacji programu to:
 poprawy mikroklimatu, warunków glebowych i zwiększenia bioróżnorodności na obszarach
wykorzystywanych rolniczo
 poprawy stosunków wodnych na obszarach przyrodniczo cennych,
 poprawy walorów krajobrazowych i turystycznych regionu (oczka i zbiorniki wodne,
zwiększenie powierzchni jezior i stawów),
 poprawy zabezpieczenia przed lokalnymi podtopieniami i powodziami,
 zwiększenia zabezpieczenia pożarowego terenów wiejskich i leśnych.
7.3.2.
Przewidywane kierunki zmian
Przewidywane zmiany związane są głównie ze zwiększeniem czystości wód
powierzchniowych, zwłaszcza cieków i zbiorników wodnych oraz racjonalizacją użytkowania
wody w zlewniach oraz ochronę przed podtopieniami i suszą.
Należy również dążyć do wyznaczenia i ujęcia w planach zagospodarowania
przestrzennego terenów zalewowych celem ograniczania skutków podtopień.
Tereny przylegające bezpośrednio do cieków oraz tereny zaplanowane pod budowę
zbiorników retencyjnych należy chronić przed zabudową.
Przyjęte cele
Głównym celem średniookresowym jest racjonalizacja gospodarowania zasobami wód
powierzchniowych i podziemnych tak, by uchronić gospodarkę narodową przed deficytami wody
i zabezpieczyć przed skutkami powodzi przy jednoczesnym zwiększeniu samofinansowania
gospodarki wodnej. Priorytetem będzie zwiększenie retencji wodnej oraz skuteczna ochrona
głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem.
7.3.3.
7.3.4.
Kierunki działań
Kierunki działań na lata 2009-2012:
1.
Przygotowanie oceny ryzyka powodziowego, która będzie wskazywała obszary
narażone na niebezpieczeństwo powodzi, dla których należało będzie do 2013
r. opracować mapy zagrożenia i mapy ryzyka powodziowego.
2.
Wyznaczenie obszarów zalewowych tam, gdzie nie zostały jeszcze
wyznaczone
3.
Rozwój tzw. małej retencji wody przy wsparciu finansowym z programów UE.
4.
Realizacja projektów ze środków Programu Operacyjnego „Infrastruktura i
Środowisko” (priorytet III), mających na celu zapewnienie odpowiedniej ilości
zasobów wodnych na potrzeby ludności i gospodarki kraju oraz ochrony przed
powodzią.
79
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Modernizacja systemów melioracyjnych przez zaopatrzenie ich w urządzenia
piętrzące wodę, umożliwiające sterowanie odpływem.
6.
Dokończenie systemu monitorowania terenów osuwiskowych
7.3.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
5.
4
5 6 7 8 9 10 11 12
Potencjalne źródła
finansowania
3
Szacunkowe
nakłady zł
2
Okres realizacji
Cel przedsięwzięcia
1
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 39 Przedsięwzięcia na lata 2009- 2016 w zakresie ochrony przed powodzią.
14
15
16
Zadania własne
1.
I
Opracowanie Powiatowego Starostwo
Planu Reagowania
Powiatowe
Kryzysowego obejmującego
plan reagowania w
przypadku powodzi
Środki własne
Ochrona przed
powodzią
-
władze
województwa,
powiat, gmina
Ochrona przed
powodzią
Regulacja odbudowa rzek i WZMiUW, gmina
kanałów
P
Modernizacja obiektów i
urządzeń ochrony
przeciwpowodziowej
4.
5.
P
I
RZGW/ zarząd
województwa,
zarząd powiatu,
gmina
Środki własne,
Inne fundusze
Środki własne,
Inne fundusze w
tym strukturalne
UE.
Środki własne,
Inne fundusze.
Środki własne,
Inne fundusze.
Ochrona przed
powodzią
100 tys. zł.
3.
Ochrona przed
powodzią
2 tys.
zł.
2.
Ochrona przed
powodzią
100 tys. zł.
1.
RZGW/ zarząd
powiatu, gmina
5 tys.
zł.
Zadania koordynowane
Określenie granic obszarów
bezpośredniego zagrożenia
P
powodzią oraz zasad ich
użytkowania
Współudział w tworzeniu
systemów ochrony
P
przeciwpowodziowej
Budowa i renowacja
WZMiUW
zbiorników małej retencji
przez właścicieli prywatnych
Ochrona
przeciwpowodziowa,
zabezpieczenie
przed skutkami
suszy
80
-
Dotacje z
Funduszu
Ochrony Gruntów
Rolnych Urzędu
Marszałkowskiego
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
8.
Środowisko i zdrowie. Dalsza
ekologicznego.
8.1.
Odpady
8.1.1. Odpady komunalne
poprawa
jakości
środowiska
i
bezpieczeństwa
W powiecie goleniowskim, podobnie jak w całym województwie, odpady komunalne
w zdecydowanej większości są zagospodarowywane w sposób tradycyjny, tj. poprzez ich
składowanie. Odpady złożone na składowiskach stanowiły jedno z najpoważniejszych zagrożeń
dla środowiska przyrodniczego, zwłaszcza w przypadku, gdy nie są one właściwie
zabezpieczone, jak np. tzw. dzikie wysypiska. Składowane odpady zagrażają wodom
powierzchniowym podziemnym oraz glebie poprzez powstające odcieki, a powietrzu – w wyniku
wydzielających gazów oraz emitowanych do atmosfery frakcji pylących. Gospodarka odpadami
w powiecie, podobnie jak w całym województwie jest niezadowalająca i wymaga zastosowania
nowoczesnych technologii.
Tabela 40 Gospodarka odpadami w latach 2004-2005 w powiecie goleniowskim.
Powiat
Rok
Odpady
Gospodarka odpadami [Mg]
wytworzon
Magazyn
Odzysk
Unieszkodliwianie
e [Mg]
owanie
Unieszkodliwiane Unieszkodliwia
poza
ne poza
składowiskiem
składowiskiem
goleniowski 2004 76626,532
1675,914 73297,212
1204,851
558,110
2005 138207,590 7595,561 136686,440 1353,330
408,173
Źródło: WIOS
[t]
23
305,19
[t]
18
098,78
Odpady zdeponowane
na składowiskach w %
zebranych
[%]
100,00
Zmieszane odpady
zebrane w ciągu roku
Z gospodarstw
domowych
[t]
16
002,90
Zmieszane odpady
zebrane w ciągu roku
Ogółem
Odpady zdeponowane
na składowiskach w %
zebranych
[%]
[t]
100,00 21 576,33
Zmieszane odpady
zebrane w ciągu roku
Ogółem
[t]
15
007,66
2007r.
Zmieszane odpady
zebrane w ciągu roku
Z gospodarstw
domowych
[t]
20
352,83
Odpady zdeponowane
na składowiskach w %
zebranych
Powiat
goleniowski
Źródło: GUS
Zmieszane odpady
zebrane w ciągu roku
Z gospodarstw
domowych
Zmieszane odpady
zebrane w ciągu roku
Ogółem
Tabela 41 Zmieszane odpady zebrane w ciągu roku.
Nazwa
2005r.
2006r.
jednostki
[%]
100,00
8.1.2. Odpady inne niż komunalne
Z danych WIOŚ wynika, że w powiecie goleniowskim w latach 2004-2006 wytworzono
następujące ilości odpadów innych niż komunalne (w tonach):
Tabela 42 Odpady zebrane w 2004r.
Gmina
Tworzywa sztuczne
Makulatura
(mg)
(mg)
Goleniów
14,3
8,5
Nowogard
12,93
6,22
Maszewo
5,6
5,8
Przybiernów
3,2
4,6
Stepnica
0,25
Osina
5,01
3,20
Razem
41,26
28,32
Źródło: Sprawozdanie z realizacji powiatowego planu gospodarki odpadami
81
Szkło
(mg)
20,6
26,00
14,6
8,6
20,00
89,8
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Tabela 43 Odpady zebrane w 2005r.
Gmina
Tworzywa sztuczne
Makulatura
(mg)
(mg)
Goleniów
18,0
6,0
Nowogard
18,34
8,15
Maszewo
6,4
5,6
Przybiernów
4,3
5,6
Stepnica
0,09
Osina
4,20
3,65
Razem
51,33
29,00
Źródło: Sprawozdanie z realizacji powiatowego planu gospodarki odpadami
Szkło
(mg)
31,9
45,9
18,6
9,3
12,21
11,91
Tabela 44 Odpady zebrane w 2006r.
Gmina
Tworzywa sztuczne
Makulatura
(mg)
(mg)
Goleniów
35,8
15,3
Nowogard
24,48
11,3
Maszewo
8,6
7,6
Przybiernów
4,9
5,9
Stepnica
2,50
Osina
5,73
4,99
Razem
82,01
45,09
Źródło: Sprawozdanie z realizacji powiatowego planu gospodarki odpadami
Szkło
(mg)
53,4
45,99
21,6
11,3
12,22
144,51
Tabela 45 Gospodarka odpadami niebezpiecznymi w latach 2004-2005 w powiecie
goleniowskim.
Powiat
Rok
Odpady
Gospodarka odpadami [Mg]
wytworzone
Magazynowanie Odzysk
Unieszkodliwianie
[Mg]
Unieszkodliwiane Unieszkodliwiane
poza
poza
składowiskiem
składowiskiem
goleniowski 2004
217,846
4,914
18,642
198,503
2005
161,594
3,514
19,228
143,766
Źródło: WIOS
8.1.3. Odpady z pogłębiania
Utrzymanie żeglowności na torach wodnych wymaga systematycznego wydobywania
gromadzących się w znacznych ilościach, osadów dennych. Urobek ten jest zagospodarowany,
np. do nawożenia użytków rolnych czy zasypywania obniżeń terenowych oraz składowany.
Jak podają autorzy opracowania pt.: ”Charakterystyka pola refulacyjnego Mańkow oraz
ocena odłożonego na nim urobku z robót czerpalnych prowadzonych na torze wodnym
Świnoujście, AR Szczecin 2000 r.”, po drugiej wojnie światowej w wyniku pogłębiania toru
wodnego Świnoujście-Szczecin, torów dojściowych do małych portów oraz kanałów i basenów
portu Szczecińskiego, a także pozostałych portów oraz kanałów i basenów portu
Szczecińskiego,
a także pozostałych portów tego obszaru, wydobywa się średnio rocznie ponad 1 mln m 3
urobku.
W większości był i jest on składowany na pola refulacyjne. Na terenie powiatu
goleniowskiego, w gminie Stepnica zlokalizowane jest pole refulacyjne „Mańkow”. Położone jest
ono w pobliżu 43-45 km toru wodnego Świnoujście-Szczecin na prawym – wschodnim brzegu
Odry, w obrębie tarasu zalewowego rzeki. Eksploatacje tego pola rozpoczęto już w roku 1952.
Podłoże terenu, na którym zlokalizowane pole refulacyjne „Mańkow” stanowi głównie: torf, torf z
namułami i sporadycznie piasek drobnoziarnisty.
82
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
W latach 1987-1988 przeprowadzone zostały badania osadów dennych zgromadzonych
na polu refulacyjnym „Mańkow” przez pracowników Akademii Rolniczej w Szczecinie.
W wyniku tych badań m.in. stwierdzono „Urobek z pogłębiania akwenów nigdy nie był
nieużytecznym odpadem, ale cennym materiałem o wielorakim wykorzystaniu, głównie do
rekultywacji gleb i do budowy wałów osłaniających teren przed powodziami. Takie
wykorzystanie urobku w przypadku terenów doliny dolnej Odry oraz terenów podmokłych
przyległych do Zalewu Szczecińskiego ma miejsce od początku zeszłego stulecia.
Pola refulacyjnego toru wodnego Świnoujście-Szczecin, przeważnie lokalizowano na
przybrzeżnych, przeważnie lokalizowane na przybrzeżnych terenach bagiennych często
zatapianych, przeważnie o podłożu torfowym (torfy niskie, a ich przydatność rolnicza jest
znikoma. Pole refulacyjne „Mańkow” charakteryzuje się podobnymi cechami. Jak wynika z
przeprowadzonych badań zgromadzony na polu refulacyjnym urobek denny jest bardzo
wartościowym
materiałem,
który może
być
wykorzystywany
do
zabezpieczeń
przeciwpowodziowych, a przede wszystkim do melioracji przybrzeżnych gleb piaszczystych,
mokradeł i nieużytków oraz do budowy i urządzania terenów rekreacji (plaż). Część osadów,
głównie pochodzących z kanałów i basenów portu Szczecińskiego zawiera podwyższone, a
niekiedy wysokie zawartości metali ciężkich. Osady te powinny być unieszkodliwiane lub
deponowane na składowiska zabezpieczonych w ten sposób, aby migracja zanieczyszczeń do
środowiska wodno-gruntowego była niemożliwa. W wyniku przeprowadzonych badań mulistych
stwierdzono występowanie (średnie zawartości):
 Kadmu - 9,67 mg Cd kg -1s.m.
 Ołowiu – 191 mg Pb kg -1s.m.
Dopuszczalna zawartość metali ciężkich w osadach ściekowych przeznaczonych do
rolniczego zagospodarowania wg PIOŚ wynosi:

Kadm – 10mg CD kg -1s.m.

Ołów – 500 mg Pb kg -1s.m.
Najbardziej zalecanym sposobem zagospodarowania pól refulacyjnych jest ich zalesianie
lub uprawa tzw. roślin energetycznych, np. wierzby
Istotną rolę w powstawaniu zagrożeń ekologicznych odgrywają odpady. Głównie chodzi o
odpady, które deponowane są w środowisku i nieprzetwarzane. Są one potencjalnym
zagrożeniem dla zdrowia ludzi oraz środowiska tj. wód, powietrza i gleby.
8.1.4.
Składowiska komunalne
W tabeli poniżej została przedstawiona charakterystyka komunalnych składowisk
odpadów w powiecie goleniowskim
Tabela 46 Charakterystyka składowisk komunalnych w powiecie goleniowskim.
Gmina
Goleniów
Goleniów
Maszewo
Nowogard
Osina
Miejscowość
Podańsko
Helenów
Godowo
Słajsino
Osina
Faza
czynne
nieczynne,
czynne
czynne
czynne
eksploatacji
zrekultywowane
Sposób
smołowana
brak
brak
brak
geomembrana
uszczelnienia
masa
podłoża
bitumiczna
Powierzchnia
3,80
8,37
4,50
6,78
1,60
ogólna [ha]
Powierzchnia
2,30
b. d.
0,90
2,50
0,58
robocza [ha]
Pojemność
129 000
b. d.
90 000
125 000
27 500
składowiska
[m3]
Drenaż
tak
b. d.
tak
brak
tak
odcieków
Urządzenia
tak
b. d.
tak
tak
tak
odgazowania
składowiska
83
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Monitoring
tak
Zarządca
PGK Goleniów
składowiska
Pojemność
116227
wykorzystana
[Mg]31.12.2007r.
Ilość odpadów
9419
zdeponowanych
w 2006 r. [Mg]
Ilość odpadów
10197
zdeponowanych
w 2007 r. [Mg]
Źródło: Dane własne, WIOŚ
b. d.
-
tak
ZK
Maszewo
14079
tak
PUWiS
Nowogard
98083
tak
PUWiS
Nowogard
2751
0
1452
16017
0
0
1510
20006
0
W większości na składowiska trafiają odpady niesegregowane. Na niektórych obiektach
takich jak składowisko odpadów komunalnych w Słajsinie, gm. Nowogard prowadzony jest
odzysk surowców wtórnych, które są czasowo gromadzone w wydzielonych miejscach.
8.1.4.1. Składowisko odpadów Godowo, gmina Maszewo
Właścicielem składowiska jest Zarząd Miasta i Gminy Maszewo. Zarządzane jest przez
Zakład Komunalny tego miasta.
Obiekt ten przyjmuje odpady z rejonu działania Zakładu Komunalnego w Maszewie
i obsługuje cały teren gminy Maszewo. Zajmuje ono powierzchnię 4,5091 ha, znajduje się 2 km
na północny – wschód od miasta Maszewo i około 400 m na wschód od szosy Maszewo –
Godowo.
W obręb działki, na której jest ono usytuowane wchodzą grunty rolne RVIz oraz droga
RV. Strona zachodnia i północna to grunty rolne klas RIVa, RIVb i RV. Strona wschodnia to
częściowo nieużytki, grunty leśne oraz grunty rolne klasy V. Obiekt jest zakwalifikowany jako
składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne.
Aktualnie eksploatowana jest kwatera I o powierzchni 0,9 ha i pojemności użytkowej
55000 m3, której dotychczasowe wypełnienie określa się na około 35%. Kwatera II o
powierzchni 0,6 ha i pojemności 35000 m3 pozostaje niewykorzystana. Dno zarówno kwatery I
jak i kwatery II posiada naturalną barierę geologiczną uszczelniającą podłoże ze względu na
gliniasty charakter obszaru.
8.1.4.2. Składowisko odpadów w Osinie, gmina Osina
Składowisko należy do gminy Osina i zarządzane jest przez Przedsiębiorstwo Usług
Wodnych i Sanitarnych Spółka z o. o. w Nowogardzie.
Na składowisko były oraz będą przyjmowane głównie odpady komunalne oraz odpady
inne niż niebezpieczne, powstające w wyniku działalności gospodarczej. Składowane odpady
są odpadami, których nie udało się poddać odzyskowi i których unieszkodliwienie w inny
sposób było niemożliwe z przyczyn technologicznych lub nieuzasadnione z przyczyn
ekonomicznych lub ekologicznych (art. 7 ust. 3 ustawy o odpadach).
Nie są przyjmowane odpady płynne, wybuchowe, a także genetycznie modyfikowane
o nieznanym składzie fizykochemicznym oraz z działalności służb medycznych i
weterynaryjnych.
Obiekt zlokalizowany jest na obszarach graniczących z gruntami rolnymi klasy IVb i V.
Graniczy również z terenem leśnym od strony wschodniej. Składowisko umiejscowione jest
w strefie krawędziowej, część południowa to obszar wysoczyzny morenowej, natomiast
północną częścią wchodzi w obręb doliny rzeki Pieleszy. Ogólna powierzchnia składowiska
wynosi 1,6 ha.
W trakcie procedury zamykania zainstalowany monitoring wód podziemnych
8.1.4.3. Składowisko w Podańsku, gmina Goleniów
Składowisko zarządzane jest przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Spółka z
o.o., mieszczące się w Goleniowie. Jest ono zlokalizowane w odległości ok. 5 km na
84
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
południowy-wschód od Goleniowa. Na składowisko przyjmowane są odpady stałe inne niż
niebezpieczne. Całkowita powierzchnia działki wynosi 6,60 ha. I kwatera eksploatowana
zajmuje obszar wielkości 2,30 ha i ma pojemność 129.000 m3; II kwatera o pojemności
117.000 m3 zajmuje powierzchnię 1,95 ha.
Czasza kwatery uszczelniona jest warstwą masy bitumicznej o grubości 8÷10 cm.
Uszczelnienie skarp stanowi geomembrana z folii PEHD o grubości 2,0 mm.
Dno kwatery jest zaopatrzone w drenaż ujmujący wody gruntowe napływające na teren
kwatery z obszarów przyległych od strony północnej. Stanowi go pojedynczy ciąg drenarski o
średnicy 150 mm z wylotem do rowu melioracyjnego. Pomiędzy wylotem a ogrodzeniem
składowiska usytuowana jest studnia drenarska o średnicy 1000 mm.
Odciek z czaszy kwatery jest ujmowany drenażem (o średnicy rurek od 50 do 150 mm)
ceramicznym ułożonym w 40 cm warstwie filtracyjnej, którą stanowi mieszanka piaszczystożwirowa. Następnie odprowadzany jest do zbiornika poza obszarem kwatery i cyklicznie
odwożony do oczyszczalni ścieków w Goleniowie. Zastosowany układ drenarski uniemożliwia
infiltrację odcieku do wody gruntowej.
Przewiduje się przebudowę tego składowiska poprzez dostosowanie go do współpracy
z planowanym Zakładem energetycznego wykorzystania odpadów, powstających na terenie
miasta i gminy Goleniów w systemie ciepłowni miejskiej
8.1.4.4. Składowisko odpadów w Słajsinie, gmina Nowogard
Składowisko należy do Urzędu Miasta i Gminy w Nowogardzie, a jego zarządcą jest
Przedsiębiorstwo Usług Wodnych i Sanitarnych Sp. z o. o. w Nowogardzie. Na obiekcie
składowane są odpady inne niż niebezpieczne i obojętne. W większości są to odpady
komunalne a pozostałość stanowią odpady przemysłowe (obojętne), odpady z przemysłu
tekstylnego (ścinki skór i odpady gumowe), odpady pościekowe, gruz, ziemia, żużel i popiół z
kotłowni lokalnych.
Instalacja zlokalizowana jest na wschód od Nowogardu między miejscowościami
Słajsino
i Osowo.
Jest ono eksploatowane długoterminowo i polega na deponowaniu odpadów warstwami,
a następnie przysypywane są ziemią i zagęszczane.



Kwatera I (największa) ma powierzchnię 2,48 ha i pojemność składowania 125 000 m3.
Wysokość, na jaką sięga, wynosi około 8 m. Jest ona w końcowej fazie eksploatacji tj. do roku
2004. Podzielona jest na 3 części:
Ia – część kwatery wypełnionej odpadami, wykorzystywana na składowanie ustabilizowanych i
odwodnionych osadów ściekowych z oczyszczalni;
Ib – część kwatery pod ewentualnie składowane odpady komunalne;
Ic – część kwatery pod odpady obojętne (przemysłowe).
Kwatera ta zabezpieczona jest od podłoża słabo przepuszczalną warstwą glin. Odgazowanie
jej odbywa się za pomocą studni wykonanych z rur stalowych – kominki – wypełnionych żwirem
i piaskiem.
Kwatera II ma powierzchnię 2,21 ha a najmniejsza IIIa i IIIb, którą dzieli wewnętrzna droga
gruntowa zajmuje 2,18 ha. Łączna powierzchnia kwater wynosi 4,39 ha.
Przeprowadzono dla składowiska również badania zanieczyszczeń chemicznych powietrza
atmosferycznego związkami H2S, NH3, CO2, CH4, pyłu zawieszonego. Na podstawie uzyskanych
wyników nie stwierdzono występowania przekroczenia dopuszczalnych norm imisji w żadnym
z punktów pomiarowych.
Składowisko wyposażone jest również w stanowisko dezynfekcyjne kół pojazdów
opuszczających teren. Na wysypisku brak jest specjalnie wyznaczonych obiektów do selektywnej
zbiórki odpadów o walorach surowców wtórnych.
Od marca 2002 r. wprowadzono częściową segregację odpadów z aluminium i tworzywa
sztucznego, które są gromadzone w workach i czasowo przetrzymywane na otwartej przestrzeni
kwatery II. Odpady te są przekazywane do dalszego wykorzystania firmom zewnętrznym.
Na terenie obiektu nie ma pasa przeciwpożarowego służącego do zabezpieczenia
przyległego lasu przed ewentualnym pożarem.
85
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
8.1.5.
Pole refulacyjne
Pole refulacyjne, na którym składowane są osady wydobywane z pogłębiania torów
wodnych, położone jest na terenie gminy Stepnica. Zlokalizowane jest ono w pobliżu 43-45 km toru
wodnego Świnoujście – Szczecin, na prawym-wschodnim brzegu Odry, w obrębie tarasu
zalewowego rzeki (od Roztoki Odrzańskiej do rzeki Krępy). Powierzchnia tego pola wynosi ok. 120
ha, a ogólna kubatura – 1.282.539 m3. Powierzchnia pola podzielona została wałem rozdzielczym
na cztery kwatery ziemne, a całe pole jest obwałowane ze wszystkich stron. Refulat (mieszanina
wodno-gruntowa) jest tłoczony rurociągami ułożonymi na estakadach. Woda z pól refulacyjnych
odprowadzana jest przez odstojniki wydzielone wałami. Odprowadzanie wód z odstojnika do zalewu
odbywa się poprzez stalowe mnichy przelewowe o średnicy 0,7 m.
Teren pola „Mańków” leży w pasie technicznym, który znajduje się w administracji Urzędu
Morskiego w Szczecinie, a bezpośrednią obsługą obiektu zajmuje się PRCiP „Dragmor” Spółka z
o.o. w Szczecinie. Pole refulacyjne „Mańków” ograniczone jest od południa rzeką Krępą, a od
wschodu Rezerwatem Przyrody „Olszanka”, administrowanym przez Nadleśnictwo Goleniów.
Podstawową funkcja obiektu jest gromadzenie osadów powstających w wyniku pogłębiania
toru wodnego Świnoujście-Szczecin. Wydobywana z pogłębiania toru wodnego mieszanina wodnogruntowa (refulat), po przepompowaniu do kwatery ulega procesowi sedymentacji grawitacyjnej,
podczas którego następuje rozdział mieszaniny na frakcję wodną i stałą. Wody porefulacyjne
odpływają do rowu opaskowego, gdzie również zachodzi dodatkowy proces sedymentacji osadu.
Bezpośrednim odbiornikiem wód porefulacyjnych, odpływających rowem opaskowym z pola
„Mańków” jest rzeka Krępa, płynąca południowo-wschodnimi obrzeżami kwatery „S”.
Rzeka Krępa uchodzi do Roztoki Odrzańskiej, która jest pośrednim odbiornikiem wód
porefulacyjnych. Rzeka Krępa rozpoczyna swój bieg około 2,0 km na zachód od miejscowości
Widzieńsko i biegnie w kierunku południowym, przecinając drogę z Kąt do Stepnicy, a następnie
biegnie w kierunku zachodnim do ujścia w Roztoce Odrzańskiej. Zlewnia rzeki ma charakter cieku
nizinnego, przebiegającego głównie przez obszary leśne i obejmuje obszar graniczący na południu
ze zlewnią rzeki Iny, a na północy – rzeki Gowienicy.
WIOŚ w Szczecinie nie prowadził badań dotyczących jakości wód rzeki Krępy. Ocenę
jakości jej wód dokonano na podstawie analizy prób wody wykonanej w grudniu 2001 r. dla potrzeb
„Ekspertyzy w sprawie odprowadzania wód porefulacyjnych i ich wpływu na wody rzeki Krępy i
Roztoki Odrzańskiej oraz stanu urządzeń do odprowadzania tych wód”. Jakość wód rzeki Krępy
przedstawia się nastepująco:
 w zakresie zanieczyszczeń organicznych mierzonych wskaźnikiem BZT 5 oraz ChZT, skład wód
odpowiada I i II klasie czystości;
 w zakresie parametru zawiesin ogólnych, skład wód odpowiada I klasie czystości;
 w zakresie zanieczyszczeń biogennych mierzonych zawartością azotu i fosforu, skład wód
odpowiada I klasie czystości w przypadku stężeń związków azotu oraz II klasie czystości
w przypadku stężeń fosforu ogólnego;
 w zakresie zawartości metali ciężkich, skład wód odpowiada I klasie czystości.
W wyniku przeprowadzonych na potrzeby w/w ekspertyzy badań składu odprowadzanych
wód porefulacyjnych stwierdzono, że wody te nie przekraczają dopuszczalnych parametrów
określonych w załączniku 2 do Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych
i Leśnictwa z dnia 5 listopada 1991 r. w sprawie kwalifikacji wód oraz warunków, jakim powinny
odpowiadać ścieki wprowadzane do wód powierzchniowych lub do ziemi.
Jakość wód
Ocena jakości wód została wykonana w oparciu o nieobowiązujące już w tym momencie
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla
prezentowania stanu wód powierzchniowych, podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu
oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz.U. Nr 32 poz. 284)
Zgodnie z rozporządzeniem wyróżnia się pięć klas wód:
Klasa I – wody o bardzo dobrej jakości,
Klasa II – wody dobrej jakości,
Klasa III – wody zadowalającej jakości,
Klasa IV – wody niezadowalającej jakości,
Klasa V – wody złej jakości.
8.2.
86
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Analiza stanu istniejącego
Występujące na terenie powiatu punktowe i obszarowe źródła zanieczyszczeń wód
powierzchniowych i podziemnych stanowią:
 ścieki socjalno-bytowe z zabudowy mieszkaniowej,
 ścieki deszczowe spływające z dróg, placów i stacji paliw,
 zanieczyszczenia spływające z pól, szczególnie w okresach po nawożeniu gruntów
rolnych,
 składowiska odpadów.
Na terenie gminy budynki nie są podłączone do zbiorowego systemu odprowadzenia i
oczyszczania ścieków. Ścieki socjalno-bytowe odprowadzane są do szamb lub bezpośrednio do
rowów i potoków. Nieszczelne szamba, „dzikie” wyloty kanalizacji oraz nie w pełni oczyszczone
ścieki stanowią znaczne zagrożenie dla stanu czystości wód powierzchniowych i podziemnych,
wprowadzając głównie zanieczyszczenia wyrażone jako BZT 5, ChZT, azot amonowy, fosforany i
zanieczyszczenia bakteriologiczne.
Ścieki deszczowe przede wszystkim z dróg przelotowych oraz parkingów i stacji paliw
mogą zanieczyszczać wody powierzchniowe i podziemne głównie substancjami
ropopochodnymi spłukiwanymi z nawierzchni.
Spłukiwane z pól nawozy wprowadzają znaczne ilości związków azotu i fosforu.
8.2.1.
8.2.1.1. Zaopatrzenie mieszkańców w wodę
Na obszarze powiatu goleniowskiego, woda na potrzeby gospodarstw domowych
dostarczana jest za pomocą wodociągowej sieci rozdzielczej o łącznej długości 418,1 km.
Na powiatową sieć wodociągową składają się sieci dostarczania wody funkcjonujące na
obszarze poszczególnych gmin. Wodociągowe sieci gminne rozprowadzają wodę pobieraną z
ujęć zlokalizowanych na terenie poszczególnych gmin. Wody z tych ujęć są zwykle dobrej i
średniej jakości, wymagające prostego uzdatniania.
Długości sieci w poszczególnych gminach kształtują się następująco:
 gmina Goleniów – 137,5 km wodociągu, do którego podłączone są 3276 obiekty, w tym
w samym mieście Goleniowie wodociąg ma długość 49,4 km, a przyłączonych jest do niego
1736 obiektów.
 gmina Maszewo posiada sieć wodociągową o długości 67,4 km , do której podłączonych jest
1131 obiektów; z tej długości na sieć w Maszewie przypada 17,3 km z 415 podłączonymi
obiektami.
gmina Nowogard, ma 125,2 km sieci wodociągowej, z tego w Nowogardzie jest 48,4 km
wodociągu. W gminie do sieci jest podłączonych 1832 obiekty, z tej liczby, 1035 to obiekty
podłączone w mieście.
 gmina Osina – wykonane jest 41,1 km sieci wodociągowej, z której zasilanych jest 505
obiektów.
 gmina Przybierów ma sieć wodociągową o długości 39,5 km . Do sieci tej podłączonych jest
696 obiektów.
 gmina Stepnica posiada 54,6 km sieci wodociągowej, do której podłączone są 822 obiekty.
Goleniów
Goleniów - miasto
Goleniów - obszar
wiejski
Maszewo
[km]
137,5
49,4
[szt]
ludność korzystająca
z sieci wodociagowej
Woda dostarczona
gospodarstwom
domowym
Połączenia
prowadzące do
budynków
mieszkalnych i
zbiorowego
zamieszkania
Nazwa gminy
długość czynnej sieci
Tabela 47 Charakterystyka sieci wodociągowej na terenie powiatu goleniowskiego w 2007r.
3 276
1 736
[dam3]
1 257,1
870,8
[osoba]
30 502
22 183
88,1
1 540
386,3
8 319
67,4
1 131
296,6
7 407
87
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Maszewo - miasto
Maszewo - obszar
wiejski
Nowogard
Nowogard - miasto
Nowogard - obszar
wiejski
Osina
Przybiernów
Stepnica
Razem powiat
Źródło: GUS
17,3
415
87,7
2 974
50,1
716
208,9
4 433
125,2
48,4
1 832
1 035
967,1
723,4
23 523
16 520
76,8
797
243,7
7 003
41,1
39,5
54,6
465,3
505
696
822
8 262
131,2
141,7
140,6
2 934,3
2 577
4 118
4 550
72 677
Rysunek 7 Procent mieszkańców poszczególnych gmin województwa zachodniopomorskiego
korzystających z sieci wodociągowej w 2007 roku.
88
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
8.2.1.2. Odprowadzanie ścieków komunalnych
Sytuacja w zakresie gospodarki ściekowej w powiecie goleniowskim jest bardzo
zróżnicowana. Ścieki są odbierane i oczyszczane tylko w ośrodkach gminnych, oraz w kilku
innych miejscowościach, w bardzo ograniczonym ilościowo i jakościowo zakresie.
Problem gospodarki ściekowej powiatu przedstawia się następująco:
 gmina Goleniów – posiada sieć kanalizacyjną o długości 78 km, w tym w mieście 45,9 km.
Do sieci jest przyłączonych 1547 obiektów, w tym w mieście 1280 obiektów. Ścieki zbierane
z terenu miasta są oczyszczane w oczyszczalni w Goleniowie,(z podwyższonym
oczyszczaniem miogenów. W oczyszczalni w Goleniowie redukcja zanieczyszczeń sięga
96% - jest to bardzo dobry efekt.
 w Kliniskach – gdzie oczyszczalnia typu „BIOBLOK Mu – 100” przyjmuje ścieki w ilości do
150 m3/d, co powoduje niewłaściwą jakość ścieków wpływających do jeziora Dąbie.
 w Komorowie – oczyszczająca ścieki z miejscowości Komorowo i Lubczyna w ilości 54 m3/d
stan techniczny oczyszczalni, która była zmodernizowana w 1999 r. jest bardzo dobry,
zapewniający wysoki stopień redukcji zanieczyszczeń.
 w Mostach – gdzie na ciągu technologicznym „BIOBLOK WS-400” oczyszczane są ścieki
z miejscowości Mosty w ilości 100 m3/d – praca oczyszczalni jest właściwa.
 gmina Maszewo – sieć kanalizacyjna ma długość 16,1 km, z tego w mieście 14,7 km.
Przyłączonych do sieci jest 421 obiektów z tego w mieście 391. Oczyszczalnia w Maszewie,
przy założonej przepustowości 800 m3/d odbierze przeciętnie 375 m3/d. Stan techniczno –
eksploatacyjny jest zadowalający, ale należy zwrócić uwagę na fakt, że jest tu tylko
jednostopniowe oczyszczanie biologiczne.
 gmina Nowogard – posiada sieć kanalizacyjną o długości 55,6 km z tego na miasto
przypada 53,8 km. Kanalizacja w Nowogardzie ma charakter ogólnospławny, ma to
znaczący wpływ na ilość ścieków przepływających przez oczyszczalnie typu biologicznego o
zaprojektowanie przepustowości 5400 m3/d.
 w miejscowości Wierzbięcin, mechaniczno – biologiczna o przepustowości 176 m3/d – ścieki
bytowe
 w miejscowości Konarzewo, mechaniczno – biologiczna o przepustowości 100 m3/d – ścieki
bytowo – przemysłowe (gorzelnia).
 gmina Osina – posiada 29,1 km sieci kanalizacyjnej, do której przyłączonych jest 40
obiektów. Oczyszczalnia typu „BIOBLOK WS-400” o przepustowości 370 m3/d.
 gmina Przybiernów – sieć kanalizacyjna ma długość 13,7 km , są do niej podłączone 262
obiekty. Zbierane przez funkcjonującą na terenie gminy sieć kanalizacyjną ścieki są
oczyszczane w dwóch oczyszczalniach:
1)
w miejscowości Zabierzewo „BIOBLOK WS-400” o maksymalnej przepustowości
320 m3/d
2)
w miejscowości Łoźnica, typu Imhoff o przepustowości projektowanej 80 m 3/d
 gmina Stepnica posiada 107 km sieci kanalizacyjnej oraz oczyszczalnię o podwyższonym
oczyszczaniu biogenów, o założonej przepustowości pełnej 2108 m3/d występuje
w zróżnicowanie napływu ścieków, w sezonie letnim i poza nim. Zakłada się obciążenie w
sezonie letnim 1500 m3/d, a poza sezonem 900 m3/d.
Goleniów
Goleniów - miasto
Goleniów - obszar
[km]
78,6
45,9
32,7
[szt]
2 206
1 788
418
89
[dam3]
1 293,3
1 165,3
128,0
ludność korzystająca
z sieci kanalizacyjnej
ścieki odprowadzone
Połączenia
prowadzące do
budynków
mieszkalnych i
zbiorowego
zamieszkania
Nazwa gminy
długość czynnej sieci
Tabela 48 Charakterystyka sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu goleniowskiego w 2007r.
[osoba]
25 527
20 610
4 917
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
wiejski
Maszewo
Maszewo - miasto
Maszewo - obszar
wiejski
Nowogard
Nowogard - miasto
Nowogard - obszar
wiejski
Osina
Przybiernów
Stepnica
Razem powiat
Źródło: GUS
16,1
14,7
421
391
118,8
99,6
3 313
2 769
1,4
30
19,2
544
55,6
53,8
694
649
1 234,2
1 223,2
16 868
15 901
1,8
45
11,0
967
29,1
13,7
107
300,1
275
262
519
4 377
51,5
117,9
114,0
2 929,7
1 503
1 294
3 168
51 673
90
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Rysunek 8 Ilość ścieków przemysłowych i komunalnych ogółem w dekametrach
sześciennych [dam3] powstałych w poszczególnych gminach województwa w 2007 roku.
91
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Rysunek 9 Udział procentowy metod oczyszczania ścieków w poszczególnych powiatach
województwa zachodniopomorskiego w 2007 roku (źródło: GUS).
8.2.1.3. Liczba ludności obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków
Dane z 2007 roku podają, że liczba ludności obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków
na terenie powiatu goleniowskiego wynosi 53 727 osób (GUS). Liczba ludności korzystającej z
sieci kanalizacyjnej wynosi 51 673 osoby.
Wykaz miejscowości skanalizowanych na terenie poszczególnych gmin powiatu
goleniowskiego w tabeli poniżej:
Tabela 49 Liczba ludności obsługiwana przez oczyszczalnie w latach 2004-2007.
Nazwa gminy
2004
2005
2006
Goleniów
Maszewo
Nowogard
Osina
Przybiernów
Stepnica
Razem powiat
Źródło: GUS
25 995
3 880
17 301
1 220
2 000
2 900
53 296
26 012
3 931
16 720
1 220
2 000
2 975
52 858
92
26 059
3 953
16 739
1 170
2 000
2 996
52 917
2007
25 974
3 983
17 490
1 220
2 050
3 010
53 727
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Tabela 50 Oczyszczalnie ścieków na terenie powiatu.
[ob.]
Powiat
goleniowski
21
[ob.]
2
[dam3/dobę] [ob.]
18 687
26
[ob.]
2
[dam3/do
bę]
[ob.]
18 512
26
[ob.]
2
[dam3/
dobę]
18 512
[ob.]
21
Przepustowość oczyszczalni
ścieków
Oczyszczalnie z podwyższonym
usuwaniem biogenów
Oczyszczalnie – razem
2007
Przepustowość oczyszczalni
ścieków
Oczyszczalnie z podwyższonym
usuwaniem biogenów
Oczyszczalnie – razem
2006
Przepustowość oczyszczalni
ścieków
Oczyszczalnie z podwyższonym
usuwaniem biogenów
Oczyszczalnie – razem
2005
Przepustowość oczyszczalni
ścieków
Oczyszczalnie z podwyższonym
usuwaniem biogenów
2004
Oczyszczalnie – razem
Jednostka
terytorialn
a
[ob.]
2
[dam3/
dobę]
19 287
Źródło: GUS
Rysunek 10 Procent populacji województwa zachodniopomorskiego niekorzystającej z
oczyszczalni ścieków w podziale na gminy (źródło: GUS)
93
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Rysunek
11
Procent
mieszkańców
poszczególnych
gmin
zachodniopomorskiego korzystających z sieci kanalizacyjnej w 2007 roku.
województwa
8.2.1.4. Problem nieszczelnych zbiorników bezodpływowych
Zgodnie z ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, gminy mają obowiązek
prowadzić ewidencję zbiorników bezodpływowych w celu kontroli częstotliwości ich opróżniania
oraz opracowania planu rozwoju sieci kanalizacyjnej.
Do wywozu ścieków ze zbiorników bezodpływowych uprawnione są wyłącznie
przedsiębiorcy posiadający wymagane w tym zakresie zezwolenie wydane przez burmistrza ze
względu na świadczenie usług.
Nierozpoznana w pełni sytuacja w gospodarce ściekami gromadzonymi w zbiornikach
bezodpływowych pozwala sądzić, iż prawdopodobnie duża część tych zbiorników nie spełnia
wymagań w zakresie właściwego stanu technicznego, a także wywóz zgromadzonych ścieków
odbywa się przez firmy niekoniecznie do tego uprawnione, a często także dokonywany przez
94
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
samych użytkowników (szczególnie w przypadku gospodarstw rolnych) na pola własne w celu
rolniczego wykorzystania. Są to działania niezgodne z obowiązującym w tym zakresie prawem.
Ponadto zarówno nieszczelne zbiorniki bezodpływowe na ścieki, jak i niekontrolowany
ich wywóz stanowią poważne zagrożenie dla środowiska gruntowo – wodnego, szczególnie na
terenach dolin cieków, gdzie zwierciadło wód gruntowych zalega płytko pod powierzchnią
terenu na głębokości ok. 1 m. Takie działania powodują zachwianie równowagi biologicznej i
gospodarczej, stanowią m.in. zagrożenie bakteriologiczne dla wód powierzchniowych
przeznaczonych na kąpieliska, skażenia ujęć infiltracyjnych wody, zanieczyszczenia wód
przeznaczonych na hodowle ryb i do rekreacji oraz nadmiernego zanieczyszczenia i
eutrofizacji wód stojących powierzchniowych.
8.2.2.
Przewidywane kierunki zmian
Ostatnie lata wykazały znaczną poprawę stopnia oczyszczania ścieków w Polsce.
Obecnie 86% mieszkańców miast i 22% mieszkańców wsi korzysta z nowoczesnych
oczyszczalni ścieków , w porównaniu z rokiem 1995 wartości te wynosiły odpowiednio 65% oraz
3%. Mimo tego wciąż stan czystości wód w Polsce jest daleki od zadowalającego. W związku z
tym został opracowany „Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych” (KPOŚK)
zatwierdzony prze Radę Ministrów w 2005 r. Zawiera on szczegółowy wykaz aglomeracji
powyżej 2000 RLM (równoważna liczba mieszkańców), w których należałoby wybudować
oczyszczalnię ścieków i sieć kanalizacyjną. Program ten jest wynikiem podjęcia przyjęcia do
realizacji zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego UE. Zgodnie z jego założeniami
wszystkie aglomeracje o RLM powyżej 2000 mają obowiązek powinny być wyposażone w
oczyszczalnie ścieków oraz w odpowiednio rozbudowaną sieć kanalizacyjną do końca 2015 r.
Oprócz tego KPOŚK będzie zawierał jeszcze dwa odrębne programy:
 Program wyposażenia aglomeracji poniżej 2000 RLM w oczyszczalnie ścieków
komunalnych i systemy kanalizacji zbiorczej
 Program wyposażenia zakładów przemysłu rolno-spożywczego o wielkości
powyżej 4000 RLM odprowadzających ścieki bezpośrednio do wód, w urządzenia
zapewniające dotrzymania określonych polskim prawem standardów wód
KPOŚK zawiera również informacje dotyczące działań inwestycyjnych w zakresie
gospodarowania osadami ściekowymi, aczkolwiek brak w nim szczegółowego programu
postępowania z osadami ściekowymi jako odpadami. Działania te powinny zostać określone
całościowo w ramach realizacji celów „Krajowego programu gospodarki odpadami do roku
2010”.
W roku 2008 po raz kolejny wyznaczono obszary narażone na zanieczyszczenie
azotanami pochodzącymi z rolnictwa zgodnie z Dyrektywą Azotanową (91/676/EWG). Zajmują
one obecnie 4630,47 km 2 i stanowią 1,49% powierzchni kraju, co oznacza spadek o ¼ w
stosunku do poprzedniego okresu planistycznego. Dla tych obszarów opracowane zostały nowe
programy działań, których wdrożenie rozpoczęło się w 2008 r. i przewidziane jest do 2012 r.
Największy nacisk w zakresie ochrony wód położono na realizację wymagań Ramowej
Dyrektywy Wodnej. Są one podstawą do osiągnięcia przez wody powierzchniowe dobrego stanu
chemicznego i ekologicznego, a przez wody podziemne dobrego stanu chemicznego i
ilościowego w terminie do końca 2015 r.
Przyjęte cele
Do końca 2016r. Polska powinna zapewnić 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i
fosforu w ściekach komunalnych pochodzących z obszaru kraju w celu ochrony wód
powierzchniowych, w tym wód morskich, przed eutrofizacją oraz zakończyć program budowy,
rozbudowy i modernizacji systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków we wszystkich
aglomeracjach o RLM powyżej 2 000.
Naczelnym celem średniookresowym polityki ekologicznej w odniesieniu do jakości wód
jest utrzymanie lub osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód, w tym również zachowanie i
przywracanie ciągłości ekologicznej cieków. Ten długofalowy cel powinien być realizowany do
2015 r. z godnie z założeniami Ramowej Dyrektywy Wodnej 2000/60/WE obowiązującej we
wszystkich krajach UE, obowiązek wewnętrzny nakłada na Polskę ustawa – Prawo wodne.
8.2.3.
8.2.4.
Kierunki działań
Kierunki działań na lata 2009-2012:
95
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Budowa lub modernizacja oczyszczalni ścieków z podwyższonym usuwaniem
biogenów dla wszystkich aglomeracji powyżej 15 000 RLM oraz rozbudowa dla nich
sieci kanalizacyjnych wspierana dotacjami z Programu Operacyjnego „Infrastruktura
i Środowisko”
2. Uruchomienie działań zapisanych w planach gospodarowania wodami na obszarach
dorzeczy w Polsce oraz programie wodno-środowiskowym w kraju
3. Opracowanie programów działań specjalnych mających na celu ograniczenie
zanieczyszczenia powodowanego przez substancje niebezpieczne i priorytetowe
pochodzące przede wszystkim ze źródeł przemysłowych
4. Realizacja programów działań na obszarach szczególnie narażonych na azotany
pochodzenia rolniczego
5. Wyposażenie
zakładów
sektora
rolno-spożywczego
w
wysokosprawne
oczyszczalnie ścieków
6. Wyposażenie jak największej liczby gospodarstw rolnych w zbiorniki na gnojowicę i
płyty obornikowe
7. Ustanowienie obszarów ochronnych dla głównych zbiorników wód podziemnych
oraz stref ochrony ujęć wód podziemnych
8. Rozwój sieci monitoringu jakości wód powierzchniowych i podziemnych
9. Ścisła współpraca z państwami leżącymi nad Morzem Bałtyckim w realizacji
programu ochrony wód tego morza w ramach Konwencji Helsińskiej.
10. Wdrożenie do praktyki najbardziej skutecznych i ekonomicznie opłacalnych metod
odzysku osadów ściekowych z dużych oczyszczalni ścieków.
1.
8.2.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
w perspektywie wieloletniej
4
2016
2015
2014
2013
2012
2010
2011
5 6 7 8 9 10 11 12
Potencjalne źródła
finansowania
3
Szacunkowe
nakłady zł
2
Okres realizacji
Cel przedsięwzięcia
1
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2009
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 51 Przedsięwzięcia do realizacji w latach 2009-2016 w zakresie ochrony wód
powierzchniowych i podziemnych.
13
14
15
Zadania własne
1.
2.
I
I
Budowa przyłączy kanalizacyjnych do
obiektów stanowiących własność
powiatu i jego jednostek
Starostwo
powiatowe/
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Rozpoznanie możliwości oraz
Starostwo
opracowanie koncepcji oczyszczania
powiatowe
ścieków opadowych z dróg powiatowych
-
-
Środki
własne,
Inne
fundusze.
Środki
własne,
Inne
fundusze
2.
I
I
Wspieranie budowy indywidualnych
systemów oczyszczania ścieków, w
miejscach gdzie jest niemożliwa lub
ekonomicznie nieuzasadniona budowa
sieci kanalizacyjnej. Przydomowe
oczyszczalnie ścieków.
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Gmina
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
96
20 tys. zł
1.
Budowa i modernizacja urządzeń
oczyszczających ścieki przemysłowe
wprowadzane do wód, do ziemi lub do
instalacji zbiorowego odprowadzania
ścieków
50 tys. zł.
Zadania koordynowane
przedsiębiorcy/
gminy, zarząd
powiatu
Środki
własne,
Inne
fundusze.
Środki
własne,
Inne
fundusze
8.
9.
10.
11.
12.
I
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Budowa zestawu do podnoszenia
ciśnienia Żółwia Błoć-Miękowo
Gmina Goleniów
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Budowa SUW w Mostach
Gmina Goleniów
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Wymiana zasuw, montaż nowych zasuw, Gmina Goleniów
wymiana hydrantów, montaż nowych
hydrantów na sieciach wodociągowych
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
I
I
I
I
97
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
-
Zapewnienie prawidłowej gospodarki
Gmina Goleniów
wodno-ściekowej na terenie miasta i
gminy Goleniów – część wodociągowa:
Sieć wodociągowa – ul. Sikorskiego, os.
Helenów,ul. Paderewskiego, Leśna,
Wytwórcza, ul. Starogardzka. Sieć
wodociągowa w miejscowości Czarna
Łąka
Budowa sieci wodociągowej w
Gmina Goleniów
miejscowości Żdzary, w Białoniu.
50 tys. zł.
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
100 tys. zł
Rozwój współpracy ze wszystkimi
przedsiębiorcy/
instytucjami wpływającymi na jakość
gminy, zarząd
wód, wspieranie edukacji ekologicznej w powiatu
zakresie racjonalnej gospodarki wodami i
jej ochrony przed zanieczyszczeniem.
10 tys. zł.
I
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Wg. kosztów
zaplanowanych w
budżecie
7.
I
Wspieranie działań mających na celu przedsiębiorcy/
poprawę jakości wody przeznaczonej do gminy, zarząd
spożycia,
w
tym
budowa
lub powiatu
modernizacja stacji uzdatniania wody i
sieci wodociągowych.
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Wg. kosztów
zaplanowanych
w budżecie
6.
I
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Wg. kosztów
zaplanowanych
w budżecie
5.
I
Wspieranie
działań
inwestycyjnych, Gmina
mających na celu ograniczenie i
eliminację
ładunku
zanieczyszczeń
odprowadzanych
w
ściekach
do
środowiska wodnego, a w szczególności
substancji szczególnie szkodliwych dla
środowiska wodnego.
Budowa i modernizacja urządzeń
przedsiębiorcy/
dostarczających wodę
gminy, zarząd
powiatu
Wg. kosztów
zaplanowanych
w budżecie
4.
I
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Wg. kosztów
zaplanowanych
w budżecie
3.
Wspieranie budowy szczelnych
Gmina
zbiorników na gnojowicę i/lub gnojówkę
oraz płyt obornikowych w
gospodarstwach rolnych prowadzących
hodowlę i chów zwierząt.
-
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze.
Środki
własne,
Inne
fundusze.
Środki
własne,
Inne
fundusze.
Środki
własne,
Inne
fundusze.
Środki
własne,
Inne
fundusze.
Środki
własne,
Inne
fundusze.
Środki
własne,
Inne
fundusze.
Środki
własne,
Inne
fundusze.
18
19
20
21
Kanalizacja sanitarna gminy
Gmina Nowogard
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Budowa sieci wod-kan przy ul.
Sikorskiego - dokumentacja
Gmina Nowogard
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Budowa kolektora deszczowego przy ul. Gmina Nowogard
Sikorskiego - dokumentacja
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Budowa odw.deszcz. i przyłącza do
kanal.burz. w ul. Boh. W-wy
Gmina Nowogard
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Likwidacja odstojnika i bud. studni kanal. Gmina Nowogard
przy ul. 700 lecia 27
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
I
I
I
I
I
I
98
Wg. kosztów
zaplanowanyc
h w budżecie
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
Wg. kosztów
zaplanowanyc
h w budżecie
Gmina Maszewo
30 000 000zł.
Budowa kanalizacji sanitarnej w gminie
I
51 350 000zł.
17
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
500 000zł.
16.
Dezodoryzacja systemu kanalizacyjnego Gmina Goleniów
300 000zł.
15.
I
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
31 500zł
14.
I
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
20 000zł
13.
Zapewnienie prawidłowej gospodarki
Gmina Goleniów
wodno-ściekowej na terenie miasta i
gminy Goleniów- część sanitarna:
Rozbudowa i przebudowa oczyszczalni
ścieków w Goleniowie, Kanalizacja
sanitarna – ulica Sikorskiego, os.
„Mikołajczyka”, os. „Helenów” – ul.
Paderewskiego, ul. Leśna, ul.
Wytwórcza, ul. Starogardzka, os.
Grenadierów; Syfon pod rz. Iną – ul.
Szczecińska – budowa kanalizacji
sanitarnej oraz stacji usuwania odorów;
Kanalizacja sanitarna osiedle „Rybacka”
ETAPII; Przebudowa oraz renowacja
sieci kanalizacji sanitarnej – ul. Sportowa
, ul. Orzeszkowa, Akacjowa, ul. Wojska
Polskiego, ul. Puławskiego. Kanalizacja
sanitarna w miejscowości Kliniska –
Kucice-Czarna Łąka. Zakup wozu
wysokociśnieniowego.
Budowa kanalizacji sanitarnej w
Gmina Goleniów
miejscowości Załom, Budno, Marszewo,
Rurzyca, Miekowo,Białoń, Zółwia Błoć,
Krępsko-Żdzary, Łozienica
Wg. kosztów zaplanowanych w budżecie
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Środki
własne,
Inne
fundusze.
Środki
własne,
Inne
fundusze.
Środki
własne,
Inne
fundusze.
Środki
własne,
Inne
fundusze.
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Gmina Nowogard
22
Uregulowanie
gospodarki
wodno ściekowej
I
Budowa wodociągu do Łęgna dokumentacja
1 000 000zł.
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Środki
własne,
Inne
fundusze
8.3.
Zanieczyszczenie powietrza
8.3.1.
Analiza stanu istniejącego
Jakość powietrza atmosferycznego zależy przede wszystkim od emitowanych, czyli
wprowadzanych do tego powietrza, bezpośrednio lub pośrednio, substancji powstających
wyniku działalności człowieka. Główne rodzaje i ilości zanieczyszczeń emitowanych do
atmosfery powstają w wyniku spalania różnego rodzaju paliw. Substancje chemiczne
wprowadzane do powietrza w największych ilościach to: CO2, SO2, NO2,
liniowa
suma emisji
punktowa
powierzchni
owa
liniowa
suma emisji
punktowa
powierzchni
owa
liniowa
suma emisji
Powiat
151
goleniowski
Źródło: WIOŚ
powierzchni
owa
punktowa
Tabela 52 Zestawienie rodzajów i wielkości emisji SO2, NO2 i CO w powiecie goleniowskim –
według danych za 2007.
Nazwa
Emisja dwutlenku siarki
Emisja dwutlenku azotu
Emisja dwutlenku węgla
strefy
SO2[Mg/rok]
NO2[Mg/rok]
CO[Mg/rok]
308
3
462
65
178
902
1145
150
5569
2254
7973
99
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Rysunek 12 Emisja zanieczyszczeń powietrza w 2007 r.
Źródło: WIOŚ
Jak wynika z danych ujętych na rysunku powyżej dominującą rolę w emisji do atmosfery
zanieczyszczeń pyłowych i gazowych mają trzy sąsiadujące z powiatem goleniowskim powiaty:
gryfiński, policki i aglomeracja szczecińska.
Wielkości najwyższych dopuszczalnych stężeń substancji zanieczyszczających powietrzu
(NDS) określone są rozporządzeniem Ministra Ochrony Środowiska i Zasobów Leśnych z dnia
28 kwietnia 1999 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355), a mianowicie:
Da – największe dopuszczalne stężenie średnioroczne,
D24 – największe dopuszczalne stężenie średniodobowe,
D30 – największe dopuszczalne stężenie chwilowe (30-minutowe).
Do najważniejszych niekorzystnych zjawisk wymuszających działania w zakresie ochrony
powietrza przed zanieczyszczeniem zalicza się:

emisję zorganizowaną pochodząca ze źródeł punktowych (przemysł, usługi, lokalne
kotłownie, z ogrzewania budynków mieszkalnych tzw. niska emisja),
100
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego


emisję niezorganizowaną, tj. emisję substancji wprowadzanych do powietrza bez
pośrednictwa przeznaczonych do tego celu środków technicznych np. spawanie czy
lakierowanie wykonywane poza obrębem warsztatu czy spalanie na powierzchni
ziemi jak wypalanie traw, itp., lub
emisję ze źródeł liniowych i powierzchniowych (drogi, parkingi).
Podstawowym źródłem zanieczyszczeń powietrza jest emisja substancji pochodzących z
procesów spalania paliw stałych, ciekłych i gazowych w celach energetycznych
i technologicznych.
Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń powietrza w procesach przemysłowych są
procesy spalania paliw dla potrzeb technologicznych oraz grzewczych. Przyczynami tego są
przede wszystkim przestarzałe urządzenia wytwórcze, nisko sprawne instalacje ochrony
środowiska, jak też spalanie niskiej jakości paliw.
Podstawową masę zanieczyszczeń odprowadzanych do atmosfery stanowi dwutlenek
węgla. Jednak najbardziej uciążliwe składniki spalin to przede wszystkim dwutlenek siarki, tlenki
azotu, tlenek węgla i pył. W mniejszych ilościach emitowane są również chlorowodór, różnego
rodzaju węglowodory aromatyczne i alifatyczne oraz związki węgla elementarnego w postaci
sadzy. Wraz z pyłem emitowane są również metale ciężkie, pierwiastki promieniotwórcze i
benzo()piren, który uznawany jest za jedną z bardziej znaczących substancji kancerogennych,
co przy występujących stężeniach stwarza istotne ryzyko zdrowotne dla mieszkańców. Przy
spalaniu odpadów z produkcji tworzyw sztucznych opartych na polichlorku winylu do atmosfery
mogą dostawać się substancje chlorowcopochodne, a wśród nich dioksyny i furany.
Oceny stanu aerosanitarnego dokonuje się porównując uzyskane wyniki pomiarów z
dopuszczalnymi stężeniami zanieczyszczeń.
Stężenia podstawowych zanieczyszczeń charakteryzują się dużą zmiennością w ciągu
roku. W okresie zimowym obserwuje się znaczny wzrost stężeń SO2 i pyłu zawieszonego.
Wzrosty stężeń w sezonach grzewczych, w szczególności na terenach zabudowy
mieszkaniowej wskazują na wpływ emisji niskiej z sektora komunalno-bytowego. Specyficzne
zanieczyszczenia mają znaczenie przede wszystkim lokalne. Głównym źródłem emisji np.
benzenu, węglowodorów wielopierścieniowych czy metali ciężkich jest sektor komunalny
(spalanie węgla w paleniskach domowych) oraz transport samochodowy.
8.3.1.1. Systemy zaopatrzenia w ciepło mieszkańców i przedsiębiorców
Dodatkowe źródła zanieczyszczeń aerosanitarnych mogą stanowić:
 Napływ zanieczyszczeń z większych terenów zurbanizowanych, dodatkowo z sąsiednich
gmin wiejskich
 Emisje niezroganizwoane pochodzące z ferm hodowlanych, oczyszczalni ścieków I
składowisk odpadów (emisja odorów I tlenków azotu)
 Emisja niezorganizowana z terenów pozbawionych roślinności
 Emisja niezorganizowana z terenów o utwardzonej nawierzchni
 Emisja niezorganizowana z terenów po dawnych wyrobiskach surowców mineralnych
 Zanieczyszczenia komunikacyjne (linia kolejowa, drogi krajowe przebiegające przez teren
powiatu
 Lokalne kotłowni osiedlowe
 Emitory obiektów przemysłowych
8.3.1.2. Obszary uciążliwości spowodowanej przez ciągi komunikacyjne
Drugim źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza w powiecie o jest wykorzystanie
paliw płynnych do napędzania silników spalinowych w pojazdach samochodowych, maszynach
rolniczych, budowlanych, w kolejnictwie, gdzie podczas spalania paliw emitowanych jest wiele
zanieczyszczeń. Istotnym elementem emisji w tym zakresie jest również emisja powstająca w
obrocie tymi paliwami występująca głównie w czasie tankowania oraz przeładunku. Na skutek
czynności eksploatacyjnych do atmosfery emitowane są węglowodory. System komunikacyjny
stwarza zagrożenia dla stanu jakości powietrza głównie z tytułu transportu tranzytowego
pojazdów ciężkich.
101
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Jest to problem narastający, zwłaszcza na terenie miasta. Gwałtowny wzrost liczby
pojazdów powoduje przeciążenie zarówno dróg przelotowych jak i dróg lokalnych.
Sąsiedztwo wymienionych arterii komunikacji drogowej z obszarami wymagającymi
zapewnienia właściwych standardów jakości powietrza powoduje, że obszary te należy
sklasyfikować jako miejsca potencjalnego zagrożenia. Jest też bezsprzecznym faktem, iż
najpoważniejszym problemem jest emisja generowana przez drogi krajowe.
Na stan powietrza a zarazem komfort akustyczny duży wpływ odgrywa płynność ruchu.
Samochody stojące w korkach emitują znaczne zanieczyszczenia ze spalin. W celu poprawy
jakości powietrza należy przeprowadzać modernizacje dróg i poprawiać przepływ pojazdów.
Na stan powietrza ma, zatem wpływ stan dróg, po których poruszają się pojazdy.
Niestety w ostatnich latach nie przeprowadzono istotnych remontów nawierzchni dróg.
8.3.2.
Przewidywane kierunki zmian
Prognozując zmiany stanu jakości powietrza w powiecie należy odnieść się do
zachodzących w nim zmian gospodarczych i przyjętej strategii rozwoju.
Mając powyższe na uwadze należy przewidywać, że w przyszłości będzie następować
zmniejszanie się wielkości emisji ze źródeł przemysłowych – energetycznych i technologicznych,
i tym samym zmniejszanie udziału tej emisji w emisji całkowitej, zgodnie z obserwowaną
w ostatnich latach tendencją ogólnokrajową wynikającą z upadku dużych nienowoczesnych
obiektów przemysłowych, korelującą się ze wzmocnieniem działania organów administracji
publicznej coraz skuteczniej wdrażających i egzekwujących prawo ochrony środowiska.
Dla poprawy jakości powietrza przyczyni się również eliminacja emisji niskiej, czyli
wymiana starych palenisk domowych na nowoczesne ekologiczne piece.
Strategia rozwoju województwa zakłada wzrost udziału kolei w systemie transportowym,
wymaga to jednak ogromnych nakładów na restrukturyzację systemu transportowego.
Do minimalizacji emisji spalin z obszarów arterii komunikacyjnych przyczynią się również
realizowane nasadzenia zieleni wzdłuż pasów drogowych. Wykonanie tych działań w przypadku
modernizacji i budowy dróg wymusi postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na
środowisko prowadzone przy lokalizacji i realizacji inwestycji.
Przyjęte cele
Podstawowym celem polityki ekologicznej w zakresie ochrony powietrza w perspektywie
średniookresowej do 2016 jest osiągnięcie takiego jego stanu, który nie będzie zagrażał zdrowiu
ludzi i środowisku oraz będzie spełniał wymagania prawne w zakresie jakości powietrza i norm
emisyjnych.
Cele ilościowe wynikają z programów krajowych, zobowiązań przyjętych w Traktacie
Akcesyjnym i ratyfikowanych umów międzynarodowych. W związku z tym celami
średniookresowymi będą:
 Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza
 Spełnienie standardów emisyjnych z instalacji, wymaganych przepisami prawa,
 Całkowita likwidacja emisji substancji niszczących warstwę ozonową przez
wycofanie ich z obrotu i stosowania na terytorium Polski.
8.3.3.
8.3.4.
Kierunki działań
Kierunki działań na lata 2009-2012:
1. Dalsza redukcja emisji SOx, NOx i pyłu drobnego pochodzących z procesów wytwarzania
energii.
2. Możliwie szybkie uchwalenie nowej polityki energetycznej Polski do 2030 r., w której zawarte
będą mechanizmy stymulujące zarówno oszczędność energii, jak i promujące rozwój
odnawialnych źródeł energii.
3. Modernizacja systemu energetycznego z naciskiem na szybszą prywatyzację sektora
energetycznego.
4. konieczność opracowania i wdrożenia przez właściwych marszałków województw
programów naprawczych w 161 strefach miejskich, w których notuje się przekroczenia
standardów dla pyłu drobnego PM10 i PM 2,5 zawartych w dyrektywie CAFE.
5. Eliminacja niskich źródeł energii oraz zmniejszenie emisji pyłu ze środków transportu leżąca
w kompetencji władz samorządowych.
102
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
6. Uruchomienie do 2010 r. pierwszej linii kolejowej dla samochodów ciężarowych
przejeżdżających przez Polskę w tranzycie wschód-zachód.
8.3.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
Szacunkowe
nakłady zł
Potencjalne źródła
finansowania
13
14
15
Zmniejszeni
e spalania
paliw stałych
-
Modernizacja systemów ogrzewania zarząd
w obiektach będących we władaniu powiatu/
I zarządu powiatu
jednostki
organizacyjne
powiatu
Termomodernizacja obiektów
zarząd
będących we władaniu zarządu
powiatu/
I powiatu
jednostki
organizacyjne
powiatu
Rozwój sieci monitoringu jakości
zarząd
powietrza przez udział gminy i
powiatu/
I powiatu w monitoringu regionalnym WIOŚ, gmina
Zmniejszeni
e
zanieczyszc
zenia
powietrza
Zmniejszeni
e zużycia
energii
-
Kontrola
stanu
jakości
powietrza
-
Promowanie kotłowni
wykorzystujących alternatywne
P źródła energii (biomasa, pompy
ciepła)
Starostwo
Powiatowe
Poprawa
jakości
powietrza
Środki
własne,
inne
fundusze
w tym UE
Środki
własne,
inne
fundusze
w tym UE
Środki
własne,
inne
fundusze
w tym UE
Środki
własne,
inne
fundusze
w tym UE
Budżet
powiatu
Ograniczenie emisji substancji do
powietrza przez inwestycje
dotyczące budowy i modernizacji
infrastruktury drogowej i kolejowej
P
(budowa obwodnic miast w ciągach
najważniejszych dróg, poprawa
nawierzchni dróg, modernizacja linii
kolejowych)
Wsparcie przedsięwzięć
dotyczących usuwania azbestu z
P obiektów i instalacji budowlanych
zarządzający
infrastrukturą/
wojewoda,
zarząd
województwa,
zarząd
powiatu, gmina
Ochrona
jakości
powietrza
zarząd
powiatu/
gmina,
właściciele
nieruchomości
Wymiana
pokryć
dachowych
azbestowych
Budowa gazociągów przesyłowych i PGNiG/ zarząd
sieci gazowych w gminach
województwa,
zarząd
P
powiatu, gmina
Ograniczenie
emisji
1.
Wsparcie przedsięwzięć mających
na celu rozwój sieci gazowej na
I terenie powiatu
2016
2015
2014
2013
2012
4
2
2011
3
1
Okres realizacji
2010
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2009
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Cel przedsięwzięcia
Tabela 53 Przedsięwzięcia na lata 2009-2016 związane z ochroną powietrza atmosferycznego
5 6 7 8 9 10 11 12
Zadania własne
2.
3.
4.
5
zarząd
powiatu/
-
-
2.
3.
103
10 tys. zł.
1.
10 tys. zł.
Zadania koordynowane
-
Środki
własne,
inne
fundusze w
tym UE
Środki
własne,
inne
fundusze w
tym UE
Środki
własne,
inne
fundusze w
tym UE
Ograniczenie
emisji
Budowa obwodnicy Maszewa od
drogi
ZZDW
Koszalin
Ograniczenie
emisji
Gmina
Maszewo
Ograniczenie
emisji
Gmina
Maszewo
Ograniczeni
e emisji
Budowa sieci gazowej na terenie
gm. Maszewo
Zakład
Gazowniczy
Szczecin
Ograniczeni
e emisji
Modernizacja kotłów do spalania
zrębek, ograniczenie emisji CO 2 –
28.6Mg.
Przedsiębiorst
wo Energetyki
Cieplnej
Spółka z o.o. w
Goleniowie,
Ograniczeni
e emisji
I
I
Przebudowa dróg gminnych w
miejscowościach:
- Sokolniki – 1,5 mln. zł.
9.
I - Dąbrowica – 2,5 mln. zł.
- Korytowo – 1,5 mln. zł.
- Darż – 1,5 mln. zł.
- Radwanek- osiedle – 800 tys. zł.
Budowa drogi gminnej – odcinek od
drogi wojewódzkiej nr 106 do ulicy
Polnej w Maszewie
10. I
11. I
12. I
Od 2007
łącznie
1 500 000 zł.
Remonty dróg gminnych gruntowych Gmina
Maszewo
I
Od 2007
łącznie 2 800
000 zł
Ograniczenie
emisji
Od 2007
łącznie
1 000 000zł.
Gmina
Maszewo
Wg. kosztów
ustalonych w
budżecie gminy
8.
Przebudowa dróg gminnych w m.
Mokre
I
Wg. kosztów
ustalonych w
budżecie gminy
7.
Ograniczenie
emisji
Od 2007r. łącznie
5 000 000zł
6.
Przebudowa drogi gminnej Godowo- Gmina
Kolonia Godowo
Maszewo
Wg. kosztów
określonych przez
plany inwestycyjne
5.
Ograniczenie
emisji
Wg. kosztów
zaplanowanych
przez firmę
4.
Sukcesywna zmiana sposobu
mieszkańcy/
ogrzewania budynków z węglowego zarząd
P na gazowe i olejowe – użytkownicy powiatu, gmina
indywidualni
200 tys. zł.
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Mieszkańc
y
Środki
własne,
inne
fundusze w
tym UE
Środki
własne,
inne
fundusze w
tym UE
Środki
własne,
inne
fundusze w
tym UE
Środki
własne,
inne
fundusze w
tym UE
Środki
własne,
inne
fundusze w
tym UE
Środki
własne,
inne
fundusze
w tym UE
Środki
własne
Środki
własne
8.4.
Poważne awarie przemysłowe
8.4.1.
Analiza stanu istniejącego
Z oceny zagrożenia powiatu goleniowskiego wynika, że do potencjalnych zagrożeń
mogących doprowadzić do sytuacji kryzysowych należy zaliczyć:
 Pożary;
 Katastrofy, awarie i niekontrolowane przenikanie różnych
substancji do środowiska naturalnego;
104
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego



Podtopienia;
Skażenie toksycznymi środkami przemysłowymi.
Klęski żywiołowe (susze, huragany, intensywne opady)
Poważną awarią w rozumieniu ustawy POŚ jest zdarzenie, w szczególności emisja, pożar
lub eksplozja, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w
których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do
natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstanie
takiego zagrożenia z opóźnieniem.
Obowiązki związane z awariami przemysłowymi spoczywają głównie na prowadzącym
zakład o dużym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii oraz na organach Państwowej
Straży Pożarnej, a także Wojewodzie. Szczegółowy opis obowiązków podaje ustawa Prawo
ochrony środowiska. WIOŚ realizuje zadania z zakresu zapobiegania występowania awarii
przemysłowych poprzez:
- kontrolę podmiotów gospodarczych o dużym i zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii
- badanie przyczyn wystąpienia awarii oraz sposobów likwidacji skutków awarii
- prowadzenie szkoleń i instruktażu.
Potencjalnym zagrożeniem środowiska i zdrowia człowieka jest transport substancji
niebezpiecznych przez teren powiatu. W przypadku wystąpienia skażenia środowiska podczas
transportu materiałów niebezpiecznych (transport drogowy lub kolejowy), gdy trudno jest ustalić
sprawcę zdarzenia - obowiązki usunięcia zagrożenia spoczywają na Staroście. Stąd istotne
znaczenie miałoby wyznaczenie miejsca tymczasowego magazynowania odpadów powstałych
w czasie usuwania skutków zdarzenia. Decyzja, co do miejsca powinna być podjęta na poziomie
województwa w porozumieniu z właściwymi samorządami terytorialnymi. Z punktu widzenia
narażenia mieszkańców na skutki ewentualnych skażeń środowiska podczas transportu
materiałów niebezpiecznych, ważne jest opracowanie programu informowania społeczeństwa o
wystąpieniu awarii i sposobu zachowań w takiej sytuacji.
W związku z tym, że na terenie powiatu Goleniów występują duże kompleksy leśne
(nadleśnictwa: Goleniów, Kliniska, Rokita i Nowogard) istnieje zagrożenie występowania
pożarów. Podobne zagrożenia na obszarach upraw rolnych występują najczęściej na nie
użytkowanych powierzchniach, szczególnie na terenach po byłych PGR-ach.
Zagrożenie pożarowe występuje także na fermach hodowli drobiu i norek, jak również
w zakładach przemysłu drzewnego. Przemysł drzewny stanowi nadal duże zagrożenia
pożarowe, pomimo iż dokonana tam modernizacja procesów produkujących, spowodowała
znaczne ograniczenie możliwości powstania pożarów.
Układ drogowy powiatu rozbudowany wokół dróg kolejowych Nr 3 i 6 powoduje, że
obszary leżące na trasie przebiegu tych dróg są zagrożone awariami środków transportu
masowego oraz transportu specjalizowanego do przewozu materiałów niebezpiecznych, w tym
paliw płynnych oraz ich ewentualnymi skutkami.
Lokalnie na obszarze powiatu zagrożeniem dla środowiska oraz zdrowia i życia ludzi
mogą być awarie chłodniczych instalacji przemysłowych zawierających amoniak. Ponadto przy
wiatrach o kierunku zachodnim, teren powiatu może być zagrożony skutkami dużej awarii w
Zakładach Chemicznych POLICE.
Możliwe do wystąpienia na terenie powiatu zagrożenia dla środowiska naturalnego oraz
dla życia i mienia ludzi są ujęte i rozpracowane operacyjnie w zakresie przeciwdziałania i
prowadzenia akcji ratowniczych w opracowanym i na bieżąco aktualizowanym przez Powiatową
Straż Pożarną w Goleniowie – Powiatowym Planie Ratowniczym.
Cele średniookresowe do 2016 r.
Celem działań w obszarze zdrowia środowiskowego jest dalsza poprawa stanu
zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem
zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami będącymi potencjalnymi
źródłami awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenie środowiska.
8.4.2.
8.4.3.
Kierunki działań
Kierunki działań w latach 2009-2012
105
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Dla realizacji głównego celu najistotniejsza jest ścisła współpraca Państwowej Inspekcji
Sanitarnej z Inspekcją Ochrony Środowiska w zakresie:
1. Zbierania i udostępniania informacji na temat zagrożeń dla zdrowia społeczeństwa (zarówno
nagłych, jak i długotrwałych),
2. Opracowania zasad analizy ryzyka zdrowotnego dla procedur związanych z dopuszczaniem
inwestycji do realizacji,
3. Poprawy funkcjonowania państwowego monitoringu środowiska i monitoringu sanitarnego
przez poprawę technicznego wyposażenia służb kontrolnych w nowoczesny sprzęt oraz sieci
alarmowe,
4. Wspólnych działań Państwowej Inspekcji Sanitarnej i Inspekcji Środowiska w celu poprawy
jakości wody pitnej,
5. Wspólnego prowadzenia akcji edukacyjno-szkoleniowych dla służb zakładów
przemysłowych i pracowników administracji publicznej w zakresie zapobiegania awariom
oraz skażeniom środowiska.
Poza tym jest konieczne doposażenie straży pożarnej w sprzęt do ratownictwa
chemiczno-ekologicznego oraz sporządzanie wojewódzkich i powiatowych planów zarządzania
ryzykiem wystąpienia awarii.
8.4.4.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
9 10 11 12
Potencjalne źródła
finansowania
8
Szacunkowe
nakłady zł
2016
2015
6
7
2014
5
Cel przedsięwzięcia
4
2013
3
2012
2
Okres realizacji
2010
2011
1
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2009
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 54 Zadania przeznaczone do realizacji.
13
14
15
Zadania koordynowane
2.
I
3.
P
Weryfikacja systemu wymiany informacji, wojewoda/
komunikacji i łączności w zakresie
zarząd powiatu,
ochrony przeciwpowodziowej
IMGW, RZGW
Ochrona
przed
klęskami
żywiołowymi
-
10 tys. zł.
I
Ochrona
przed
poważnymi
awariami
Ochrona
przed
poważnymi
awariami
5 tys. zł.
1.
zarząd powiatu/
Rozwijanie i aktualizacja informacji o
służby i straże
zakładach o zwiększonym i dużym ryzyku
powiatowe,
wystąpienia poważnej awarii
gmina
zarząd powiatu/
służby i straże
Badanie przyczyn powstawania oraz
sposobów likwidacji skutków poważnych powiatowe,
gmina
awarii dla środowiska z okresowym
sporządzaniem raportów na ten temat
Środki
własne,
inne
fundusze
Środki
własne,
inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Zadania koordynowane
2.
P
P
Kontrola przestrzegania europejskiej
umowy “ADR” o przewozie substancji i
materiałów niebezpiecznych
Edukacja społeczeństwa w zakresie
właściwych zachowań w sytuacji
wystąpienia zagrożenia
organizacje
pozarządowe,
gazety lokalne/
władze powiatu,
gmina
106
Bezpieczny
transport
substancji
niebezpieczny
ch
Edukacja
społeczności
lokalnej
-
1 tys. zł.
1.
komendant
wojewódzki
straży pożarnej,
zarząd powiatu/
gmina, Inspekcja
Transportu
Drogowego
Środki
własne,
Inne
fundusze
Środki
własne,
Inne
fundusze
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
8.5.
Oddziaływanie hałasu
Hałas jest zanieczyszczeniem środowiska, charakteryzującym się dużą ilością i
różnorodnością źródeł oraz powszechnością występowania. Nadmierny hałas może wywoływać
niekorzystne zmiany w organizmie człowieka. Powoduje on m.in. zaburzenia snu i wypoczynku,
wpływa niekorzystnie na układ nerwowy, utrudnia pracę i naukę, zwiększa podatność na choroby
psychiczne.
Stan środowiska, ze względu na jego zanieczyszczenie hałasem, określa się za pomocą
tzw. klimatu akustycznego. Klimat akustyczny jest to zespół zjawisk akustycznych kształtowanych
przede wszystkim przez źródła hałasu takie, jak :
- komunikacja samochodowa, kolejowa, lotnicza,
- zakłady : przemysłowe, rzemieślnicze i usługowe, emitujące hałas na zewnątrz,
- obiekty użyteczności publicznej związane z hałaśliwą działalnością, np. stadiony,
- transport dostawczy i komunalny, maszyny budowlane
- przesył energii elektrycznej o wysokich napięciach (>110 kV).
Najczęściej klimat akustyczny ocenia się ilościowo przy pomocy równoważnego poziomu
dźwięku A (LAeq), wyrażonego w decybelach [dB], będącego poziomem uśrednionym w funkcji
czasu. Dopuszczalne wartości poziomów dźwięku w środowisku określa załącznik do
Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. z 2007 nr 120 poz. 826). Wartości te przedstawia
poniższa tabela:
Tabela 55 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku powodowanego przez poszczególne
grupy źródeł hałasu, z wyłączeniem hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty
statków powietrznych oraz linie elektroenergetyczne, wyrażone wskaźnikiem L Aeq D i LAeq N,
które to wskaźniki mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze
środowiska, w odniesieniu do jednej doby.
L.p
Rodzaj terenu
1
2
a. Obszary A ochrony
uzdrowiskowej
b. Tereny szpitali poza miastem
a. Tereny zabudowy
mieszkaniowej jednorodzinnej
b. Tereny zabudowy związanej
ze stałym lub wielogodzinnym
pobytem dzieci i młodzieży
c. Tereny domów opieki
d. Tereny szpitali w miastach
a. Tereny zabudowy
mieszkaniowej wielorodzinnej
i zamieszkania zbiorowego
c. Tereny zabudowy zagrodowej
d. tereny mieszkaniowousługowe
1.
2.
3.
4.
Tereny w strefie śródmiejskiej
miast powyżej 100 tys.
mieszkańców
Dopuszczalny poziom hałasu w dB
Pozostałe obiekty i działalność
Drogi lub linie kolejowe
będąca źródłem hałasu
LAeq N
LAeq D
LAeq D
przedział
LAeq N
przedział
czasu
Przedział
przedział
czasu
odniesienia
czasu
czasu
odniesienia
odniesienia
równy 8-miu
odniesienia
równy 1-ej
równy 16
najmniej
równy 8 h
najmniej
godzinom
korzystnym
korzystnej
godz. dnia
godz. nocy
3
4
5
6
50
45
45
40
55
50
50
40
60
50
55
45
65
55
55
45
107
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Analiza stanu istniejącego
Hałas jest zanieczyszczeniem środowiska i pochodzi z licznych źródeł oraz charakteryzuje
się powszechnością występowania. Długotrwałe występowanie hałasu wywołuje zmęczenie,
podatność na stres, bezsenność, a więc jego wpływ na człowieka jest zdecydowanie negatywny.
Głównym źródłem hałasu uciążliwego dla środowiska przyrodniczego i ludzi jest komunikacja.
Uciążliwość hałasu zależy od jego poziomu, pory i częstotliwości od jego trwania. Występowanie
hałasu na obszarze powiatu goleniowskiego jest zróżnicowane. Ciągły wzrost ilości pojazdów,
zarówno osobowych, jak i ciężarowych, powoduje wzrost hałasu w środowisku. W środowiskach
powiatu goleniowskiego również do najbardziej uciążliwych źródeł hałasu należy komunikacja.
Znaczącym źródłem hałasu, choć występującym okresowo i lokalnie jest port lotniczy
w Goleniowie. Klimat akustyczny środowiska kształtowany jest także przez przemysł.
8.5.1.
8.5.1.1. Obszary narażone na hałas transportowy
Hałas drogowy
Pod pojęciem hałasu drogowego rozumie się hałas pochodzący od środków transportu
poruszających się po wszelkiego rodzaju drogach nie będących drogami kolejowymi. Jest to
hałas typu liniowego.
Rozkład i natężenie zanieczyszczeń związany jest z przebiegiem tras komunikacyjnych o
dużym natężeniu ruchu pojazdów. Wielkość wpływu na środowisko w zakresie
zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego uwarunkowana jest pośrednio natężeniem ruchu
pojazdów, określonego liczbą pojazdów na dobę.. Jej budowa poprawi płynność ruchu, ale
może spowodować też szereg zagrożeń:
 Uciążliwość hałasu dla okolicznej zabudowy
 Zanieczyszczenia wód okolicznych w rzekach i rowach melioracyjnych
 Zalewanie terenów okolicznych spływami wód opadowych z jezdni
 Wypadki drogowe z udziałem ludzi i zwierząt dziko żyjących
 Podwyższone poziomy zanieczyszczenia powietrza
 Zanieczyszczenia gleb, upraw i roślin
Stan techniczny dróg wojewódzkich i gminnych, od dawna nie odpowiada
wzrastającemu natężeniu ruchu osobowego i towarowego. Obserwacje poczynione na drogach
wskazują jednoznacznie, że stan ten systematycznie się pogarsza. Na wielu odcinkach dróg
występują niebezpieczne koleiny, co stwarza zagrożenie dla ruchu oraz zwiększa poziom
hałasu. Z uwagi na stosunkowo niewielki ruch na drogach wojewódzkich i gminnych (głównie
ruch lokalny), ich uciążliwość akustyczna jest niewielka.
Obecnie mamy do czynienia z gwałtownym rozwojem motoryzacji. Konsekwencją tego
jest:
-
stały wzrost natężenia ruchu,
nakładanie się ruchu tranzytowego na ruch lokalny,
dekapitalizacja zasobów drogowej infrastruktury komunikacyjnej,
rozciąganie się godzin szczytu komunikacyjnego,
powstanie nowych obszarów będących w zasięgu uciążliwości hałasu,
wzrost liczby mieszkańców przy głównych drogach i ulicach,
stały wzrost uciążliwości hałasu i drgań wywołanych przez ruch drogowy.
Hałas drogowy można zmniejszyć poprzez zapewnienie odpowiedniego stanu
techniczny drogi oraz także poprzez:
 ograniczenie prędkości na określonych odcinkach dróg,
 poprawę płynności ruchu,
 ograniczenie możliwości wjazdu pojazdów ciężkich.
Liczne prace dowodzą, że hałasy kolejowe są oceniane subiektywnie jako mniej
dokuczliwe niż hałasy drogowe o tej samej wartości poziomu ekwiwalentnego. Przez teren
miasta i gminy przebiega jedna (całkowicie czynna – ruch osobowy i towarowy) linia krajowa
relacji Głogów – Ostrów. Częstotliwość kursowania pociągów w obie strony wynosi 6 kursów
na dobę (ruch osobowy). Z uwagi na małe prędkości przejeżdżających pociągów oraz
niewielką ich ilość, hałasy kolejowe, nie powodują degradacji klimatu akustycznego.
108
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
W zakresie hałasu drogowego prowadzone były przez WIOŚ w Szczecinie
długookresowe jego pomiary w Przybiernowie – droga Nr 3 (trasa do Świnoujścia).
Z braku pomiarów hałasu komunikacyjnego na drodze Nr 6, przebiegającej przez teren
powiatu Goleniów, podaje się jako porównywalne wyniki badań w miejscowości Wicimice
w powiecie gryfickim, położonej przy drodze Nr 6.
Tabela 56 Wyniki pomiarów hałasu komunikacyjnego w Przybiernowie.
Lp. Data Godzina Ilość pojazdów Udział taboru Leq na linii zabudowy Leq w odległości 1 m
pomiaru pomiaru na godzinę
uciążliwego
mieszkaniowej
od krawędzi drogi
[%]
[dB(A)]
[dB(A)]
1
6-7
2
7-8
25.08.99
3
8-9
4
9-10
5
10-11
6
11-12
19.09.99
7
12-13
8
13-14
średnia dla 8 godzin
pory dziennej
pora dzienna
14
16
18
13
17
19
24
27
103
226
171
242
261
239
245
200
210
18,5
66,1
67,3
66,8
68,1
69,3
67,1
66,3
68,3
66,9
71
70,3
72,1
72,4
71,8
72
72,9
67,5
71,6
Rysunek 13 Wyniki badań hałasu komunikacyjnego w Przybiernowie.
Wyniki badań hałasu komunikacyjnego
w
P
r
z
y
b
i
e
r
n
o
w
i
e
Leq [dB(A)]
80
70
60
50
40
30
20
10
0
6-7
7-8
8-9
9-10
10-11 11-12 12-13 13-14
Godzina pomiaru
Poziom hałasu komunikacyjnego w Przybiernowie
Dopuszczalny poziom hałasu komunikacyjnego
109
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Rysunek 14 Wyniki pomiarów hałasu komunikacyjnego w Wicimicach.
Lp.
Data
Godzina Ilość pojazdów Udział taboru Leq na linii zabudowy Leq w odległości 1 m
pomiaru pomiaru
na godzinę
uciążliwego
mieszkaniowej
od krawędzi drogi
[%]
[dB(A)]
[dB(A)]
1
6-7
2
7-8
25.08.99
3
8-9
4
9-10
5
10-11
6
11-12
19.09.99
7
12-13
8
13-14
średnia dla 8 godzin
pory dziennej
103
226
171
242
261
239
245
200
pora dzienna
14
16
18
13
17
19
24
27
210
18,5
66,1
67,3
66,8
68,1
69,3
67,1
66,3
68,3
66,9
71
70,3
72,1
72,4
71,8
72
72,9
67,5
71,6
Źródło: WIOŚ
Rysunek 15 Wyniki badań hałasu komunikacyjnego w Wicimicach.
Wyniki badań hałasu komunikacyjnego w Wicimicach
Leq [dB(A)]
70
65
60
55
6-7
7-8
8-9
9-10
10-11 11-12 12-13 13-14
Godzina pomiaru
Poziom hałasu komunikacyjnego w Wicimicach
Dopuszczalny poziom hałasu komunikacyjnego
Dla dwóch odcinków drogi krajowej S3 zostały sporządzone mapy akustyczne (odcinek
Goleniów – Kliniska o długości 11,4 km oraz odcinek Kliniska – do drogi wojewódzkiej 142 o
długości 9 km).
8.5.1.2. Obszary narażone na hałas przemysłowy
Na hałas przemysłowy składają się wszelkie źródła dźwięku znajdujące się na terenie
zakładu, zarówno na otwartej przestrzeni (punktowe źródła hałasu), jak i w budynkach (wtórne
źródła hałasu). Punktowymi źródłami hałasu zewnętrznego są np. piły mechaniczne,
wentylatory, czerpnie powietrza, sprężarki itp. usytuowane na zewnątrz budynków. Źródłem
hałasu wtórnego są obiekty budowlane, w tym produkcyjne, w których hałas pochodzący od
pracy maszyn i urządzeń emitowany jest do środowiska przez ściany, strop, okna i drzwi.
Ponadto prace dorywcze wykonywane poza budynkami produkcyjnymi jak np. cięcie, kucie, a
także obsługa zakładów przez środki transportu (np. wózki widłowe, ciężarowy transport
zewnętrzny) stanowią dodatkowe źródło hałasu.
W wyniku prowadzonych systematycznie przez WIOŚ pomiarów stwierdzono, że hałas
przemysłowy charakteryzuje się także tendencją wzrostową. Rośnie udział zakładów
wykazujących ponadnormatywną emisję hałasu do środowiska, przekraczającą wartości
dopuszczalne o więcej niż 10 dB (A).
Celem skutecznej ochrony środowiska przed nadmiarem hałasu między innym należy:
110
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego










zinwentaryzować źródła emisji hałasu do środowiska;
wyszukiwać tzw. „obszary szczególnej uciążliwości dla środowiska”;
kontynuować ciągłe badania (monitoring) w środowisku chronionym akustycznie;
kontynuować systematycznie pomiary hałasu komunikacyjnego i przemysłowego;
wdrażać technologie (urządzenie) charakteryzujące się niskimi emisjami hałasu do
środowiska;
stosować maszyn i urządzeń o obniżonej hałaśliwości;
budować ekrany akustyczne w miejscach o dużej uciążliwości hałasu drogowego;
budować obwodnice drogowe, w pierwszej kolejności budowa obwodnicy wokół Nowogardu;
zakładać pasy zieleni ochronnej (izolacyjne);
opracować mapy akustyczne dla Miasta Nowogard (obszar położony wzdłuż drogi krajowej
Nr 6) oraz dla lotniska Goleniów i obszaru położonego wokół lotniska, a także dla obszaru
wzdłuż linii kolejowej relacji Szczecin-Gdańsk.
8.5.2.
Przewidywane kierunki zmian
Politykę Unii Europejskiej w dziedzinie walki z hałasem określa dyrektywa 2002/49/WE w
sprawie oceny i zarządzania hałasem w środowisku. Wg POŚ (art.112), ochrona przed hałasem
polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności
poprzez:
- utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub, co najmniej na tym poziomie,
- zmniejszanie poziomu hałasu, co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on
dotrzymany.
Polityka unijna zmierza w kierunku stworzenia sprawnego systemu gromadzenia
informacji o stanie klimatu akustycznego środowiska.
Problem zagrożenia emisją hałasu należy integrować z aspektami planowania
przestrzennego w opracowywaniu lub wprowadzaniu zmian do miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego.
Dla ograniczenia emisji hałasu komunikacyjnego w powiecie, istotne znaczenie będą
miały przedsięwzięcia, dotyczące ograniczenia emisji komunikacyjnej. Są to działania z zakresu
modernizacji sieci drogowej i zwiększenia przepustowości ruchu. W skali lokalnej istotne
znaczenie ma zmniejszenie emisji hałasu do środowiska z obiektów działalności gospodarczej.
Kontrole przez służby WIOŚ instalacji emitujących nadmierny hałas do środowiska w
znacznej mierze wymuszają na podmiotach inwestowanie w urządzenia ograniczające jego
emisję (tłumiki, obudowy dźwiękoszczelne, przenoszenie instalacji do innego obiektu, skrócenie
czasu pracy urządzeń).
Przyjęte cele
Celem średniookresowym polityki ekologicznej do 2016 w odniesieniu do tego
zagadnienia jest:
 Dokonanie
wiarygodnej
oceny
narażania
społeczeństwa
na
ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia
tam, gdzie jest ono największe
8.5.3.
8.5.4.
Kierunki działań
Kierunki działań do 2016 roku:
1. Pilne sporządzenie map akustycznych dla miast > 100 tys. Mieszkańców oraz dla dróg
krajowych i lotnisk, a także wynikających z nich programów ochrony przed hałasem
2. Opracowanie konkretnych technicznych i organizacyjnych przedsięwzięć dla zmniejszenia
poziomu hałasu, tam gdzie jest on ponadnormatywny
3. Likwidacja źródeł hałasu u podstaw przez tworzenie stref wolnych od transportu
4. Ograniczenie szybkości ruchu
5. Budowa ekranów akustycznych
6. Wykorzystywanie planowania przestrzennego dla rozdzielenia potencjalnych źródeł hałasu
od terenów mieszkaniowych
7. Konieczność rozwoju systemu monitoringu hałasu
111
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
8.5.5.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych, w podziale na
inwestycyjne i pozainwestycyjne, przewidzianych do realizacji w ramach Programu
5 6 7 8 9 10 11 12
Potencjalne źródła
finansowania
2016
2015
2014
2013
2012
4
2010
2011
3
Szacunkowe
nakłady zł
2
Okres realizacji
Cel przedsięwzięcia
1
Opis przedsięwzięcia
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
2009
L.p.
Rodzaj
przedsięwzięcia
Tabela 57 Przedsięwzięcia do realizacji w latach 2009-2016 w zakresie ochrony przed
hałasem.
13
14
15
Zadania koordynowane
1.
I
Realizacja zadań modernizacyjnych na
drogach powiatowych w oparciu o
uprzednio opracowany program i
harmonogram prac
zarząd powiatu/
zarząd dróg
powiatowych
-
Prowadzenie nasadzeń i odnowy zieleni zarząd powiatu/
ochronnej przy drogach powiatowych w zarząd dróg
oparciu o przyjęty uprzednio program
powiatowych
2.
3.
Ograniczenie
emisji hałasu
Ograniczenie
emisji hałasu
I
I
-
Opracowanie i realizacja programów
edukacyjnych uświadamiających
problemy ochrony przed hałasem
Starostwo
Powiatowe
Podniesienie
świadomości
ekologicznej
Środki
własne,
Inne
fundusze w
tym
strukturaln
e UE.
Środki
własne,
Inne
fundusze w
tym
strukturaln
e UE.
Budżet
Powiatu
-
3.
3.
zarząd
województwa,
gmina/ zarząd
powiatu,
przewoźnicy
Ograniczenie
emisji hałasu
wojewoda/
WIOŚ, zarząd
powiatu, gmina
Ograniczenie
emisji hałasu
w pobliżu lini
kolejowych i
dróg
Opracowanie i wdrożenie systemu
informowania społeczeństwa o stanie
klimatu akustycznego
władze
województwa,
powiat, gmina
Edukacja
społeczeństw
a o stanie
klimatu
akustycznego
P
112
-
10 tys. zł.
2.
Ograniczenie
emisji hałasu
20 tys. zł.
1.
zarząd
województwa,
gmina/ zarząd
powiatu,
przewoźnicy
5 tys. zł.
Zadania własne
Optymalizacja transportu publicznego i
rozwój innych rodzajów transportu (nie
samochodowych) oraz budowa i
P modernizacja sieci drogowej z
towarzyszącą infrastrukturą w warunkach
pełnej ochrony obszarów cennych
przyrodniczo
Wprowadzanie rozwiązań bezpośrednio
zmniejszających uciążliwości hałasu dla
mieszkańców (np. budowa ekranów
I akustycznych, zwłaszcza na odcinkach
nowych tras obwodnicowych i odcinkach
istniejących tras o nadmiernym ruchu,
dźwiękoszczelne okna).
Identyfikacja i sporządzenie wykazu
terenu wokół dróg i linii kolejowych z
przekroczeniami dopuszczalnych
P poziomów hałasu w środowisku, terenów
zagrożonych hałasem i obszarów
ograniczonego użytkowania
Środki
własne,
Inne
fundusze w
tym
strukturaln
e UE.
Środki
własne,
Inne
fundusze w
tym
strukturaln
e UE.
Środki
własne,
Inne
fundusze w
tym
strukturaln
e UE.
Środki
własne,
Inne
fundusze w
tym
strukturaln
e UE.
4.
Podejmowanie przedsięwzięć
przedsiębiorcy/
organizacyjnych i technicznych na rzecz WIOŚ, zarząd
ograniczenia emisji hałasu
powiatu, gmina
P przemysłowego
113
Ograniczenie
emisji hałasu
przemysłoweg
o
5 tys. zł.
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Środki
własne,
Inne
fundusze w
tym
strukturaln
e UE.
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
8.6.
Oddziaływanie pól elektromagnetycznych
8.6.1.
Analiza stanu istniejącego
Na obszarze powiatu goleniowskiego, podobnie jak w innych regionach, głównym źródłem
emisji pól elektromagnetycznych o szkodliwym promieniowaniu niejonizującym, są napowietrzne
linie energetyczne. Przy obecnym stanie wiedzy i badań w tym zakresie, określenie wpływu fal
elektromagnetycznych na środowisko i zdrowie ludzi na danym obszarze jest niemożliwe.
Bardzo ważna jest świadomość nawet niewielkiego zagrożenia, która powinna być
wykorzystana do racjonalnej ochrony przed ich szkodliwym działaniem.
Natężenie pól wokół linii przesyłowych – 400 kW – zmniejsza się znacznie w odległości
40 m. W strefach ochronnych linii przesyłowych nie należy lokalizować obiektów mieszkalnych
i produkcyjnych.
a) linie elektromagnetyczne wysokiego napięcia
b) anteny nadawcze telefonii komórkowej
Rysunek 16 Przykładowe źródła pola elektromagnetycznego.
Energia pól elektromagnetycznych absorbowana bezpośrednio w organizmie powoduje
powstawanie w nim elektrycznych prądów indukowanych oraz podgrzewanie tkanek. Może to
być przyczyną niepożądanych efektów biologicznych i w konsekwencji zmian stanu zdrowia
(czasowego i trwałego). Mimo wieloletnich badań w celu ustalenia czy wieloletnia, chroniczna
ekspozycja na pola o natężeniach nie wywołujących istotnych zmian krótkoterminowych może
wpływać na stan zdrowia ludzi, wciąż nie ma ostatecznych rozstrzygnięć w tej sprawie.
114
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Rysunek 17 Symulacje numeryczne prądu indukowanego w ciele człowieka znajdującego się
w polu magnetycznym o polaryzacji poziomej.
Oprócz różnorodnego bezpośredniego oddziaływania na organizm pracownika, pole
elektromagnetyczne może stwarzać także zagrożenie dla ludzi poprzez oddziaływanie na
infrastrukturę techniczną, ponieważ odbiór energii pola elektromagnetycznego przez urządzenia
może być przyczyną m.in.:

zakłóceń pracy automatycznych urządzeń sterujących i elektronicznej aparatury medycznej
(w tym elektrostymulatorów serca oraz innych elektronicznych implantów medycznych),

detonacji urządzeń elektrowybuchowych (detonatorów),

pożarów i eksplozji związanych z zapaleniem się materiałów łatwopalnych od iskier
wywoływanych przez pola indukowane lub ładunki elektrostatyczne.
Oddziaływanie
pól
elektromagnetycznych
może
powodować
występowanie
niepożądanych skutków. Z tego powodu wprowadzono okresową kontrolę warunków ekspozycji
oraz ograniczenia ekspozycji:

ogółu ludności,

pracowników,

infrastruktury technicznej.
8.6.1.1. Elektroenergetyka
Obszar powiatu goleniowskiego posiada zasilanie energetyczne wynikające z przebiegu
przez jego teren magistralnych linii przesyłowych o znaczeniu krajowym o napięciu 400 kV
Krajnik – Dunowo i Marzyczyn – Dunowo oraz o znaczeniu wojewódzkim, o napięciu 220 kV
Morzyczyn – Racław (pracująca na napięciu 110 kV) Morzyczyn – Glinki, i o napięciu 110 kV
GPZ Załam – GPZ Goleniów, Morzyczyn – Maszewo, Morzyczyn – Łobez, Maszewo –
Nowogard.
Miejscowości gmin: Goleniów, Nowogard, Maszewo i Przybiernów zasilane są liniami
15 kV z GPZ-ów zlokalizowanych na terenach tych gmin, natomiast do miejscowości w gminie
Osinie energia elektryczna jest dostarczana na poziomie napięcia 15 kV z GPZ-ów w
Nowogardzie, Goleniowie i Maszewie.
Podobna sytuacja występuje na terenie gminy Stepnica, której miejscowości zasilane są
napieciem 15 kV z GPZ-ów położonych w trzech sąsiednich gminach. We wszystkich
miejscowościach powiatu goleniowskiego, energia elektryczna dostarczana bezpośrednio
115
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
odbiorcom na poziomie 0,4 kV, jest rozprowadzana siecią niskiego napięcia zasilaną za
pośrednictwem stacji transformatorowych usytuowanych wg potrzeb zasilania poszczególnych
miejscowości i grup obiektów.
Najwięcej stacji transformatorowych zlokalizowanych jest w największych skupiskach
mieszkańców, w gminie Goleniów - około 230 stacji, w gminie Nowogard - około 180 stacji w
gminie Maszewo - około 80 stacji, w gminie Osina – około 35 stacji, w gminie Przybiernów około 70 stacji, a w gminie Stepnica – około 65 stacji.
Rysunek 18 Obiekty elektroenergetyczne na terenie województwa zachodniopomorskiego.
8.6.1.2. Telekomunikacja
Telefonia przewodowa obejmuje swoim zasięgiem cały obszar powiatu goleniowskiego.
Podstawowe potrzeby mieszkańców powiatu w zakresie dostępu do łączności telefonicznej są
zaspokajane jedynie w miastach natomiast tereny wiejskie w mniejszym stopniu mogą
korzystać
z tego typu łączności.
Sieć telefonii przewodowej na terenie powiatu jest poprowadzona liniami kablowymi
podziemnymi oraz liniami napowietrznymi.
Przez teren powiatu przebiegają linie kablowe okręgowe i dalekosiężne, także
światłowodowe.
Dostępność mieszkańców powiatu goleniowskiego do usług telekomunikacyjnych
została uzupełniona i zwiększona przez dynamicznie rozwijający się system telefonii
bezprzewodowej różnych sieci.
Na terenie powiatu są rozlokowane wieże telekomunikacyjne telefonii przewodowej
umożliwiające prace radiolinii, wieże dla cyfrowych linii radiowych oraz stacje bazowe telefonii
komórkowej zamontowane na budynkach, kominkach i wieżach.




Rozmieszczenie powyższych urządzeń w terenie przedstawia się następująco:
w mieście Goleniów jest duża wieża linii cyfrowej, jedna antena radiotelefonii, jedna stacja
bazowa telefonii komórkowej;
w gminie Goleniów stacje bazowe telefonii komórkowej mieszczą się: w Kliniskach;
2 szt., w Miękowie 2 szt., w Glewicach 2 szt., w Rurce, Łozienicy oraz Rurzycy po 1 szt.;
w mieście Nowogard stacje bazowe są 3 szt.: (1 szt. na wieży, 1 szt. na kominie, 1 szt. na
budynku hotelu);
116
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego





w gminie Nowogard znajdują się 3 szt. stacje na wieżach rozmieszczonych w obrębie
miejscowości: Błotno, Trzechel, Żabówka;
w gminie Maszewo rozmieszczono wieże:
1) telekomunikacyjne – 1 szt. w Maszewie i 1 szt. w Rożnowie;
2) telefonii komórkowej - 2 szt. w Maszewie oraz po 1 szt. w miejscowościach Przemocze i
Dębice; w miejscowościach Jenikowo i Przemocze planowane jest postawienie po 1 szt.
wieży telefonii komórkowej;
w gminie Osina stacje bazowe umieszczane są na wieżach w rejonie miejscowości
Redostowo 2 szt. oraz Redło i Bodzęcin po 1 szt.;
w gminie Przybiernów wieże stacji bazowych znajdują się w Przybiernowie 2 szt.
i w Babigoszczy 2 szt.;
na terenie gminy Stepnica zlokalizowane są 3 wieże: po jednej w Stepnicy, Bogusławie
i w Miłowie.
Z powyższego wynika, że telefonia bezprzewodowa aktywnie rozszerza zakres swoich
usług.
Telefonia przewodowa, podobnie jak telefonia bezprzewodowa, stara się zwiększyć
liczbę abonentów. Rywalizacja usługodawców w zakresie telekomunikacji powinna
zaowocować dla mieszkańców powiatu lepszą dostępnością usług zarówno pod względem
technicznym
jak
i ekonomicznym.
8.6.2.
Przewidywane kierunki zmian
Polskie
przepisy ochrony środowiska
odnoszą
się
do
wszystkich
linii
elektroenergetycznych. Znajomość problematyki oddziaływania linii energetycznych na
środowisko ma istotne znaczenie przy ustalaniu zapisów w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego. Ograniczenia lub sposoby korzystania z obszarów
położonych bezpośrednio pod liniami elektromagnes-tycznymi oraz w ich sąsiedztwie powinny
być zapisane w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Szczegółowe zasady
ochrony przed polami elektromagnetycznymi i hałasem emitowanym przez linie
elektromagnetyczne zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca
2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 826)
rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymywania
tych poziomów (Dz.U.Nr.192,poz. 1883).
8.6.3.
Przyjęte cele
Średniookresowy cel polityki ekologicznej w tym zakresie to:
 Ochrona mieszkańców Polski przed nadmiernym
elektromagnetycznych.
oddziaływaniem
pól
Kierunki działań
Kierunki działań do 2016 r.:
1.
Zorganizowanie laboratorium referencyjnego do pomiaru pól w ramach
Inspekcji Ochrony Środowiska i szkolenie specjalistów w zakresie ich pomiaru
2.
Opracowanie w Ministerstwie Środowiska procedur zapewniających
bezpieczną lokalizację źródeł pól elektromagnetycznych
3.
Zobowiązanie operatorów telefonii komórkowej do zgłoszenia organowi
ochrony środowiska instalacji stanowiących źródła promieniowania
8.6.5.
Lista przedsięwzięć własnych i koordynowanych
8.6.4.
Jednostka
odpowiedzialna
/ Jednostki
współpracujące
117
Okres realizacji
Szacunko
we
nakłady zł
Potencjaln
e źródła
finansowa
nia
Opis przedsięwzięcia
Cel
przedsięwz
ięcia
L.p.
Rodzaj
przedsięwz
ięcia
Tabela 58 Przedsięwzięcia do realizacji w latach 2009-2016 w zakresie ochrony przed
promieniowaniem elektromagnetycznym.
1
2
3
4
2016
2015
2014
2013
2012
2010
2011
2009
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
5 6 7 8 9 10 11 12
13
14
Element
systemu
zarządzania
środowiskiem
-
15
Zadania koordynowane
Współpraca ze służbami kontrolnoWIOŚ, WSSE/
pomiarowymi obiektów emitujących pola
elektromagnetyczne.
1
P
2
Modernizacja istniejących sieci
elektroenergetycznych stacji
P transformatorowych
Zakłady
Energetyczne
Wzrost
bezpieczeńst
wa
-
Budżet
Państwa
Środki
Zakładu
energetycz
nego,
środki UE
Odpowiedzialność za szkody w środowisku
Postanowienia dyrektywy 2004/35/WE z 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności
za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku
naturalnemu przetransponowała do prawa polskiego Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu
szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz.U. nr 75, poz. 493).
Ustawa weszła w życie 30 kwietnia, jednak zostały do niej wydane akty wykonawcze,
mające dla stosowania ustawy w kilku momentach znaczenie wręcz podstawowe.
1) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008r. w sprawie kryteriów
oceny wystąpienia szkody w środowisku (Dz. U. Nr 82, poz. 501)
2) rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008r. w sprawie rodzajów
działań naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia(Dz. U. Nr. 82, poz. 501).
8.7.
Zgodnie z art. 1, ustawy z 13 kwietnia 2007 r. - ustawa określa zasady odpowiedzialności
za zapobieganie szkodom w środowisku i naprawę takich szkód, a więc odpowiedzialności
zarówno zapobiegawczej, jak i kompensacyjnej. Jest to jednak odpowiedzialność przede
wszystkim o charakterze administracyjnym, oparta na ustawowym ustaleniu zobowiązań
adresowanych do określonych podmiotów, których egzekwowanie ma się odbywać poprzez
stosowanie przez upoważnione organy administracji określonych instrumentów o charakterze
głównie administracyjno-prawnym. Możliwe jest też korzystanie z roszczeń cywilnoprawnych,
mają one jednak charakter uzupełniający, podobnie jak odpowiedzialność karna.
Przyjęte cele i priorytety
Głównym celem do 2016 r. jest stworzenie systemu prewencyjnego, mającego na celu
zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizującego możliwość wystąpienia szkody. W
przypadku jej wystąpienia koszty naprawy muszą w pełni ponieść jej sprawcy:
Priorytetami w tym zakresie są:
 zakończenie prac nad pełną transpozycją przepisów dyrektywy 2004/35/WE do
ustawo dawstwa polskiego przez nowelizację ustawy o zapobieganiu i naprawie
szkód w środowisku,
 stworzenie bazy danych o szkodach w środowisku i działaniach naprawczych,
 prowadzenie szkoleń na temat odpowiedzialności sprawcy za szkody w środowisku
dla pracowników administracji, sądownictwa oraz podmiotów gospodarczych
 wzmocnienie kadrowe i aparaturowe Inspekcji Ochrony Środowiska pozwalającej
na pełną realizację zadań pokontrolnych
 zapewnienie w budżecie państwa środków na rekultywację terenów
zanieczyszczonych przed 30 kwietnia 2007 r.
8.7.1.
118
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
9.
Narzędzia i instrumenty realizacji Programu
9.1.








9.2.




9.3.




Narzędzia i instrumenty reglamentujące możliwości korzystania ze środowiska
pozwolenia i decyzje administracyjne na emisję, zintegrowane, wodno-prawne, na
wytwarzanie, zbiórkę i recykling odpadów, zobowiązujące do prowadzenia pomiarów
zgłoszenia instalacji nie wymagających pozwoleń dokonywane przez zakłady je
eksploatujące;
przeglądy ekologiczne dokonywane w razie stwierdzenia okoliczności wskazujących na
możliwość negatywnego oddziaływania instalacji na środowisko,
instrukcje eksploatacji obiektów związanych z gospodarką odpadami;
wymagania kwalifikacyjne stawiane eksploatującym obiekty gospodarki odpadami;
strefy ochrony bezpośredniej i pośredniej ujęć wody;
obszary ograniczonego użytkowania terenu;
ograniczenia lub zakazanie użytkowania niektórych jednostek pływających na wodach
stojących;
Narzędzia i instrumenty finansowe
opłaty za korzystanie ze środowiska; są ponoszone za: wprowadzanie gazów lub pyłów do
powietrza, wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, pobór wód, składowanie odpadów;
ponadto na podstawie ustawy o ochronie przyrody uiszczane są opłaty za wycinkę drzew
i krzewów, a na podstawie Prawa geologicznego opłaty za wydobycie kopalin;
opłaty podwyższone za korzystanie ze środowiska uiszczają podmioty korzystające z niego
bez uzyskania wymaganego pozwolenia;
wsparcie finansowe przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska w drodze udzielania
oprocentowanych pożyczek, dopłat do oprocentowania kredytów i pożyczek, udzielania
dotacji, wnoszenia udziałów do spółek, nabywania obligacji, akcji i udziałów przez fundusze
ochrony środowiska, oraz wsparcie finansowe przez Ekofundusz dysponujący pieniędzmi
z ekokonwersji, fundusze Unii Europejskiej (szerzej o nich w dalszym rozdziale), inne
pomniejsze fundusze i fundacje wspomagające ochronę środowiska, budżet państwa,
budżet samorządu województwa;
system materialnych zachęt (ustawa Prawo ochrony środowiska przewiduje zróżnicowane
stawki podatków i innych danin publicznych służące celom ochrony środowiska) dla
przedsiębiorców podejmujących się wprowadzania prośrodowiskowych systemów
zarządzania procesami produkcji i usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi
wymogami w tym zakresie, wyrażonymi m.in. w standardach ISO 14000, EMAS,
programach czystej produkcji.
Narzędzia i instrumenty karne i administracyjne
odpowiedzialność cywilna za szkody spowodowane oddziaływaniem na środowisko
uregulowana jest także w Kodeksie Cywilnym; pozwala on każdemu, komu przez
bezprawne oddziaływanie na środowisko zagraża lub została wyrządzona szkoda, żądać jej
naprawienia lub zaprzestania działalności; jeżeli naruszenie dotyczy środowiska jako dobra
wspólnego,
z roszczeniem może wystąpić jednostka samorządu terytorialnego;
odpowiedzialność karna za szkody wyrządzone środowisku zagrożona jest karą grzywny
lub ograniczenia wolności w wypadku wprowadzania do obrotu substancji stwarzających
szczególne zagrożenie, eksploatacji bez pozwolenia instalacji lub lekceważenia przepisów
przez prowadzącego zakład o dużym ryzyku;
odpowiedzialność administracyjna sprowadza się do możliwości nałożenia na podmiot
korzystający ze środowiska i oddziałujący na niego negatywnie, obowiązku ograniczenia
negatywnego wpływu i przywrócenia właściwego stanu środowiska;
administracyjne kary pieniężne są ponoszone za przekroczenie lub naruszenie warunków
korzystania ze środowiska.
Działalność kontrolna Powiat
Możliwość skutecznego korzystania z instrumentów administracyjnych wiąże się z
podejmowaniem czynności kontrolnych. W przypadku samorządu powiatowego konieczna jest
dobra współpraca z gminami i z Inspekcją Ochrony Środowiska w celu systematycznej kontroli
przestrzegania przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą zapisów zawartych w
pozwoleniach na emisję i niebawem zintegrowanych.
9.4.
119
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Edukacja społeczności lokalnej
W programie ochrony środowiska woj. zachodniopomorskiego problematyka edukacji
społeczeństwa w tej dziedzinie przewija się podczas omawiania każdego z komponentów
środowiska.
Cele w ten sposób określone wpisują się w podstawowe cele sformułowane w Narodowej
Strategii Edukacji Ekologicznej: „Edukacja ekologiczna kształtuje całościowy obraz relacji
pomiędzy człowiekiem, społeczeństwem i przyrodą. Ukazuje zależność człowieka od środowiska
oraz uczy odpowiedzialności za zmiany dokonywane w środowisku naturalnym. Istotne jest, aby
został on osiągnięty zarówno wśród młodego pokolenia, jak i u ludzi dorosłych poprzez: edukację
ekologiczną w formalnym systemie kształcenia oraz pozaszkolną edukację ekologiczną”.
Przedsięwzięcia edukacyjne społeczności lokalnej znalazły odzwierciedlenie w szeregu
dokumentach lokalnych począwszy od Strategii Powiatu. Zamiary w tej materii dotyczą:
wspierania programów edukacji ekologicznej prowadzonej przez organizacje pozarządowe,
gminy, szkoły. Przewidziano organizację warsztatów ekologicznych dla młodzieży, organizację
wycieczek, szkolenie rolników w zakresie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej, szkolenie radnych,
wreszcie systematyczną edukację mieszkańców między innymi poprzez organizację otwartych
spotkań dla nich. Ponieważ zamiary te dotyczą wielu dziedzin, choć w szczególności gospodarki
wodno-ściekowej i odpadowej, nie zostały one szczegółowo opisane w tabelach dotyczących
poszczególnych komponentów środowiska. Jednakże nie ulega wątpliwości, że bardzo ważną
pozycją w wydatkach Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
powinna być edukacja. Szczególnie cenna będzie w tej materii współpraca z organizacjami
pozarządowymi i szkołami. Edukacja wiąże się z rozdziałem następnym, traktującym o udziale
mieszkańców w podejmowaniu decyzji dotyczących ochrony środowiska.
W Polityce ekologicznej na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016
celem średniookresowym w omawianym zakresie jest stałe podnoszenie świadomości
ekologicznej społeczeństwa zgodnie z zasadą „myśl globalnie, działaj lokalnie”, która prowadzi
do:
 proekologicznych zachowań konsumenckich
 pośrodowiskowych nawyków i pobudzenia odpowiedzialności za stan środowiska
 organizowania akcji lokalnych służących ochronie środowiska
 uczestniczenia w procedurach prawnych i kontrolnych dotyczących ochrony
środowiska
9.5.
Zagadnienia dotyczące edukacji ekologicznej zawarte są w wielu dokumentach o randze
międzynarodowej. Jednym z ważniejszych dokumentów jest „Deklaracja z Rio” i „Agenda 21”. Na
konferencji Narodów Zjednoczonych „Środowisko i Rozwój”, która odbyła się w czerwcu 1992 r. w
Rio de Janeiro przyjęto pięć dokumentów istotnych dla ochrony środowiska.
Z „Deklaracji z Rio” ważne są dwie zasady dotyczące udziału obywateli w sprawach
dotyczących zagadnień środowiska. Są to:
Zasada 10 – Zagadnienia środowiskowe są najlepiej rozwiązywane na odpowiednim poziomie z
udziałem wszystkich zainteresowanych obywateli. Każda jednostka powinna mieć
zapewniony dostęp do informacji dotyczącej środowiska, w której posiadaniu jest
władza publiczna. Zasada 10 obejmuje zarówno informacje dotyczące substancji
niebezpiecznych, jak i działań podejmowanych w obrębie społeczności lokalnych,
a także możliwości udziału obywateli w procesie podejmowania decyzji.
Zasada 23 – Ludność miejscowa i społeczności lokalne odgrywają znaczącą rolę w zarządzaniu
środowiskiem i rozwojem ze względu na ich wiedzę i tradycję. Państwa powinny
rozpoznawać i właściwie podtrzymywać ich tożsamość kulturową
i zainteresowania oraz umożliwić im efektywny udział w osiąganiu
zrównoważonego rozwoju (ekorozwoju) w skali globalnej, krajowej, regionalnej
i lokalnej w podejmowaniu decyzji oraz uzyskiwaniu akceptacji społecznej dla
realizowania polityki środowiskowej.

Podstawowym dokumentem, na którym powinna opierać się edukacja
ekologiczna w Polsce, jest „Narodowa strategia edukacji ekologicznej”. Główne cele
zawarte w tym programie, to:
stworzenie mechanizmów pozwalających sprostać wyzwaniom związanym z wdrażaniem
idei i zasad zrównoważonego rozwoju, pozwalających kształtować świadomość ekologiczną
w warunkach demokratyzacji życia społecznego i wzrastającej roli komunikacji społecznej;
120
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego

zwiększenie efektywności edukacji ekologicznej przez promowanie najskuteczniejszych jej
form i najważniejszych treści, wskazanie sposobów optymalnej alokacji środków
finansowych, uporządkowanie informacji i decyzji wykorzystując najlepsze krajowe
i zagraniczne doświadczenia;
 wdrożenie zaleceń „Narodowej strategii edukacji ekologicznej” z uwzględnieniem zmian
zachodzących w procesie reformowania państwa oraz integracji z Unią Europejską.
W Strategii wyróżniamy trzy sfery:
1. Edukacja formalna - to zorganizowany system kształcenia zgodny z określonymi zasadami
sformułowanymi w odpowiednich aktach prawnych. Polski system edukacji formalnej obejmuje
system oświaty i szkolnictwa wyższego.
2. Ekologiczna świadomość społeczna – jest to stan poglądów i wyobrażeń ludzi o środowisku
przyrodniczym, jego antropogenicznym obciążeniu, stopniu wyeksploatowania, zagrożeniach
i ochronie, w tym także stan wiedzy o sposobach i instrumentach sterowania, użytkowania
i ochrony środowiska. Świadomość ta kształtowana jest przede wszystkim przez organizacje
państwowe, społeczne oraz media.
3. Szkolenia – to formy przekazywania wiedzy i umiejętności dla określonej grupy zawodowej lub
społecznej, służące podnoszeniu kwalifikacji niezbędnych zarówno w życiu zawodowym,
działalności społecznej, jak i dla potrzeb indywidualnych.
Zgodnie z „Narodową strategią edukacji ekologicznej” rząd powinien zapewnić wsparcie
finansowe, organizacyjne i techniczne instytucjom publicznym na rzecz działań edukacyjnych
realizowanych przez organizacje ekologiczne.
Ważnym jest, aby znaleźć odpowiednie środki przekazu, żeby informacja w zakresie
wiedzy ekologicznej docierała do wszystkich grup społecznych i to zarówno do dzieci, jak i
dorosłych. Powinna ona docierać do pracowników samorządowych, nauczycieli, do dzieci i
młodzieży oraz wszystkich dorosłych mieszkańców powiatu.
Działania, jakie powinno się prowadzić na rzecz edukacji ekologicznej w powiecie
goleniowskim, to przede wszystkim:
 utworzenie w Starostwie Powiatowym i Urzędach Gmin elektronicznych baz danych
o stanie środowiska w powiecie i poszczególnych gminach;
 edukacja w lokalnych mediach i Internecie;
 edukacja ekologiczna w szkole;
 organizowanie wystaw, konkursów, przedstawień, wycieczek, festynów;
 promowanie alternatywnej (rower, komunikacja zbiorowa) komunikacji w stosunku do
samochodu osobowego;
 organizowania specjalistycznych szkoleń, między innymi w zakresie:
 gospodarki wodno - ściekowej,
 selektywnej zbiórki odpadów,
 ochrony gruntów, wód powierzchniowych i podziemnych,
 nawożenia i ochrony roślin,
 wydawanie broszur informacyjnych np. na temat prawidłowej gospodarki wodą itp.
Ważną rolę w prowadzeniu i koordynowaniu działań w zakresie edukacji ekologicznej
będzie miało Powiatowe Centrum Edukacji Ekologicznej. Efekty, jakie powinna przynieść
prowadzona akcja edukacyjno – informacyjna, to przede wszystkim:
 ograniczenie zanieczyszczenia wód,
 ograniczenie zanieczyszczenia lasów, rzek, jezior i innych zbiorników wodnych,
 ograniczenie odpadów wytwarzanych przez gospodarstwa domowe,
 wdrażanie selektywnej zbiórki odpadów, w wyniku czego pozyskane zostaną surowce
wtórne,
 ograniczenie zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego,
 poprawa stanu sanitarnego i estetyki w miastach i na wsi,
 poprawa stanu zieleni na obszarze powiatu,
 podniesienie społecznej świadomości ekologicznej.
121
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
Udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji
Włączanie do procesu realizacji zrównoważonego rozwoju szerokiego grona partnerów
daje szansę na jego społeczną akceptację i przyjmowanie przez nich współodpowiedzialności tak
za sukcesy jak i porażki. Społeczność powiatu goleniowskiegojest głównym adresatem działań
przewidywanych Programem, stąd tak ważnym elementem jest uspołecznienie procesu
planowania i podejmowania decyzji i przejrzystość procedur włączających doń szerokie grono
partnerów. Zadanie to, by mogło przynieść pozytywny skutek, musi być realizowane przez
społeczeństwo świadome zagrożeń, jakie niesie za sobą rozwój cywilizacyjny, a więc
odpowiednio przygotowane. W przeciwnym wypadku podejmowane przez władze samorządowe
próby rozwiązania szeregu problemów będą napotykały na społeczny opór.
9.6.
Podejście do planowania przestrzennego – ekologizacja
Zasady polityki ekologicznej państwa są zasadami, na których oparta jest również polityka
ochrony środowiska województwa zachodniopomorskiego. Oprócz zasady zrównoważonego
rozwoju jako nadrzędnej uwzględniono szereg zasad pomocniczych i konkretyzujących, m.in.:
1. Zasadę prewencji, oznaczającą w szczególności:
- zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń poprzez stosowanie
najlepszych dostępnych technik (BAT),
- recykling, czyli zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzysk,
energii, wody i surowców ze ścieków i odpadów oraz gospodarcze
wykorzystanie odpadów zamiast ich składowania,
- zintegrowane podejście do ograniczania i likwidacji zanieczyszczeń
i zagrożeń zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w
sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszczeń
(tzw. dyrektywa IPPC),
- wprowadzanie pro-środowiskowych systemów zarządzania procesami
produkcji i usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi
wymogami w tym zakresie, wyrażonymi m.in. w standardach ISO
14000
i EMAS, programach czystszej produkcji, Responsible Care, itp.
2. Zasadę "zanieczyszczający płaci” odnoszącą się do odpowiedzialności za skutki
zanieczyszczenia i stwarzania innych zagrożeń. Odpowiedzialność tę ponosić
powinny wszystkie jednostki użytkujące środowisko a więc także konsumenci,
zwłaszcza, gdy mają możliwość wyboru mniej zagrażających środowisku dóbr
konsumpcyjnych.
3. Zasadę integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi oznaczającą
uwzględnienie w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami
gospodarczymi i społecznymi.
4. Zasadę regionalizacji, oznaczającą m.in. skoordynowanie polityki regionalnej z
regionalnymi ekosystemami w Europie (np. doliny rzeczne i obszary wodno-błotne,
szczególnie w strefach przygranicznych).
5. Zasadę subsydiarności, wynikającą m.in. z Traktatu o Unii Europejskiej a
oznaczającą przekazywanie części kompetencji i uprawnień decyzyjnych dotyczących
ochrony środowiska na właściwy szczebel, regionalny lub lokalny tak, aby był on
rozwiązywany na najniższym szczeblu, na którym może zostać skutecznie i
efektywnie rozwiązany.
6. Zasadę skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej odnoszącą się
do wyboru planowanych przedsięwzięć inwestycyjnych ochrony środowiska a
oznaczającą potrzebę minimalizacji nakładów na jednostkę uzyskanego efektu.
9.7.
122
Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Goleniowskiego
10. Streszczenie Programu Ochrony Środowiska
Celem opracowania jest Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu
Goleniowskiego.
Przedmiotem niniejszego opracowania jest Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla
Powiatu Goleniowskiego, który zgodne z przepisami ustawy Prawo Ochrony Środowiska powinien
podlegać aktualizacji nie rzadziej, niż co 4 lata.
Podstawę niniejszego opracowania niniejszej stanowi szereg dokumentów udostępnionych
m.in. przez Powiat, Gminę WZMiUW, Nadleśnictwa, ODR, ARiMR, GUS, WIOŚ. Informacje
wykorzystane w opracowaniu posłużyły określeniu stanu aktualnego wszystkich komponentów
środowiska przyrodniczego. Uwzględniono zmiany, jakie zaszły na przełomie ostatnich dwóch lat
w zakresie rozwoju infrastruktury, zmiany w stanie jakości wód, powietrza, gleb.
Program powinien być realizowany poprzez uwzględnienie zapisów wynikających z
dokumentów rządowych, zwłaszcza wynikających z listy przedsięwzięć własnych i
koordynowanych. Ponadto wszelkie działania winny wynikać z przedsięwzięć zawartych w
opracowaniach na szczeblu regionalnym (Program wojewódzki, Strategia wojewódzka) i
lokalnym zwłaszcza z Programu powiatowego oraz z dokumentów, koncepcji władz gminy,
postulatów rozmaitych środowisk, w tym organizacji pozarządowych i mieszkańców. Dodatkowo
niektóre z przedsięwzięć zostały zaproponowane przez zespół opracowujący Program.
Zhierarchizowana lista przedsięwzięć, odnośnie każdego komponentu środowiska
przyrodniczego została zawarta w tabelach. Zadania podzielone są na zadania inwestycyjne i
pozainwestycyjne. W każdej z tych grup wyróżnia się zadania własne i koordynowane.
Przy opracowywaniu programu, duży nacisk położono na poprawę stanu świadomości
ekologicznej oraz edukację ekologiczną mieszkańców powiatu.
123