Jak efektywnie wspierać dziecko w nauce Micińska
advertisement
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Jak efektywnie wspierać dziecko w nauce ? Hanna Micińska Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 16 listopada 2015 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Na dobry początek • Dzieci zaczynają od tego, że kochają swoich rodziców. • Po pewnym czasie sądzą ich. • Rzadko kiedy im wybaczają. Oskar Wilde EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 1 6 2 Jak efektywnie wspierać dziecko w nauce? 5 4 EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY 3 WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 1 EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Okresy rozwoju psychicznego (M.Kreutz) • Główną zasadą podziału jest odróżnienie okresów intensywnego rozwoju i okresów zwolnienia tempa rozwojowego. • Bierzemy pod uwagę wiek od narodzin do 21 roku życia. • Po 21 roku życia okres rozwoju jest już zakończony i człowiek wchodzi w wiek dojrzały. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Fazy rozwoju psychicznego • 0 – 5 roku życia – intensywny rozwój – wczesne dzieciństwo • 5 – 7 roku życia – okres pierwszego zastoju – zwolnienie tempa rozwoju, powolna zmiana zainteresowań • 7 – 11 roku życia - intensywny rozwój – okres obiektywny – zainteresowania przechodzą z samego siebie na zewnątrz, na otaczający świat EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Fazy rozwoju psychicznego • 11 – 14 rok życia - okres drugiego zastoju – działania hormonów - wiek przekory – opozycja do starszych i młodszych – rozdrażnienie, krnąbrność, awanturniczość EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Fazy rozwoju psychicznego • 14 – 17 roku życia - okres intensywnego rozwoju – dojrzewanie - dominują uczucia i pragnienia, nastroje – pojawiają się zawiłe kompleksy emocjonalne - relacje z płcią przeciwną , - nowe formy intelektualne (abstrakcyjne, rozwój zdolności spekulatywnych), - sądy wartościujące, krytycyzm, plany życiowe EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Fazy rozwoju psychicznego • 17 – 21 roku życia - okres harmonizacji – zwolnienie tempa rozwojowego - zjawiska intelektualne wybijają się na plan pierwszy - zrównoważenie uczuciowe i zwrot na zewnątrz - intelekt jako czynnik wygładzający nierównomierności i wybujałości okresu dojrzewania EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Lateralizacja • To przewaga jednej strony podczas czynności ruchowych; związana jest z dominowaniem jednej z półkul mózgowych • Większość ludzi prezentuje model lateralizacji jednorodnej prawostronnej: dominacja prawego oka, ucha, ręki, nogi • Praworęczność ustala się zwykle między 2 a 3 rokiem życia, a leworęczność w wieku 3 – 4 lat • Ostateczna dominacja ustala się w tak zwanym wieku szkolnym (6 – 7 lat) • Nieprawidłowa lateralizacja nie musi być powodem niepokoju, dopóki nie towarzyszą jej dodatkowe zaburzenia motoryczne, percepcji wzrokowej, orientacji w przestrzeni oraz wtórne zaburzenia emocjonalne EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Preferencje sensoryczne • Model sensoryczny- właściwy nam sposób odbierania i reagowania na informacje przekazane kanałem wzrokowym, słuchowym i kinestetycznym. • Na co dzień posługujemy się wszystkimi trzema systemami. • To, jaki system jest nam bliższy, decyduje o tym, w jaki sposób się uczymy, jak rozumiemy innych. www.medicon.pl Wzrokowiec: • efektywniej zapamiętuje informacje korzystając z diagramów, map, rysunków, często uczy się pisząc, potrafi precyzyjnie określić miejsce, w którym znajduje się potrzebna mu informacja • ton głosu wzrokowca określany jest jako wysoki, mówi szybko, gesty ma na wysokości głowy • jego słownictwo jest bogate w wyrażenia odwołujące się do wzroku np. „czy zauważasz to”, „czy potrafisz to dostrzec” etc. • charakterystyczną cechą wzrokowca jest to, że w momencie kiedy sobie coś stara przypomnieć kieruje wzrok w jedną stronę najczęściej w prawo ku górze. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Słuchowiec: • podczas przypominania sobie pewnych informacji często patrzy w lewą i prawą stronę na wysokości ucha • jego ton głosu jest zazwyczaj melodyjny, bardzo dobrze się go słucha, tempo mówienia ma średnie, jego słownictwo często odwołuje się do słuchu np. „czy słyszysz, co do ciebie mówię” itd. • słuchowcy najlepiej zapamiętują informacje, jak sama nazwa wskazuje, słuchając. Rozmowa, dyskusja, to najlepszy sposób dla nich na zapamiętanie wiadomości. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Kinestetycy i tak zwani „czuciowcy” : • podczas przypominania sobie informacji spoglądają w dół • ton głosu charakteryzujący reprezentantów tego systemu jest niski i poważny. Charakterystyczne jest to, że zastanawiają się zanim coś powiedzą • gestykulacja na wysokości bioder, mowa wolna • kinestetyk jest niejako cały czas w ruchu, nie potrafi długo usiedzieć, wierci się, kręci. • kinestetyk w procesie nauczania oraz zdobywania informacji wykorzystuje najczęściej zmysł dotyku. • w procesie nauczania przydatne są dla niego zajęcia laboratoryjne, praktyczne. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Czuciowiec (“odmiana” kinestetyka) • to osoba, która jest raczej spokojna, wyciszona, empatyczna i wrażliwa. • lubi myśleć, snuć refleksje, zastanawiać się • mówi cicho, spokojnie • silnie wszystko przeżywa • ma bogate życie emocjonalne EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Główne założenia teorii inteligencji wielorakich Każdy człowiek posiada wszystkie typy inteligencji w różnym stopniu rozwinięte Tworzą one niepowtarzalny „profil inteligencji”, który podlega zmianom Wszystkie inteligencje wzajemnie ze sobą współpracują Każdą inteligencję można rozwijać - „słabsze” inteligencje można rozwijać poprzez „mocniejsze” Rozwojowi inteligencji sprzyja właściwie zorganizowane środowisko domowe EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Każde dziecko jest zdolne! • Jeśli dziecko gorzej radzi sobie w jakiejś dziedzinie, nie znaczy to, że jest gorsze od rówieśników • Dziecko może mieć świetnie rozwiniętą np. inteligencję ruchową czy interpersonalną, przez co lepiej od innych radzi sobie w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami lub w sporcie • Każdy człowiek ma jedne rodzaje inteligencji silniej rozwinięte, a inne słabiej. Kiedy uda się określić co jest mocną, a co słabą stroną dziecka, można potem tę wiedzę wykorzystać wspierając jego rozwój EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 3 EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Pokolenie XD http://www.marketingnews.pl/message.php?art=24810 Pokolenie Cyfrowe – młodzi XD, obyci z technologią, korzystają z niej, aby wzmocnić, a nie zastąpić kontakty osobiste: kontakty osobiste nadal są najbardziej lubianą formą spotkań z przyjaciółmi (30%), przed SMS-ami (15%), czatowaniem (14%) i rozmową przez komórkę (8%); 95% przedstawicieli tego pokolenia czuje, że Internet i komputery są dla nich ważne; 53% uważa, że Internet usprawnia ich życie, pomagając im w pozaszkolnych kontaktach z przyjaciółmi; wśród najczęstszych zastosowań Internetu na drugim miejscu jest odrabianie pracy domowej (59%), zaraz po grach (74%); 70% oszczędza swoje kieszonkowe, zamiast natychmiast je wydawać; 64% młodych XD, gdy dorośnie, wolałoby pracować na własny rachunek, zamiast robić to dla kogoś. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 4 EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Neurony lustrzane „Istnienie neuronów lustrzanych jest dowodem na to, że człowiek jest istotą społeczną – uważa profesor Rizzolatti (odkrywca neuronów lustrzanych). – Neurony każą nam postawić się w sytuacji drugiej osoby i to nie w sposób abstrakcyjny, ale zupełnie dosłownie. Za ich sprawą naprawdę czujemy to, co inny człowiek”. bioinfo.mol.uj.edu.pl EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Neurony lustrzane • Dzieci i młodzież uczą się w kontekście społecznym, a ludzki mózg został przygotowany do interakcji. Jest on zaprojektowany tak, by doświadczać empatii, która silnie łączy nas z doświadczeniami innych. • Znajdujące się w mózgu neurony – zwane neuronami lustrzanymi – wysyłają sygnały imitujące doświadczenia innych ludzi. Kiedy dziecko widzi, jak matka buduje wieżę z klocków, niektóre neurony w jego mózgu wysyłają sygnały takie jak wtedy, gdy ono samo buduje taką wieżę. Podobnie dzieje się w sytuacji, gdy nauczyciel widzi płaczącego nastolatka. Niektóre neurony w mózgu pedagoga wysyłają sygnały takie jak wtedy, gdy sam płacze. • Uważa się, że te lustrzane neurony stanowią neurologiczną podstawę empatii i służą zarówno tworzeniu więzi, jak i uczeniu się. • Neurony lustrzane biologicznie przygotowują dzieci i nastolatki do tego, by „dostrajały” się do innych i tworzyły z nimi więzi. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Mechanizm uczenia się przez modelowanie, zwany też uczeniem się przez identyfikację, polega na przejmowaniu psychicznych właściwości modela, jego upodobań, motywacji, sposobu przeżywania. Tak jak i prostsze od niego uczenie się naśladowcze , polegające na odtwarzaniu konkretnych zachowań, uczenie się przez modelowanie kształtuje się przez obserwację modela, a także mimowolnie, przez codzienne z nim przebywanie. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Modelowanie „Modelowanie wykracza poza zewnętrzne upodobnianie się, ponieważ powoduje przejęcie zachowań stanowiących symboliczne równoważniki zachowania modela.” (Bronfenbrenner) Wyróżnia się dwie fazy procesu modelowania: - przyswojenie - wykonanie EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Identyfikacja Tendencja, przeważnie podświadoma lub nie w pełni uświadomiona, do „bycia takim samym” jak ktoś, kto jest przedmiotem dodatnich uczuć o dużym nasileniu, ideałem, wzorem postępowania. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Wspólną cechą mechanizmów naśladownictwa, identyfikacji i modelowania jest istnienie wzorca lub modela, którego czynności i (lub) cechy skłaniają jednostkę do reagowania w określony sposób. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 5 EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Cykl Eksperymentalnego Uczenia Dawida A. Kolba. • Teoria eksperymentalnej nauki D. Kolba przyniosła przełom w sposobie przekazywania wiedzy. • Cykl zawiera w sobie cztery różne stadia uczenia się z doświadczenia i może być rozpoczęty z każdego z nich, pod warunkiem wskazanej kolejności. • Ważne jest odnoszenie się do doświadczenia, by tworzyć generalizacje i formułować koncepcje, które mogą być stosowane w nowych sytuacjach. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL odczuwanie Dlaczego? Jeżeli..., działanie obserwacja Co? Jak? myślenie 6 Motywacja! EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Uczenie się • to sposób, w jaki nabywamy informacje o świecie, pamięć jest metodą przechowywania ich w czasie. (Eric R. Kandel, noblista z dziedziny fizjologii) • to próba stworzenia trwałego śladu pamięciowego • to proces, który prowadzi do względnie trwałej zmiany zachowania lub możliwości zachowania, które opiera się na doświadczeniu. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Mnemotechnika • (gr. mneme - pamięć) - ogólna nazwa sposobów ułatwiających zapamiętanie, przechowywanie i przypominanie sobie informacji. • Symonides z Keos V wiek p.n.e., który jako pierwszy stosował tzw. pałac pamięci, (rzymski pokój) • Metoda ta polega na wytworzeniu skojarzeń, pomiędzy dobrze znanymi ci elementami (haki pamięciowe), a nowymi informacjami. Łańcuchowa metoda skojarzeń • Masz do zapamiętania szereg słów: Buty, motyle, trąba, prysznic, czajnik, samochód, krawat lub Szpilka, żaluzja, szklanka, biurko, samochód, fajka, skrzynia, pizza • Stwórz komiczną, absurdalną historyjkę, w której znajdą się rzeczy z listy • Wykorzystuj zmysły – zobacz to, usłysz, poczuj, dotknij! Mind mapping – Mapy myśli EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Aktywne powtórki • Zacznij zawczasu – w miarę wzrostu informacji czas uczenia się wzrasta • Często powtarzaj • Ułatwiaj zrozumienie – sięgaj po przykłady z życia • Metoda SQ4R : S – Survey, czyli Przegląd Q – Question, czyli Pytanie (formułowanie pytań) R – Read, czyli Czytanie R – Recite, czyli Recytacja lub Odtwarzanie R – Review, czyli Odtwarzanie lub Przeglądanie R – Reflect, czyli Zastanawianie się • Czas uczenia się: pełny cykl aktywności trwa ok. 1 – 1,5 godziny. Pod koniec godziny zauważysz wyraźny spadek koncentracji i poczucie tkwienia w martwym punkcie. Przez kolejne 5 - 10 możesz zrobić przerwę i odprężyć się. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Zasady w uczeniu się: Zasady w uczeniu się: • Powtarzanie – transfer z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej • Przedłużone uczenie się – ćwiczenie umiejętności dalszego powtarzania wykraczającego poza punkt wstępnego przyswojenia (już umiem, ale jeszcze raz powtórzę) • Zrozumienie – łączenie informacji EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Rozwój pamięci Doskonalenie się pamięci następuje z wiekiem dziecka i jest efektem dwóch zasadniczych zmian zachodzących stopniowo w rozwoju: • wzrastania dowolności pamięci • kształtowania się umiejętności zapamiętywania logicznego EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL • Szczególnie intensywny rozwój dowolności pamięci przypada na wiek szkolny (11-12 lat). • Rozwojowi ulega także metapamięć, czyli wiedza na temat systemu pamięci i czynników wpływających na jej efektywność. • Początki rozwoju metapamięci mają miejsce w wieku przedszkolnym (dziecko zaczyna rozumieć, że w pewnych sytuacjach powinno podejmować wysiłek, aby coś zapamiętać). • W wieku szkolnym dziecko zdaje sobie już sprawę z ograniczeń pamięci krótkotrwałej i tego, że trwałe zapamiętywanie wymaga pewnych specjalnych zabiegów EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 7 EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Nagradzać czy … • Nagroda jest zdarzeniem, które dostarcza dziecku informacji, jakie zachowanie prowadzi do pożądanego celu, pomaga wykrywać związki między własnym zachowaniem się i celem, wytwarza oczekiwanie na sukces. • Sam fakt nagradzania wpływa więc pozytywnie na szybkość uczenia się. • Trwałość efektów uczenia się może natomiast rosnąć, gdy nagrody występują nieregularnie. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL … karać? • Uważa się, że kara blokuje jedynie karane zachowanie się poprzez strach, przy czym gdy strach ustąpi, karane zachowanie pojawia się na nowo. • Kara zatem nie oducza reakcji, a nie wnosząc informacji o pożądanym zachowaniu się nie wpływa na uczenie się tegoż zachowania się. • Całkowita rezygnacja z kary w procesie wychowania nie jest celowa. • Kara jako informacja o błędzie czy niewłaściwej reakcji może działać korzystnie, jeśli zestawi się ją z nagrodą za poprawienie błędu czy anulowanie skutków niewłaściwej reakcji. • Kara ta nie może być jednak dotkliwa. Wystarcza sama uwaga o błędzie czy też polecenie zaniechania czynności niepożądanej. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Karanie dzieci – czego unikać? http://stressfree.pl/karanie-dzieci-czego-unikac • nie karz za wypadki i ciekawość świata • nie krzycz, nie szarp, nie bij, nie wyzywaj, nie używaj wulgaryzmów • nie karz tak, że dziecko nie wie, co jest powodem kary • nie karz za kogoś innego • nie zapomnij przeprosić • nie odkładaj kary na później, na jakiś bliżej nieokreślony termin • nie wymyślaj wielkich kar za błahostki, ograniczaj ich ilość • nie karz odebraniem miłości • nie zapominaj o konsekwencji • nie podważaj decyzji partnera, wymiar kary ustalajcie bez kłótni w obecności dzieci EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Kary pedagogiczne • kara naturalna – dziecko nie posłuchało się rodzica i zrobiło sobie krzywdę, np. niegrzecznie odezwało się – musi przeprosić, zniszczyło komuś zabawkę – musi oddać własną. Kara naturalna ma ograniczone możliwości stosowania, jest konsekwencją winy. • ukazywanie konsekwencji niewłaściwego zachowania, np. dziecko nie odrobiło lekcji to nie może wyjść na podwórko do kolegów się pobawić; zaniedbany obowiązek – nie ma przyjemności • tłumaczenie i wyjaśnianie – skuteczne jeśli jest umiejętnie zastosowane, skłaniają winnego do autorefleksji, do zastanowienia się nad skutkami lekceważenia zasad życia społecznego • wyrażanie swego smutku i zawodu, dezaprobaty dla zachowania dziecka • milczenie rodziców • czasowe odebranie przyznanego przywileju • Irena Jundziłł ,"Nagrody i kary w wychowaniu" Drodzy Rodzice, pamiętajmy że: Dzieci potrzebują miłości - szczególnie wtedy gdy na nią nie zasługują. Henry David Thoreau Dziecko to wyspa ciekawości otoczona morzem znaków zapytania. Autor nieznany Dzieci nigdy nie słuchają starszych, ale zawsze ich naśladują. James Baldwin EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Dziękuję Państwu za uwagę i zachęcam do wspólnej nauki z dzieckiem – to może łatwe nie jest, ale za to jaka satysfakcja i to po obydwu stronach! Hanna Micińska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
